Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 13, 31 March 1899 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lynn Mangel |
| This work is dedicated to: | MacKenzie and Kendall Mangel |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana Hooko
HOOLAHA PAPA OLA.
Ma ka halawai ana a ka Papa Ola ma keia la, ua kohoia o Henry E. Cooper, Esq., i Peresidena no ka Papa Ola, ma kahi o William O. Smith, Esq., i waiho mai.
CHARLES WILCOX.
Kakauolelo o ka Papa Ola.
Honolulu, Maraki 22, 1899.
2747-3t
HOOLAHA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poalua, Aperila 11, 1899, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, Honolulu, e kuai kudalaia aku ai ma ke akea:
Ka hoolimalima o 207 Eka Aina e waiho ana mawaena o Opihilala ame Paauilo, Hamakua, Hawaii.
Manawa hoolimalima he 15 makahiki mai Mei aku, la 18, 1899.
Uku hoolimalima e oi ana maluna e $1,056, no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela ame keia hapalua makahiki.
No ke hii ame na mea i koe i ninau ma ke Keena Aina, Honolulu.
J. F. BROWN.
Agena o na Aina Aupuni.
Maraki 8, 1899. 2745-4t
HOOLAHA AINA AUPUNI.
Ma ka Poalua, Aperila 11, 1899, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, e kuai kudala akea ia aku ai ka hoolimalima o 1 46-100 Eka Aina e waiho ana ma Waikiki, Honolulu, Oahu, oia ka Apana 2 o ka aina i ikeia o Kamookahi.
Kupono keia aina i ka mahi raiki.
Manawa hoolimalima: 15 makahiki mai Maraki 5, 1900 aku.
Uku hoolimalima e oi ana maluna o $60.00 no ka makahiki. E hookaa mua ia ana i kela ame keia hapalua makahiki.
J. F. BROWN.
Agena o na Aina Aupuni.
Maraki 9, 1899. 2745-4t
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina 1.00
Kuike ka Rula.
PUKA 1 2 3 1 2 3 1
ANA. Pule Pule Pule Mal. Mal. Mal. Mak.
Iniha.. $1.50 $3.00 $2.50 $3.00 $5.00 $6.75 $12.00
2 Iniha.. 2.00 2.75 3.50 4.00 7.00 9.00 15.00
8 Iniha.. 2.50 @50 4.50 5.00 9.00 12.00 18.00
4 Iniha.. 3.00 4.00 5.00 6.00 11.00 13.50 21.00
5 Iniha.. 3.50 4.75 6.00 7.00 12.00 15.00 24.00
6 Iniha.. 4.00 5.50 7.00 8.00 13.00 16.50 27.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o kea Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
A. W. PEARSON, Luna Nui.
JOSEPHA M. POEPOE, Lunahooponopono.
Honolulu, Oahu.
POALIMA, - - - - - - MARAKI 31, 1899
KE AUPUNI.
Mamuli o ke kohoia ana ae nei o E. A. Mott-Smith i Kuhina no ko na Aina E, ua lawa pono loa ae la na hoa o ka Aha Kuhina o ke Aupuni. O keia kulana lawa pono o na hoa oia Aha, he mea maikai ia ma ko ke Aupuni aoao.
Ke kali nei ke Aupuni ma o kona Aha Kuhina la i ka hopena o na mea i makemakeia e loaa mai iaia, mai na lima mai o ka poe kau Kanawai o ke Aupuni makua. Aka, aole nae paha ia he mea nui loa ma ka noonoo ana i keia wa, mamua ae o na hana e pili ana i ko loko iho nei o ka aina ame ka Ahaolelo e noho mai ana ma keia makahiki ae.
He mea maopopo loa, ke ulu nui mai nei i keia wa na hana hou no ka pono o ka aina nei, mamuli hoi o ka hoonee ia ana e na hooponopono ana a ka Papa Hooko Aupuni o eha lala kukaokoa, e maua'e ole ana i kahi ame kekahi.
Aole o makou kanalua iki, e holo lea ole ana na lawelawe ana a ke Kuhina opio o Hawaii ma na hana o loko o kona keena. O kona ike Kanawai, oia ka ipukukui nana e hoomalamalama pono i kona alahele no na hana o ka lehulehu. Ina ua hiki iaia ke malama me ka holomua i na hana koikoi pili i kona kuonoono iho, alaila, e hiki ana no iaia me ka maikai e malama i na hana pili i na pono o ka lehulehu i hui pu ia nohoi me kona ponoi iho.
