Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 17, 28 April 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e kekahi mea unuhi mooleloo ke Kuokoa. MOKUNA X. Ka Au ana i na Wai Pu-anuanu o ka Muliwai Rine. Mahope iho o ka pau ana o ka hoouka kaua o Leipaziga, ua manao loa iho la na 'liikoa alakai apau malailo iho o ka Moi Gustavus e "maki" pololei aku ana ua Liona nei o ka Akau no ke kulanakauhale o Viena, <ma Auaeturia. Ua manao loa ua poe aliikoa 'ia, o ke pio ana o >keia kulanakauhale, he mea ia e loaa ai ika lanakila i ka Moi o Suedena, a hookiia hoi ke kaua, ka :haikaka ame ,ke paonioni ana mawaena o na kanaka Hoolepope ame Aepope. He inanao oiaio no nae keia o ua poe aliikoa 'la. O ka Moi Gustavus kekahi i komohia iloko o> keia manao. Ua ike no ia, mamuli o ka lilo pio ana mai iaia o ke kulanaieauhala poo hookahi 'o Europa nana e kakoo ana ' ka aoao a na Hoolepope i nana' aku ai, he aoao hookaumaha a hoopilikia ia lakou, oia auanei ka mea e loaa ai he malia i na kanaka Hoolepope. Aka, me keia ike maopopo no o ua Moi Puuwai Liona la o Suedena i keia hopena hiwahiwa e loaa mai ana iaia ame ka aoao hoomana ana i haawi ai i kana mau kakoo ana, ua hookuemi hope ia mai la ia, ma ka hooko ana aku i ua manao ia. Ua ike iho la ia, 'he 20,000 wale no ka nui o kona mau wahi koa, a ua hiki ole hoi iaia ke haawi i na hilinai ana ame na paulele ana maluna o na koa Sakona.

Hoomaopopo iho Ia nohoi ia, ma ka wa ana ame kona pualikaua 'holookoa e haalele iho ai ia Geremania Akau, a nee aku no Au?eturia, e hiki ana,ia Kenerala Tile, ke houluulu hou ae i kona mau koa, a haawi ae i na hooweliweli ana i ka Moi o Sakoni, e ihuipu aku me ia, a?ke hololea ia nana, alaila, e hiki maalahi loa ana i ua Alihikaua Auseturia la ke holopapa hou ae maiuna © na aina o na kanaka hoolepope i loaa ka nohona maluhia i keia wa ana (Gustavus) e ndho ana ma ka akau o Geremania, a .hoopio hou i ikela poe.

O kekahi mea nui a ua Moi Gustavus nei i noonoo ai, oia leona hoomaopopo ana, mamuli o kona nee ana aku ma ke alahele e hoea aku ai 1 Auseturia, e kaa loa aku ana ia nne kona wahi pualikoa uuku iwaena lilo loa o na aina i laupaiia e na poe o ka hoomana Aepoipe, a me he mea la, wahi ana i noonoo iho, mamua pahā, o kona wa e.hoea aku ai i Viena, e halawai e aku ana paha ia me ka Emepera Feredinana, ma ka hapaiua like o Geremania, a hooid inai <hoi ua Emepera la, aole oia e liana kuikahi mai me ia, no ka pono o ka aoao ana e kakoo ana, alaila, ua ku iho la ia ame kona mau wahi koa uuku, me he wahi kulu wai makalii la iloko o kekahi imoanakai akea o ika lalīui Aepope, e oho like mai ana e lele kaua mai maluna ona.

O ikekahi mea nohoi ana i noonoo ai, oia ka noho ana o >kekahi Ahaolelo Imeperiela ma ke kulanakauhale o Frankfort, a ma ia wa e 'hooikaika nui ana o Ferdinana, ma o kona «mau kauwa la ame kona poe ,hoaloha, e hooholo ua AhaoMo la e ae na 'lii ame na kulanakauhale apau o Geremania e noho lakou malalo ona (Feredinana). Aia hoi iloko o 'keia Ahaolelo, he mau hoaloha no kona (Gustavus)" a he mea pono iaia ke haawi aku ia lakou i na ihooikaika ana, no ko lakou kupaa ana mahope oni ame ka aoao ana i haawi ai i kona ola ame na ola o kona poe kanaka. Nola,ila, ina ia e haalele ana ia G«remania Akau, elike me ka mea i manao nui ia e kona poe aliikoa, ame ia pu iho nohoi, alaila, ua «haawi oia he nawaliwali i kona mau hoalOha iloko o ka Ahaolelo, a he hooikaika ana aku hol ia i na kakoo o kona 'hoa paonioni e pulapu holookoa aku i ka Ahaolelo ma ko lakou aoao.

