Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 22, 2 June 1899 — Ke Aloha o kuu Makuahine KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI. Ka Mana o ke Aloha. He Moolelo Walohia [ARTICLE]

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia

I MOKUNA 7dmi. I t : a hooholo ae la o George maloko v ka mmi me ke ano pioloke o kona noonoo, a hala kekahi wa x»okole, ua hele ae la ia a ku iho la ma ke alo ponoi o Aliee. al£ūla, kamāilio aku la ia -me'ka'leo kuwo: "E kuu Aliee al»ha, aohe x>'u hopo- ' hopo no ke Kauna. Ua ike no au, ma kt-'kāhi aiK>. eia oia ilako o koiHa poholima. UaHiki loa iā*u i ka la apopo ke hoolilo iaia i kanaka ilihune loa: aka, aole nae ia he mea nona e hiki ole ai iaia 'ke lawe aku ia oe mai a'u aku. 0 kona lilo ana. nae i kanaka ilihme, he mea ia e kan mai ai he j ukana koikoi o ka hilahila maluna ou. e hiki ole ai ia. oe ke ola me ka p&lekana ame ka ohiolu. I keia minute a'u e kamzflfio aku nei ia oe, e kuu Aiire aloha, ke leikeke nei kekahi mea i ko"u lunaikehala he mea pono ia'u ke puhi ' i ka a ana o ke 'kukui o ke ola iloko. j ona, aka, ma ia hana nae a'u hana ■aJku ai, he keehina iana wale no/ia a'u i e hapala ai i ko'u mau pu-.ma me na ! kīheahea painnaele o ke koko. Nolaila, ua hiki ole loa ia'a ke hana aku ia hana. Ke ike nei au, ua aneane hiki | ole ia'u ke lilo i mea uwao mawaena j ou ame ia i keia wa, aka. aia no nae I he mau wa, aole vx> i mamao loa mai j keia wa aku. e hiki ai ke hemo laelae oe maiioko mai o kona lima. Ina ua ua haawi mai ka mana lani ia'u i ka I haawina pomaikai o ko'u lilo ana i mea hoopakele ia oe mai ka waha mai o ka luakupapau puanuanu. aiaila, no keaha la e hiki ole ai ia mana lanī hookahi ke haawi hou mai ia'u i kela haaj wina pomaikai hookahi o ka hiki ana 1 ia'n ke haopakele ia oe mai na lima mai o ke kanaka nana i kiola ia oe iloko o ka luakupapau? "E Aliee he manaolana ko'u. no ka wa pono no nae, aia a. hiki mai, alaila, pakele no oe ia'u. Aka, e kuu Aliee i i keia wa e hai aku wau ia oe. hookahi a'u mea minamlna loa, oia ko u ike

ana iho, aohe loa au i hana i kahi mea no kou pono.' 'O dear!" wahi a Aliee i hooho ae'ai, "o kau i hana ai no'u. he hana ia i hiki ole ia'u ke hookaa aku ia oe me ke gula ame ke dala, aka. hookahi wale no a'u mea e ike nei, a oia hoi ka mea e kaa ai kuu aie ia oe no kau mau hana lua ole o ka lokomaikai, oia no o Alile mai ka loa kupapau mai. A he oiaio, 0 kou manaolana no ko'u pakele ana mai ke kanaka a'u i hoowahawaha ai, o. kuu manaolana no ia i keia wa, a o ke Akua ko kaua kokua ame ko kaua manaolana." "Aliee, ke pūana ae nei au ma na huaolelo a ka Haku Moneka Karisto, 'E kali a e manaoiana.'" (Wait and hope.) I kekahi la ae haalele iho la o George 1 ko iaua home waokele a holo aku la oia no Parisa. Mamua iho o kona haalele ana iho i ua home waokele nei a ke aloha i noho ai, ua loaa iho la iaia he wa e kamailio pu ai a e kuka pu ai me Kikeke, kana wahi kauwa lioopono a maikai. Ua hoike aku la o George imua ona no kona hele a3tu i Parisa no