Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 8, 24 February 1899 — KELA HANA LIMAKOKO MA KA MAHIKO O PAHALA, KAU, HAWAII. [ARTICLE]

KELA HANA LIMAKOKO MA KA MAHIKO O PAHALA, KAU, HAWAII.

Ma ko inakou pepa o keia la e ike ai ko makou poe heluhelu"ame ka poe" makee maluhia apau, i kekahi nuliou weliweli i hoounaia mai i o makou nei e Mr. Alexander Hoopii mai Pahala, Kau, Hawaii mai, nō ke ala ana ae o kekahi haunaele nui mawaena o na Pake paahana o Ka Hui Mahiko oia apana ame elima maka'i o ke Aupuni. O keia moolelo ka mea nana e hoike ae i na hana i hanaia e kela poe Pake paahana o kela mahiko ame ka hana a ka Luna 'Nui o ua maliiko la, oia o Mr. C. M. Walton, (wahi a ko makou mea kakau) ma ka aoao kokua ole i na hana a na makai. 0' na mea i maopopo/ia makou mamuli o na hoike o keia i>alapala, oia keia: He hana piliwaiwai kai hanaia e 'kekahi poe Pake paahana o kela Hui i Mahiko, ma ka po o ka la 11 o keia | mahina, maloko-6 kekahi haīe o kela hui mahiko. Hoi*a 10 a 11 palia oia po, hoea elima makai Aupuni ma keia wahi e hanaia ana keia hana kue a haihai kanawai. Hopu keia poe makai i ka poe Pake ha'iha'i a kue kanawai. XJa kokua ole ka haole kiai po o kela hui i na hana hooko kanawai a keia poe makai, ma ka wa ana i ike ai aia na makai iloko o Ka rumi i hanaia ai ka hewa piliwaiwai. O ka inoa o keia haole, wahi a ?ko makou mea kakau, j oia o H. J. lstes (ke ole nae makou e koho hewa i ke ano o kana mea i hoike ai ma kahi wahi o kana palapala). Ua. ike keia haole i na makai maloko 0 ka rumi, a mahope o kona ninau ana 1 na makai no ke kumu o ka lakou hana ma ia wahi, »me ka loaa ana "he pane kupono mai ke Kapena Mak.ai aku no kana ninau, haalele oia ia loko j o ka rumi a puka iwaho. Mahope koke j o ka ,puka ana aku o kela haole i waho, | ua hooulu koke ia mai la na hoonou pohaku ana ame ka hoohanaia ana 0: na mea hoeha e ae maluna o na ma- J ikai -mai wahō mai o ka liale. Waihi! a ka nffea kakau, he poe Pake no ka poe na lakou i hana mai i keia mau hana. Ua paa nae he 11 poe Pake o ka puulu piliwaiwai i na makai i kela wa. Ma ia wa i Ulu ai ka haunaele mai waho aku nei, ua piihee . aku la na Pake i paa ole i na. makai mailoko aku o ka rumi. Ua nee lue- paio hookahe koko a lawe ola maoli mawaena o elīma wale no makai o ke Aupuni ame na Pake he lehulehu o'ka.Hui Mahiko o Pahala. He po pouli kela. Hapalua hora paha ka nee ana o keia hana weliweli mawaena o ila makai ame na Pake, hoea mai o Mr. C. M. Walton, "ka haku o keia hui" ame L. Chong. Ua koi aku ke Kapena Makai i kela luna, e hoomalu ae oia i kela haunaele, a o ka pane, "Heaha kou makemake ia'u?" A ua nee hou ka haunaele pepehi a hoopoino ola ma ka aoao mai o na Pake cr ka Hui Mahiko. 0 ka hopena. ua aneane loa e malie kekahi kauwa hooko kanawai o ke Aupuni i na kauwa hooko hana a ka Mahiko o Pahala. līa hoehaia nohoi na apau i liele e hooko'i ke kanawai o ka aina ma k#ia po. • ' ■■ ■ 0 ka makou e ma keia wahi, mamuli o ke kokua ole ana o kela luna nui (a haku paha) o ka; Mahiko o Pahala i na kauwa a ke Aupuni, oi&i lakou e hooko ana i ka lakou hana malalo o ke kauoh& kanawai, mamuli hoi o ka ae ole ana o luna nui i ke noi a ke Kapena Makai iaia, elike me ka a ko makou mea kakau; ke manao nei makou, he mea pono ke haha pono aku ke Aupuni i kela luna nui, no kana hana kokua ole i ka hooko a na makai. He mea pono i ke Aupuni ke lawt ae i na keehina apau e akaka loa ai ka aoao i

hewa io. Aoie aaei he hookapae a kue hooko kaaawai kai hanaia e kela poe p.»ke paahana? Aolq anei i pili ka h£wa kokua hewa; a i ole ia, ka'hewa hoeha maoli no i kela luna nui, nie na niea lawe ola a hoeha hoi? Ke haawi nei makou i ka mahalo i ko ka ilakai Nui Anani hookō ana, nie ka hoopiii mea ai ole mahope o ka Hui Mahiko nona na kanaka hoao e iawe i ke ola o na kauwa a ka lehulehu (Aupuni) mamuli o kona hopu ana ia 73 poe Pake ame elua mau haole. Aka, ina i hadwi ka Luna Nui i kela mahiko i ke kauoha i na Pake paahana o kona mahiko, aole lakou e hoomau aku i ka hana.hookahe koko, ina aole e ulu mai he poino. Ua haawi anei oia i 'keia kauoha? Wahi & ko makou mea kakau, o kana pane imua o ke Kapena Makai Hawaii, oia keia: "Heaha kou makemake ia'u?" "0 ka Pono ke Hanaia a Haule mai na Lani."