Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 18, 5 May 1899 — Page 2

Page PDF (1.29 MB)

This text was transcribed by:  Dorothy Stocking
This work is dedicated to:  For the People of Hawaii

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Mana Hooko

KOHO ALANUI.

 

            E wehe ia ana na koho no ka hana ana i alanui hou mai Punaluu a hiki i ke alanui o Hilea, i ka hora 12 o ka Poakahi, la 22 o Mei, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina.

            E ike ia na kuhikuhi ana ma ke keena o ka Luna Nui o na Hana Hou, ame ka Hale Leta a Punaluu.

            Ua koe ka mana i ke Kuhina, e hoole i kekahi koho a i na koho apaupaha.

S. M. Damon

Kuhina Kalaiaina no ka manawa.

Mei 5, 1899.    2753-3t

 

 

HOOLAHA KAKAUINOA KOHO BALOTA.

 

            E noho ana ka Papa Kakauinoa Koho Balota o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, ma keia mau wahi i hoikeia mahope ae nei:

            Poakahi ame Poalua, Mei 8 ame 9, 1899—hora 9 a.m. a ka hora 12 m., a mai ka hora 1 p.m. a i ka hora 4 p.m. ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina.

            Poakolu, Mei 10, 1899—hora 11 a.m. a i ka hora 2 p.m., ma ke Keena Oihana o ka Hui Mahiko o Olowaiu.

            Poalima ame Poano, Mei 12 ame 13, 1899, ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai.

            E malamaia ana nohoi na akoakoa hou ana i hoopaneeia ame na noho ana ma ke ahiahi, ma na wa e ikeia ana he pono.

F. W. Hardy,

F. Wittrock,

R. C. Searle.

Papa Kakauinoa Koho Balota no Maui, Molokai ame Lanai. 2753-2t

 

NA AINA AUPUNI, OLAA, PUNA, HAWAII.

 

            Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua hiki no ke noi mai ka Poe Hoolimalima o na Apana Aina Olaa, malalo o na hoolimalima mai na Komisina Aina Leialii aku, ka poe hoi i lawe ole i mau aina hou malalo o na olelo o ka Mahele IX.  o ke Kanawai Aina o 1895, i mau aina hou i loaa ai he kuleana ia lakou malalo o na olelo o ua Mahele IX.  la, maloko hoi o ka Mahele o na Aina Hou o Olaa, i hoikeia ma na Apana, mai ka Apana 100 aku a ka 136, i ikeia ma ke Kii maloko o ke Keena Oihana o E. D. Baldwin, ka Hope Agena, Hilo, a maloko nohoi o ke Keena Aina Aupuni, ma Honolulu.

            E waihoia mai ia mau Noi ma ke Keena o E. D. Baldwin, Hilo, ma ka la 6 o Iune, a mahope aku aha, a mamua ae hoi o ka la 1 o Iulai 1899.

J. F. Brown

Agena Aina Aupuni.

Hanaia Aperila 24, 1899.        2753-4t

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

 

Poalua, Mei 16, 1899, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo o ka Hale Hookolokolo e kuaiia aku ai ma ke Kudala.  Akea no ke Dala Kuike, he Apana Aina ma ka Aina Kula, ma ke Awawa o Waianae, maloko o laila Hookahi (1) Eka.

            Kumukuai oi aku mamua o $100.

            Ma ke Dala Gula o Amerika Huipuia.

            No na mea i koe aku e ninau ma ke Keena o na Aina Aupuni, Honolulu.

J. F. Brown.

Agena o na Aina Aupuni.

Aperila 11, 1899.        2750-4t

 

NA MAKE O HONOLULU NEI NO APERILA.

 

            O ka huina o na make o Honolulu nei i hoikeia ae e ka Papa Ola no ka malama aku nei o Aperila, he 87.

