Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 24, 16 June 1899 — Page 1

Page PDF (1.16 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVIII.      HELU 24.       HONOLULU, POALIMA, IUNE 16, 1899.            NA HELU APAU 2759

 

Hoolaha Humau

 

T. MITAMURA M.D.

Alanui Beritania, mawaena o na Alanui Emma ame Papu.  Telepona 277; Pahu Leta 843.  Na hora hana; @ a ka 12 a. m., a mai ka hora 7 a 8 p. m.; a ma na la Sabati mai ka hora 9 a 12 a. m.       2756-1m.

 

DR. I. MORI.

@na Oihona, helu 427 Alanui Nuuanu, Pahu Leta 842.  Telepona 132.  Hale Noho 524 Alanui Nuuanu.  Halemai, 530 Alanui Nuuanu.  Na hora:  9 a 12 a. m., a mai ka hora 6 a 8 p.m.  Na la Sabati, hora 2 a 6 p. m.           2756-1m.

 

W. C. Achi.     Enoch Johnson.

ACHI & JOHNSON,

LOIO! LOIO! LOIO!

Keena Hana, Helu 10 aoao Komohana

Alanui Moi.

 

W. R. KAKELA

@oio a he Kokua ma ke kanawai

HE LUNA HOOIAIO PALAAPLA.

2370

 

LYLE A. DICKEY

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Notari no ka Lehulehu.

            E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.

Kihi o Alanui Betela me Moi.  Pahu

Leta 786.  Telepona 806.

 

Papa!  Papa!

Aia ma kahi o

LEWERS & COOKE

(Lui Ma.)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

E LOAA NO NA

Papa Nouaiki

O kela a me keia ano.

Na Pani Puka

Na Puka Aniani

Na Olepelepe

Na Pou

 

Na O'a

Na Papa Hele

Na Papa Ku

Na Papa Moe

 

Na Pili Hale

O na Ano apau.

 

A me na

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau.

Na Palaki o na Ano he Nei Wale.

            Ke haiia aku nei oukou e na makamaka a pau, @a makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana no ka

Uku Haahaa Loa

E like me ka mea @ holo ana mawaena o L@ a me ka Mea Kuai.

 

E Hale Mai @ Wa@ no Oukou Ih@

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

Ka Mana o ke Aloha.

He Moolelo Walohia

MOKUNA XIX.

Mahope iho o kona hoopuka ana ae i na huaolelo i hoikeia ma ka hapa hope o ka helu aku nei o kela pule, ia wa i kulou iho ai kona poo maluna o kona mau lima, a hooholo iho la ia e kakau palapala aku ia Robata de Malatere.  Lalau aku la ia i kana peni a kakau iho la.

            O ka palapala ana i kakau aku ai ia Robata, oia no keia:

            "E kuu Robata aloha—E hele mai oe e ike ia'u, mahope iho o ka pau ana o kau aina awakea.  Ua makemake loa au e hui pu me oe."

            Hookani ae la ia i ka bele kahea no kana kauwa lawelawe.  I kona hoea ana mai, haawi aku la ia i ka palapala, me ka olelo ana ku:

            "E lawe oe i keia palapala i ka hale noho o Mosiu Malatere, a ina aole oia e loaa ia oe ilaila, alaila, e lawe loa oe i ka hale banako o Bamalie."

            O ke kani ana ae no ia o ka hora 9, aia hoi, komo mai ana o Robata de Malatere i ke keena o Loio Durana.

            Me ka hauoli pane aku la o Durana imua o Robata, me ka haawi pu ana aku hoi i kona aloha.

            "Aloha oe—aole au i manao e loaa koke aku ana oe i ka palapala i kau hale.  Ua manao loa au, ua hala no oe i ka banako."

