Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 21, 26 May 1899 — Page 2

Page PDF (1.37 MB)

This text was transcribed by:  Patricia Ravarra
This work is dedicated to:  Kumu Hula Association of Northern California

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Mana Hooko

LUNA PA AUPUNI.

            I keia la i hookohuia aku ai o Davide L. Kavika i Luna no ka Pa Aupuni ma Kaulano, Mahaiula, Kona Akau, Hawaii, ma kahi o J. Kakae i waiho mai.

S. M. DAMON,

Kuhina Kalaiaina no ka Manawa.

Keena Kalaiaina, Mei 23, 1899.

2756-3t.

 

HOOLAHA I NA AGENA HOOIAIO PALAPALA HOOPAA HANA.

 

            Ke poloai ia aku nei na poe Agena Hooiaio Palapala Hoopaa Hana Aelike e hoomaopopo pono i keia mau olelo i laweia no loko mai o na Kanawai e pili ana i ka lakou mau hana:

            Kanawai Hoopai Karaima 1897, Pauku 1371––O kela ame keia Luna Hooiaio Palapala Hoopaa Hana malalo o keia Kanawai nana i hooiaio i kekahi Palapala Hoopaa Hana i kau ole ia na hoailona pai apau i ku pono, e kauia no maluna ona ka hoopai uku dala aole e oi aku i ke kanalima dala, ke ku ka hewa no ia mea imua o kekahi Lunakanawai Apana.

              Na Kanawai Kivila o 1897.  Pauku 941, Papa Hoike, Na Auhau Hoailona Pai:

            Na Aelike mawaena o na Haku ame na kauwa hana              $ 1.00

Ina no ka makahiki hookahi a oi aku, alaila, no kela ame keia makahiki, a hakiha paha o ka makahiki mahope aku o ka mua                           $ 1.00

            (E kakiia ana keia auhau maluna o ka palapala kumu ame na kope palua, kanalima keneta maluna o ke kope hookahi no ka makahiki hookahi, a o ka hakina paha o ka makahiki, iloko o ka manawa i paa ai ma ka aelike, a e ukuia hoi ia mea e ka Haku hana.)

S. M. DAMON.

Kuhina Kalaiaina no ka Manawa.

Keena Kalaiaina, Mei 19, 1899.

2756

 

RULA HOOPONOPONO A KA PAPA HOOPAE LIMAHANA.

            Oiai mamuli o ka loaa ana mai o na hoike a ka LUna Nana Limahana no ke kulana maikai ole o ke ola kino o na wahi e nohoia ana e na limahana, a pela hoi me ka malama ia ana o na limahana, e hoikeia aku ana na kope oia mau mea i na Agena o na mahiko, me ka olelo hoolaha ia lakou, aole no e noonooia ana na noi hou mai no na palapala ae limahana, a hiki i ka wa e hooponoponoia ai na hemahema i hoikeia ae la, a hiki i ka wa e apono ia ai e ka Papa Hoopae Limahana ame ka Aha Kuhina.

S. M. DAMON.

Kuhina Kalaiaina no ka manawa ame ka Peresidena o ka Papa Hoopae Limahana.

Honolulu, Mei 13, 1899.                                                         2755-3t

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

            Ma ka la 22 o Iune, 1899, ma ka hora 10 A. M. ma ke Keena Oihana o E. D. Baldwin, Hilo, Hawaii, e kuai kudalaia aku ai, malalo o na kumu aelike kuikawa no na hookaa dala ana, ame na hana hou maluna o ka aina.

            Kahuku, Hilo, Apana 13, Ili 19.65 Eka.  Uku oi aku $117.90.

            Kaohe, Puna, Apana 13, Ili 89.43 Eka.  Uku oi aku $447.15.

            No na mea i koe, e loaa no ma ke Keena Oihana o E. D. Baldwin, Hilo, a i ole ia, ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

J. F. BROWN.

Agena o na Aina Aupuni.

Mei 17, 1899.                                                                          2755-3t

 

HE AHULAU O KE KUNU KALEA.