KELA HAUNAELE MA KAHUKU.
Ua lilo kela haunaele o na Iapana ame na Pake ma ka Mahiko o Kahuku, Koolauloa ae nei, ma ka 1 Sabati aku nei, i mea e koi ia ai na luna mahiko ame na ona mahiko o Hawaii nei, e hoonoo i na mea e hiki ai ke kinai loa ia ka ulu ana mai o na hana elike iho la me keia.
O ke ano lili pili lahui mawaena o keia mau lahui elua, aole ia e pau. E mau ana no ia mea mawaena o laua. O keia haawina lili a inaina i komo iloko o ka houpo o kela ame keia Iapana no nei mea he Pake; a pela hoi ka Pake i nei mea he Iapana, aole ia he haawina i lauhue wale no mawaena o keia mau lahui. Aka, he haawina keia i lumai paa loa ia iloko o @a lahuikanaka apau o ke ao nei.
Ua hookumuia nei mea he lili, he inaina ana i ka poiuiu o ka lani, ma ka umauma o ka honua, mahope iho o ka haule ana o na "hawae mua" o ka laukanaka o ke ao nei. Ua moe kolo lio mai keia haawina a hoea i ka pukui kanaka o ka ohana hookahi maluna o na ale apiipii a kupikipikio o ke kai a Kahinalii, a hoea loa mai la i ka weli ana o ka hanauna kanaka hou ma o na welo la a Noa, a pela ka nee ana mai a hoea i keia mau la, a e mau aku ana no a hoea i o lilo loa e kiei ana i ke au o ka Milenoi. Aia a hoea i ke aku o ka Milenio, alaila, hooki ia keia haawina no ka ulu hou ana iloko o ke kanaka.
Aole hoi i kaupale wale ia no keia mau haawina iloko o na hanauna kanaka, aka, aia no iloko o na welo ame na hanauna o na holoholona. O ka milenio, oia ka wa e pau ai keia haawina mai loko mai o lakou, elike me ka pau ana oia mea mai na hanauna kanaka aku.
Nolaila, oiai aole i pae mai ka Milenio, he mea pono loa i na kiai o kela ame keia poai o na kanaka - limahana a limahana ole, kauwa a kauw ole, haumana kula, a pela aku - ke kiaiia me ka makaala o poha ke au awahia o ka inaina mawaena o ia mau poai, a ninini ia na haawina awaawa, elike la me ka mea i ikeia mawaena o na Pake ame na Iapana ma Kahuku.
He mea pono ma ko makou manao ana, e hoomahuahua na mahiko i na makai kuikawa iloko ponoi iho o ko lakou mau kahua hana.
HOOLEIA MAI.
Ua manao makou, aole i naauao loa ka Aha Kuhina i ka ae ole ana i ke noi a kekahi poe i waiho aku ai imua o lakou, e lilo ke kahua o ka Hale Aupuni i whi e akoakoa ai na Kula Sabati o Honolulu nei ma keia mua aku, elike me ka mea e upuia nei e kekahi poe i pili ia hana, mamuli o ka manao ana, o ko lakou haawi ana i ka ae i keia poe, ma ia wahi na Kula Sabati e akoakoa ai, ma ka wa i makemakeia ai lakou e hana pela, he hana hookapuhi ia a lakou i kekahi aoao hoomana wale no, oiai he hana heia na ka poe Hoolepope.
Manao makou he noonoo kienenei haalele loa keia o na Kuhina, no ka mea, ina e ae ana lakou i ke noi a na Karistiano Hoolepope, e lilo ia wahi i kahua e hauoli ai na Koa Opio Karistiano Hoolepope, heaha nohoi ko lakou mea e hoole aku ai i na noi a na aoao hoomana e ae e lilo nohoi ia wahi i kahua no ko lakou mau Kula Sabati e hauoli ai? Heaha ka hewa ina e hele aku na Koa Karistiano Katolika Roma (Pope) e noi ia lakou e ae mai lakou ia wahi i wahi nohoi no ia poe e hauoli ai me na haumana kula "Katekimo" a ia poe? Heaha ka hewa ina hele aku na hoahanau o ka Hoomana o na La Hope a nonoi aku ia lakou e ae mai nohoi lakou i ka lakou nei poe Kula Sabati a Kula Euanelio e lawelawe i na hana Koa Karistiano ma ia wahi?
