Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 15, 14 April 1899 — Ke Aloha o kuu Makuahine. KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI. Ka Mana o ke Aloha. He Moolelo Walohia [ARTICLE]

Ke Aloha o kuu Makuahine.

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia

MOKUNA XV. I Ka iioea ana akn o Geoise i lea home o kona mau makua, ua hoike aku la ia imua o kona luaui makuahine i ke ano nui o kana huakai, oia hoi, ua makemake -oia i dala, a o ka huina ana i makemake ai no ia wa he 500,000 hapaha farani. Ua ae mai la no kona makuahine i ke noi a kana keiki. Ua hele koke aku la ia, a hoike aku la i kana kane no keia makemake dala a ka laua keiki. Ua like a like ka manao o kana kane ame kona. Ua pane mai hoi o Lamabareta imua o kana wahlne: "Mai nana kaua ia mea. he daia, aka, e pono e nana nui aku kaua i ka kaua keiki hookahi. O na mea apau ana i makemake ai e haawi aku kaua, ina ua loaa ia kaiia." He hora 'hookahi mahope iho o ka hoea ana aku o George i kahi o kona mau makua, ua haa.lele iho la oia ia laila, no ka hale hanako i hoahuia ai 0 ka lakou dala. E paa ana hoi oia ia wa i ka huke kikoo hanako no na dala ina kona inoa ponoi he 2,000,000 hapaha farani, a ua loaa mai iaia ia wa mai kona makuakane mai, he kikoo no ka 'huina o 500,000 hapaha farani, a mai ka helu mai hoi o kona luaui makuahine, 'he 250,000 hapaha farani. Ua like me 750,000 hapaha farani 1 loaa mai iaia mai kona mau makua mai no ka hana ana i makemake ai. I kona hiki ana i ka hanako, ua haawi aku la oia i na kikoo dala elua mai kona mau makua mai, a ua lilo keia unuhi dala nui hewahewa a George i kikoo aku ai i ka hanako ia la, i mea e hoopioloke ia ai ka noonoo o ka luna nui o ua hanako la, a ninau mai la ia: "Monsieur George Lambert, e ae anei e hai mai ia'u i ke kumu i makemake ai oe e unuhi aku i keia huina dala nui mai ka hanako aku nei? A e kala mai ihoi oe ia'u," wahi a ua luna n-ui nei i pane mai ai, me ka hoomau ana mai nohoi i ka olelo ana, "O ke kumu o ko'u ninau ana aku ia oe i keia ninau, aole no ko'u ike ana, he kuleana ko'u maluna o na hana au i makemake ai, e Monsieur Lambert, no ka hoohana ana aku i keia mau dala, aka, makemake au e ike i ka mea oiaio, malia paha ua pau ka hilinai ame ka paulele ana o kou mau makua i ko'u banako nei, a ua makemake laua, a pela pu nohoi me oe, e lawe aku i ka oukon agau mai loko aku nei o ka hanako? Ina pela, alaila, e haawi mai onkon i manawa lawa pono no'u e hooponopono ai i ka huina ukupanee o na dala &pan a oukou e waiho

