Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 22, 2 June 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kūkauia e G. A. Henty a unuhiia e kekahi mea nnuhi mooleloo ke Kuokoa.

: MOKUNA XI. KA LAWEPIOIA ANA O OPENAHEIMA. Ia wa i ukali aku ai o Makamu i ua Kauna nei a hoea i kona hale, a ua apo aloha ia mai la hoi ia e ke Kaunawahine. Ua pane mai la hoi ua Kaunawahine nei imua o Makamu: "He aneane hiki ole ke manaoio ia iloko o keia mau mahina pokole he eha wale no i kaa hope ae nei, i ulu mai ai he mau hana ano nui loa ma ka moolelo o keia kaua pili hoomana e paioia nei i keia wa. He kakaikahi loa na Ia i hala hope ae, a ike iho la makou ma"Ioko o na nupepa, a lohe ae la no hoi i na houka kaua aiwaiwa i hooiliia e ko oukou pualikoa. 0 kela Puali Omaomao mai Sekotia mai, ka lehua o na pualikoa kaulana loa mawaena o na koa o ka Moi Gustavus. Ua hopohopo pinepine loa nohoi ko maua wahi noonoo nou. Mahope iho o kela hoouka kaua i hooiliia ai ma Leipasika, aole loa i loaa wahi hiamoe iki ia Tekela, ahiki i ka oaa mai o ka nupepa Gazeta me ka papa inoa o na 'liikea i malee ma ia hoouka kaua ana." "E oluolu oe, e ke Kaunawahine maikai, e apo mai i ko'u hoomaikai ana no ko oukou hoomanao ana ia'u. Owau no hoi kekahi i piha pihoihoi loa, ina X>aha ua maalo hou aku ma ko oukou wahi kauhale he poino a he popilikia elike me ka kakou i ike pu ai i kahi wa i hala ae nei. Aka, ua manaolana nae au o ka hoea ana mai o Makuiaa Hamilelona me kona poe koa, ua lilo ae la na noonoo ana o ua poe la maInna o ko Hamiletona poe koa, aole hoi maluna o oukou; nolaila, palekana no oukou." "Ae, aole loa i loaa ia niakou kekahi pillkia mahope mai o ka wa i loaa ai ia makou kela Ihnakila maluna o na Auzeturia. Ke hoala ia la he poe hale heu ma na wahi o na hale kahileo i pau i ka lukuia e na koa Imeperiela. He mea hauoli no ka noonoo ka ike ana aku i keia mau hale hou e hoolaupai hou mai ana malnna o ka aina; eia no. nae, he nui no ka pilikia i koe. Ia makon i hele mai nei ia nei mailaila mai, ua leomo mai la ko makou alahele ma na kahua hale pau-ahi. E holapu ana ma keia mau wahi na kanaka aea wale iho no. He poe powa kekahi o lakou. I ko makou hele ana mai nei ia nei, ua nkaliia mai nei makou e na koa klai he 200 a oi. Me keia poe koa no nae, aole no makou i palekana mai na manao hopohopo mai no ko makou halawai ana mai me na powa ame na koa Auseturia, a hiki wale no i ko makou komo loa ana mai iloko Francoma nei. A e Makamu, ua palekana loa anei oe mai na haawina mai o ka poino ma kelā hoouka kaua ana?" "Ae," wahi a Makamu i pane aku ai, "aka, aole no nae au i nele i ka loohia ana i kekahi wahi poino ma ka hoouka kaua ma Wurtzburg. Ua ku ia kuu wawae i kekāhi poka, aole nae au i pilikia, oiai u?t halahia ae ka poka mai ka