 

            I kela kau hooilo aku nei i hala, ma ka wa i pahola ae ai ka mai kunu kalea, ua lohia iho la ka’u mau keiki me ke kunu ikaika loa.  Oiai hoi, ua ike au ame ka’u wahine i ka holopono ana o na hoola ana a ka Laau Kunu a Kamalena (Chamberlain) no ke kunu ho, a nolaila, ua hawi ae la maua i ua laau la ia wa no ke kunu kalea o na keiki a maua, a ike iho la maua i ka oluolu ana mai o ke kunu, a mahope ua oia lo@ ae la ua kunu la.––John E. Clifford, ka Ona o ka Hale Norwood, ma Norwood, Nu Ioka.  E kuaiia ana keia laau e na poe kuai laau lapaau apau.  O BENSON SMITH & CO., Kaupalenaia, na Agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

            Ua manao ka poe kahiko, o nei mea mai Rumatica he hana ia na ka uhane diamonio iloko o ke kanaka.  O kela ame keia kanaka i loohia i ka mai Saiatika, a i ole ia, i ka Mai Rumatica Mala, e ae ana no ia o ka eha o loaa ana iaia me he eha io la no ia mai ke daimonio mai, a e hooiaio ana no oia i keia manaoio.  Aole i oleloia, ua hiki i ka LAAU HAMO O KAMALENA ke kaiehu aku i ke daimonio mailoko aku o ke kanaka; aka, e hiki ana nae iaia ke hoola i ka Rumatica, a he mau haneri o na haneri e ku ana ma ka aoao hooiaio i keia mea.  Hookahi no hamo ana, a o ka oluolu noia o ka eha, a o keia oluolu hikiwawe loa i loa mai keia laau mai, ua oi loa aku kona waiwai mamua o ka waiwai io o kona kumukuai.  E kuaiia ana e BENSON SMITH & CO. Kaupalenaia, na Agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

KA

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki                                  $2.00

No Eono Mahina                                 1.00

Kuike ka Rula.

            P uka                 1          2          3        1           2          3          1

            A na                  Pule     Pule     Pule     Mah.    Mah.    Mah.    Mak.

              Iniha       $ 1.50     2.00     2.50     3.00     5.00     6.75    12.00

            2 Iniha             2.00     2.75     3.50     4.00     7.00     9.00    15.00

            3 Iniha             2.50     3.50     4.50     5.00     9.00     12.00   18.00

            4 Iniha             3.00     4.00     5.00     6.00     11.00   13.50   21.00

            5 Iniha             3.50     4.75     6.00     7.00     12.00   15.00   24.00

            6 Iniha             4.00     5.50     7.00     8.00     13.00   16.50   27.00

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ai anaino ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, a @ hookomoia.

 

HOOPIKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

A. W. PEARSON, Luna Nui

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono

            Honolulu, Oahu.

POALIMA,                                                                                        MEI 26, 1899

 

            Ua loaa mai nei ka lohe i kia mau la, ua kuikahi ae la ka Liona Beritania ame ke Bea Rukini maloko o kekahi aelike i hooholoia e laua no na mea e pili ana i ko laua mau pomaikai maloko o ke Aupuni o Kina.  Mamuli o keia aelike, ua kapae loa ia ka ulu ana mai he kuee mawaena o laua no ka laua mau pono ame na pomaikai ma ka aina pua.  Ua oleloia hoi, aia maloko o keia aelike, ua loaa ia Beritania Nui ka mana ma ke Awawa o Yang-tse-Kiang, a e loa hoi ia Rusia ka mana ma Kina Akau.  O ka moe pu ana anei keia o ka Liona ame ka Bea a na kahi keiki uuku laua e alakai?

 

            Mamuli o ka nana ana i ka Papa Hoike hiliniia ma na mea e pili ana i na hoouka kaua ano nui loa o ke ao nei, mahope mai nei o ka wa o Karisto, e hoomaka ana hoi ma ke kaua nona ka inoa Karaimia ma Rusia, ua ikeia ka nui o na lilo ma ka dala maoli i hooliloia aku no na ola kanaka ha lehulehu wale i kiolaia aku iloko o ka make ma ke kahua kaua.  Ma ke kaua Karaimia, he $1, 700,000,000; ke Kaua Italia ma ka makahiki 1858, he $2,533,000,000; ke Kaua Perusia me Auseturia, he $330,000,000; ke Kaua Farani me Perusia, he $2,533,400,000; a o ke Kaua Rusia me Tureke, he $1,290,000,000.  Ua hiki aku ka huina nui o keia mau dala apau ma kahi maluna aku o $6,000,000,000 no keia mau Kana Elima ma Europa.  O ka nui hoi o na lilo ma ke kaua Kivila o Amerika he $5,000,000,000, a he $1,000,000,000 ka nui ma ka waiwai i poino.  Nani wale ka nui o na dala i lu ia no ke omoia ana o ke koko o na kanaka.  Aole anei he wa e hoopauia ai keia hoopuluia ana o ka ili honua e na kahawai koko o ke kaua?