nei maanei. Manao au o ka. wa lawa pono a'u i makemake ai, i 60 Ia mai keia la aku. A mawaena hoi oo ame a'u e hai aku au ia oe; ua hoaieia aku e a'u mailoko aku o ka huina dala e waīho nei maanei ma kou Lnoa ne 250,000 hapaha farani i kefikhi kanaka koikoi loa o loko nei o ke kulanakauhale. A ina e unuhi io »na oukou i ka oukou mau dala mai a nel aku, alaila, he mea pono ia'u ke haawi aku i ka lohe i ua kanaka la iloko o 30 la mai keia la aku, e hookaa mai oia i ua mau dala 'la me ka ukupanee pu. Ke ole nae hbi an e kuhihewa, o ka wa no paha ia e oo ai ka ukupanee o ia huina dala. Nolaila. e MonsieQr, ua minamina loa ac i ka hoomaopopo ana, ina nae he oiaio ka'u mea e koho wale nei, e hoopau mai ana oukou i ko oukou hilinai ana i keia hanako. A e Monsieur George, he knmu hoi keia e

konoia aku ai na poe mea dala <? ao e Hinuhi aku i ka lakou mau dala mai a nei aku. a na lilo makou i poe poino." I ka lohe ana o George i keia mau olelo a ka luna nui o ka banako ua mino aka iho la ia, a hu mai la nohoi kona aloha no ua iuna nui la no kana mau olelo hope. O kekahi hoi, ua lele e wale mai la no kona hauli manao, ma ke koho ana iho, o Kauna de Berene paha ke kanaka koikoi o loko o ke kuianakanhale o Parisa i hoaieia aku ai he huina o 250,000 hapaha farani mailoko aku o kana mau dala ponoi e n-aiho ana iloko o ka banako. Nolaila, ninau aku la ia i ka luna nui o ka hanako: "E ae mua mai anei hoi oe, e hai mai ia'u i ka inoa o ke kanaka i hoaie aku ai oe i ka huina o 250,000 hapaha farani, mailoko aku o ka'u mau dala?" "Aole hiki ia'u ke 'hoole aku ia mea ia oe, oiai o oe ka ona ame ka haku maluna o ia mau dala. O ua kanaka la, oia no o Mons?€\ir Kauna de Berene." { I kela wa i halea pono aku ai ko [ (Greorge mau.maka i ua kaaaka la, aole I nae me ka huhu ame ka inaina. A mahope pane aku la ia: "I mea e hoopauia ai kou manao aaioninoni a kanalua no keia mau hapahafarani a ? u e unuhi nei i keia wa, e hai aku au ia oe. Aole au ame kuu mau makua e lawe ana i ka makou mau dala mai ka waihona mai a makou i hilinai nui ai, elike la me keia banako e noho malama maikai ia nei e oe. Kfi haawi aku nei au i ko'u mahalo ia oe no kou hoaie ana i 250, hapaha farani o ka'u mau dala ponoi i kela Kauna de Berene, ka mea nana na hana i hanaia mai ai ia'u i kahi wa i hala lilo ae nei, ana e aie nei no i<a han-a. Mai kauoha.aku oe iaia s hwhoi ia huina dāla' a rio ka uk'upanee nae, ina hiki i<aia ke ihoihoi mai ma ka wa au i hoike mai nei, alaila,*e hookaawale oe i kela huina uku panee malalo o kekahi helu okoa o kau buke hoomanao, a penei oe e hana ai ia mahele helu, i " 'George Lamabereta—Helu Waiwai Kokua.'" "E unuhi ae mailoko mai o keia huiHa o 750,000 hapaha farani a'u i kikoo aku la i 250,000 hapaha farani, a pani aku oe i ka hakaihaka o na dala i unuhiia mai e oe mai loko mai o ko'u helu ponoi; alaila, o ke koena iho o keia mau dala, oia hoi, he 500,000 hapaha farani, £ hoihoi aku oe ia mau dala i kumupaa no Keia 'helu hou ma ko'u inoa nei. Ma keia hana ana a kaua e wehe ai kaua he helu kuikawa ma ko'u inoa, nona ke kumup-aa o 500,000 hapaha farani, aka, ua. hiki no ia'u j ke koomahuahua i keia huina a hoea [ i ka 5,000,000 hapaha'farani; aka, aole nae i keia wa. A o ka'u mea i make- , make ai ia oe e hana mai no'u i keia j wa. oia keia: Makemake au e imi oe 1 