            Pane aku la hoi o Robata imua o Loio Durana, mahope iho o kana haawi ana aku i kona aloha iaia:

            "E makaukau ana au e hele aku no ka banako ma ka wa i loaa ae nei kau palapala.  A no ko'u manao ana, he mea ano nui kau i makemake ai, e kuu hoaloha, nolaila hele mai nei au e halawai pu me oe.  Pehea la o Mademoasela Anederina?"

            "Aole pilikia o kou hoa ma ka hipuu o ka hoopalau," wahi a Durana i pane mai ai me ka mino aka ana iho o kona mau papalina.  Ua kauoha aku nei au ia oe, e hele mai oe ia nei no kekahi mea ano nui loa."

            No keia olelo a Durana, ua ano e ae la na helehelena o Robata, a ninau aku la ia:

            "Heaha la keia mea ano nui au i makemake ai e hai mai ia'u?"

            "Ae, aka, mamua nae o ko'u hai ana aku ia mea, makemake au e ninau aku ia oe, a oia keia.  Ke mau nei no anei kou noho hoaloha ana me George Lamabereta?"

            "Aole au i nana aku iaia ma ke ano he hoaloha wale no oia no'u, aka, ua apo aku au iaia ma ke ano he hoahanau ponoi loa la oia no'u."

            "Ua ike no anei oe i kona wahi e noho nei i keia wa?"

            "Eia no oia ke noho nei maloko nei o Parisa, me kona mau makua."

            "He halawai pinepine no nae paha oe me ia?"

            "Ae, e halawai mau ana au me ia i na la apau."

            "Aole anei ona wahi noho e ae mawaho aku o ka home o kona mau makua?"

            Kulou iho la ko Robata poo ilalo, a mahope ala ae la iluna, hoike aku la kona mau papalina i ka ula ohelohelo, a pane aku la:

            "Aole i maopopo ia mea ia'u, aka, aka,--"

            Maanei hooki pu iho la o Robata i ka hoopau loa ana aku i na mea ana i makemake ai e hai aku i ka loio, a ia wa i pane mai ai ka loio:

            "E kuu hoaloha maikai, aole o'u makemake iki e imi i mea e poino ai ke kanaka opio au i nana aku ai he hoahanau ponoi oia nou; aka, ua makemake loa au e haawi aku i ka'u mau kokua ana iaia, elike me ka hiki ia'u ke hana.  Nolaila, e hai mai oe i na mea oiaio apau au i ike ai e pili ana ia George, elike hoi me ke ano o ka'u mau ninau e waib@ aku ai imua ou."

            Ike iho la o Robata i ko ka loio wehe ana mai iaia iho me ka oiaio ame ka naau aloha e haawi mai i na kokua ana i kona hoaloha, nolaila, pane aku la ia:

            "E kala mai oe ia'u, a e hai aku au elike me ka mea a'u i hoomaopopo wale ai, a oia keia.  Manao no au he wahi e ae no kekahi o George e noho nei mawaho ae o ka home o kona mau makua.  Me he mea la, eia keia wahi ona e noho nei mawaho aku nei o Parisa.  Aka, e hai mai oe ia'u, ua loaa anei ia oe, he kumu kupono e loaa ai ka hoohuoi ana, e kau mai ana kekahi poino maluna ona?"

            "Aole i maopopo loa ia mea ia'u, aka, aole hewa o ko kaua kukakuka pu ana ma na mea e hiki ai ia kaua ke ike i ke alahele e ulu mai ai he pilikia, a ma ia wa hookahi nohoi, e ike ai kaua i ka hana e kapaeia ae ai ke kau ana mai oia popilikia maluna o ko kaua hoaloha maikai.  Ua hoomanao no anei oe i kahi a kou hoaloha i hele ai ma ka mahina o Dekemaba, 1876?"

            "Maopopo loa ia'u, ma Parisa nei no oia, a ma ia wa hio, ua loohia ia au i kekahi ma'i kaumaha, a he kanahaku mamawalu ka nui o na hora i moeia ai e a'u ma kahi moe."