Mamuli o keia hoole ana o ka Aha Kuhina i keia noi maikai, ua manao makou, aole lakou i hoole i keia noi, no ka manao ana, o ko lakou ae ana mai ia noi, he mea ia no lakou e huhuia aku ai e na Katolika Roma a hoomana paha i makemake ole ia e na Hoolepope, aka, ua manao lakou, e haawi ole no i ae i na haumana kula "Katekimo" a ka poe Katolika Roma ke makemake lakou e hele aku malaila e hauoli ai, a o ka hana pono, e ae ole i ka keia poe e noi aku nei, i lawehala ole ai hoi lakou ke noi aku na Katolika Roma. Aka, he keehina naauao ole nae keia hana ana pela, a e hoike i ke ano haupeepee wale kohu kamalii.
O na koa Amerika nae, ae nui ia aku e hehi ku mai ika "Pa Alii," a o na keiki hoi o ka aina iho, he poe Koa Hoolepope no Karisto, e kaua ana me ka pahikaua o ka uhane me na mana o ka pouli, hooleia mai la. Aka, aia wale no nae ia ia oukou. O ka makou keia ma ka aoao o na Karistiano opio.
E KONO LAULA IA.
Ua manao makou he mea maikai loa i ke Komite o ka Hui Kula Sabati ui o Honolulu nei, i upuia ai e malama i na hana kai huakai a hoohauoli ma keia mua aku, ke poloai aku i na Kula Sabati apau o loko o keia kulanakauhale me ka nana ole ana i ke ano o ka hoomana.
He mea ku i ka nani ame ka maemae ka ike ana e hui lokahi ana na mahele Karistiano opio apau ma kekahi hana maikai elike la me keia ke ano.
Manao nohoi makou, o na hana elike me keia ke ano, oia ke keehina mua e hookumu ana i ka noho lokahi ana o ka poe i ku ma ko Karisto aoao, oiai nae paha i like ole ai na pualikoa i komo ai kela ame keia koa Karistiano. Ua maopopo nae, hookahi no buke loina nana e alakai nei i na koa Karistiano apau no ka paio ana aku ia Satana, oia ka Baibala, aka, he okoa na hoonaauao ana i loaa i kela ame keia "Kenerala Karistiano" no ke kulana kaua e lanakila ai maluna o Satana, a e pakele ai hoi ke kanaka kaua no ka home lani.
LELE OKOA KA LIMA!
Ka Ulia Weliweli o kekahi Lima - paahana o keia Halepai.
LELE KA LIMA - KOE KE OLA.
He Pakele Kupaianaha.
Ma ka auina la o ka Poalima o kela pule aku nei, i loohia ai kekahi o na keiki paahana o ko makou hale-pai nei i kekahi poino weliweli, mamuli o ka lele ana a kaawale loa ana aku o kona lima hema mai kona kino aku. O ka inoa o keia keiki i poino, oia o William Moses Leleo. O kana wahi e hana ai, aia ma ke keena o na mikini pai. He wahi keia, aia ma ka eheu hope o ka hale pohaku e nohoia nei e ko makou keena pa'i, me na halekuai o Dimond, halekuai laau lapaau, me halekuai o na mea kani o Wall, Nichols ma, ma Alanui Moi.
O ka hana mau a keia keiki, oia ka holoi ana i na mikini pa'i, ka papa-pai nohoi, ka hookomo ana i na ili o na huila e kaa ai na papa-pa'i ame na hana e ae he nui o loko oia keena. I keia la, a ma keia manawa iho la hoi, ua pii aku la oia ma kekahi o na holo papa e olokea ana iluna o ua keena la, no ka hookomo ana i ka ili hookaa huila. He hana kamaaina no keia iaia. E kaa ana na huila e ae ia wa, mamuli o ka ikaika hoonee mahu. Ma keia wa a Leleo e hooponopono ana i ka ili i makemakeia e loaa kana hoohana ma kahi i makemakeia ai kana hookauwaia ana, aia hoi ua hihia ae la kona lima hema mawaena o ka ili ame ka huila hookaa, a ua ahaiia ae la ia a lilo ae la mai kona wahi i ku ai maluna o ka holo-papa, a oniu poai ia ae la ia no ekolu manawa. Mamuli o ka moku ana o kona lima, ua kaawale mai la kona kino mai kahi i hihia aku ai kona lima, a haule iho la oia ilalo, maluna o ka holo-papa ana i ku ai. O kahi kupanaha nohoi o keia haule ana iho, ua haule iho la ia mai luna iho a noho pono iho la no ia maluna l kona kikala me ka maikai. O ka lima hoi keia i lilo aku la iluna, ua ha'iha'i liilii ae la mamuli o ka wiliia ana e ka huila. Ua kii ia aku oia e kona mau hoa hana, a kaikaia mai la, a waihoia iho la maluna o kekahi pakaukau.