iwi aku. He laki maoli no paha koia o'n." "He kulana Kapena Koa ko i.i nei i keia wa," i pane ae ai ke Kauna imua 0 kana wahine ame ka laua kaikamahine, "i mea e loaa ai keia kulana, o ka hana wale ana no a kekah'. kea i kekahi hana koa loa, oia ka me:i e loaa ai iaia ia kulana. Aole o'u manao, e hai mai ana keia ia kakou i ka liana wiwo ole i hanaia e ia i *loaa mai ai keia kulana aliikoa iaia; aka, e ike ana no nae au ia mea mai kekahi poe e mai. E halawai pu ana au me kona Konela 1 keia po, ma ka papa ahaaina e haawiia ana i keia ahiahi maloko o ka halealii, a'me he mea la, ma ka la apopo e hiki ana ia'u ke hai aku ia elua i na mea apau e pili ana i ka moolelo o ko ia nei kau ana ma ke kulana kapena." "Āka, makemake no wau e lohe i keia wa," wahi a Tekela i pane mai ai, "Ua oi aku ka maikai o ko'u lohe ana i ka moolelo pololei mai iaia ponoi mai, mamua o ko'u lohe ana ia mea uaai kekahi poe okoa mai." "Aole no keia he mea ano nui loa," wahi a Makamu i pane aku ai. "Ma ko'u wa e noho ana ma Manasefela, ua haawi e ia mai no ia'u ke kulana lutanela, ma ka wa e loaa ai he kowa kaawale. I kela la aku nei hoi, mamuli o ko'u au ana a ma kekahi kapa o ka muliwai Rine, me elua mau pahu barela liilii, ma kela ame keia aoao o'u, i mea hoi no'u e piholo ole ai, ua kekahi poe, he hana nui loa iho la ia i hanaia e a'u, a o ka uku paha keia a'u e noho nei ma keia kulana aliikoa. Ma ko'u hoomaopopo ana nae, aole keia he hana kamahao loa i hiki ole i kahi kanaka e ae ke hana." "0 ka au ana a pae ma kekahi aoao 0 ka muliwai Rine, aole ia he hana uuku," wahi a Tekela i pane mai ai. "Ke ike nei au o oe ka ke aliikoa Sekotia i au pu ai me kekahi kakiana iloko o ka muliwai Rine a pae ma kekahi aoao.a lawe mai ai i ka waapa ma keia kapa, no ka halihali ana aku i na koa. Ua nui ke kamailioia o keia hana e na mea apau, ma ke ano oia kekahi hana koa loa i hanaia e ke kahi aliikoa opiopio." '<E hooia aku au imua ou, e ka leae opio," wahi a Makamu i pane aku ai, "aole he mea ano nui nei wahi hana i hanaia.«He oiaio, he anu ka wai i ka wa a'u i au ai, aka, he wahi mea liilii wale no nae ia." "He liilii hoi paha ia oe, aka, he mea nui loa hoi paha ia i ka poe i hoomaopopo i ka wiwo ole o ka hana i hanaia e oe. Manao anei oe, e hookiekie wale ae ana no ka Moi Gustavus i kekahi mea ma ka kulana kapena koa, ina he hana liilii wale no ka kekahi mea i hana ai? Aole hiki ia oe ke kue mai i keia manao," wahi a Tekela i pane mai ai. "Ka! he uuku paha keia no ka ulia laki i loaa ia'u," wahi a Makamu i pane ae ai me ka akaaka ana. Aneane hookahi hora okoa ko Makamu noho pu ana me ke Kauna Manasefela ame kona ohana, a haalele aku la oia ia lakou, me kona hoike ana aku nohoi imua o lakou e halawai hou ana no oia me lakou i kekahi la ae. MOKUNA XII. Ua noho iho la ka pualikoa Sekotia, mahele Omaomao (Green Brigade) oia hoi ka pualikoa i noho ai o Makamu Gerema, ma ke anq oia kekahi o na kapena o loko oia mahele koa. Aole nui o ka lakou hana iloko o keia mau mahina elua, a no ia mea, ua loaa i na 'lii ame na koa o ua pualikoa la he wa e hooluolu ai a e hoomaha ai hoi. 1 He mea oiaio, mamuli oka piha ana i o ua wahi kulanakauhale nei i na koa Sekotia, ua ikea kona ulumahiehie ana, oiai e lehau ana na alanui i na koa me ko lakou mau aahu, a o na 'lii nohoi me ko lakou mau aahu nani. E paikau ana nohoi kekahi poe koa ma na alanui i loaa ai ia lakou ka nohona holulolea ole.