kekahi hana ano nui loa ana i makemake ai e lawela-we malaila me kona poe malama hanako. a ua kauoha aku la no hoi ia iaia, lve niea pono iaia ke kiai makaala loa no kona haku-wahine, a nana pono hoi, aole oia e ae i kekahi mea kino kanaka e komo aku iloko o [ ka liale. ; Ua ae aku Ia o Hikeke hoopono e hooko aku ana oia i na m«r v apau a kona hakti opio i kauoha mai ai iaia, a ma ia wa nohoi ua pane aku la ia imua o *ua haiiu opio nei ona: "Auhea oe, e-kuu haku. manao au, he mea pono no'u ke hoike aku i Parisae* i»iho ai, aia nae hoi a huli ho/ mai oe mai laila mai." Ua haohao lai o George no keia maa olelo a Rikeke, ame ka leo pahaohao ninau mai ia oia ia Rikeke J . "Heaha hoi keia? E naalele mai ana anei oe ia'u hookahi e auamo aku i_ ka ukana luuluu au ame a'u i kaikai hoomanawanui mai nei a hoea mai nei i keia wa. ka manaVa hoi a'u % ike nei. o ka wa oi loa aku &eia o ke kaumaha ame ka pilikia o »a nkana nei a kaua? "Ua noonoo nui au i keia mea i ka po nei mamua o ko'u hiamoe ana, a ua hooholo au, ua oi loa aku ko'u pono e hoi aku i Parisa e noho ai, a malaila au e haaaa ai \ na hana e waiwai ai oe, a o ka mea hoi a'u e manao nei. oia ka ha-> na e ioaa like ai ia kaua ka hapai likē ana i ka ukana koikoi au i olelo mai nei. Ke noho nei au i keia wahi, o ka ai ame ka ia na mea a'n e hoopau wale nei me ka waiwai ole: aka. manao au, ina au e hoi ana i Parisa. alaila, hiki ana ia 4 u ke hana i na mea n.ou e pono ai, a ke pono hoi oe, o ka pono no ia o kuu haku wahine, a pono nohoi au ko kauwa hana." I kela wa i haloiloi ae ai na kulii

w:iimaka ma na maka o George a pane aku la oia: "E Rikeke hoopono, o ka ai ame ka i-a aole ia lie mau mea nui ia'u. Aole noLoi au i manao, e noho pu mai oe me a'u, no kou hana ana mai i na mea e waeleia ae ai na hihia a'u e ike nei e paholaia mai ana mahma o'u ame Aliee—aole: aka, ma lee ano o oe ko'u mea nana i kokua ma k3ia hana, a ua inanao hoi au\ o kou noho pu ana me a'u iloko o ko'u mnu hora o ke kupilikii, oia na la e hakoko aku ana au me ke Kauna Berene, he mea ia e hoolauua mau ia ai ko'u manao. 0 kekahi nohoi, ua ike au, ua palupalu kou kino i keia wa, he mea pono ole nou ka lawelawe hana hou ana aku. 0 ka hoomaha māi na luhi a mai na kaumaha mai apau oia wale no ka hana pono au e hana ai."" "He kanalimakumamalua wale no ka nui o ko'u mau makahiki i keia ia; aka. ua hiki no ia oe, e kuu haku maikai ke ike mai, me lie mea la, aia no ka heluna o ko'u ma.it makahiki i ke kanalia. He maikai no ka ike a ko'u inau maka, ikaika no ko'u mau lala. Nolaila, oia mea au, e kuu haku, i ole--10 mai nei. no ko'u palupalu. a.o.ka noho wale ae no ka hana pono a'u e hana ai, manao au, aole hiki ia'u ke hana pela." "Aole o'u kanahia iki no kou kupaa ana mahope ou." wahi a George i pane aku ai. "Aole no au mea e hopohopo ai no'u nei, e kuu haku. Aka, aohe mfea hau--011 e ae a kuu naau i ake loa ai e hana, oia wale no'kā liana ana i na mea e loaa ai ia oe. e kuu haku, na kokua nna, ma ka hana au e lawelawe aku ana, i mea e loaa ai ka maha, ka hauoli ame ka palekana i kuu hakuwahine. 