Ua kauopha koke ka Luna Nui o ka Halepai i poe kauka, a ua hoea mai me ka hikiwawe loa na Kauka Wayson, Murray, Herbert ame Humphris. Ua lawelawe koke ia na hana e pono ai ka mea poino, a o Kauka Humphris ka mea i ukali aku iaia i kona wa i laweia aku ai i ka Halemai.
Ma ka wa i loheia ai keia poino, ua piha kui kahi ala ololi ma ka aoao ma Ewa o ka halekuai o Dimond i na kanaka. O ka paa ia i na kanaka mai ka hale leta mai a hoea mai i ke Alanui Moi.
O keia kanaka opio, he 24 ona mau makahiki. He wahi keiki makua ole, aka, o kona lima i kaawale aku la, oia kekahi o kona mau luaui ma kona wa makua ole. He kaikunane oia no Miss Lucy Leleo o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao ae nei. He haumana oia no ke Kula Kamehameha, oiai o Rev. W. B. Olsen ke kumu poo ia wa, a he keiki oia i mahalo nui ia e kona mau hoa kula. Ua oleloia, ua hanauia oia ma kekahi o na mokupuni o ka Paeaina Gilibati, oiai ko laua mau makua e lawelawe ana i ka oihana kahunapule ma kekahi oia mau mokupuni. Ua noho hjana oia me ka Hui Hawaiian Gazette no ehiku makahiki. He opio oluolu oia, he akahai a he punahele i kona mau haku a hoo hana nohoi kekahi.
Ua hai mai kekahi o kona mau hoa paahana o keia keena ia makou, ma ka hora 12 paha o ia awakea, ua pii mai oia mai lalo mai o ko lakou keena hana, a ka rumi hoonoho hua, a hoike mai la oia i kona ano e ma ia wa. Okala wale mai la no kona kino, ano lele e wale mai la no ka hauli maka'u a hopohopo iloko ona, eia nae, aole i maopopo iaia ke kumu poa ano e ana. A mahope iho, ua iho aku la ia no lalo no kona keena hana a loaa aku la i ka poino.
Aia oia ma ka Halemai Moiwahine i keia wa me ka pii mau ae o kona oluolu.
Ma ka huakai nana ilina kupapau a ka Peresidena o ke Aupuni ame kekahi poe e ae i maau aku ai no luna o Puowaina ma ka auina la Poakolu nei, ua pakele iho la ka Peresidena ame kona mau hoa e ku pu ana ma ke kaa hookahi me ia mai poino mamuli o ka oupe ana o kekahi huila o ke kaa oiai e pinana ana i ka lapa poli mauu ole. Aole nae poino.
E. A. Mott Smith,
KUHINA O KO NA AINA E.
Ka Hana a ka Makua, ka Hana ia a ke Keiki.
Me ka hauoli mahiehie no makou e hoike aku nei imua o ka lehulehu, ma ka Poakolu nei, Maraki 29, i hookohuia aku ai o Loio E. A. Mott-Smith. i Kuhina no Ko na Aina E.
He keiki hanau no keia no Hawaii nei. O Honolulu nei kona one hanau. Ua hanauia oia ma ka la 12 o Mei, 1873, a hoea mai ikeia la, ua aneane e piha iaia na makhiki he iwakalua-kumamaono. He kauaka opio wale no ia.
O "Kauka" Mott-Smith, oia kona luaui makuakane, kekahi o na Kamaaina kahiko o Hawaii nei i noho Kuhina ma ka wa o ke Aupuni kahiko, a i lilo nohoi i "Elele Kuhin Hawaii" ma Wasinetona.
