Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 23, 9 June 1899 — Ke Aloha o kuu Makuahine KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI. Ka Mana o ke Aloha. He Moolelo Walohia [ARTICLE]

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia

MOKUNA XIX. "I hana au i kela hana i hiki ai ia'u ke hoopoina i na manao ikiiki pono ole e hana ino ana iloko o ko'u noonoo, mamuli o ko'u ike ana iho, aole kela wahihe i aloha ia.'u. Aka, e hai aku au ia oe i ka mea ōiaio loa, aole i kana mai ko'u aloha i kuu wahine, a ua hooi loa ia aku hoi keia aloha o'u iaiia, i ko'u hoomaopopo ana, eia no oia ke oia nei i keia wa," wahi a ua Kauna nei i pane aku ai imua o loio Durana. Nana mai la hoi ka loio iaia me na onohi maka hookokoe a pane mai la: "I hu ae la paha kou aloha kupaia-' naha o keia wa, mamuli o kou hoomaopopo ana, aia maloko o ka ekeeke o Kauna-wahine Berene i keia wa, he huina dala waiwai nui? He keu no kē kamahao ioa o ke aloha o kekahi poe kane i ka lakou mau wahine, oia hoi, i ka wa ilihune, a i ole ia, i ka wa nele o na wahine a lakou i mare aku ai, mamuli o ka hookikina ana o na makemake kau kokoke mai o ka manawa. aole e ulu mahiehie ae ana ia mea he aloha iloko o lakou; aka, ua lilo kela poe wahine a lakou i hoopilikia ai i mau kauwa hooluhi na ko lakou mau manao hoowahawaha; aka, ma ka wa e loaa ai he pomaikai -i kela poe wahine, mamuli paha o ko lakou malama hoomanawanui ana i na wahi loaa liilii i haawi ia aku ia lakou e na kane aloha ole a lakou, oia ka wa a ua poe kane la e olelo lehelehe iho ai, he aloha au, a he mea au i kuu wahine. Kupaianaha o na kupaianaha, pau no na mea apau ike kupaianaha." 1 Ua like keia mau olelo a ka loio i hoopuka mai ai imua o ua Kauna nei me kekahi kui oi loa e houhou ana i kona puuwai, a me ke ano hoomanawanui o ka noonoo maikai ole iloko o ua Kauna nei, pane aku la ia.: "O kahi poe kanaka okoa aku paha ia au e olelo mai nei, aka no'u nei nae la. aole pela. Ua aloha maoli au i kuu wahine i keia wa. Nui ko'u aloha iaia. Nolaila, o ka'u hana e hana aku ai, oia wale*ana no ka imi ana'ku a loaa ia." "Aha, ke loaa oia ia oe, heaha kau hana iaia? "E hoihoi no hoi au iaia a ko maua home, a hoomaka no hoi maua e noho pu he kane a he wahine, ma ke ano i oi aku i ke ano o ko maua noho ana o ka wa mamua. He noho ana nae keia o maua iloko o ke aloha oiaio loa."

"Malia o kou makemake io no ia, o ka hoihoi ana aku i ke Kauna-wahinē i kou wahi, aka, ina aole e ae mai ana oia i kou makemake, pehea iho la?" "lna aole oia e ae olūolu mai ana i ka'u e koi aku ai iaia no ka hoi pu ana me a'u. alaila, e hana aku <ma au i ko'u mana raa lee v "Alaila, e hana hou aleu ana no oe i ka hana aloha ole maluna ona? Ua like no a like ia hana ana aku au iaia ma ia ano. ma-kou hahau a hili ana aku iaia me kekahi huipa lio. 0 ka lima o ke kanawai, oia no ka laau hahau e paa ana ma ka lima o kekahi kanaka i mea hookoia ai ka makemake o kona inaina i hoeueuia ae iloko o kona uhane i piha i ke kuakoko o ka ukiuki. Auhea iho la ua aloha nei ou?" "Ea, aole au i manao e hana mai ana oe ia'u e like me keia au e hana mai nei. O oe ko'u loio, a o kou hana i mea e ko ai ko'u makemake oia ke alahele e hoowaiwaiia ai ke daia a'u e uku aku ai ia oe?" "Aole ka loio e hooko wale ana i kela ame keia makemake hupo a olalau wale o kela ame keia mea e makemakemake ana i kona ike ame kona noeau. No'u