 

            I ko kakou kioia ana aku i ka kakou mau kiei ana maluna o na hoonee hana ana a ke Aupuni o Amerika Huipuia, ke Aupuni nona na eheu e noho hoomalu mai nei maluna o kakou, ma kana mau houka kaua ana iho nei me Sepania, a pela hoi me na poe Pilipino, he mea na ka naau o ke kanaka noonoo kaulike e ike iho ai i ke kupaianaha o keia mau hana a Amerika.  He mea maopopo loa, ua lanakila oia maluna o kona hoa paio i ulele ai i kinohi, a i keia wa hoi, ua loaa mai la ia kakou ka lono, aia ka iwikuamoo o na Pilipino, ua aneane e uhaiia a haipu.  Ka opa pu ia la na alakai oia poe ma na wahi he lehulehu loa o ko lakou aina.  Ke ikeia aku nei ke ano kuhau o kekahi mau alakai o ua poe Pilipino nei, a ke makemake nei lakou e haawi pio mai ia lakou iho iloko o ka poho lima o na Amerika.  Ma ka nana aku, aole e liuliu, a loaa no ka nohona maluhia ma ka Pae Aina Pilipine, a halii mai ka malie o nei mea he nohona maluhia ma na wahi apau o ka Hapa Poepoe Komohana.

 

            Mamuli o ka ae ana mai o Sepania e hoolilo mai i kona kuleana apau maloko o ka Pae Aina o Pilepine [ as printed ] ia Amerika Huipuia no ke kumu waiwai o $15,000,000, ua lilo maoli kela mau mokupuni ia Amerika me ke kuai, a ma ia ano oia ka mea i kuleana e imi i na mea apau e hookuene pono ia ai kona mau pono kuai maloko oia mau mokupuni.  O na Pilepine [ as printed ], he poe makaainana lakou no Sepania, aka, aia mawaena o kekahi poe o lakou, he poe i kue aku i keia mana o Sepania, nolaila, i alu mai he kaua kipi mawaena o na Pilipino me na Sepenia.  O keia hana hookahi no ka keia poe Pilipino i hana mai ai ia Amerika.  Ua kue mai lakou i ko Amerika noho mana ana aku maluna o lakou, elike no me ko lakou kue ana ia Sepania.  Aka, he kumuwaiwai maopopo ka Amerika i haawi aku ai ia Sepania no kona mana ame kona mau pono apau ma kela mau mokupuni, nolaila, he kumu kupono paha ia Amerika ke koi aku i ka lahui Pilipino e hooki lakou i ko lakou kuee, a e malama hoi i ka maluhia i ole ai e konoia o Amerika e kau aku i ka lima oolea maluna o lakou no ka palekana o kona mau pono elike me kana i kuai aku ai ia Sepania.

 

NUHOU O NA AINA E

 

HANANEE KE KIKALA O NA KIPI.

 

Ua puhalahiu aka o Aduinaldo no ka Akau.

 

HE MAU MAKUA PAELE HOOMAINOINO I NA KEIKI.

            ATLANTA, (Ga), Mei 15.––Ua hoopiiia o Winnie Roach, he wahine hapa paele, ame kana kane, no ka hewa puhi hoomainoino i ka laua mau keiki i ke ahi a kokoke lakou e make.  He eha ka nui o keia poe keiki.  Ua hoopuluia ka pepa i ka aila mahu, a ua uhi ia aku keia mau pepa a puni no kino o na keiki, alaila, kuniia aku ia ka pepa i ke ahi.  Ma ka wa i lohe ai ke kane ua loaa aku i ka oihana makai ka lohe no keia hana hoomainoino, ua holo aku la oia no kekahi wahi okoa ku.  O ka wahine hoi, ua paa oia i ka hopuia ma kona wa e anehe ana e kuni aku i ke ahi i kekahi keiki a laua.  Ua ike koke ia keia hana e kekahi poe, a ua kahea kokeia ka makai.  Ua lawe ia aku la ka wahine me na keiki ekolu no ka hale hoopaa lawehala.  O kekahi keiki hoi, he wahi kaikamahine oia, ua a ia oia e ke ahi ma kona mau wawae, a ua ike ia aku ka io e kolekole mai ana ma na wahi he nui.  Ua manaoia e make aku ana oia.  O kekahi mau keiki e ae hoi, ua nui no ko lakou mau poino i ke ahi.

KE KAUA MA KINA MAWAENA O NA PAKE AME NA BERITANIA.