Malalo o 1 makahiki he…………………18

Mai ka 1 a 5 makahiki…………………..  5

Mai 5 a 10 makahiki…………………….  4

Mai 10 a 20 makahiki…………………… 4

Mai 20 a 30 makahiki……………………13

Mai 30 a 40 makahiki…………………… 9

Mai 40 a 50 makahiki…………………… 5

Mai 50 a 60 makahiki…………………… 7

Mai 60 a 70 makahiki……………………12

Maluna o 70  makahiki…………………. 10

            Huina…………………………… 87

Poe make, “aole kauka”…………………20

            Noloko mai o keia huina, he 49 poe Hawaii; 15 Pake; 10 Pukiki; 10 Iapana; 2 Amerika; a 1 no na, lahui e ae.

            Ma ka malama o Aperila ma ka makahiki i hala he 108 ka nui o ka poe make, a ke ukali aku nei no keia huina make i ka huina make i ikeia ma keia malama ma kela makahiki aku nei.

            O ka ratio o na Hawaii e ikeia nei ko lakou make, iloko o ka huina o 100 kanaka, ua like ia me 50 a oi ka poe make, he Hawaii wale no, a o ke koena aku i koe, i na lahui e ae.

            Eia na make ma na Apana:  Apana 1, he 19; Apana 2, he 26; Apana 3, he 18; Apana 4, he 9; Apana 5, he 15.

            Aia ka nui o na make ma ka Apana 2, alaila, Apana 1 me 2 aku.

            Aohe a kakou mau Huale Akal o nei pepa a kakou.  Ua noho nui no paha i Amerika e paapaahana iki ai.

 

KA

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki --------  $2.00

No Eono Mahina -------    1.00

 

Kuike ka Rula.

 

PUKA         1            2            3            1            2            3            1 

 ANA.       Pule       Pule       Pule       Mal.      Mal.      Mal.      Mak.

 

Iniha…    $ 1.50   $ 2.00    $ 2.50    $ 3.00    $ 5.00    $ 6.75    $ 12.00

2 Iniha..      2.00      2.75       3.50       4.00       7.00       9.00       15.00

3 Iniha..      2.50      3.50       4.50       5.00       9.00     12.00       18.00

4 Iniha..      3.00      4.00       5.00       6.00      11.00    13.50       21.00

5 Iniha..      3.50      4.75       6.00       7.00      12.00    15.00       24.00

6 Iniha..      4.00      5.50       7.00       8.00      13.00    16.50       27.00

 

O na Olelo Hooiaha a pau e noouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

A. W PEARSON, Luna Nui

JOSEPH M. POEPOE, Lunahoo ponono.

            Honolulu, Oahu.

 

POALIMA, -    -   MEI 5, 1899

 

            He keu mi nei keia o ka nui loa o na kamakoi ame na upena hoohei dala e hooneeia mai nei mawaena o ko Honolulu nei poe.  Elike me ka hu nui mai o ke gula ame ke dala, pela ka nui mai o na mea hoohei dala e maalo ae ana.

 

            Ina hookomo ke kanaka i Elua Dala ame ka Hapalua i kela ame keia pule ma ka Banako Hoiliili, e loaa ana iaia, he makana makahiki hou, nona ka huina waiwai io o $120, ina mai ka pule mua mai o Ianuari kana hoahu ana.  A malia, i ka lua o ka makahiki, e hiki ana iaia ke hoomahuahua ae i kana huina hoahu a hoea i ka $5.00 o ka pule, a i ka hoea hou ana i kekahi la Hapenuia hou, e loaa ana iaia he $240, a ke hui me ko ka makana o ka makahiki i hala, ha-ke ae la kana puu, iloko o elua makahiki hoiliili, he $360.  He hewa anei keia?

 

E UHAI MAHOPE O KA HANA A NA POE KUONOONO.

 

            O ka hoomahui ana o ke kanaka kulana kuonoono ole, e ake ana e loaa iaia ia mea, ma ka meheu o ke kanaka i loaa ia haawina, oia kekahi o na hana e loaa io mai ai ia haawina maikai.  E ike aku ke kanaka i nele ia haawina i ke kanaka i loaa ua haawina la, a hakilo pono loa aku oia i na hana a ua kanaka la, aole auanei e ole kona ike ana aku ma ka aoao o ua kanaka kuonoono la, ua pili iaia keia mau haawina:  (1) He mikiala hana; (2) He eleu ame ka hoihoi ma ka hana; (3) He akahele ma kona mau hoolilo ana; (4) He malama dala; (5) He hoopono; (6) He kokua i na hana pono; ame kekahi mau haawina maikai e ae.