nei, aole i lilo ke ano ame ke kulana o kekahi kanaka, me ka.nui o kona waiwai ame kana dala i mea e hookauwaia ai au, aole. E hai aku au ia oe i ke kanawai au e makemake nei e kahea aku e lilo i kokua nou ma ke kii ana aku i ke Kaunawahine e hoihoi iaia.me oe, mahope iho o kona pakele ana mailoko mai o ka luakupapau. He opu malumalu ke kanawai no na mea apau. a ke hooholo nei kona mau eheu hoomalu maluna o na kanaka apau. O kona kahua i ku ai, oia no ke kaulike. Elike me ka nui o ka pono o kekahi kanaka, pela ka nui o ka pulama maikai ana a na eheu hoomalu o ke kanawai Elike hoi me ka nui o ka hana hewa a ke kanaka e hana ai, pela auanei ka nui o ka hoopaewa ana a ua la i ka pono kaulike a ke kanawai i lilo ai i kiai, a no'ia mea, e hooniia ae ai ka iliwai kaulike o ka ke kānawai hoomalu ana, a lilo ka ke kanawai oni ana ma ke ano e imi hou ana i.koip. ana iliwai kaulike mua i ku ai, i niea e eha ai ke kanaka hana hewa, a nolaiM, oleloia iho la kela eha ana p ke kanaka hana hewa,. ua hoopaiia oia ke kanawai. "I kou koi ana aku i ke leanawai e hele mai e kokua ia oe ma ka hoihoi hou ana mai i ka wahine i onouia e oe iloko o ka luakupapau, e ae ana no ke kanawai e haawi mai i liana kokua ana, oiar, aole i hookiia ke kaula o ka mare a ke kanawai i hoopaa ai mawa- i ena ou ame ke Kauna-wahine; aka, ma ka wa nae a ke kanawai e ike ai l ka o ka pono koi hoomalu malūhia ma ka: aoao o ke Kauna-wahine no ka hookaawale ana aku iaia mailoko aku q ka berita mare e hoopaa ana iaia ame oe, alaila, e kanikau ana ke leanawai no ke aloha i ke Kauna-wahins a nana ole mai la ia oe ame kau koi ana. Aole loa he aha hookolokolo ma ke aupuni nei o Farani e hoole ana i ka haawi ana i ka pono o ko olua.hookaawaleia ana. E loaa ana i lte Kaunawhine na haawina o ke alohaia e ko Farani nei apau, a o ka haawina o ka hoowahawaha ame ka hoinoia ana ke kau mai ana maluna ou. Ma keia ninau, aia ka peno nui loa ma ka aoao o ke Kauna-wahine, a no ia mea e oi aku ana ka ikaika o ka pulama ana a na eheu o ke kanawai ia pono, mamua o ka mea a ua kanawai 2a e pulama mai ai no kou pono. O ka mea nui e loaa ana ia oe, oia ka lkilahila ame ka nui o ka wa oleloia «ana ma na poai apau o Europa nei." Ua ike iho la ua Kauna Berene nei i

ka pololei o na olelo a ka loio, a ua hiki ole iaia ke pane kikoola hou aku imua ona, nolaiia, me ka leo oluolu. ninau aku la ia: "Alai'.a, heaha la ka mea pouo a'u e liana ai?" "He ninau pohihihi no keia." "E kuu hoaloha. mai haalele mai oe ia'u i kuu hora o ka pilikia. E lilo oe i mea alakai ia'u. Aole anei he mea maikai no'u e hele aku au imua o Barona de Mareseli, a hoike aku au iaia, aia 110 kana kaikamahine ke ola nel i keia wa, a"e nonoi aku hoi au iaia, e kokua mai oia ia'u ma ka imi ana i kahi e loaa ai kana kaikimahine?" "Aole.o'u mnao he aiahele maikai ia au e hana ai. Aole o'u kanalua iki e iilo no kou makuahunowai i mea hoopilikia mai i kau huli ana i kahi e loaa ai kau wahine. No keia manawa. e ao aku au ia oe, alia oe e hoike aku ia Barona de Maraseli i keia mea. O ka mea mua loa a'kaua e hana ai, oia ko kaua imi ana i kahi e noho, a i ole ia, kona Ayahi paha e huna ia nei. Ma ia w:\ hookahi no hoi, e huli-pu no kaua i kor.a mea nana e malama nei. Owai Ia ke kanaka nana oia e malama nei?" I keia wa i U-o ae ai na- maka o ua Kauna Berene nei, okala kunahihi ae la kona mau apau, a pane ae la ia me ka leo awiwi