0 ka'u i hooholo ai, he mea pono e lilo ai au i mea kiai a hakilo pono i «a hana a k£ Kauna. _ Me he mea la, ua like no a like ko'u makaukau ma ia hana, me ko kekahi o na makai kiu kauiana loa o Parisa. "Aole au e ae e hana oe i keia hana, e kuu Rikeke maikai,' wahi a George 1 pane mai ai. "aole ou makemake e hana oe i ka, hana a ka makai kiu." "E George," wahi a ua wahi elemakule nei, me ka leo maka'u a haalulu, "mai kaohi oe >ia'u e noho au ia nei, 0 hiki mai auanei ka la e lilo &i ke koeoa aku o ko'u mau la i mau la poino loa no ko'u lunaikehala." "Ina pela," wahi a- George, "e kali oe a hoi mai au mai Parisa mai." MOKUNA XIX. ! ' • • I kekahi ahiahi, i ka hoi ana mai o M. Durand, ka loio, mai ka aha hookolokolo mai, loaa iho.la iaia kekahi palapala e waiho ana maluna o kona pakaukau. Hoomaopopo i~o la ia, he,paiapala ia mai ke Komisina oihana makai mai, a oia ka ua Komisina ia. 1 kohoia ai no ke nana ana i ka pahu kupapau o ke Kaunawahine de Barene. I kona nana ana i ua hoike la, ike iho la ia, e hoike ana penei: "He maikai no ka pahu kupapau; aka, aole nae he kino make maloko. Ua loaa maloko o ka lua-pao i waihoia ai ka pahu. he lehulehu wale na apana lihilihi, a he eha mau pohaku momi kumukuai waiwai nui. Ua hoōia mai 0 Kauna Berene, oia no kekahi mau pohaku momi p ka lei momi i kanii pu ia ai ke Kaunawahine de Barene." I kela wa. hookani ae la ua loio nei 1 ka bele kahei, ama ka wa i hoea mai ai o kana kauWa lawelawe pane aku la ia : "E Geremana.. e hoea mai ana ke Kauna de Baene ia nei i keia la. Ma kona wa e hiki mai ai, e kuhi}cuhi 08 iaia e hele pololei ae a ma kuu keena huli palapala." He umi paha minute mahope iho, ua hoea mai la ke Kauna, a. halawai pu iho la me lok>. Durand. Maanei, e kuu makafnaka heluhelu, nana ana kaua i na kamakamailio j j kukaiia mawaena o ke Kauna ame ka loio: "E Kauna Barene," wahi a ka- loio, "ke ole au e kuhihewa i heie mai nei oe e hai mai ia'u aole ke kino o ke Kaunawahine maloko o kona wahi i waihoia ai? Aka, e hai aku au ia oe, mamua o kou hoike ana mai ia'u i kahi mea e hai aku au ia oe, ua ike au i na mea apau." "Ae," wahi a ke Kauna. "He oiaio na raea apau i hoikeia mai ia oe. He

mea e kanalua hou ole ia ai. ua la\v«? ia ke kino o ke tvaunawahine mailoko mai o ka pahu kupapau u'u i waiho ai i kona kino, a'u i manaoio loa ai ua kaawale aku kona uhane mai iaia aku. Nolaila, ua makemake loa au e haawi mai oe ia'u i kau mau kokua ana ame kau mau alakai ana h7». "Ma ka la hea la hoi i hoolewaia aku ai ke kino kupapau o ke Kaunawahine?" "Ma ka la 10 o Dekemaba." "Alaila, nm ia po no i puka mai ai oia mailoko mai o kona luakupapau; a ina aole ma ia po, alaila, ma ka po mai paha o ka la 11; aka, ne kanalua loa nae au ia mea. Me he mea la, he elua a ekolu paha poe kanaka na lakou i wehe i ke pani o ka pahu kupapau, a lawe malu aku la i ke kino 0 ke Kaunawahme. Aole o'u manao, hookahi wale no kanaka nana i hana 1 keia hana. O ka wa i hanaia ai keia hana, he po no