Maimuli o keia mau kumu i noonooia a i hoomaopopoia e ua Moi nei o Su£dena, aia ae le oia e nee aku no ke kulanakauhale o Viena. O kana i hana ai, oia kona hoonoho Hna aku i ka Moi o Sakona e nee kaua aku ma Silesia ame Bdhemia, o na 'Lii hoi o Hes&e aine Hesse-Cassel, e nee kaua aku laua ma Sakoni Lalo ame Weaepalia, a o kona pualikoa ponoi iho, e nee aku no ia no ka anuliwai Hine. Ma ka la 20 o Sepetemaba, ua hoea aku la ua pualikoa nei o Jca Liona o ka Aikau no Erefuta, he kulanakauhale ia i hoopuni pono ia me na papu ikaika. Aka, ua haawi pio mai la nae ia waM -kulanakauhaLe iloko o na lima o Gustavus. 0 ka hapa nui loa o na kanaka 0 loko o keia wahi kulanakauhale, h'e poe Katolika. Ua ae aku la o Gustavus 1 na kanaka o lofco oia wahi, e hoo-

mana lakou i ke Akua, elike me ka mea a lakou i ike ai lie pono. Hoonoho aku la hōl ia 1 ,ke Duke o Sake-Weimar i Kiaaina no ia apana aina, ame maaina o Turingena, a o Kauna o Lowenasteina i alihikaua kiekie no na koa e hoonohoia aku ana malaila, oia hoi kekahi koa Sekotia, malalo o Konela Fula, ihe 1500 &o lakou nui. Mai keia wahi aku nee akula ua Moi Suedena nei me kona mau koa a hoea i ke kulanakauhaie o Wurtzburg, ke kulanakauhale poo o Franconia. He kulanakauhale waiwai ,keia. 0 na koa Imeperiela na lakou e kiai ana i keia wahi, 'ua haalele lakou i ke kulanakauhale, a ua hoi aiku lakou a loko o kekahi pa-.kaua ikaika loa, nona ka inoa ke "Kakela o Marienbuga." Aia kahi i ku ai o keia kakela maluna o keka"hi ipuu kiekie e hekau pololei mai ana kona wekiu malunA o foe kulanaikauhale. E .hookaawaleia ana nae ikeia papu .mai ke kulanakauhale aku e kekahi muliwai, nona ka inoa, o Maine.