            Ua maopopo ia'u, ua loaa oe i keia pilikia mamuli o kou ike ana i na kaumaha i haawe iho maluna o kou hoaloha, mamuli hoi o ka make ana o ke Kaunawahine de Berene."

            "Ae, iloko oia wa, ua manao loa o George e lawe i kona ola iho.  Aole o'u poina iki i ka uluku pihoihoi launa ole mai o kona makuahine i kekahi po, a oia hio ka po ana i hele aku ai me ka pu panapana ame ka pahi puhaka.  O keia po ana i haalele malu iho ai i ka hale o kona mau makua, he po ua ia, a he po hoi i pa puhili ai ka makani ia loko nei o Parisa."

            "Ua hoomanao no anei oe i ka la o ka mahina?"

            "Manao au o ka po ia o ka la 10 o Dekemaba."

            "Oia no ka po o ka la i hoolewaia ai ke Kaunawahine Berene?"

            "Ae, oia no.  O ka po no ia o ka la i hoolewaia aku ai kela wahine like me ka anela, ka wahine hoi i alohaia e George me ka oiaio."

            I kela wa i ano e loa ae ai na helehelena o ua Loio Durana nei, a hooho ae la ia, me ka pu-o ana ae o kona mau lima iluna:

            "E hoonani ia na lani kiekie.  Oia io no ka!  Nana io no i hana i kela hana i hooiaio mai i ka paa o kona aloha i ka mea ana i aloha ai a hoea i ka luakupapau."

            Heaha keia au e kamailio mai nei?" i ninau aku ai o Robata ia Durana.

            "E ike ana oe i ke ano o keia mea a'u e hai aku nei ia oe mahope aku nei.  E hoomanawanui iki mai oe.  Ua manaoio anei o Madama Lamabereta e lawe ana kana keiki i kona ole iho?"

            "O kona manao maoli no ia, aka, na'u nae hoi i kamailio aku iaia ma na manao e hoopauia ai keia noonoo ona.  Eia nae, owau no kekahi i komohia pu iloko o ka noonoo ana, e lawelawe io aku ana no ua hoaloha la o'u i ka hana a kona luaui makuahine i hopohopo nui ai me ka weliweli.  I ka wanaao ana ae, ua hele huli aku la au iaia, aole nae oia i loaa iki ia'u.  Aka, i ke ahiahi ana iho, ua huli hoi mai la no ia i ka hale, a hui pu iho la me kona makuahine."

            "A pehea la kona ano i kela hoi hou ana mai la?  Aole anei he maikai a mohala maikai kona mau ano apau?  Aole he kulana hehena a ano maikai ole?"

            "Ua ike au i keia loli kupaianaha ana ae o kona mau ano apau.  Ma kahi o ke kaumaha, e olino mai ana ka hauoli ma kona mau helehelena apau, a he mea huna pohihihi nohoi keia ia'u.  Mai kela ahiahi mai i mau ai ka maikai o kona mau ano apau.  Heaha la keia mea nana i hoauhee aku i na manao maikai ole apau, mailoko aku o George, elike me ka'u i ike ai ma na la mamua iho, he mea huna no ia ia'u?  Aole oia i hoike iki i keia mea huna i kekahi mea kino kanaka.  Aole no oia i hai i keia mea i kona makuahine.  A ke ku nei keia mea nana i hoohauoli i ko George noonoo he mea huna pohihihi loa i ko ke ao nei.  Pela ko'u manao."

            "Aole anei oia i haalele ia Parisa nei i kahi wa mahope mai?"

            "Ae, ua hala aku oia no Italia, a i ka malama aku nei no o Sepatemaba kona hoi ana mai no Parisa nei."

            "Ua hoomaopoo no anei oe, ua kamailio mai oia ia oe no ke Kauna de Berene, a i ole ia, he lohe aku paha oe iaia e hopuka ana i kahi mau olelo no ua Kauna la?"