ia, oiai, aole hiki ke hanaia ia mea i k§ ao. Aka, owai la keia mau kanaka, a poe kanaka paha? He poe limahana anei lakou no loko 0 ka ilina kupapau? Ua maopopo loa, ua kanuia ke Kaunawaihine, me na pohaku makamae e paa ana no maluna o kona mau aahu. Alaila, o ke kumu anei keia o ko keia poe wehe ana i ka pahu kupapau? Maiia paha, aole keia poe i moeuhane mua he wahine ola ke loaa ana ia lakou iloko o ka pahu kupapau; aka, i ka wa nae i hemo ai ke paui o kii pahu oia ka wa i ike ai lakou, he n)ēa kino ola ke waiho ana uoko o ka pahu. A ua haawi aku ihoi ua mea.kino ola la 1 na pohaku waiwai nui apau mahma iho ona, i kela poe na lakou i wehe ae i ke pani o ka halepaahao puanuanu i hoopaaia ai kona kino. Me he mea la. ua ae aku no ua Kaunawahine nei imua o keia poe e haawi no oia ia lakou i uku nui loa no ko lakou hoopakele ana iaia. O ka manao koho mua keia a kaua e hoolala ai; alaila, e lalau hou kaua i ka nianao koho elua: 'Aole anei e hiki ia kaua ke manao, ma ka .wa e hele holoholo ana ke kanaka kiai o loko o ka pa ilina ma ia po, a ma kona wa i ma&lo ae ai nia kahi kokoke loa i ka hale lua i waihoia ai ke kino o ke Kaunawahine, ua lohe aku la keia kanaka i kekahi leo nunulu mailoko mai o ka halelua; <a no ia mea, ua kii aku la ia i kokoolua nona, a na keia mau kanaka i hopakele i ke Kaunawahine mailoko mai o kona lua kupapau?" "He mau mea oiaio wale no keia a i elua au i hai mai nei," wahi a ke Kauna. - "Ae —aka, eia hou keia ninau a kaua e noonoo ai, auhea ke Kaunawahine? 0 ka mea pohihihi, oia kona noho hamau loa ana, me he mea la, ua makemake no ia, e manaoio ia ola, ua make. Aole au i ike iki i ke kumu o kona makemake ana e hana pela. Malia pa'ha, e olelo mai ana oe ia'u, ua paa oia malalo o kekahi hoohiki, oia hoi, na ka poe na iakou i aihue i na pohaku momi ame na pohaku makamae e ae mai kona kino aku i kauoha iaia, malalo o ka hoohiki ana, aole oia e hai ae, ua ola hou oia mailoko mai o ka iuakupapau. Aka, aole nae o'u manao pela, oiai, ua hoea kino aku no oia imua o kona makuahine bapatema, a ua hoike nohoi oia iaia iho imua ona. O ka mēa pohihihi hou ma keia u'ahi, nokeaha la oia i hoi ole ai i kahi o kona mau makua, a i ole ia, i kahi no hoi o kana kane? Mamuli o keia kulana kamehai 0 na hana i kauoia ai ke Kaunawahine Berene i ulii mai ai ka manao iloko o'u, aole he poe powa a aihue ka poe na lakou i ihoox>akeie i ke Kaunawahine mailoko mai o ka luakupapau, aka, na kekahi poe okoa loa no mai ka poe *powa mai? Aka, ina no he poe maikoi, a ku ana kiekie ka poe na lakou oia i hoopakele, nokeaha la hoi 1 hai ole ia aku ai ka lohe i kona mau makua? O kekahi mea pohihihi hou no keia.' Manei, hoomaha iho la ua loio nei i kana olelo ana, kulou iho lft kona poo ilalo a liuliu, aea ae la ia iluna a nana mai la i ke Kauna, alaila, pane hou mai la 'ia: 'Na, kaL maka'u anel ame ka hopohopo i kukulu iaia ma keia kulana kupaianaha? Ma ko'u manao, aole; aka, o koiie manao maoli iho la no ia. Ua hana oia i keia hana mamuli o kona makemake iho. Ke oVa nei oia.