He mau la i hala ae nei, ka haaleale ana mai o na lono hauwalaau wale no ka noonooia ana i kekahi mau inoa lehulehu wale mawaena o na poe kuonoono o Honolulu nei ame ko na wahi e ae, i mea nana e pani i ka hakahaka o ka makalua i waiho hamamaia aku e Kuhina Kupa ma ke Keena o ko na Aina E, a iloko o ia noonooia ana, aia hoi, ua kohoia iho la ka inoa o keia kanaka opio, o ke one oiwi o Hawaii. He mea oiaio, ua lilo oia i Kuhina no ko na Aina E, a ke hauoli nei makou i ka loaa ana o keia hanohano iaia.
He kanaka opio oia i maka-ala ia e na poai kuonoono a waiwai o Honolulu nei, a puni nohoi na makupuni. He hoaloha oiaio oia no kekahi poe Hawaii lehulehu loa o loko o keia kulanakauhale. He kanaka opioi i loaa ke kuonoono ma ka waiwai iloko o keia Pae Aina. He akahai ma kona noho ana, a he oluolu ma ka launa ana me kona mau hoa.
Ke lana nei ko makou manao, e holomua ana kana mau lawelawe ana ma keia oihana ano nui o ko ka lehulehu mu pono i kau iho maluna o kona mau hokua.
NA HUNAHUNA PILI BAIBALA.
Ko Iesu Kakaulima.
O Dr. Bruesselbach o Geremania, oia kekahi o na kanaka kaulana loa o ke ao nei, ma ka huli ana i na moolelo kahiko e pili ana i ka Baibala, ma ka aina o Palesetina, a ua hiki no ke oleloia, ua aie nui ko ke ao nei iaia no kekahi mau mea waiwai nui i loaa iaia, e hooiaio ana i kekahi mau mea ano nui o loko o ka kPalapala Hemolele.
Mwaena hoi o na mea oia ano i loaa mai nei iaia i keia wa kokoke mai nei, oia ka loaa ana o kekahi wahi apana pepa (?) kahiko e hoike ana i ka limakakau ponoi o ka Haku Iesu Karisto, ka Hoolapanai Hiwahiwa o ke ao nei.
Penei ka hoike a ua Dr. Druesselbach nei no keia mea:
"Ia'u i hele aku ai i Palesetina i kahi wa pokole i hala ae nei, no ka hoomahuahua ana ae ame ka hookuonoono nui ana aku hoi i ko'u hoomaopopo pono ana i na mea o loko o ka Baibala, ua ike iho la au me ka maopopo loa, ua lehulehu loa na mea ano nui o ka wa kahiko i ikeia a i loaa hoi i kela ame keia la, i na poe Fellaheen e aea hele wale ana maluna o ka aina, a i ka poe nohoi kekahi e eli ana iloko o ka honua, no ka huli ana i keia mau mea kahikom no ka pomaikai o na Ahahui Akeakamai no na mea kahiko o Palesetina.
"Ua huaiia mai la, a ua ulaaia mai hoi e keia poe ma Ierusalema ame Lakisa, (Lachish) mailoko mai o ka opu o ka honua, he mau mea kahiko waiwai nui, a ua ku'i ae la hoi ko lakou lono ma na wahi apau o ke ao nei, aka nae, aohe hookahi ea mawaena o lakou i like ka waiwai nui me keia kakau-lima, e hoike maopopo maoli ae ana hoi ia, na ka Hoola o ke ao nei kahakaha iho i kona mau huapalapala.
"O keia wahi mea i kakauia, he apana pepa (?) i o 7 iniha ka laula ame 8 a oi iki aku ka loa (quarts page) a ua paa kona mau aoao elua i na hua kakaulima.
"Ua aneane e poahiahi loa na hua, a mamuli hoi o ka ike pono ole ia o kekahi mau hua, uahiki ole ke loaa ona unuhina maemae, O ka maopopo nae, ua hiki ke hooiaioia, he mau olelo pu le keia na kekahi kanaka i loaa iaia ka uhane kaumaha ame ka luuluu, a ua kakauia hoi ma ka olelo Arama (Aramaic). He wahi ano kamahao no ke ano o ke kakau ana, oiai ma kahi o ke kakauia ana o na huaolelo maluna ponoi iho o na laina, ua kakauia ae la malalo ae o na laina.