            He mea maikai ka ninaninau ana i ka poe i loaa ke kuonoono, i ke kumu o ko lakou noho ana ma ia kulana, a o ka olelo hoonaauao e loaa mai ana mai ia poe mai, ma ka mea e pili ana i keia mahele haawina e noonooia nei, oia no na auwaha e loaa mai ai ua haawina la i makemake nui ia.  A he mea pono ke hoomahui aku ke kanaka ake hookuonoono ma ka hooko ana ia mau hoonaauao ana.

            Ma ko makou hoomaopopo ana, maloko o na moolelo o kekahi poe kanaka waiwai loa o ke ao nei, ua ike makou, ua hoomaka mai kekahi poe o lakou mai ke kulana ilihune loa mai; aka, mamuli nae o ka nui o ko lakou hoomakaulii ana i na wahi hunahuna dala e loaa ana ia lakou, a i huipuia me ka eleu a mikiala ma ka hoopulapula ana i kekahi mau hana hooulu waiwai, ua loaa iho la ia lakou ka waiwai.  Ke heluia nei na inoa o keia poe ilihune ma na la mamua, he poe waiwai a kuonoono maluna o na aina a lakou i noho ilihune ai i na la i aui ae.

            He mea i kuluma mau ia makou ka lohe ana mai na waha mai o na kanaka mai na aina e mai, o ka lahui Hawaii, he lahui ia i hoaahuia me na makaukau apau e loaa ai ia lakou ka nohona kuonoono ame ka waiwai, a ua haohaoia nae ko lakou hoea ole ana ma keia nuu.  He olelo oiaio loa keia a na malihini i hoopuka mai ai no kakou nei.

            O ka makou e hoaia nei ma keia wahi, e pono no e hooikaika na Hawaii i ke komo nui ana ma na hana a e malama i kahi loaa uuku e loaa mai ana.  E hooki i na hana uhaai wale, aka, e hoomaneo i ka poe ilihune ma na aina e a kakou i lohe wale ai, a i ike maka ai hoi kekahi poe o kakou, a lilo ko lakou noho pilikia ana i mea hoonaauao mai ia kakou.

 

KA PUU O PUOWAINA.

 

            O kahi keia i makemakeia iho nei e lilo i kahua ilina kupapau.  Ua @uela hoi keia manao e na kauka he nui wale o Honolulu nei, ame kekahi poe koikoi e ae nohoi o Honolulu nei.

            Aole makou e kamailio aku ana, no ka pono ame ka pono ole o ka hoolilo ana ia wahi i kahua ilina no ka poe make; aka, makemake makou e hoike aku, o ka uluwehiwehi e ikeia nei i keia mau la ma ia wahi i kuko ia aku la i wahi kanu kupapau, he ulu wehi ia i luhiia e ka Moi Kalakaua i hala.  Oia ame na koa Hawaii e noho ana ma ka oihana koa Aupuni ia wa, ka poe na lakou i kanu i na laau e ulu la ma ia wahi.

            I ke kakahiakanui, ala ae la ke alii me kona poe kanaka, me na hehu laau kanu ma ko lakou mau lima, me na ooma wai ma ko lakou mau kua, pii aku la iluna o Puowaina.  Kanu i ka mea kanu, a hooma-u iho la me na kulu wai i puolo lima ia aku.  Ua ulu mai kahi mau laau, a ua make aku nohoi kekahi.  O ka mea i pakele mai ka maloo ana iho, oia keia e lupalupa mai nei ma Puowaina.  O ka wai i ulu ai keia mau laau, he wai ia i haawe kua a i puolo lima ia aku e na kanaka.  O keia wahi i luhiia ai e ke alii ame kona poe kanaka, oia kahi i manaoia e hoihoi aku i hooilina no ka “palaho ame ka popo.”  Aole anei he mea maikai e heaia kela wahi o Kalakaua Paka, elike nohoi me ke o ana o ka inoa o kana Aliiwahine e ola nei ia Kapiolani Paka?