            "He hoopuka mai no oia i kekahi mau olelo no ke Kauna, a i kela wa a me keia wa nae ana e kamailio mai ai nona, e puka mai ana ua huaolelo maikai ole mai iaia mai; a e hoike mai ana nohoi ia i ka piha o kona naau i ka inaina iaia."

            "Aole anei oe i ninau aku iaia i ke kumu nui nana i hookahuli hikiwawe i kona noonoo, mai ka ponaha mai o ke kaumaha a ka poai o ka hauoli?  Aole no anei hoi oe i hoohuoi iki i ke kumu o ka loaa koke ana iaia o keia hauoli?"

            "Aole."

            "Aole anei oe i lohe, he wahine kona kokoolua i hele pu aku ai i Italia?"

            "Aole."

            "Alaila, e hai aku au ia oe.  He wahine kona hoa o keia huakai hele a kou hoaloha i Italia; a o keia wahine ke kumu i hookahuli hikiwaweia ai kona kaumaha a i ka hauoli, a o keia wahine, a o kona inoa makua hoi, oia no o Alice."

            Aole i kana mai ka puiwa o ko Robata noonoo, a ulu mai la ka hoomanao ana iloko ona, no ka huina dala lehulehu loa i hoahuia ai e George Lamabetera ma ka Banako Kuikawa, a ike iho la ia i ke kumu o ko George manao ana he mea pono ke laweia ke ola o Kauna de Berene, aka, o keia mau manao nae i lele poai ae iloko ona aole ia i hoike aku imua o Loio Durana, a hooho ae la hoi ia me ka pihoihoi:

            "Auwe! o ke Kaunawahine de Berene io anei kona hoa i hele aku ai i Italia!  Pehea i maopopo ai keia mea ia oe?"

            "A penei, e hoolohe mai oe," wahi a Loio Durana i pane mai ai.  "Ua kanu ola ia o Kaunawahine de Berene, a na kou hoaloha oiaio loa, oia hoi o George Lamabereta, i hoopakele iaia mailoko aku o ka luakupapau ma kela po pouli, a ka ua ame ka makani i haluku ai, oia hoi kela po o ka la 10 o Dekemaba."

            "E kuu hoaloha," wahi a Robata i pane mai ae ai, me ka halii ana iho hoi na helehelena kuoo maluna ona, "e hoonaniia na Lani kiekie loa."

            "Oiai," wahi a ka Loio Durana i pane mai ai, "ua ike au, he hoaloha oiaio o@ no George Lamabereta, a no ia mea i kauoha aku nei au ia oe hele mai e huipu @e a'u, i kihi ai ia'u ke hai aku ia oe i keia mea hou ano nui loa.  O keia Kaunawahine de Berene ka mea huna pohihihi nana i hookahuli hikiwawe i ko George noonoo kaumaha a lilo i noonoo e haiamuia ana e ka hauoli.

            "E hoomaopopo hou mai hoi oe i keia manao.  He mea i wawa nui ia, a i kaulana loa nohoi ma Parisa nei, ua mare ke Kauna de Berene ia Alice i mea e loaa ai iaia, ka waiwai nui e ili mai ana maluna ona, mai kona makuakane bapatema mai, a mai kona makuahine bapatema mai nohoi.

            "He mau la wale ae nei no i hala, ka make ana o Madama Hardy, ka makuahine bapatema o Alice.  A ua lawelawe aku nei hoi ke Kauna de Berene i na keehina hana e loaa mai ai keia waiwai o kana wahine iaia, ma ka inoa o kana keiki.  Ua manao nohoi oia, e lilo ana keia puu dala nui e loaa mai ana iaia, i mea e hoopauia ai kona aie nui hewahewa iloko o na banako dala o kaku nei.  Aka, i ko ua Kauna nei halawai pu ana me ka loio nana e paa nei i ka palapala hooilina hope a Madama Hardy, ua hai mai la ka loio iaia, eia no ke Kaunawahine Berene ke ola nei i keia wa, a nolaila, ua hoole mai la ia i na koi ana a ua Kauna nei.