"O kahi nae i mau ka moakaka o na huaolelo, ua loaa no na hua maopopo. Ua kakauia malalo iho k inoa o ka Hoola, a ua like no na huapalapala o ua inoa Ia me ko na huapalapala i paa ma ka moolelo o ka mea kiai puka ma Ierusalems. * * *
"Aia ma ka lihi aoao o ua wahi apana pepa (?) nei, e ikeia ana he lima kakau okoa, a ua kakauia ia mau hua, ma na hua huina-ha o ka olelo Galilaia, a o ka inoa i kakauia iho, "Hoolapanai;" a e hoike ana keia, ua lke ka mea iaia ka paa ana o keia wahi apana pep na Iesu ponoi i kakau ia mea. O ka huaolelo Hoola ma ka Olelo Aramika o Galilaia (Galilean Aramaic) oia wa, ua hoikeia ma ka huaolelo Hoseach. He mea keia i kakauia ma ke Keneturia mua, aole kanalua ma ia mea ma waena o ka poe naauao.
"Ua ano helelei a pulupulu ka pepa. O ka lalani ekolu nae, ua hiki ke unuhiia ae, penei: 'a aia hou hoi, he alina i iike me ke kikohu iloko o ke akahai malalo (o ka hoomaauia).' Ke hoike maopopo mainei keia no ka wa hoomaau i puka mai ai keia leo pule. Ua ku, ua inaina a ua hoino, a ua hoomaau aku na mea apau Iaia, i ka Mea e paa ana i ka ipu hoano o na pomaikai apau. Ua kuhihewa na mea a pau i Kona ano ame na huaolelo Ana i hoopuka ae ai; ua hehiia Oia ilalo me he lepo la ame he lehu la: ua puni Oia i ka pouli."
I KE KAHUKULA NUI O KA EUANELIO O "KA HOOMANA NAAUAO."
E ka Nupepa Kuokoa.
Aloha oe: - E oluolu oe i kekahi wahi kaawale o kou mau kolamu. E hookomo iho i keia leta malalo iho nei, i ike mai ai ke Kahukula Nui o ka Euanelio o "Ka Hoomana Naauao," oia hoi keia:
I ke Kahukula Nui o Ka Hoomana Naauao Aloha oe: - Auhea oe e ka makamaka maikai, minamina nui au i kou wehe ole ana ae i ke akea i na ninau Baibala i waiho ia aku ai imua o kou hanohano, nona ka heluna he 21. Ma ia uwehe ole ana ae ou i ka haina o kela mau ninau Baibala, he mea no ia e hoomaopopoia mai ai e ka lehulehu aole ka paha he kahua o "Ka Hoomana Naauao" i kukuluia ai. Oiai nae hoi, aia no ke kau mai ia kela kolamu poina ole o "Ka Loea Kalaiaina" o ka la 24 o Dekemaba, 1898, helu 50, au no i kaena iho ai, ua mole ke kumu, ua kolo ke aa, o ka hoomana aku ana ia o ka lahui a puni ka aina.
Ma ia hoolaha ana au i laha hauoli mai ai ko'u puuwai e ike pono la ke kahua, kahi hoi i kukuluia ai o ka "Hoomana Naauao" a oia kela mau wahi ninau aBibala i waiho ia aku ai imua ou. Me ka lana hauoli nae o ko'u manao e loaa mai ana he mau wehewehe mai a oe mai, eia nae aole oe i pane iki ae i ke akea. Ke hoomaopopo iho oe e ka makamaka, o kau pane ole ana i na haina o na ninau Baibala, ame kou wehewehe ole ana i ke kulana o "Ka Hoomana Naauao" kahi i kukuluia ai, he mea no ia e hoohaahaa ana i ka aoao pule. He mea no hoi ia e koho ia aku ai o "Ka Hoomana Naauao" he hoopaiheke luna la aole lalo. Ke ulu la iluna o ka ole, a hua no iluna o ka ole, a oo no iluna o ka ole, a pala no iluna o ka ole, a malili no iluna o ka ole, paulehia iluna o ka ole, makee no iluna o ka ole, moe a-i no iluna o ka ole, aole o ka ole a ole, pupu aulama ka ole. Iloko la hoi o ka lua huna hea pahi i pee ai? Iloko paha o ka ole i ka aina o ka polikua. Auwe! Hihi kaunaoa, hihi i Mana. Aloha wale ia laau makua ole.