 

KA ILINA KUPAPAU.

 

            O kekahi kumuhana ano nui keia i hoala nui ia mai ai na noonoo ana o na Poo o ke Aupuni e ku nei i keia wa, ame kekahi poe kuonoono nohoi o loko nei o ke kulanakauhale.

            Ma ko makou hoomaopopo ana, o ka Ilina Kupapau e haawi ana i ke kino heana o ka mea make e aiia mai e ka palaho ame ka popo, no kekahi wa loihi loa, mamua o ka lilo ana o ua kino lepo la i lehu, oia ke kulana kanu kupapau e ae ole nei ka hapanui o na kanaka Hawaii e kuapo aku, no ke kulana kanu kupapau hou loa e ikeia aku nei mawaena o na lahui naauao a holomua o ke ao nei, oia hoi, ka hoolilo ana i ke “kino lepo” i haaleleia e ka uhane ola a lilo i lehu maemae a maikai, mamuli o ka hoohanaia ana o ka uwila, a o ke ahi paha.

            I ka wa e paa ana ka uhane ola, a o ka hanu ola hoi iloko o ke kanaka, ua lilo ia he waiwai e pipili mau ana kona kulana a ano kanaka ola na ka ohana e ola pu ana me ua kanaka la i aneane e kaili ia aku kona uhane.  I ka lele a kaawale ana o kona uhane mai kona kino aku, ua olelo iho la ke kanaka e ku ana ma ka awai hoano, “Ua hoi aku la ka uhane i ke Akua, i ka Mea Nana mai ia; a o ka lepo, e hoi aku no i ka lepo.”

            E hookaukolo aku ana ka makee aloha ana o ka hanauna e ola ana i ka “lepo” e hoi ana i ka “lepo” a hoea i ka luakupapau, a uhi ae la ka “lepo” i ka “lepo,” kaawale ka hanauna e ola ana mai ka “lepo” i hunia iho e ka “lepo.”  Aka, he mea oiaio, e hookaukolo ana ke aloha, ka minamina, ka menemene ame ka paumako o ka mea e ola ana no ka mea malalo o ka lepo.  O ka hapanui loa o keia mau hoomanao walohia ana, aole e mau ko lakou koii omamaka ana a hala ka makahiki hookahi, he uku loa ke hoea i elua makahiki, aka, o ka mea mau i ikeaia, he pahu poko ka ikaika holo oia ano hiipoi ana, a kahania koke ae la, kaea koke ae la, maopa ae la, a pau loa ae la ua aloha la, aohe hoomanao hou, a hookuu loa aku la i ka “lepo” i ka “lepo.”

            Aka, e hoomanaoia, oiai ke aloha, ka manewanewa, ka paumako, ka minamina e makee ana, i ke kino lepo e waiho ana malalo iho o ka lepo, aia ka mu, ka popo, ka palaho ame na mea kolo honua ke hoomaewaewa mai la i ke aloha o ka mea e aloha aku ana maluna aku nei o ka ilina, a ke haehae la lakou me ka lokoino i na huna materia o ka mea i lumaiia iho iloko o ka honua.

            Aka nae, ina ma ke kulana elua a makou i hoike ae nei, e hoea koke aku ana ke kino lepo i kahi o ka popo lepo hope loa o kona ku-io ana he kino kanaka, me kua ike ole ana i ka palaho, ame na haehae lokoino ana a ka mu ame ka popo.  I ka hopena loa o keia hoonee hana ana, ua loaa mai la ka popo lehu maemae i hiki ke malamaia maloko o na ipu aniani, ipu kala, ipu gula a ipu makamae e ae paha.

            Aka, manao makou, aohe hewa ke hoomauia aku ke kulana kanu kupapau mua i pulamaia e na Hawaii, a e hoalaia mai hoi ke kuiana hou, a e hoohaele like ia ko laua paahanaia ana.  He mea oiaio, na ke kulana houuku luhi, hoemi luhi ame hoemi lilo o laua e ahai i ka lanakila.