ka. huina waiwai apau o ke Kauna Berene —waiwai paa a waiwai lewa. Ke haea hem mai au ia nei iloko o hookahi pule mai keia la aku, alaila, e hai mai oe ia'u i ua huina waiwai la, a ma ia wa e maopopo ai ia ? u ko'u hoomahuahua ae i ke kumupaa o keia helu hou a'u e wehe nei me kou banako. A e ae mai nohoi oe, e huli pu aku i ka nui o na aie apau o ua Kauna la ma na wahi apau o Parisa nei, a ma Europa holookoa nei no paha apau. A o ko'u makemake hope loa e hoike aku ai ia oe oia keia: E ae mai oe ia'u ma ko'u wa e hoomahuahua hou ae ai i ka huina. o keia helu hou o'u ma keia banako, e hoonoho mai i au i ko'u kakauoielo ponoi no ke kial ana i na hana o keia helu o'u, a e haipa ana ia Kakauolelo me oe a malalo hoi o kau mau alakai ana, ke ole he kauoha pololei mai a'u aku. E uku ana au ia oe he uku maikai no kou kokua ana 'ia'u ma keia hana. A eia kekahi—" I kela wa unuhi ae 1» ia (George) mailoko ae o ka pakeke o kona kuka he kikoo mai kona makuakane mai, e kauoha ana i ka hanako e uku ia George i 7,000 hapaha farani. a Kaawi aku la i ka luna banako, me ka olelo ana aku: i "E hookomo oe i keia huina maloko o keia helu hou o'u. Nolaila, e wehe | aku oe ma kau buke i keia helu hou, I a ke lana nei ko'u manao e hooko aku ana oeioa mea a'u i kauoha aku nei

ia oe. ;i 2iook:ihi pule umi keiu 3a aku a kaiu i hui iho la. e liooa iiou mai 110 au ia nei" a o;a ko kaua wa e ike pono loa ai i na mea a kaua e hana aku ai ma ia mua aku. No na helu dala a kuu mau makua. e hana aku no oe elike me ka mea. maa ia oe, a no ko'u helu dala penoi, e haawi aku oe ma ka hoaie ana i na poe mawaho ae o Kauna de Berene. Ina e hele hou mai ia e aie dala ia nei iloko o kahi wa o keia pule hookahi a'u e hoomalolo ai i ka hele ana mai e itoe ia oe, alaila, e haawi aku oe mailoko aku o kuu helu hou, aka, mai ihaawi oe <a, oi pa-lua aku ka huina mamua aku o ka huina w&iwai io o kona mau walwai apau. Ua waiho no nae au i keia. wahi malalo o kou noonoo ana. A ma kou wehe ana nohoi i keia.helu hou o'u, e hoopaa no oe i ka huina o 250,000 hapaha farahi i hoaieisl aku ai ia Monsteur de Berene, e huiI>u ana nohoi me keia mau huina hou a'u e haawi aku nei ia oe. E hoomakaana keia helu hou o'u mai ka la mai i hoaieia aku ai kela huina mua. Aiiieu, mon bon ami." (Aloha ee, e kuu hoaloha maikai). Aole i kana mai ka hauoli o ka kanaka hanako i ka ike ana iho i ka pomaikai i loaa hou iāia ma o keia hana hou a George i haa-wi aku ai iaia. Uo pau ka pioloke o kona noonoo no ka m€<a e pili ana-'i .na dala a ka ohana Lamabereta. Aka, ua komo nae ka hoohuoi nui iloleo o kona noonoo no ka manao nui a George i ma.kemaUe ai e kaupale i na hoaie dala ana aku ia Kāuna de Berene, a pela pu hoi me na mea. e pili ana i leona waiwai aine kona aie apau. Mahope iho o ko George haalele ana ilio i ka hanako, ua eleu koke a-e ja ka niea hanako i ka wehe ana i lea helu d-ala hoii a Georg.o maloko o na buke $ ka- baaa,v'elik-ē 