            HONGKONG, Mei 15.––Ua hoomaka hou ia ke kue ana a na Pake i na Beritania, no ko lakou noho ana ma Kowloon, he wahi ia ma kekahi aoao e ku pololei ana ia Hongkong.  Ua nee aku la no keia wahi he hookahi haneria tausani poe koe hele-wawae, 100 poe koa pukaa, 50 poe eneginia ame 500 poe marina.  Ua huna loa ke Keena Kanikela Beritania i ke ano o ke nee ana aku o keia poe koa, aka, ua hiki no nae ke ikeia aku e nee aku ana keia poe mahele koa a hoea i Tai Po Fu ame Kaikuono Hohonu, a ma ia ano e hiki ai ia lakou ke oki pu aku i na kipi a kipaku aku ia lakou mailoko aku o ka aina i laweia mai la e na Beritania.

            Ua holo aku ka mokukaua Beritania helu elua, nona ka inoa o Swift ame ekolu mau mokukaua e ae malalo o na kauoha i sila ia.  Aia maluna o keia mau moku he 500 poe kanaka.  Ua ala ae nohoi he haunaele kipi me kekahi apana aina kuaaina, a ua hoounaia akau na koa Pake o ke Aupuni no keia wahi.

            Aia na koa Europa ke ku kiai la ma na wahi i nohoia e na haole ma Kowloon.  Ua loaa mai ka lono, ua komo mai la na Pake kipi mai Tung Kung mai iloko o ka okana aina Beritania me ke ahiahi o nehinei, a ua hana ae ua poe Pake kipi la he hana hao wale ia loko o ke kulanakauhale.  Ua lako pono keia poe me na mea kaua.

NONOI PAHA AUANEI O KINA E KOKUA O BERITANIA NUI IAIA?

            PEKINA, Mei 15.––Ua lilo i mea hoopioloke nui i noonoo o na luna aupuni o Kina, ke noi hou mai nei a Rusia i ke Aupuni o Kina e loaa aku iaia he aelike hou a he mau pono hou hoi no ka hoohui ana mai i ke alahao a Rusia e hana nei i kei wa me ke kulanakauhale o Pekina.  Eia na luna aupuni koikoi o Kina ke kukakuka mau nei me ka Emepera wahine no keia kumuhana a Rusia.  Ua maopopo loa ka manao laulaha e ikeia aku nei, ke makemake nei o Rusia e moe mai kona alahao mai Kirin mai, a e oleia, ma Moukden mai hoi, a holo pololei mai i ke kulanakauhale o Pekina, ma ke alahele aku o Shohoi.  Ua hoopioo nui ia hoi na noonoo o na Iapana ame na Geremania no keia nonoi kuhao a Rusia a ua oleloia ae hoi, aia ke oni nei he manao mawaena o na Pake koikoi a he mea pono ke noi ia aku ka Enelani mau kakoo ana mai ia Kina no ke kue ana aku i keia koi a Rusia.

            LADANA, Mei 15.––Ua ninauia aku ke Aupuni iloko o ka Hale o na Makaainana i keia la no ka mea e pili ana i ke koi a Rusia i pono alanui hao no ka hoohui ana aku i kona alahao me ke kulanakauhale o Pekina.  Ua hoike mai la ke Kakauolelo o ka Ahaolelo, ua hoike mai la ke Kanikela Beritania ma Pekina, ua waiho io aku no o Rusia imua o ke Aupuni o Kina he koi o ia ano, aka, ua loheia nae ua hoole aku ke Keena Kuhina o ko na Aina E o Kina i ke noi a Rusia.  Ua hoole e mai la nohoi ua Kakauolelo la, aole hiki i ko ka Moiwahine Aupuni ke hoike maopopo aku i kona kulana i keia wa ma ka mea e pili ana i keia ninau, aia wale no a loaa mai na mea apau e pili ana i keia koi a Rusia.

UKUIA KA PUU DALA HOPE AMERIKA E UKU AI IA SEPANIA.

            NU IOKA, Mei 15.––I keia la i ukuia aku ai ka helu eha o na puu dala a Amerika e hookaa aku ai ia Sepania no ke kumukuai o na Mokupuni o Pilepine, ma ka Banako National City, e kekahi luna Aupuni Farani.  O ka nui o keia mau dala he $5,000,000.  Ma ke kikoo dala maoli i ko na aina e i hookaaia aku ai keia mau dala.  O ka helu eha iho la keia o na hookaa ana a Amerika i keia mau dala ia Sepania, a o ka hookaa hope loa iho la nohoi keia i ka huina o $15,000,000 i aelikeia ai mawaena o na Aupuni elua.  Aole hookahi keneta o loko o keia umukumamalima miliona dala i haalele iho ia Amerika nei ma ke dala maoli, aka, o keia huina apau ua hookaa ia aku ma ka bila kiko dala ma na makeke dala o Europa, ma o ka helu waiwai la i loaa i ke Aupuni ma na makeke dala he nui o Europa.