aka, ua muke no nae oia i ko a; nei ai>au. 0 kon:i makomake ana »* ha iko ole ae iaia iho mumua o ke ak»'a o kona noho ana malalo o laoa kapakaiui wak\ 'koua lioopale atut i k-* aloha o kana aeiki mailoko aku o kona puuwai, kona ike o*e ana i koaa mau makua. oia hoi, he wahine wal*u loa ia e noho nel i keia wa. ho kupaianaha keia o na kupaianaiha apau. Aole o'u manao iki, o keia kuiana. i ku ai oia mamuli ia o kona maka u ame kona hopohopo no koua ikeia ana ua ola hou oia; aka. hookahi wale rt<> kumu nui a'u e manao nei no nei haaa a ua Kaunawahiue n»»i. oia keia, h« ipo aloha kaua." I kela wa i oni ae ai ke Kauua mc ka hikilele nui, ame ka li-o ana ae o kona mau maka. a okala kiuiahiki ae la hoi koua mau ano apau. a pane ae la ia: | "Pehea ? Manao anei oe h*> ipo kf ! kahl i •* Aole i hemo laelae aku ua olelo apau a ua Kauna nei. aia hoi. kaha niaha koke mai 1« kn loio iala, me ka ana mai: "Mai pupuahulu ce ma ka hana ino ana i kou noonoo maikai, e kuu hoaloha. I ko'u olelo ana aku nei ia oe. he ipo ak>ha ke kumu i loaa ai keia kulana kamehai -i ke Kaunawahioe. aole >au i manao e olelo aku ia oe. ua haule oia i ka hewa. Aole. aole. 0 ke Kaunawahine de Bereue, oia kekahi 0 na wahine iloko o ka puulu kakaikahi ioa o na wahine opio mare kane 1 niakee i kona inoa maemae a makamae, ina no he ipo kana i hooinoU eia i na wa i luila ae. E hai aku au ia oe. aole hiki ia kaua ke huli i kxV i ku ai keia kulana kamahao a knpai anaha a ke Kaunawahine i lawe ae ai. mamuli o na ioina o na meu kino kuwaho, aka. he mea i>ouo ke imiia keia kulana kamehai, mamuli o ua loina « hoohana ana i kona puuwai ame ko«a lunamanao. Oiai o ke kahuie ana » keia mau mea elua, e oili mai ana no he hana ano e loa, i -tki oh» ke Uoohuaia mai e na loina e aiakai ana I ai. mea kino kuwaho. Oiai kona maii u mawaho nei o ka luakupapau. aia oia e pili ana ia oe; aole oia i Uaalei * ia oe a holo aku oia a kiola iaia iho iloko o na lima o kekahi kanaka aku; aka. ma ka wa au i haawi aku ai i kona kino iloko o ka iuakupapau puanuanu, a puka hou mai oia mai ia vr&~ hi mai, alaiia, ina au e hooliio ia mal i iunakanawai nana e hoopuka i ka oielo hooholo no ka hewa ame ka hewa oie o kona waiho ana iaia iho ma na lima o kekahi mea ana i aloha ai. alaik. e hoopuka ana au i ka'u olelo hooho'o ma ka aoao hoapono loa aku i ke keehiaa hana ana i hana ai." Aoie i kana mai ka pono oie o ua noonoo o ke Kauna no keia mau olel» a ka ioio. Komo koke mai la llok» « kona houpo ka liii eleele ioa i ke kanaka nana i kaili aku » ke aloha o kaaa. wahine a kaawale mai iaia aku. a kupu n>al la iloko ona ka manao pepehikanaka. Hoomaka hou mai ia ka ioio e ka- | mailio mai iaia: ! "l r a maopopo ia'u, ua hoehaeha loa, ' ia kou noonoo e keki mea a'u i hoik» I aku la imua ou." ,l He oiaio ia. E hai aku au ia oe. ua j aloha au i kuu wahine i keia wa, & u& makemake au e hoi hou nial oia nx a*u. Nui ko'u aioha iaia.'* Mino aba iho la ka loio. a mahop« kamaiiio oia: "Haohao maoli au i kau mau huaoleio i hoopuka mai nei. Ma ko olua «r& e noho pu ana. aole hoike mai o kau hana i kou aloha io ana iaia, aka. o a& | hana uhauha ame ka lealea. oia k&u i haina aku ai imua o kau wahine." ! "Nona hoi paha ka hewa oiah&naan* a'u peia, mamuli o koiia aloha ole ia'u, nolaila, hookuu au ia'u Iho iloko o i». mau hana i pau «I ka'u hoio pu-&* , fc (Aole i pau.) 4* " -*■ -