 

KUHINA KALAIAINA KUIKAWA.

 

            Mamuli o ke ano omaimai a nawaliwali o Kuhina J. A. King, e noho nei i keia mau la, ua hooliloia ae la o Kuhina Damon i Kuhina Kalaiaina Kuikawa.

 

E HOOMAHA AKU ANA.

 

            Ua laulaha ae ka lono i keia mau la iho la, e holo aku ana o Rev. C. M. Hyde (Kauku Hai) ame Mrs. Hyde, no amerika Huipula, ma ka mokuahi “Gaelic” e ku mai ana no Honolulu nei i keia ahiahi, a i ka la apoapo paha.  E holo hoomaha aku ana laua no ka aina hanau, a me he mea la, oiai laua e kaawale aku ana, aole laua e poina ana ia Hawaii, ko laua aina hookama.

 

KELA KAUKA KUEKA.

 

            Pakele mahunehune ke Kauka “Kueka” ma ka po Poakolu nei, mai paa hou i ka hopuia, ma ke kihi o na Alanui Hotele ame Muliwai, ma Kamakela ae nei, oiai ia e haiolelo ana me ka makaukau nui, a e aneane ana hoi e kuai aku i kana mau laau i na kanaka i akoakoa nui mai ma ia wahi.  Ua hoea aku na makai kau lio ma ia wahi, a ua hoopuheei ke anaina kanaka i akoakoa ae malaila.

 

KE KOMISINA NO SAMOA.

 

            Ma ke ku ana mai a ka mokukaua Amerika Badger no Honolulu nei, ma ka Poalua nei, i hoea mai ai ke Komisina Pulolu o ka Hooponopono Aupuni o Samoa.  He ekolu keia poe.  Baron von Sternberg me ka aoao ia o Geremania; C. N. E. Eliot ma ka aoao ia o Eenlani; a o Hon. Bartlett Tripp, ma ko Amerika aoao ia.  E holo aku ana keia poe no Samoa, a malaila lakou e hoolohe ai, a e nana ai i na hihia pili Aupuni ma Samoa.

            Ma ka hora 11 o ka Poakolu nei, ua ike pili Aupuni ae la na Komisina Barona Sternberg ame Mr. Eliot.  A ma ka Poaha nei hoi i haawi aku ai o Mr. Tripp i kana ike pili Aupuni ana i ka Peresidena.

 

AHEWAIA O GOTO, KELA IAPANA LIMAKOKO.

 

            Ma ka Poalua nei, i noho ai ke Kiure haole, ma ka Aha Kaapuni e noho nei, a ahewa iho la ia Goto, Iapana, no ka hewa pepehikanaka i hanaia e ia ma Ewa ae nei.  He ekolu nae kiure ma ka hookuu, a he eiwa ma ka hoopai.

            O keia ka Iapana i loaa ai ia Hope Makai Nui Lazaro o Kona Hema, ma uka o Kainaliu, a hoihoiia mai ai e ia i Honolulu nei.  Ua nalowale aku hoi keia Iapana mai ka mahiko ae nei o Ewa, a i Hawaii kona wahi i loaa ai.

 

G. DIETZ.

 

            E ike ana ko makou poe heluhelu ma kekahi wahi o ko makou pepa o keia la i kekahi olelo hoolaha mai ka mea mai nona ka inoa maluna ae nei.

            He kanaka hana lima ike keia.  O kana hana akamai, oia ka hana i na wati pakeke ano pohihihi loa o ko lakou hanala ana, a nihinihi nohoi na mea paahana.  Pela na wati kauhale i “bolo” ka hele ana, ua hiki iaia ke hana a maikai.

            E malama loa ia ana na mea makamae o loko o ka wati.

            E hiki ana iaia ke hana a maikai na wati kau-hale i helo a “bolo” ka lakou mau paahana ana.  Maikai a maiau kana mau hoomaemae ana i na Pahu Pila Hookani, a pela na Lei Gula, na Lei Dala, na Pine hoonani, na apo pulima, a pela aku.  He makepono no kahi uku.