NA HANA HOOHIWAHIWA IA ADIMARALA DEWEY.

            NU IOKA, Mei 15:––I keia la i hookaawale ae ai ke Komite hui mai loko mai o ka Papa Alderman ame ka Aha Kuka kulanakauhale o Nu Ioka nei he huina o $150,000 no ka hoolilo ana aku no na hana hohiwahiwa ia Adimarala Dewey, a ua aponoia hoi keia noi e ka Meia o ke kulanakauhale.  E nonoi aku ana keia poe i ka ahaolelo Kulanakauhale no ke apono ana mai i keia mau hoolilo.

            E waihoia aku ana na olelo hooholo imu o na Hale elua o ka Ahaolelo no hoomana ana mai i keia hawina.  Ua manaoia o ka la apopo ka wa e waiho ia aku ai keia noi.  Ua hooholoia hoi, e malamaia ke anaina ike pili Aupuni i ka Adimarala ma ka ia mahope iho o ka la ona e ku mai ai.

KE ANO E LOAA AI O NA DALA NO KE KUAI ANA I HOME NO ADIMARALA DEWEY.

            WASINETONA, Mei 15.–I keia la i noho ai ka halawai kukakuka a F. A. Vanderlip, Hope Kuhina Waiwai; Charles H. Allen, Hope Kuhina Aumokukaua; Perry S. Heath, Kokua Luna Leta Nui; Birigadia Kenerala Corbina ame Ellis H. Roberts, Mea Malama Dala o ke Aupuni, maloko o ke keena oihana o Mr. Vanderlip no ka noonoo ana i ka lakou hana e lawelawe a ku aku ai ma ka mea e pili ana i ke ano e loaa ai ona dala e hiki ai ke kuaiia ona home no Adimarala Dewey, ma ke ano he makana lahui ia i ua kanaka kaulana ia.

            Ua hooholo ke Komite e lawelaweia keia hana imi dala ana ma o na lulu manawalea e loaa mai ana mai na kanaka Amerika mai.  A o kela ame keia dala e loaa mai ana mai kekahi mea mai, e hoikeia aku ana ia e ke Komite ma o kekahi palapala hookaa i hanaia me ka noiau loa.  E hopuka aku ana ke Komite he palapala poloai imua o ka lahui a puni holookoa o Amerika Huipuia.  O ka huina dala mua loa i loaa mai no keia waihona mai a Kenerala Feliz Angus mai no ia o ka Baltimore American, a e loaa aku ana iaia ka rikiki helu i o na rikiki e hoomakaukauia ana.  O ka huina i loa mai mai keia kanaka mai he $250.

KE ANO E HOOMALUIA AI KA PAE AINA O PILIPINE.

            WASINETONA, Mei 10.––Ua hoouna aku ke Kuhina Nui, ma ke telegarapa i kekahi kauoha ia Peresidena Schurman o ke Komisina Pilipine, a he kauoha hoi ia i loaa mai a Peresidena Makinile mai, a ua pili hoi ia i ke ano o ke aupuni a ke Aupuni o Amerika Huipuia i makemake ai e kukulu aku ma ka Pae Aina o Pilepine, mahope iho o ka haawi pio ana mai o na koa o Aguinaldo, a he kulana aupuni hoi ia i oi ae ke akea o kona hookeleia ana mamua o ka mea e hoohanaia nei ma Porto Rico.  O ka luna aupuni kiekie loa ma ke aupuni he Kiaaina no ia, a e loaa ana hoi iaia na mana apau ma ka oihana kivila, aka, e loaa pu ana no nae iaia ka mana oihana koa.

            E hoonohoia ana he Aha Kuka Aupuni, a o na hoa oloko o keia Aha he poe oiwi ponoi lakou no Pilepine.  O ka lakou hana, oia ke kuka pu ana ame ka noonoo pu ana me ke Kiaaina ma na mea apau e pono ai ke Aupuni.  E lilo kaokoa ana ka hooponoponoia ana o na hana o ke Aupuni i na kanaka oiwi ponoi o ka aina, malalo nae o kekahi mau hooponopono ana a na luna Aupuni Amerika.  O ke ano maoli o keia kulana aupuni kuokoa no ia, a ua manaoia hoi maanei, e apoia mai ana keia kulana aupuni e na kanaka Pilepino.  E ku ana nae keia kulana aupuni a hiki i ka wa e hooholo maoli ai ka Ahaolelo i ke kulana hooponopono aupuni paa malaila.