launa ole: •'E Durana, e Durana, ke ike nei au i kela kanaka i keia wa. Ae, o ua kanaka la, o J a no o George Lamabereta." "Auwe, o George Lamabeta," wahi a Durana i hooho ae ai, me ka nana ana mai hoi i ke Kauna. Mahope iho o keia mau hooho olelo ana ae o ua mau kanaka nei, ua nolio mumule iho la laua no kekahi wa, a me he mea la e noonoo nui ana laua no na mea e pili ana ia George. A liala kekahi wn o keia noho mumule nna a laua, ia wa pane mai la o Durana: "0 keia George Lamabeta au i hoike mai nei, aole anei oia kekahi o na alii moku kiekie loa o ko kakou mau moku kaua?" "Oia no ia; aka, ua haalele nae oia i 'kona komisina." wahi a ke'Kauna i pane aku ai. 'Aole anei oia he hoaloha "pili paa no Robata de Malatere e noho hoa hui nei no kekahi o ko kakou man hale Banako?" "Oia no." "Aole anei o keia no hoi ke George Lamabeta i oieloia ai i kahi mau makahiki i hala ae nei, oia ke mare ana ia Aliee ele Mareseli?" "Oia no." "Ua aloha paha oia ia Aliee?" "Pela paha." "Aole anei hoi i aloha o Aliee iaia?" ! "O mea oiaio maoh'-no ia," walii a ua Kauna nei i pane ae ai me ka inoino launa ole o kona maka, Nana mai la ka loio i ua Kauna nei a pane mai la: "He keu ka oe a ke kanaka lapuwale maoli. Ua ike no oe, aia ka puuwai o kela kaikamahine i kela kanaka, eia nae ua mare aku la oe ia Aliee. Auwe, akahi no au a hooma- , nao mai la no kekahi mea a'u i lohe ai no keia mare i hanaia mawaena ou a me Aliee, ka mea hoi e kapaia nei o ke Kauna-wahine Berene Mamuli o kekahi mea huna pohihihi i ike ole ia e kahi mea e ae, koe wale no oe ame ia, ua hele kino maoli aku la oia i kou hale. a ae iho la oia iloko o kela wa pokole loa e mareia olua i hoopaiiia ai ke pohiliihi o ka mea pohihihi i lilo i mea hoopilikia i ka noonoo o ua lede opio nei. Ua ike nohoi oe, he okoa loa ke kanaka a ua lede opio la i aloha ai me kona naan apan, eia nae ae aku la no oe e mareia olua? Pehea la i hiki ai keia lede opio i haawi i kona puuwai i kekahi mea okoa aku, e hele aku imua ou, a iloko o 'hookalii wale no sekona o ko olua kamailio pu ana, o kona ae no ia e mare me oe? He mea huna pohihihi loa keia ia'u." Ua noho mumule iho la ke Kauna me ka pane leo ole, alaila, kamailio hou mai la no o Durana: "Ua oleioia, ua hana aku oe i kekahi hana i hookomohiaia ai kela lede opio iloko o ka ae ana i kou makemake eleele; a nolaila, ua ae oia e mare ia oe. Ua like loa kela me kekahi hana powa. i ke ola o kela lede opio. Ua mare oia ia oe, mamuli o ka makaū." "Aole loa pela," wahi a ua Kauna nei i hooho ae ai. "Ua mare mai no oia ia'u mamuli o konaP makemake iho. Aole loa au i hana i kekalii hana hooweliweli iaia. Aole." "Aole no o'u manao, he olelo e ae kekahi au e kamailio mai ai ia'u no keia mea. Aka, e ninau aku au ia oe: Heaha la kau e hoakaka mai ai ia'u i ke kumu o keia lede opio i hoopalauia ai hoi ia George Lamabereta i ae ai e mare me oe, mahope koke iho no o ka hala ana aku o ka mea ana i aloha ai? Mahope iho hoi o ko olua mare ana, ua maikai anei ko olua noho ana? Pehea la na makua o kau wahine? Ke ole au e kuhihewa, mai ke ahiahi i mareia ai olua, a hiki i ka wa i manaoia ai ua make ke Kauna-wahine, aole l'oa ka Barona wahine i hehi hou maloko o na paia o kou hale? Heaha ke kumu?" "E kuu hoaloha maikai, he keu ka weliweli o kau mau huaolelo e hopuka mai nei ia'u, mamuli o kou hoakaka ana mai la i.na mea e pili ana, i ke ano o ko'u mare ana i ka'u wahine?" "E hoomanao oe, o ka'u hana keia, a o ka'u kumuwaiwai nohoi ia ma ka'u oihana. Makemake au e ninau aku ia oe. He oiaio anei keia mau olelo a'u e hoike aku nei ia oe, aole paha?" "Heaha anei ka'u mea e Mmailio