            Aia kona keena hana ma ka Helu 417 o ke Alanui Nuuanu.

 

HOOLAA LUAKINI MA KALUAAHA, MOLOKAI.

 

            Ma ka la Sabati nei, Mei 2, i malamaia ai ka hoolaaia ana o ka luakini o ka “Ekalesia Evnelio” ma Kaluaaha.  He luakini kahiko no keia, aka, ua hoomaemae hou ia nae ia i keia wa iho nei, a ua lilo ia i mea hou.

            Ma na lono i halia mai ia makou, ua lehulehu loa na kanaka mai na wahi mai apau o ka mokupuni o Molokai, i akoakoa mai ma keia la nui hanohano i malamaia ma Kaluaaha.  Ua aneane pau pono loa mai na Kula Sabati apau oia mokupuni malaila.  Ua oleloia, ua lilo aku ka makana helu ekahi i ke Kula Sabati o Pelekunu.  Na Rev. O. P. Emekona i noho lunahoomalu nui no na hana o keia la.  E Molokai-nui a Hina e!  Mai haalele i ka hana Pono, o haalele auanei ka Pono i ko oukou mau home.

 

HE MAKANA HIWAHIWA.

 

            Ua haawi ae o Chas. M. Cooke ma ke ano manawalea he $50,000 i ka Papa Hawaii.  A ua manao ka Papa e hoolilo aku i keia huina dala ma ke ano ke Waihona Dala o Kale Kuke, a o na loaa uku-panee mai o keia mau dala, e hooliloia no ma na hana a ka Papa.  He $27,000 o loko o keia huina, eia ma ka hoaieia i keia wa, ma ka 7 pa-keneta ke ola no ka makahiki, a o ke koena aku i koe, e waihola aku ana no ma ka hoaie, ma ka wa e loaa ai he manawa i ka Puuku ma keia hope aku.

            Ua haawi makana ae nohoi o Chas. M. Cooke ame kana wahine i ka Hui Opiopio a na Haole he huina o $2500.

            He makana hiwahiwa keia a keia kanaka waiwai i haawi ae ai no ka pono o kekahi mau hana hooulu pono ma Hawaii nei.

 

NA PUALI PUHIOHE ELUA.

 

            Ua laukanaka maoli ke kahua puhiohe ma ka Hotele Hawaii, ma ka po Poalima o ka pule i hala.  He elua mau puali puhiohe i haawi ae i na hoonanea ana o keia po kanaka nui launa ole mai.  O ka Puali Puhiohe Aupuni ame ka Puali Puhohe o ka Puali Pukaa Mahele Eono mai Amerika mai.

            He anaina hoonanea keia i haawiia no ka hanohano o ka hui keaka “Janet Waldorf Co.” e paani nei i keia wa maloko o ka Hale Mele Hou.

            Ua haawiia nohoi e Peresidena Dole he hookipa ulumahiehie ia Kenerala Wileston ame kona mau alii maloko o ke keena hookipa o ka hotele.  E ukaliia ana ka Peresidena e Mekia Pota.

 

HE IAPANA AIHUE WATI.

 

            Ua paa i ka hopuia kekahi Iapana, nona ka inoa o Kato, a no Koolau ae nei ia, no ka hewa aihue wati gula.  Ma ke kakahiaka Poakolu neu, ua hoao ae la ia e kuai i ua wati la i kekahi haole hana uwati, o H. G. Biart ka inoa, ma Alanui Papu.  O ke kumukuai a ua Iapana la i olelo aku ai i ka haole no ka wati he $5, a no keia mea i komo ai ka haohao iloko o ka haole, a hoike aku oia i keia wati gula kumukuai haahaa loa i ka Oihana Makai.  No ia mea, ua hopuia keia Iapana, a ma kona wa i huliia ai ma ka “Halewai” ae nei, loaa iho la he elima dala maoli, i aihueia no e ua Iapana la.  O keia wati gula ame keia mau dala, ua aihueia mai e nei Iapana mai a Dr. Carter mai o Koolauloa ae nei.