            Mamuli o ka loaa hou ole ana mai he mau nuhou mai laila mai ua manao wale ia maanei, aia ke lawelawe la ke Komisina Hooponopono Aupuni i na mea e loaa ai ka nohona maluhia ma na mokupuni.  Ua kauohala aku o Peresidena Schurman e hoike aku ia Aguinaldo i na mea i manaoia e ke Aupuni o Amerika Huipuia, no ke ano o ke aupuni e loaa aku ana i ka lahui Pilipino.  A ua manaoio loa ia maanei, aia oia ke kukai kamailio la me ka poe Pilipino no keia kumuhana.

            MANILA, Mei 16.––Ua lauahea mai ka lono, ua holo aku la o Aguinaldo no ka mahele aina o Neuva [ as printed ] Ecija.  Ua haalele iho ia ia Balinag ma ka la 29 o Aperila, a, aole i ikeia ma ia kulanakauhale ame Sana Isidoro kona wahi i holo aku ai.  Mahope aku o ka pualikaua kona puhalahiu ana, maluna aku o ke kaa.

            Ua hoonee aku ka poe kipi he 5000 poe Sepania i paa pio ia lakou no ka akau, e hoea ana i Sana Isidoro, a ua manaoia hoi, ua maheleheleia keia poe

pio ma na mahale liilii.  He hana pohihihi loa na ka poe Amerika ka hoonou ana aku e hoea ilaila i keia kau o ka makahiki.

            Ua ikea ka manao haawi pio mai o Kenerala Geregonio del Pillar, ina nae e loaa kana mau mea i makemake ai.

            Ua hele ka halemai o na poe kipi ma Sana Isidoro a piha pu i na koa i pau i ka hoehala.  He lehulehu loa hoi o keia poe aia ma ke kulana ku loa i ka pilikia.

            I keia ia i ukali aku ai o Lutanela Cole ia Legarda, ko Aguinaldo kuhina waiwai mua a i lilo hoi i hoaloha no na Amerika i keia wa.  Mai Manila aku keia hele ana, a hoea i kekahi wahi i aelike ia no ka halawai ana o na kuhina Legarda nei ame Kenerala Trias, ke kuhina kaua o ka poe kipi.  O ke kumu nui o keia halawai, no ka mea no ia e uili ana i ke kuikahi maluhia.  I keia ahiahi i huli hoi mai ai o Legarda i Manila.

            Mamuli o ka ikea ana o na manao maikai o kekahi poe kanaka Pilepino i na Amerika, ua lilo ia i mea e wela loa ai ka inaina ame ka huhu o na poe kipi, a pau aku ia ia lakou i ke puhiia he poe kauhale lehulehu loa.  O ko na Amerika malama loa ana i na waiwai o ka poe Pilipino, oia ke kumu i makemake loa ia ai lakou a na kanaka.  He elima poe kanaka Amerika i paa pio i ka poe kipi a i laweia aku i ka akau, ma ke kulanakauhale aku o Sana Isidoro, he mau la i hala ae nei.  Aole nae i maopopo ko lakou mau inoa.  Ua hoike mai nae o Kenerala Pillar i kona manao, e hookuu mai ana oia i na poe la, mamuli o kona ike ana, ua haaleleia mai oia e ke Aupuni ana i kakoo aku ai.

            NU IOKA, Mei 11.––E hoike ana kekahi lono telegarapa i ka nupepa Sun, mai Manila mai, ma ka la 11 o Mei, penei:  Ua hoole o Senor Paterno i ka ae ana e lawe mai i ka noho Kuhina Nui ana, a noho Peresidena nui ana hoi no ka Aha Kuhina Pilipino, a hiki i ka wa e ae ai ka Ahaolelo Pilipino e noho nei ma kekahi kau kuikawa ma San [ as printed ] Isidoro, e haawi mai iaia i ka mana piha e kukakuka pu me ka poe Amerika.

            Ua laulaha ae kekahi mau lono i hooiaio ole ia nae, ua pepehi powa maoli ia o Barona Du Marais, he kanaka Farani, e na poe Pilipino.  O keia ke kanaka i komo aku iloko o na pualikoa Pilipino no ka pono o na poe pio Sepania.

            Ua halawai na Pilipino koikoi o Manila ma nehinei, a ua hooholo lakou e hopuka i kekahi nupepa nona ka inoa ke Demokarata, no ke kakoo ana i ka hoihoiia ana mai oia mea he maluhia maluna o ka aina.