'iii6 aaakemake, p George. Pani aku la ia i 'ka hu:na 0 hapaha farani i laweia mai ai e ia mailoko mai o ka helu ponoi o George. Ua ku ae la hoi ma ka helu hou o George he huina o 757,00Q hapaha farani, hfi 250,000 hoi oia huina, aia ma ka aie ia Kauna <ie Berene. Ua makaukau keia mahele waiwai e hooko aku i ka misiona i makemakeia ai ia e hana a.ku. Ua maopopo i ua mea hanako nei, eia iloko o keia huina dala e loaa ai he daia ia Kauna Berene ke makemake hou oia. I dala fioko o hookahi pule mai ia la aku. Ma ia la no'hoi, ua hoouna aku la ia he elua o kana mau kakauolelo akamai loa e huli i na waiwai ame na aie o ke Kauna Berene. I ka hoea ana aku o George i ka hale o kona mau makua, ua halawai iho la ia nw? laua no kekahi wa, a hele aku la ia e hui me kona hoaloha, oia 0 Robata de Malatere* a hoike aku la oia i na mea apau ana i ihana ai, a nonoi aku la oia iaia, e ae mai ia e kokua iaia nva ka hoohana ana i ka helu banako hou, me ka olelo ana aku hoi: "E kuu hoaloha maikai, ua ae mai oe ia'u ma ka la inehinei, ma ko'u wa e kahea a.ku ai i kau mau kokua ana, e haawi mai ana no oe ia mea. Nolaila, nau i kuhikuhi mai i ke alahele e hiki ai ke ku ka'u ma-kaia i kuu enemi, a ua hooko aku au ia hana, a ua ko; ke makemake nei au e lilo oe 1 mea nana e malama i keia hana." Ua ae mai la o Kobata 1 keia nonoi a kona hoaloha oiaio, me ka haawi ana mai hoi i kana mau mahalo ana iaia (George) no kona laweiawe haiia i keka*i hana naauao loa. O Robata de Maiauere, he kanaka opio no ia i hilinai nui ia e na poe waiwai o loko o Parisa, a he kanaka nohoi ia i loaa na hoonaauao kiekie ia ana maloko o na kuianui o loko oia kuianakauhale. Ua hoohoio pono loa iho la laua nei i na mea apau e pono ai ka hana i makemakeia, a ua hoopaa iho la laua n£i aia Tka pau ana o ka pule h'ookahi mai ia la aku e hele ai laua i ka hale hanako no ka hoonoho ana aku ia Robata ma ka hana. Oiai iaua e noho ana, hoea mai ana kekahi kauwa me kekahi palapala ma ka inoa o Robata de Malatera. Ike iho la o Robata ma ka iima kakau mawaho o ka wa-hi, he wahine ka mea nana ua palapala la. Ia wa i kauoha mai ai oia i ke kauwa nana i lawe aku i ua paiapala 'la mai a Mademoasela Clara mai no ia, ka lede opio i make

loa ai ke Kauna ilo Bereno i ka lu>ohihi. "Mousieur Robert ilo MaUt'r». "Aloha oe; "l'a ae au i kou nwnao i hui mai ai i&'u. Ua mnloo imha ka wui o kahi punawai ke Kauna. aohe pipii hou mai. O ku'u ia e noke aku nei i ka hoohune, a o kana pane mai—mahope —e hoomanawanui—e kali iki—e hele ana ia i kekahi wahi e hui me kekahi wahine iaia ka malama ana o ka waiwai hooilina o kana ke.ki—pela kuna mau olelo hoopauha ia'u. Ua kaea au iaia. OI d'argent—d'or poue moi' (O! i dala, i gula na'u). O ko'u moto keia. Laissez moi d'argent et d'or (e haawi mai i dala me ona gula na'u) he nani ia. I oiano ka'moa i ka hua kulina. Ua ae au i kau. Na'u no oe, e kokua. "Owau no. "CLARA BALANCHK." * * * * I kela wa