E malamaia ana he mau anaina ahaaina nunui ame na aha hulahula, a ua piha hauoli na mea apau. Iloko nae o keia wa e hoomaha nei na koa, ua hoolilo no lakou apau ma ka hoomaemae ana i ko lakou mau aahu kaife ame ko lakou mau lako kaua. O na wahi o ka lakou mau pahi kaua, palekaua, na pu, a pela aku i hookumumuia, hoo-opahaia a hoopepeia hoi, ua hooponopono maikai hou ia ae la ia mau mea a lilo i mau mea maikai. Ua hulali hou ae la na pahi, olino hou ae la na pu, a oaoaka hau ae la ka nani maluna o na mea kaua apau a na koa Sekotia; a ma ka nana ana aku i ua poe koa la i keia wa me he mea la, o ko lakou pae ana mai no ia mai Sekotia mai. Iloko hoi o keia wa hoomaha o ua, poe koa Sekotia nei, aia ka hapa nui o ko Makamu mau manawa hoomaha me ka ohana o Kauna Menesefela, a ua lilo nohoi oia i mea punahele loa i keia ohana. Ma kekahi po i haawiia ai kekahi aha hulahula nui, a ma ka manawa hoi i hoomaha ai ka hula mua, ia wa i hele mai ai kekahi hoa aliikoa o Makamu a pane mai-la iaia: "E Kapena Gerema, ma ko'u hoomaopopo ana i keia wa a kakou e noho nei, o oe hookahi ke aliikoa opio o kakou i hoohanohano nui ia ka inoa mamua o na 'liileoa opio e ae apau o kakou nei; aole nohoi mawaena o na 'lii opio wale no keia hookelaleelaia ana ae 0 kou inoa, aka, mawaena nohoi o na 'lii aoo o ko kakou mahele koa nei— Ma keia wahi, hoomalia iho la ua aliikoa nei no kekahi mau sekona, a pane hou mai la ia imua o Makamu me ka mino aka ana: . "O ka'u wahi mea makemake loa ia oe, oia ka pipili mau o ke kaikamahine a Kauna Manasefela. Ma keia kulana hula mua iho nei a kakou, o kou hoa no ia a hiki i ka pau ana o na mahele oia hula. He keu oe a kahi keiki laki nui wale." Me ka hoikē ana ae o na ouli o ka manao maikai ma na helehelena o Makamu, pane mai la ia i kona hoa: "O ke kumu nui o ko'u kamaaina nui loa ana me keia oliana maikai, mamuli no ia o ka loaa ana ia'u he ulia pōmaikai o ke komo kino ana iloko o kekalii hoouka kaua ma ke kulanakauhale o Manasefela. A mamuli o ka lanakila ana o ko makou aoao ma keia paio ana me na koa Imeperiela, ua lilo iho la kou hoa nei i mea e manao maikai ia mai ai e kela ohana. 0 keia ilio la ka wa mua loa o ko'u hookamaaina mua loa ia ana me Kauna Manasefela ame kona oliana. Ua like no a like ko'u kamaaina me keia ohana, me ko na koa o'u apau i komo pu ai makou ma kela hoouka kaua. Nolaila, aole ou manao ē alakai hewa ia ana ko'u noonoo, ma ka manao ana iho, he kumu e ae kekahi o ko kela leele opio hoike ana mai i na manao maikai ia'u nei." "Ho! ho! " wahi a ko Makamu hoa 1 hooho akaaka ae ai, a hoomau mai la i ke kamailio ana: "Ina oia wale iho la. no ke kumu o kou makaheliiia ana mai e kela lede opio, alaila, ua kuhihewa io ka'u kilokilo ana ia oe ame ia. E hai aku au i ka'u ike kilokilo ouli ia olua, oia keia, he opio oe, a he opio nohoi kela lede opio, a mamuli o ke kaulana loa o kou inoa iloko o na la i hala ae nei, ua liō oe i mea kamahehi nui ia e kela ohana maikai. Ua ike no ke Kauna Menasefela, e hoea aku ana kou pii ana ma ke anuu o ka oihana koa, a hiki i ka wekhi kiekie loa o keia oihana, a o ke anuu hoi ia e uhiia ana e ka uhiwai o ka hanohano nui, a ma ia hoea ana ou ilaila, ua lilo kou inoa i mea hanohano loa ma Europa nei a puni. E lilo auanei oe i hoku kupaianaha o ka nani ma ka ponaha lani o ko Europa nei poe kaiilana ma ke kahua kaua. A o ka hoku auanei e kau like ana ma ka ponaha lani hookahi me oe, he hoku ia e lei ana i ka