 

HAULA MAI LUNA MAI O KEKAHI O NA HALE O KE KULA KAMEHAMEHA

KANE A MAKE LOA.

 

            Ma ka hora 4 ame hapa o ka Poalua nei, i haule iho ai o Jose Estevao Carvalho, mai luna iho o kekahi o na halepohaku kiekie o ke Kula Keikikane o Kamehameha ae nei, oia hoi ka Hale Hoikeike Pakui oia Kula, a pa i ka honua make loa.

            E hana ana keia Pukiki, ma kahi he 20 paha kapuai ke kiekie mai ka honua ae, a he palaina puna kana hana.  Ma ka wa ana i kiei mai ai ilalo no ka hoopiiia aku o ka bakeke puna, oia kona wa i kuwala poo mai ai, a lele koheoheo ana ilalo.  Ua pa kona poo i kekahi mau puu pohaku e mokaki ae ana malalo, a ua naha kona puniu poo, a ua ha’i kona a-i.

            Ua haalele iho keia kanaka poino mahope nei ona, he wahine ame elima mau keiki liilii.  O ke keiki hiapo, he umi makahiki.

 

$100,000,000 NO KA MANAWALEA.

 

            LADANA, Aperila 20. –Ua waiho iho o Baronawahine Hirsch he huina waiwai mahuahua loa i hiki aku i ka $124,000,000.  Hooili aku la oia i kona mau pilikoko he $24,000,000.  E loaa ana hoi i ke aupuni no ka auhau waiwai, he $4,800,000 no na waiwai ana i haawi hooilina aku ai.

            Haawi aku la ia he $1,200,000 i ka Waihona o Kirsch ma Nu loka; he $600,000, i ka Papa Kahu Waiwai ma Ladana; he $2,000,000 i ka Hui Hoolaupai Lahui Iudaio ma Ladana; he $120,000 i ka Halekula Hirsch ma Montreal.

            O ke koena iho, e maheleheleia mawaena o na ahahui manawalea o Viena, Budapest, Brunn, Brussels ame kekahi mau kulanakauhale e ae o Europa.

 

HE MAKE I ALOHA NUIIA.

 

            Ma ka la 30 o Aperila nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Mele Hookano, i ka umikumamaha o kona mau makahiki, a hala aku la oia no kela aoao o keia ola ana.  O kahi i hookuu mai ai ia i kona ola ana, ma kahi noho no ia o kona mau makua.  Lunakanawai Hookano o Ewa, ame Mrs. Hookano, ma Waikiki ae nei.  Ua hanauia oia ma ka la 13 o Iune, 1885, a ma ua aina ala la i ka lipoa i hanauia ai oia.

            He aneane hookahi makahiki okoa o kona kaa ana iloko o ka ma’i nana i mu’o ae la i kona ola.  Ma ka ike a ke kauka nana oia i lawelawe lapaau, he mai ai ake ke kumu o kona pilikia ana.  Mamuli o na oleloao a ke kauka, ua holo aku oia ame kona luaui makuahine no Hookena, Kona Hema, Hawaii, a noho ma kahi o S. Lazaro, Esq.  No ka ike o kona makuahine i kona nawaliwali ana mai, ua uhoi mai la laua no Honolulu nei.  Ku mai laua no ke kulanakauhale nei ma ka la 4 o Aperila aku nei.  He ehiku pule o ko laua noho ana ma Kona.

            He haumana oia no ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao ae nei, a mamuli o ka ileia ana o kona nawaliwali, ua hookuuia aku oia mai ke kula aku e imi i kahi e pas mai ai ke ola; aka, he okoa ka ulia i ikeia ma ke au o ko ke kanaka mau ia, o ke Akua wale no ka Mea i ike.

            Ke komo pu aku nei makou iloko o ke kanikau pu ana me na makua i hookaumahaia ko laua mau naau; a ma ia wa hookahi no nae, ke hookaukoo ae nei makou i na lani:  “Na ke Akua e hoomama mai i na luuluu ame na kumakena apau.”