haawi aku la o Robata i ua palapala la ia George. Heluhelu iho la ia i na olelo mai ka mua a ka hope a pane ae la: "O ke ano iho la no keia o na. %vahine apau o keia ano. Money, money. money! Gold, gold, gold!! E, Robata, aole au i mo'euhane iki ua launa mua oe me keia nahesa wahine?" Akaaka ae ia o Robata, a pane mai -la oia imua o kona' hoa me ko ano hoomakeaka: "Eli bien! Aole hiki ia'u ke hai aku ia oe lie nahesa wahine, a i ole, he nahesa kane paha, ka diabolo i hooli'o ai i mea paahana nana iloko o ka mahinani o Edena, ma kona wa i makemake ai e lanakila oia. maluaa o kona enemi oia o Aūamu, aka, ua hoounauna nae oia i kekahi nahesa o lawe pio mua mai ia Ewa, a i ko Ewa lilo p!o i-ka yiaii£?a,. ua lilo ihp la ua Ewa nei i naheaa e hoopio ai i kana kane oia o Adamu. Nolaiia, ua lilo o Ewa i nahesa i kana kane, a ma ia alahele hookahi'e hoolilo nei au i keia Mademoasela Clara Bianche \ nahesa wahine nana e hoowalewale ia Kauna de Berene a haule oia i pio na kaua. Aka, e George, elike me .kau i hoopuoho mai nei, Money, money, money! Gold, gold, gold!! E pono ia kaua e haawi aku i keia nahesa wahine i hua kulina gula, a i hua kulina ka-la." "Ua pono," wahi a George i hooho ae ai, me ka olelo ana mai i kona hoa, "E haawi aku oe i ke kauwa i keia kikoo banako ma kou inoa no ka huina 0 3,500 hapaha famni i ka mahina hookahi; a e hai aku oe iaia, ua hiki no ke hoomahuahuaia keia huina a hiki 1 ka 4,000 i ka 5,000,, i ka 6,000, i ka 7,000, a i ka 7,500 hapaha farani ma keia, mua. aku, ina e kupaa ana ia mahope o kau mau alakal ana. Aia hoi paha ka laki o kaua la, ke hoi oe i ka banako no ka malama ana i na hoohanaia ana o waihona kuikawa a'u i hoahu aku nei malaila." Ua kakau iho la o George' he kikoo hanako ma ka inoa o kona hoaloha, Robata de Malatere, me ka olelo pu ana hoi, e hiki no ke ohi ia ka huina o 3,500 hapaha farani 'maloko o ua kikoo la e ka mea nana e waiho aku an# i ua kikoo la i ka hanako. Ua kakau iho la nohoi o Robata he palapala ia Mademoasela Clara Blanche e hoike aku ana i%ia. i na mea apau e pili ana i kana mau mea e hana ai me ke Kauna, a oiai ua hai mai o Ge>or&B iaia, ua hiki no .i ke Kauna ke aie dala ma ka hanako ma kona inoa ponoi iho, nolaila, ua olelo aku la o Robata i ua wahine nei, maloka o ka palapala e hookikina oia i ua Kauna la'e hele e aie dala i ka banako ma kona inoa iho, a.hookomo pu iho la oia i ke kikoo dala na ua wahine la, a haawl aku la i ke kauwa nana i lawe mai i ka palapaia. * 'E ka makamaka heluhelu, ke ike nei kaua ma ke a wahi o ka kaua nanea i na keehina hana mua o na mea 1 hoolalaia e George ame kana aikane, eia ka maawe punawelewele mua ke lele nei ma ke alahele hoohihia a paa ke Kauna Berene, iloko o ka "upena kuu a ka Lawakua." 1 Mai keia wahi aku, hele aku la o George e ike i na makua o Aliee. Huipu oia me laua me ka m&ikai o ka lakou mau kamailio ana. Oiai lakou e kamailio ana, huli mai la ka Barona