nani ame ka hanohano nui. 0 my dear friend, e makaala loa oe 'o hihia oe i na owili lauoho kupaianalia o ka lede opio." I keia wa i akaaka ae ai ua mau opio nei. E kuu makamaka heluhelu, he me.i oiaio paha, ao]e keia he mea ano aui loa ma ke kamailioia ana o keia meolelo, aka, aole nae e hiki ana ia oe ame a'u ke alo ae mai ka makaikai ana i keia wahi i hoikeia ae la, nokamea, o keia kahi i hoonohoia ai ka pohaku wanana a ko Makamu hoa i hoike mai ai no ke alahele e ko ia aku ai ia ma ia mua aku, no ka mea e pili ana iaia iho ame ka lede opio Tekela, ka mea i kapaia ka Opuu Pua Rose o Geremania. Ma ka malama o Feberuari o ka makahiki 1632, ua hoouna aku la ka Moi Gustavus lie 300 poe koa o ka reg> mena o Ramase. malalo o LutanelaKonela George Douglas e lele kaua aku maluna o ke kulanakauhale o Creutzenachi, a e huipu ana hoi me lakou he poe koa pualu Pelekane malalo o -Haku Craven. Oiai hoi keia poe koa e eli ana i mau auwaha pale, a i mau wahi nohoi no lakou e kukuli iho ai i ko lakou mau kulana kaua, ua pau iho la i ka make he 47 kanaka, mai na kipuia ana mai e na enemi. Aka, i kekahi la ae, ua kipu aku la keia poe koa o Gustavus ma na puka pa o kahi i hoōinoana ai na koa Imeperiela. Mamuli hoi o ka maikai o ke kipu ana a na koa Sekotia, ua hoauheeia aku la mai ia wahi aku,

he 600 poe koa Imeperiela, a ua holo aku la lakou mailoko aku o ke kulanakauhale a komo aku la iloko o ka hale kakela o Kausenberg, a oia hoi ka hale kakela i lilo i papu kiai no ke kul.iuakauhale. O ka inoa kaulana loa o keia pupu oia ka hale kakela o Apoluona. A u.i kapaia keia wahi ma ia inoa, m -muli o j ka paa loa o kona 'hanaia ana, am? kaj noeau loa o na mea pale k'aua e hoopuni ana mawaho ona. Aka, aole i kuemi hope na Sekotia i ka lele kaua asa aku maluna o keia papu ikaika i heokuene pono ia mai e na koa lmepei4ela. He mea oiaio nae, ua nui no na koa Sekotia i pau i ka make mamuli o na kipu ana mai a ua pee koa Imeperiela nei, eia nae, he wahi manawa pokole wale no ko ua poe kea Imereriela nei noho ana ma ua paia paa nei o ua hale kakela la, a kaiehuia aku la lakou e na Sekotia, me ka awiawi nui, mai loleo aku oia wahi. Ua nee aku la na koa hiena o Sekotia imua a lawe pio mai la i na kapuai kuea apau a lakou i hehi aku ai; a pela lakou i nee hele aku ai me ka ikaika a hoea i ko lakou komo pono ana iloko 0 ke kakela, a ma ia wahi i hookuu iho ai lakou i ka a-i hoopau a na "Mauna Hilana" o Sekotia, a auhee aku la na koa Imepei iela mai' loko aku o ua hale kakela la, a lilo pio mai la lioi ua hale kakela la ia lakou. Ma ia wa hookahi nohoi, ua lilo pio 1 mai la no ke kulanakauhale o Ulama i na koa o Gustavus. He kulanakauhale ' keia e ku ana ma kapa o ka muliyai Danube. Ma keia wahi, ua hoonohoia aku la o Sir Patrick Ruthven me 1200 poe koa Suedena e kiai i keia wahi. Ua lioounaia aku la hoi o Konela Munero me elua mau mahele koa pu kaupoohiwi i ke kulanakauhale o Coblentz, no ke kokua ana ia Oto Luisa, kn mea e noho alihikaua nui ana maluna o 20 puali koa kaua loa. O na enemi a keia poe e paio aku ai, oia no na koa Sepania, he 10,000 ko lakou nui. Ua lele kaua mai la he elua regimana o keia poe koa Sepania maluna o na koa Sepania maluna o na koa o Gustavus, aka, ua hookuemi hope ia aku lakou e na koa kipu pololei malalo o Kapena Hume. Ua make he 300 Sepania, a ua lilo pio mai hoi ke Kiaaina o Nassau, a ua kuemi hope aku la na Sepania a kaa aku la mahope aku o Morela. (Aole i pau.)