            Aia na kipi ma ka mahele aina o Cavite ke kukulu ia i mau papu pale, a ke eli auwaha la mawaho ae o na kulanakauhale ano nui oia wahi.

            NU IOKA, Mei 15.––E hoike ana kekahi lono i ka nupepa Sun, mai Manila aku, ma ka la 15 o Mei, penei:

            I keia kakahiaka i nee aku ai o Kenerala Lawton i San [ as printed ] Isidoro mai Sana Miguela aku, me ka waiho ana iho hoi i kekahi pualikoa kiai ma Balinag.  Aia nohoi o Kenerala MacArthur me kona poe koa ma Sana Ferenando.

            NU IOKA, Mei 10.––E hoike ana ka nupepa Tribune i kekahi lono kuikawa mai Wasinetona mai:  Eia ke Keena Kaua ke hoomakaukau nei e hoouna aku no Manila i eha regimana o na koa kumau, mai ke kulanakauhale aku o Nu Ioka, a ma ke alawai oki aku o Sueza.  A no keia hana, e hoohanaia aku ana na moku Thomas Meade ame Logan.

KA HOIKE A OTIS.

            WASINETONA, Mei 14.––O ka palapala mahope ae nei, i loaa mai hoi mai a Otis mai, e hoike maopopo loa ana ia i ke kulana kaua Amerika ma Manila i keia wa, no ka lele kaua ana aku maluna o na Pilipino: a ua loaa mai hoi keia hoike i ke Keena Kaua i keia la:

            “MANILA, Mei 14.––Akukana Kenerala, Wasinetona:  Penei ke kulana i keia wa:  Mai Balinag mai, ua lawe ae la o Lawton ia Ildefonso ame Sana Miguela ma ka akau, me kahi poino uuku loa, mahope iho hoi o kona hoauhee ana aku i na enemi me ka nui o ka poino.  E ukali aku ana na waapa i lako i na pu, a pela pu hoi me na waa maoli i na koa he 1,500, malalo o Mekia Kobe, ma ka muliwai Rio Grande mai Calumpit aku.  E nee aku ana lakou ma ka la 16 ae nei.  Aia no o MacArthur ma San Fernando, a ua paa ia wahi iaia.

            I nehinei noea mai la kekahi elele mai a Aguinaldo mai, e hoike ana i ka manao, ua makemake o Aguinaldo e hoouna mai i Komisina Kukakuka i Manila nei, no ke kuka pu ana me ke Komisina Amerika no ke ano o na olelo e komo ai ma ke kuikahi maluhia.  Ua haawila aku ke kauoha i a koa Amerika, e ae aku e komo mai kela Komisina Pilipino o na kipi e hele mai i Manila nei ke ikeia aku lakou e hele mai ana.

MAI A AGUINALDO PONOI MAI.

            LADANA, Mei 15.––Ua loaa mai nei i ka Hui Pilipino maaneinei keia lono mai a Aguinaldo mai, ma ke uwea telegarapa mai Hongkong mai, ma ka la 12 o Mei.

            “Ua hooholo ke Aupuni Pilipino, elike me ka manao o na kanaka apau o ka aina, e hoomau aku i ke kaua, me ka nana ole ana i ka nui o ka poino ame na lilo no ia hana, a @ loaa ai ke kuokoa ma@.  Ua @ ka poe Pilipino me ka h@ hoomaikeike hooponopono ma @ na Amerika, ma ke ano @ na Pilipino ke kulaha aupau @ ikiia malalo o ka mana @ ka oleloia ana ma nae a@ aku loaa mai ke aupuni h@ kuloko i na oiwi o ka aina.

KA HOOPAU ANA O G@

HAVANA, May [ as printed ] @, @ aku o Gen. Maximo Gomez @ Generala Brooke keia la @ iaia ke unuhi mai i $3,000,000 @ haluia no ka uku ana i @ Cuba.

E HUI AKU ANA O M@

            HOT SPRING, Va, May @––laha ae ka lono ma na Mag@ mohana, e hui ae ana o @ McKinley me na pualikoa ka lanakila ma ke kaaa o @ ua manao pu ia aole paha e @ nala e noho ai na pualikoa m@ a i ko lakou wa e hoi mai a @ aku ana o McKinley me lak@ papahi ana aku ina hoomaikai.

KUE NA PAKE.