kaih' a kamailio ma» !a ia tieorat>; ai* ka haloi aiui mai hoi o na waimak* ma koua muu tuaka: "E kuu k*ikl. aoho o maiui hooilīua l k*?ia wu. l'a kuiliia uku ka maua moopuua mai u maua ak». O ko mau* hoollina ia, uka, o ka mt\i plUliiii, a&h? 0 muua makeuiaki' ** |<kuv kfkahi wa/li koneka hookahi i keia Kauaa lapuwalu noluiia. «u munuo maua, e h«>olilo. u o*» 1 kahu itrustw) no kelu uiau dala n« ku iH)no o kt\ maua moopuna, A oiai no na** oe v noho kaUu ana no k*ia mau (iala, ua hiki uo ia k* Mn-*, aku ma na. hanu apau o loaa ai h« oh* nmhuahua { ua inau dala la, eUke hai me kuu i «īanao ai Ue pono» O ko maiuuhau loaa e ae he nui, mawaha te o na dala a maua e haawi nei ia oe i kahu malama, oko maua ola ia, AUt iloko oka hanako i R eiu la, h« huina o 2,000,000 hapaha farani. H* 500.000 ma ko ia aei iaoa, u hv :?00,(K»0 ma kt* Alicr—" Maanei haalulu «e ia ku le » <> u* Barona nei ,oiai hoi uu waimaku e hi 010 makawalu iho uua ma na papaiia^ 0 ka Barona wahine. Hoomaha iho la ua Baromi kane nei u ti»iliu pane hou mai la: Al:ce ae aia ma kona inoa he 300,00. Eia nae. aiu no ma ko'u iuoa ponoi i paa ai ia mau (iaia. aole ma ko Aliee. o k-eia kahi mea laki loa. lna paha i paa ma ko Alh-e inoa., imt ua lilo i kela Kauna ino. Aia ma ko'u helu pouoi, he 1,200,000 hapaha rarani Nolaila. o keia mau dala apau ka maua e aaaw i aku nei ia oe, e Goorge, ka mea hookahi a maua e unna'aku nej lle keiki na maua." I nei wa kaknu iho la. ua īktrona ne: 1 ke kauoha i kona banako e hoihoi ia na dala a]iau ma kona inoa ame k<> kana wahine ma ka iiua o Monsieu? l,jmaber.eta, ma ke ano he kahu (trustee). Haawi mai la ua Barona ne: i ka palapala kauoha ame na buke helu ba.nako ia George, a 'haawi aku ]a hoi o George ia laua i kana mau hoomaikai ana no ka paulele anw ka hil.nai a laua i haawi mai ai maluna ona, m« kona hooia ana aku imua o laua, e malama pono no oia i kela mau dala no ka pono o ka laua moopuna k« hiki mai ka wa pono e kaa ai ia huina dala malalo ona. HaaleLe iho la oia ia laua a hele aka la ia i ka hale banako i hoahuia ai ke dla a ka Barona ame kana wahine, a hooponoponoia iho la na mea ap&u ma ko ia nei inoa. He hale hanako okoa nei mai ka hanako mai i hoahuia ai ka lakou nei mau dala. Oka helu elua nae keia o na hale banako nunui 0 loko o ke kulanakauhale o Parisa. Ma ia ahiahi no, ua halawai aku 1& ia me Aliee ma kona home kua-ma-una, a ua hoike aku la keia i kona halawai pu ana me kona m&u makua, a he maikai nohoi ko lakou mau ola. Aole keia 1 hai aku iaia no na mea ana i hana ai ma Parisa. Hookahi pule mahope mai o ka la t huli hoi mai ai mai Parisa mai, ua hoea hou aku la ia iiaiia, «iike me kana, 1 hoike mua aku ai i kona mea- malama banako ame kana aikane. Aka, mamua nae o ko George haalele ana Iho ia Aliee, ua ninau mai la o Alie* iaia: "George, a hea kaua hele i ka ©pera?" "Manao au, aia a hoi mai au mal Pajisa mai, alaila, hai ak uau ia oe." (A keia pule ae.)