Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 24, 16 June 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e kekahi mea unuhi mooleloo ke Kuokoa.

MOKUNA XII. i ke ao ana ae, ua ike mai la o Kenerala Tile i keia hoea ana aku o na leoa o kona hoa paio ma kela aoao o 3<a muliwai, ua hōomaka koke mai la 3ie «lua o kona mau batari pu-kaa e Wpu mai maluna o na koa o Gustavus. Aka, mamuli nae o ka haahaa loa o ka aina, ma ia wahi o ka muliwai, i "hoolele mai ai na pukuniahi a ua Kenerala Tile nei, ua lilo ko lakou poka i mea e poino ole ai na koa o GuBtavus. I ka 'ihe ana o Tile ? keia waiwai ole 0 kana mau kipu ana ua hana iho la , «ia i kekahi mea akealeea i ka hiki palekana ana aku o na koa o kona hoa paio ma kahi ana e ku ana me leona mau koa. Ua hoopiha mai la ia i kahi pohopoho o ka' muliwai, e hookaawale ana i ka aoao i pae aku ai na koa o Guatavus, ame ka aoao ana e ku ana, j me na laalaau o kela ame keia ano. Ua hoomauia no nae na kipu pukuniahi ana mawaena o na aoao elua, oiai hoi, kekahi hapa o na koa Sueclena e hoomau ana i ke kapili ana i ka uwapo. I ka hoea ana i ke awakea, ua paa pono loa ae la ua uwapo la, a nee aku la na koa Suedena, malalo o ke alakai ana a na Konelaßanadela ame Gasiona. Alaila, nee aku la no maluna oia uwapo hookahi na mahele koa e ae o Gustavus. I kela wa hoi i kauoha ae ai o Tile ia Kenerala Altringer, J e alakai aku i kona mau koa kaua lio j a lele kaua mai maluna o lakou. Ua alakai ae la keia alihikaua Auseturia i kona mau koa kaua lio ma ka aina lepo pohopoho e nee aku nei na koa o Gustavus, a lele kaua mai la lakou maluna o lakou. Aka, ma ia , wa iiae, ua loaa iho la i na koa Suedena ke ku ana ma na papa, i makaukau no ke kaua ana. Ua kuene pono ae la na koa pu kaupoohiwi ma ko lakou mau kulana kipu, a o na batari pukaa hoi ma ko lakou mau kulana hoolele poka imua o na enemi. Ua ololio aku.la na poka pukuniahi a na koa Suedena mawaena o na koa kaua lio o Kenerala Altringer, aole hoi 1 liuliu, ua hoauheeia aku la lakou. Aka. hooikaika ae la no nae ua Kenerala Auseturia nei e houluulu hou ae i kona mau koa, a lele hou mai maluna o na Suedena, aka, mamuli o ka halahi ana ae o kekahi poka pukuniahi, ma kona lae, ua haule akii la ia mai luna aku o kona lio, a laweia aku la ia mai ke kahua kaua aku. a o kona poe koa keia, ua hoauhee kau liiliiia aku Ki ma 0 a maanei o ke kahua kaua. Ia wa i alakai kino mai ai o Tile i kona mau koa, a lele kaua mai la ia inaluna o na koa Suedena. He wahi kanaka poupou pahaahaa wale no keia, aka, ua piha kona pauKu kino i ka wiwo o\e ame ka makau ole.. Mai kona wa kamalii mai, ua maa loa ola i ke kaua ame ka hakaka ana me na Hoolepope. L*a ao oia i ka oihana kaua malalo o kekahi Kenerala Sepania, nona ka inoa o Aloa. a he oiwi hoi oia no *ietelana, a ua komo nohoi oia iioko o na hoouka kaua i ikeia ma Bavaria. Eohemia, ame Palatinate, a ua komo nohoi oia i na hoouka kaua i malamaia ma\vaena