He mea no ia e kapaia ai o ka hoomana he hoomana na na kaula wahahee, e like me ka hoike ma Mataio, 24:11, penei e heluheluia ai: E ku mai nohoi na Kaula wahahee he nui loa, a e hoopunipuni aku hoi lakou i na kaaka he ui loa. Ma keia nohoi, ke hoike ae nei au i ke akea he hoomana Katolika ko'u aoao pule, ko'u manao ponoi e kakoo ana. I na hoahanau o ka ekalesia ku mau, ka ekalesia i kukuluia e Iesu, ko kakou Haku, i kinohi ma Ierusalema, a hoolahaia ma Roma, a i ku mau mai a hiki i keia la, mai hookulanalana ia oukou i kela olelo keia olelo a ka poe akamai e pahele ana i ko oukou manaoio. "E kupono hoi oukou, i kkakooia ko oukou puhaka i ka oiaio, a puliki ia oukou i ka paleumauma o ka pono. I haweleia ko oukou wawae i ka euanelio e malu ai. E lawe hoi i ka mahiole o ke ola a me ka pahikaua o ka uhane," oia ka olelo a ke Akua a oukou i lohe ai mai ko kakou Makua uhane mai, "Ka poe maluna iho o oukou iloko o ka Haku, a e ao mai ana ia oukou. 1 Tes. 5:12." O ka ekalesia oiaio no la, kahi i huahuai ai na wai e pilii ana i ke ola mau loa; aia no ma kona ipuka ua kakau ia keia mau huaolelo:
"Ubi Tetrus, ibi Ecclesia,
Ubi Ecclesia ibi vita xterna."
Pela hoi me ka poe e ake ana e ike i ka oiaio a me ka poe e ake ana e ike i ka oiaio a me ka poe no a pau i heluhelu i keia Episetole e hoomanopopo no oukou, a e hoopaa i ka mea oiaio. "Ia oukou ke aloha mai ko kakou Haku o Iesu Kristo. Amene. 1 Tes. 5:28."
Me ke aloha i ka Lunahooponopono a no na keiki kukulu hua ko'u hoomaikai me ka mahalo.
K. MIKAELE.
N. Kohala, Hawaii.
(Ke hoopuka aku nei makou i kau palapala e ka makamaka, ma ke amo e hooko aku i kou kuakoko makemake e loaa ia oe na pane oiaio, a ku hoi i kou makemake, mai ka "Hoomana Naauao" mai e alakaiia nei e kekahi poe Hawaii. Aole makou i kuikahi iki me kou manao, e ka makamaka, o ka Ekalesia e olelo ana o Petero ka pohaku i kukuluia iho @ oia ka Ekalesia oiaio i kukuluia @ @ Kristo. A ke ole makou, e kuhi@ o ua Ekalesia la, au e man@ @ e ka hoaloha, oia ka Ekalesia K@ ka Roma. Maanei ua pau ko @ hoopuka ana aku i na manao pili hoomana elike me keia ke ano. O ko @ kou makemake nui, e hooki na Ekalesia i na hoopaapaa waha kole @ ana, a e hooikaika lakou ma ka hooki ana i na kanaka e malama i ak @ e paio lakou me ka lokahi e kina@ @ @ hewa, a e hui lokahi lakou me ke @ ha Karistiano oiaio e kokua i ka @ lomua o na hana pono maluna o @ aina, me ka nana ole, he Kala@ @ he Katolika kela, he Bishopa keia @ Meodita kela, he "Ekalesia o na @ Hope." he "Hoomana Naauao,
he @ tera, he Adventist, a pela wale aku Hookahi mea nui, he poe lakou apau @ manaoio hookahi no Karisto, hookah @ no Akua, a hookahi no Uhane Hemo @ lele, a ke kue nei lakou apau i na @ hewa, a ke paa nei keia ame keia @ lakou, he oiaio kona Ekalesia iho, a @ oiaio ole kokekahi poe e ae @ @ hua o ka laau, e hoike mai. He @ hala o Mr. J. Kekipi, a he Kohala @ hoi oe, aole anei hoi, e ka makamaka e haaheo iho kou noonoo, i ka @ maopopo ana. O ke Kohala mua @ keia i hiki ke kukulu i Ekalesia (oia @ a oiaio ole paha) a ku nohoi he @ pule maikai a nani, elike nohoi me @ Ekalesia e ae e komo mai nei i @ waii nei? O ka makou e pua@ @ @ oia keia:
"Ubi Jesus, ibi Ecclesia.