 

NA HUAALE A DOAN NO K@ @

KALA HANENEE ME PUUPAA.

 

            O keaha ia ka oi aku.  O ka @ @ i ka mea maopopo oi@ a @ o ke ohi ana i ka pomaikai o ka @ i ike maka ia e kekahi kama@ o Honolulu.

            O kekahi mea hou, he mea @ @ akahi a hoea mai.

            E pono e hooiaia kona oiaio ana.

E pono e ikeaia kona oiaio i ke @ ponoi iho, a i ole, e mau ana no @ kanalua no ia mea.

O ka olelo hooia a ka mea @ @ hana, aole ia he mea hoike no @ oiaio.

            Aka, o ka olelo hooia a na ho@ o na mea oiaio ia.

            Ano, ina paha he kikala hane@ @ a i ole, he kua eha.

            E noke ana anei oe i ka hoopa@ manawa ma ka hoao ana i keia ame keia ano laau?

            E heluhelu ana oe i na olelo hoe@ he nui no na laau ola.


            Aka, he mau olelo hooia kela mai kahi e mai.

            Aole ia i like me ka laau i hooi@ @ ka poe i ke alo ponoi iho.

            E hoomanao mau i keia.

            O na hooia o loko ponoi iho nei o ka aina, oia na hooia e kakou nei @ kela ame keia Poho Huaale a Doan no ke Kikaia Hanenee ame na Puupaa.

            Penei na olelo a Mr. H. S. Swinton (Hale Pinao):  “He eha kahiko @ ko’u ma ke kua, he 12 o’u mau makahiki i loaa ai i keia ma’i maloko nei o keia kulanakauhale.  Manao a@, he ouli no keia no ka ma’i ma na puupaa, a i ko’u ike ana i ka hooiah@ ana o na Hualle a Doan no ke Kikale Hanenee ame na Puupaa, ma ke ame he laau ola ia no ia ano ma’i, @ @ aku ia au i kekahi oia mau @ @ ka Halekuai Laau o Hollister Drug Co.  Ike iho la au, ma ko’u wa i ai @ ia mau huaale, ua loaa ia’u ka pono, @ nolaila, ua hoomau aku la au i ka @ ana i ua mau huaale la a hiki i ke ol@ loa ana o ko’u kikala hanenee.  Ua ikea maopopo maoli ia ka waiwai @ o keia mau huaale, ma ka mea e pil@ ana, i ko’u ma’i, a ke hoaiai aku @ au i keia mau huaale no ka pono ame ka pomaikai o na poe pilikia @ @.”

            Ma ka wa-hi o ke poho o na M@-ale a Doan no ke Kilala Hanenee ame na Puupaa e ikeia ana he kii lau @ i ka ninau ana no na Huaale a Doan no ke Kikala Hanenee ame na Puupaa e pono e ninau no ua huaale i ol@ ai o Mr. Swinton (Hale Pinao) a e @ na hoi i ka lau laau ma ka wa-hi @ o waho.

            E kuaiia ana na Huaale a Doan no ke Kikala Hanenee me na Puupaa @ na poe Kawili Laau apau ame na @ malama halekuai apau, no 50 @ no ke poho, a he 6 poho no @, a @ hoounaia aku no ma ka Eke Leia, @ @ loaa mai ke kumukuai ia Hollister Drug Co., ma Honolulu, na Agena @ nui ma Ko Kawaii Pae Aina.

 

KAKELA ME KUKE

(KAUPALENAIA.)

Poe Kalepa ma ke Komisina,

A HE

Poe Lawelawe Kopa@.

AGENA

2736-t@

 

 

Metropolitan Meat Co.

(Hui Kuai Pipi Metropolitan)

G. J. WALLER, (Waia) – L@ M@

10@ Alanui Mo@.

 

Poe Kuai a Hoolako i na M@k@

ME

Na Io Pipi, Hipa a pela’@

 

E loaa mau ana na Manu ame @ @

mano i hooku ‘Ehu’ila @ @

ka Hau.

 

Makepono ke Kuai i na @’e @ @ nei

 

TELEPONA H@LU -  -  -  @