            HONGKONG, May 15.  Ke @ na kamaaina i ko na Beritania @ kahua ana i panalaau hou nou @ Kowloon e huli la i Hongkong @ koa, 100 kea puali pukaa, 50 k@ ginia ame 500 koa marina i @ no kahua o ka hana.

            O ka mea huna ano nui loa @ aoao o na mana Beritania, aohe @ maopopo.

HAUNAELE MA PRINCETON.

            PRINCETON, N. J. May @ aia ae he paio mawaena o na h@ o ke kula nui o Princeton ame @ Bill’s Wild West i keia la.

E PANI AKU ANA I KA HA@ HAKA O ADIMARALA DEWEY.

Mawaena ona ohua ma ka Moku@ Pekina i ku mai nei, o Rear Adimarala Geo. Watson kekahi.  E lilo aku @ o Adimarala Watson i aliikoa k@ no na Aumokukaua Amerika, ma @ wai o Pilipine, e pani i ka hakahaka @ Dewey, oiai oia e hoi mai nei m@ alawai oki o Sueka, a he $150,000 @ hooholoia e ke Kulanakauhale o Nu Ioka, no ka makana ana aku @ kona wa e hiki ae ai ilaila.

KE AO OMAMALU KAUA MA TRANSVAAL.

LONDON, May 14.––Wahi a kek@ mea kakau o ka Nupepa Daily Mail ma Lae Kaona, e olelo ana penei @ kekahi halawai i malamaia e na @ koa ma ka aoao komohana o Transvaal i nehinehi (Poaono) i h@ hoopukaia ai na kauoha i na kau@ aina, e hoomakaukau no ka hiki ae @ ke kahua kaua i ka manawa e hoola ia aku ai.  Ke nonoi nei na poe @ lepa e malamaia i halawai maw@ o Peresidena Krueger ame Sir @ Milner, Kiaaina o Lae Kolon@ olelo o Mr. Chamberlain (British Colonial Secretary) aole oia e ae a@ ao ana, koe wale no, a hopau ka M@ Hooko o Transvaal i kona mau m@ kue a noho lokahi.

            Ioane Bolo, May 14.  Ke p@ ma@ huahua nei ka hoomakaukauia ana @ na papu ame na puu, me na lako kau@

UA MAKE O GEO. RYAN.

            Ua loaa aku ke kino make o G@ Ryan e lana ana maluna o ka @ iloko o kekahi muliwai e kokoke @ i Malolo, i na kou o ka Mahele G @ ali 13 Minesota, ma ka la 8 o Aperila @ i hala iho nei, he kamaaina oia @ Lexington Ky., ua moku kona na @ lima elua ma na pohiwi, a ua pa@ pu kona poo.  Ua hoea aku oia @ Manila i ka la 27 o Maraki, a ua noho @ ma ka Hotele Internaginol ekolu a @ mamua aku nei, ua komo oia i ka @ koa a hele aku la i ka laina @.  Ua ikeia oia ekolu la mahope ma @ mahope mai oia manawa pau kona @ hou ia ana.

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi, Aperila 17, na loaa aku kona mau ka@ kahi hoa’loha ona, a ua manao @ nona ia mau kamaa.

 

O Ryan oleloia, ua ikeia o@ Hawaii nei ma ke ano, oia ka @ nana i aihue i na mea hoonan@ Kalaunu o Hawaii nei, a he 27 ka @ o kona mau makahiki.

HOOHANOHANOIA O KUHINA S@ DAMON.

            Ua haawi mai nei ke Aupuni Repubalika o Farani he kea hoohanoha@ ia Kuhina Damon, ma ka hoolilo a@ hoi iaia i Luna Kiekie no ka Oihau Hoonaauao Lahui.  Ua loaa mai k@ kea hoohanohano i ke Kuhina mam@ o ka nui o kana mau hana maikai pahola aku ai imua o na Luna Aupu@ o ke Aupuni o Farani i hoea ma@ Hawaii nei, a o kekahi, a me he mea @ nae, o ke kumu nui no pahaia, @ loaa ana mai o keia kulana hooh@ hano laia, oia no kona ku ma ka @ e kakoo ana i ka hooholomuaia @ o ka oihana hoonaauao.

 

            Ma kela la Sabati aku nei i ho@ ai ka Puali Puhi Ohe o ka Aupu@ lalo ae nei o Manana no ka hooho@ ana i na kaua ki hakahaka a na @ Hawaii mawaena o lakou iho.  Ua @ aku ki mai keia poe ia lakou iho @ na poka pepa wale no, @ ua loheia @ ua niuaia na lae o kekahi poe o @ a puu na lae, pipipi na maka.