            "Ua hoi mai la hoi oia i Parisa nei, a hele mai la oia e ike ia'u, a hoike mai la oia i ka moolelo piha e pili ana i kana huakai.  I keia la iho la i weheia ai ka pahu kupapau o ke Kaunawahine de Berene, a ua ikeia, aole ke kino o ua Kaunawahine la maloko o ua pahu la.  Aole hoi ua Kauna de Berene nei i ike i kahi i hunaia ai ka lede opio, aka, ua paa loa no nae kona manao, aia oia me George Lamabareta."

            Aole i pane koke aku o Robata i keia wa, noho mumule iho la ia a hala kekahi mau minute, alaila, pane aku la ia.

            "He mea oiaio, he kulana kupilikii loa keia i loaa i kuu hoaloha.  Aka, ke hoomamaia nei nae ko'u noonoo, aole hiki i ke Kauna ke hoopilikia mai ia George, ma ke ano o nei mea he waiwai, oiai, ua hiki ia'u ke hooia aku imua ou, e kuu hoaloha, eia na waiwai apaau o kela Kauna maloko o na paa ana a George.  Ke noho aie nei kela kanaka i kuu hoaloha.  Hookahi wale no alahele a'u e ike nei, ma ke ano oia ke alahele e hoopoinoia mai ai kuu hoaloha, oia ke alahele a ke kanaka limakoko e hana ai."

            "He mea maopopo, e hoolimalima ana kela kanaka i na kanaka puuwai eleele o Parisa nei, e lele powa mai maluna ona.  Nolaila, he mea pono ia'u ke hai aku ia George i keia mea."

            "Ae—he pilikia io maoli no keia no George a no ke Kaunawahine nohoi."

            "He oiaio ia, e kuu makua.  Ke ike nei au, he hoaloha oiaio oe no George Lamabereta.  Elike me kou aloha ia'u, kau keiki o keia mua aku ma ka berita hoano o ka meteremonio, pela au e ike nei i kou aloha no kuu George.  A nolaila, elike me ko'u keiki ana nau, pela nohoi o George e keiki ai nau."

            "E hai hou aku au ia oe, aole ke Kauna e hoopii ana imua o na Ahahookolokolo no keia hana, oiai ua makau loa oia o ikeia kana mau hana eleele i hana ai i na wa i hala ae nei.  Aka, e hoomanao oe, e kuu Robata, aia ke aloha o kana wahine iloko ona i keia wa, a, aia hoi na miliona dala a kana wahine, a no ia mea, he mau mea keia e kaulua ole iho ai kela kanaka mai ka hana ana aku i na mea apau e ko ai kona makemake, a e pau ai hoi kona pilikia.  Aole nae i maopopo ia'u kona manao, aka, aole nae hiki kue hoohewa hewaia ka noonoo e punohp la iloko o ka umauma o ke kanaka i like me keia ke ano.  E a'o mau aku oe ia George Lamabereta e malama loa o@a iaia iho, a e makaala hoi i na wa apau.  E hai aku oe iaia, e malama oia no kona ola iho."

            "Aole au e hoohala i ka hoike ana aku i keia mau manao au i hoike mai nei imua ona.  E hui ana au me ia i ka la apopo."

            "He mea makehewa hoi no'u ka olelo ana aku ia oe, he mea huna ka kaua i kamailio pu iho la.  Ano, e kuu Robata maikai, e hele kaua e ike oe ia Mademoasela Anaderia, ame kona luaui makuahine.  Aia laua i keia wa maloko o ka ruim hookipa.

(Aole i pau.)

 

HE HAINA NINAU BAIBALA.