O ka luakini hoi mailoko o kahi kulanakauhale, ua hoolaaia ia ma .ka inoa 0 kekahi kanaka haipule kahiko, nona ka inoa o Sana Kiliana. O keia kanaka nae, ua oleloia ma ikona moolelo, he kanaka ia mai Sekotia mai, a he kulana bihopa hoi kona. Ua haalele aku oia ia Se.kotia, me elua mau .kahunapule malalo ona, a hele mai la i keia wa"hi, ,ma ka imakahiiki o lea Haku 688, no ka hoohuli ana i na Pegana o keia wahi. Ua nui na kanaka Pegana o ikeia wa)hi 1 pau i ika bapetizoia e lakou ma Wurtzburg, a* oia poe o Gospert kekahi, ke duke o ka aina. Ua mareia hoi keia kanaka i kekahi wahinekanemake, nona ka inoā ō G«ilana, a oia no nae ka wahime a kona Jtaikuaana. He wahine nae keia e noho ana no «ma ka hoomana kahiko o ka aina, oia hoi ka hoomana Pegana. Ua kue ikaika loa o Bihopa Kiliana i keia mare ana 0 ua 'lii Karistiano la, oiai, 'he mare ia 1 kue i na kanawai/) ka Bkalesia. Ua ae mai ua 'lii la e hookaawale i ua wahine la. Ua lilo keia hana a Bihopa Kiliana i mea no ua wahine nei e inaina loa ai iaia, a nolaila, ua paipai oia i kekahi poe Pegana e pep-ehi malu ia Bihopa Kiliana ame kona mau kahuna. Ua hookoia keia manao inaina o ua wahiue la Ua make ka bihopa ame kona mau kahuna, aka, ua kukuluia he wahi halepule, a ua ka'heaia ma ka inoa o keia kanaka SeJcotia. Ua lilo ka halepule nui e ku ana ma keia k'ulanakau'hale o Wurtzburg, a i kaheaia hoi ma ka inoa o keia kanaka Sekotia, i mea hoopunahele loa ia e na ; koa Sekotia i hoonohoia a.ku ma ia wahi. Ma »ka wa i noho iho ai keia mahele koa Sekotia ma keia kulanakauhale, ua .lilo i mea nui na .ke alihikaua nui o lakou, ame na 'liikea e ae u ka puali e noonoo ai, no ke -ano- hiki ai ia lakou ke lele kaua aku maluna o na koa ImeperLela e noho ana iloko o ka pa-ikaua, ma kela aoao mai o ka muliwai nona ke akea he 300 anana a oi. Ua pau na uwapo e moe ana mai keia aoao aku o Jca muliwai a kela aoao o ka muliwai i ka wawahiia. Oiai hoi na Miikoa apau e kamaiiio ana maluna o ikeia kumuhana, aia hoi, pane mai >la o Konela Fula:

"E hai aku au ia oukou e o'u mau hoaloha, he hana nui a koikoi ke waiho mai nei imua o kakou. Ua lohe au, he hale kakeia paa loa kela, a o ke aiiiikoa nana e kiai mai la kela wahi i keia wa, oia 'hoi, o Kapena Keller, ua lohe no au, he kanaka koa loa ia, a t he kanaka akamai nohoi i ka ihoonofionofho kaua ana. Ua hoomaopopoia mai nohoi ia kakou, aia malalo o kela kanaka he 1000 poe koa makauikau loa. Aia no'hoi maloko o kela papu me Jtela poe ikoa na kahuna moneka apau o loko nei o ke kulanakauhale a ua lilo lakou apau i koa. Aka, eia ko'u manao, o ka hana ko'iko'i a Ikaika i hoopioia e kakou, he hana ia e loaa ai ka papahi lei hanohan,o loa ia kakou." Ua hoolalaia iho la 'ke ano o ka lele kaua ana aku maluna o ka hale kakela, ma ke kiekiena ma kela aoao aku o ka muliwai. Ua hoono>hoia aku la o Sir James Raimsay i alihlkaua nana e alakai ka hoeu mua ana o ke kaua, ma ka aoao aku o na >koa o Gustavus. O ka mea mua a lakou i nana ai, oia ka loaa ana ona mau waapa. ua hoouna aku la ua JCenerala Ramsay o kona pualikoa ponoi e hele e 'huli 'waapa mai waena mai o na<j|amaaina mai oia wahi. Aka, ua paa iho la ua Lutaneia la i ka hopuia e na kanaka oia walii, oiai ua ikeia mai »la kona ano ame 'kona ikulana; oia hoi, he enemi oia .no na kanaka oia wahi. I kona hopuia ana, ua lawe loa ia aku la ia a hoopaa pio ia maloko o ka hale kakela. -Ua loaa- no nae kekahi mau waapa.

O kahi a na koa o Ramsay i <makennake ai e nee aku a kau ma kela kapa o ,ka muliwai, ihe wahi ia he aneane 300 anana ke okea. Ao ka uwapo i ku ai ma ia wihi mamua aku, ua pau i ka wawahiia, a i ka hoohiolola e na Auseturia. A o keia wahi nohoi e makemakeia nei, oia kahi e nee aku al na koa o Ramsay, !he >wahi ia e waiho laelae ana imua o na waha o na pukuniahi e kiei mai ana mai luna mai o ke kakela. (Aole i pau.)

E hoola koke ia ana me ka hikiwawe ka Eczema, ke poo kepia, meeau ame ka meneo o ka ili. o kela ame keia ano. Laau Hamo a DOAN. Aia no ma kahi o ka mea pa-Ipa-i laau. 50 kenela.