aku ai ia oe no keia mea. Eliko nohoi me kau i oielo mai nei ia'u. he mea huna pohihihi keia. pela no au e hooia aku nei ia oe, he oiaio, he mea huna poliihihi io no. Ae. Ke ae nei au imua ou, he mea huna io no ka mea nana-i kono ia Aliee e mnre niai oia me a'u." "Ua pau." wahi a ka loio i pane mai ai, "ke ike nei au i ka oiaio o ka manao koho a'u i hoolala ai i kinohi. Aole o'u makemake e noii aku iloko o na paia e hoopuni ana i kela mea huna pohihihi. Ua lawa ko'u ike ana i keia mea ma keia wahi." "Eia hou no ua mau olelo oolea nei au ke puka hou mai nei, me kou noonoo ole nohoi, lie hoaloha au nou," wahi a Kauna Berene i pane aku ai me kahl leo nawaliwali, ame ka haikea pu ana ae o kona helehelena. "E hai aku au ia oe i ka mea oiaio. Aole o'u hoolimalima i ko'u lunaikehala no ke (lala a ko'u lunaikehala i ike ai he hewa. Auo, e lioolohe mai oe, I 0 kau koi e koi nei, elike me kau e hoike mai nei imua o'u, he koi ia i hiki ole ma ke kanawai. Aole loa kau wahine e hoi hou mai ana me oe. Aole kona poo e komo liou malalo o ke kaupoku o kou hale. He mea hoohilahila wale no ia iaia, oiai i keia la, he wahine oia i lako i na mea apau nona iho me ke kaukai ole ana i pono nona mai a oe aku. He mea' oiaio, mamuli o kona hoi ana me oe, ina e hoi io ana oia me oe, mamuli o ke alahele au e makemake nei, alaila, o kahi huna uuku o kona waiwai ke loaa mai ana ia oe, me ka piha nae ou i ke pahenenelieia e ko ke ao nei. Nolail.i, ina makemake oe i ka piha o Ruropa * na leo hooho pahenehone ia oe, alaila, e hana aku oe elike me kou makemake. Me na helehelena okala kunahihi pa--1 ne aku la ua Kauna Berene nei: "Pehea la; he hoaloha palni ka'u e kamailio nei i keia wa, ma ke ano oia ko'u loio, a i ole, lie lunakauawai j paha?" | "Mamuli oka hoike oiaio oka luna» i ikehala iloko o'u i keia wa ke hai akn nei au ia oe, he lunakanawai ka mea au e kamailio pu nei i keia wa." "Ua pono ae la. 0 ka leo o ka lunaleanawai ka'u l lohe aku la me ka maikai ole ako'u noonoo; a i keia wa, makeinake au e lohe i ka leo o leo'u hoaloha. Heaha la kar.a oleloao ia'u?" "Ma ko'u ano he hoalolia oiaio loa au nou, ke ao aku nei au ia oe, e akahele loa oe i kau mea e hana ai. E hamau loa kou waha, aole e luai wale i na mea e pili ana i kou.mau pono kanawai maluna o ke Kauna-wahine. 0 kau e hana ai, e hana oe me ka malie akahele loa, i mea e kaawale ai o George Lamabereta mai kau wahine aku." "E hiki anei ia oe ke hai mai i ua liana la a'u e hana ai i mea e kaawale aku ai o George Lamabereta mai kuu wahine aku?" "E ninau oe ia ninau i kou naau iho, a na ka uluhia o ka manawa e punohu ae ana iloko ou, e hai ae i ka haina oia ninau. Nolaila, aohe a'u mea e hai aku ai ia oe." i "Ke haawi aleu nei au ia oe i ka'u hoomaikai ana, a e hana aku ana au elike me ke ao aua mai nei a ka hoaloha." Mahope iho o ka hala ana aku o ke Kauna, ua huli ae la ua loio nei i kona pakaukau hana, a ma ia wahi noho iho la ia me ka olelo ana iaia iho; "E lilo aku ana keia kanaka i mea e hoopaumaele ai i kona mau pulima ih<s me na kiheahea koko o ke kanaka hala ole. He mea pono ia'u ke haawi aku i ka lohe iaia no ka naau eleele o nei Kauna." Aole i pau.)