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa:

            Aloha kaua.—Ke hele nei e piha ka elua makahiki o ko kaua launa leta ole ana, aka, ua laki loa ua haawi mai ke Akua i manawa hou e hui leta hou ai kaua.  O ko'u manao ma keia leta, e noi aku i kou oluolu, e ae mai i kekahi o na kolamu o ke Kuokoa no ko'u manao hoakaka i kela ninau o ka.  Hui Kula Sabati o Kauai, mamua aku nei, penei:

            Heaha ka Poino Nui o Hawaii Nei?  A nona ka haina i hoikeia, he "Hoomanakii."  O ko'u manao ponoi, ua pololei ka ninau ame ka haina, ua manao au ua kakoo nui ia kela haina e kekahi manao o Paulo, i hoikeia ma Kolosa 3, p. 5, 6.  Aia iloko o keia mau pauku ua piha a ua lawa keia haina he Hoomanakii, ina he mea hiki i kau nepepa ke komo mai i keia mau hoakaaka, alaila, e pane mai.  Auwe makemake hoi au e hoouna mai i nupepa na'u, no ka hapa hope o keia makahiki, Iulai to Dekemaba.

            E pane mai.

Kou hoalohja kahiko,

GEO. W. KALOHAI.

Keanae, Koolau, Maui, Iune 8, 1899.

 

OLA KONA KUNU.

            Ua loohia au i kekahi kunu no na makahiki he lehulehu, a ma ke kau haule lau i hala aku nei loaa no au i ke kunu i oi loa aku ke ikaika i ko ka wa mamua.  Ua lehulehu nohoi ka'u mau laau e lawelawe ai, aole nae he loaa o ka oluolu, a ua hai mai la kekahi hoaloha ia'u e hoao au i ka Laau Kunu a Kamalena, a ua haawi mai keia hoaloha ia'u i omole o keia laau, oiai ua ike oia he wahinekanemake ilihune au.  Ua hoao iho la au i ua laau la, a ua ike au i ka loaa ana o ka maha ia'u @ ka omole mua loaa no ia'u ka maha, a i ka lua o ka omole, o ko'u ola loa no ia.  Aole i loaa ia'u he ola kino maikai iloko o 20 makahiki i kaa hope ae nei elike me keia.  Ke haawi nei au i keia hooia ana me ke kono oleia anamai, aka, mamuli wale no o ko'u makee ana no ke ola i loaa mai ia'u.  Me ka mahalo.  Mrs. Mary A. Beard, Claremore, N. K.  E kuaiia ana e BENSON SMITH & CO., na Agena Kuai Kukaa o ko Hawaii Pae Aina, ame na poe hana laau apau, a kuai laau nohoi.

 

UMIKUMAMALUA MAKAHIKI O KA NALOWALE ANA.

            He umikumamalua makahiki i hala ae nei o ka nalowale ana o ka uwati pakeke a kekahi kanaka, ma ke ano i aihue maoli ia aku mai iaia aku.  Ma ke kakahiaka Poalua nei, hoea ae la kekahi kanaka Hawaii maoli ma ka hale hana wati o G. Dietz, ma Alanui Nuuanu, a haawi aku la i kekahi wati no ka hana ana ame ka hoomaemae hou ana.  Mahope iho o ka hala ana aku o ua kanaka la, ua wehe ae la ka mea hana wati i ua wahi wati nei ma ke poi o hope, a ike iho la ia i ka inoa o Robert W. Cathcart.  A hoomanao iho la ka mea hana wati, oia ka wati ana i kamailio pu ai me kona ona i kahi wa i hala ae nei.  Ua hoihoi hou ia aku la ua wati nei i kona ona oiaio.  Ua loaa mai keia wati mahope iho o ka hala ana o na makahiki he umikumamalua.

 

            Ma ka hora 4 o ke ahiahi o ka Poaono i hala i haalele mai ai ka mokukaua Rukini "Razhoynik" ia Honolulu nei, a holo aku la no Iokohama.