Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 13, 31 March 1899 — NA HUNAHUNA PILI BAIBALA. [ARTICLE]

NA HUNAHUNA PILI BAIBALA.

Ko lesu Kakaulima. O Dr. Bruesselbach o Geremania, oia I kekahi o na kainaka kaulana loa o ke : ao nei, ma ka huli ana i na moolelo kahiko e pili ana i ka Baibala, ma ka aina o Palesetina, a ua hiki no ke oleloia. ua aie nui ko ke ao nei iaia no kekahi mau mea waiwai nui i loaa iaia, e hooialo ana,i kekahi mau mea ano nui o loko o ka Palapala Hemolele. MWaena hoi o ina mea oia ano i loaa mai nei iaia i keia wa kokoke mai nei, oia ka loaa ana o kekahi walii apana pepa (?) kahiko e hoikje ana i ka limakakau ponoi o ka Haku lesu Karlsto, ku Hoolapanai iHiwahiwa o ke ao nei. Penei ka hoike a ua Dr. Bruesselbaeh nei no keia me'a: "la'u i hele aku ai i Paiesetina i kahi wa pokole i hala ae nei, no ka hoomahuahua ana ae ame ka hookuonoono nui ana a«ku hoi i ko'ii hoomaopopo pono ana i na mea o loko o ka I Baibala, ua ike iho la au me ka maoj popo loa, ua lehulehu loa na. mea āno nui o ka wa kahiko i ikeia a i loaa hoi i kela ame keia la, i na poe Fellaheen e aea hele wale ana maluna o ka aina, a i ka poe nohoi kekahi e eli ana iloko o ka honua, no ka huli ana i keia mau mea kahiko, no ka pomaikai o na Ahahui Akeakamai no na mea kahiko o Palesetina. "Ua huaiia mai la, a ua ulaaia mai hoi e keia poe ma lerusalema ame Lakisa, (Lachish) mailoko mai o ka opu o ka honu'a, he mau mea kahiko waiwai nui, a ua ku'i ae la 'hoi ko lakou lōno ma na wahi apau o ke ao nei, | aka nae, aohe hookahi mea mawaena ! o lakou i like ka waiwai nui me keia .kakau-lima, e hoike maopopo maoli ae I ana hoi ia, na ka Hoola o ke ao nei kahakaha iho i kona mau huapalapala. "O keia wahi mea i kakauia, he apana pepa (?) i o 7 iniha ka laula ame 8 a oi iki aku ka loa (quarts page) a u*a paa kona mau aoao elua i na hua kakaulima. "Ua aueane e poahlahi loa na hua, a mamuli hoi o ka ike pono ole ia o kekahi mau hua, ua hiki ole ke loaa ona unuhina maemae. O ka maopopo nae, ua hiki ke hooiaioia. he mau olelo pu-

le keia na k*kahi kauaka i loaa iaia ka uhane kaumaha ame ka luuluu. a ua kakauia hoi ma ka olelo Araraa (Aiamaie). He wahi auo kamahao no ke ano o ke kakau ana. oiai ma kahi o ke kakauia ana o na huaolelo maluna ponoi iho o na laiua. ua kakauia I ae la malalo ae o na laina. "O kahi nae i mau ka moakaka o na huaolelo, ua loaa no na hua maopopo. l'a kakauia malalo iho k inoa o ka Hooia. a ua like no na huapalapala o ua inoa la mo ko na huapalapala i paa ma ka moolelo o ka mea kiai puka ma lerusalema. * * * "Aia ma ka lihi aoao o ua wahi apana pepa (?) nei. e ikeia ana he lima kakau okoa, a ua kakauia ia mau hua. ma na hua huina-ha o ka olelo Galilaia, a o ka inoa i kakauia iho, "Hoolapanai;' hoike ana keia, ua ike ka mea iaia ka paa ana o keia wahi apana pep na lesu ponoi i kakau ia mea. O ka huaolelo Hoola ma ka Olelo Aramika o Galilaia (Galilean Aramaie) oia wa, ua hoikeia ma ka huaolelo Hoseach. He mea keia i kakauia ma ke Keneturia mua, aole kanalua ma ia mea mawaena o ka poe naauao. "Ua ano helelei a pulupulu ka pepa. 0 ka lalani ekolu nae, ua hiki ke unuhiia ae, penei: 'a aia hou hoi, he al'.ua 1 iike me ke kikohu iioko o ke akahai malalo (o ka hoomaauia).' Ke hoike maopopo mai nei keia no ka wa hoomaau i puka mai ai keia leo pule. Ua kue, ua inaina a ua hoino, a ua hoomaau aku na mea apau laia, i ka Mea e paa ana i ka ipu hoano o na pomaikai apau. Ua kuhihewa na mea a pau i Kona ano ame na huaolelo Ana i hoopuka ae ai; ua hehiia Oia iialo me he lepo la ame he ielm la; ua puni Oia i ka pouli."