Ubi Ecclesia ibi vita eterna
"Ma kahi o Iesu, kahi ia o ka Ekalesia Ma Kahi o ka Ekalesia, kahi ia @ @ ola mau loa."
L H @
PUNI KA MOKU O KEAWE I @E ALANUI KAA AHI
Ma na lono i loaa mai ia makou, @ maopopo loa, ma ke kakahiaka Poa@ iho la i hoopuka mai ai ka Aha Kuhin@ o ke Aupuni i ka palapala hoohoi o @ kahi Hui Kukulu Kaa Ahi no ka mokkupuni o Hawaii. O ke kumuwaiwai o keia Hui he $50.000 ia, a ua hiki ke hoomahuahuaia ae a hoea i ka $10,000,000. Ua makemake ka poe o loko @ keia Hui, e hoopuni ia ka mokupun@ holookoa o Hawaii e ke ala-hao e @ ai ke holo ke kaa-ahi. Ua minaoia e hoomaka ana keia alanui ma Hilo mai, a hoea mai i Hilo Akau, a @ @ i Hamakua, a pela e nee mai ai a hiki i ka puni loa ana o ka mokupuni.
Ke ole makou e kuhihewa, o Mr. B. F. Dilinahama kekahi iwikuamoo o keia hana, a pela nohoi me @ Albert Whyte.
HE MELE KOEHONUA NO KA N@
PEPA "KA LEOA"
Hoi "Ka Loea" i ke Aupuni e Hoi
Hoi malalo o ka wai kilo mai e - Hoi
Hoi pu na eepu o Waolani e - Hoi
Nuu "Ka Leoa" i ka wai o Kalihi @ Nuu
Haupa i ka loli i ka ia maka ole e Haupa
Halale ke kai o ka alamihi e E @
Hoi "Ka Loea" i ka poe maihole e Hole
Hoi malalo o ka al@alapalu a Hume e @ Alaala
Palau kulolo ka hoi o ke Aupuni e Palau
Kani ka mu'kakk@ a "Ka Loea" @ Hamo hamo e - Hamo
Papalua ka miki poi i iPuumai e - Mai
Lilo "Ka Loea" i ona no na Aina Le@ alii e - Laki
Palahemo ame kaalaala ko K@u e Laki
Kapoho ame Pohoiki ko Puna e - @
Alanaio, Paukunui ko Hilo Taona e Laki
Kuhua i Halala ame Mai Kii ko Hilo Paliku e - Laki
Pau loa na momona o keia mau @ i "Ka Loea" e- Laki
Hakuia e Kawaionamaloka@
NA MAKAI HAWAII NO KE KAHUA KAUA O KAHUKU.
Mamuli o ka ouolu o ke Kapena Po@ o ka Oihana Makai, oia o Mr. Kapena Waipa Parker, ua loaa mai la ia makou ka papa inoa i holo aku ai Ma@ Honolulu aku nei no ke kahua kaua ma Kahuku, Koolauloa nei, elike @ ke noi ana aku a ko makou mea han@ mea hou:
Kapena Holi; na makai, oia o Naipo, Kelena, Lambert, Manase, Wills K@maka, Espinda, Baker ame @
HOOHUHA MA KA MARE.
Ma ka Poakahi nei, Maraki 27, i hoohuiia ai ma ka hipuu o ka Materemonio o Rev. S. Kapu o Wailuku, Maui me Esther P. Hoaai o Honolulu nei, k@ kaikamahine a E. P. Ho@ai i make Ua hoi aku no laua no "malu hekuawa" o Wailuku.
Ua loaa mai nei he lono mai Ham@ kua mai, ma ke kakahiaka o nehine maluna mai o ka mokuahi Noeau, @ ala ae la he haunaele mawaena o @ Pake ame na Iapana. Aole nae @ popo ka hopena.
Ua loaa mai ka lono ia nei, ma ka mokuahi Alameda iho nei, aia o Mr. P. C. Jones i Piledelpia, he omaimai ka na wahine - Mrs. Jones. E manao ana laua e haalele iho ia, laila a holo aku no Felerida, a me ka malama ae @ paha o Iune e hoea mai ai laua @o Ha