o ka poe Hunegaria ame ka poe Tuveke. Iloko o keia mau hoouka kaua apau, aole ioa he wa i hoauheeia ai oia, a hiki wale mai i ka wa a Gustavus i halawai pu ai me ia, he alo a he alo, ma Bereintenafela. Aia ma ke kaei ili ma kona puhaka 1 hoopaaia aku ai kekahi pahi puhaka loihi, ame V;ekahi pahikaua Toiedb loihi nohoi. He iwakalua minute i owiliia ae ai na aoao elua iloko o kekahi hoouka kaua hahana loa, a ua hele na koa o kela ame keia aoao, a paio he alt> a he alo. A oiai ke kaua e hooukaia ana, aia hoi, ua lele mai la kekahi poka o kekahi wahi pukuniahi uuku i kapaia ma ia mau la he falconet, a ku mai la o Tile, ma kona a nahaha ka iwi o ia wahi, a huale aku la oia mai luna aku o kona lio. Aka, ua laweia aku la nae oia e kona poe koa mai ke kahua kaua aku, a hoomaka ae la kona poe koa e auhee aku. Ua hoawiwi loa ia hoi keia auhee ana aku o ua poe koa la, mamuli o ko lakou ike ana mai i na puali kaua lio elua o na Suedena e au aku ana iloko o ka muliwai, a pae aku la ma kela kapa. Ua hoao ae la hoi keia poe koa kaua lū» e alai mai i ke auhee ana aku o na koa o Tile, aka, ua uhi e mai la ka

poeleele maluna o ka aina, a olelo ae la ko Kapuukolo Kaikamaliine, "Haha poele ka papai o Honolulu." Ua lilo ae la i na koa Suedena ka hoomalu ana i ke alahele maluna mai o ka muliwai, aka, aia no na koa Imeperiela e kuene pono mai la ma ko lakou mau auwaha eli mahope aku o ke kulanakauhale, a aia hoi keia wahi a ua poe koa Auseturia nei einoho inai ana, maloko o kekahi ululaau. He mea oiaio, he kūlana maikai loa ko na koa Inieperiela e paa ana, oiai ipaka akau, a ma ko lakou alo ponoi aku hoi ka aina; pohopoho e holola ana, he mau mile ka loihi, a pela pu nohoi me kona laula. Ua hiki loa ke paleia mai keia wahi me ka hololea loa e na koa Imeneriela, malalo o ke alakai ana a kekahi alihikaua manao paa, a hohe wale ole hoi; aka, o na alihikaua alakai nae elua, na laua e alakai ana i na koa Imeperiela, he ano kuee no mawaena 0 laua; a o Makamiliana o Bavaria, ka alihikaua poo, he kanaka makaukau ole ia i ke kaua. O kekahi kumu hoi nana i hoopilikia loa mai i ua poe koa Imeperiela nei, oia ko lakou hoauhee mua ia ana mai e na koa Suedena, ame ka poino ana hoi o ke Kenerala a lakou i hilinai nui ai, ke kanaka a lakou i nana aku ai, ka lua ole o na ahikanana o Europa. Ma ka wa i loaa ai he wahi pohala iki ia Kauna Tile, oia ka wa i hele mai ai o Makimiliana a kuka pu ine ia, no ka mea e pili ana i ko lakou leuleana e hoomoana ana. Ma ia kuka ana a laua, ua ao aku la o Kauna Tile i kona hoa alihikaua, he mea pono i ko laua mau pualikoa hui, ke nee aku i hope, oia hoi, e haalele lakou i kahi a lakou e hoomoana ana, oiai, wahi a 1 ile i pane ae ai ia Makimiliana, me ka hiolo ana iho o kona mau waimaka ma kona mau papalina. "0 ka lukuia ana ame ka ulupaia anā o ko'u mau koa, e na koa o kela alihikaua oi loa o ke akamai imua o ke akamai o na alihikaua apau o Europa nei a'u i ike ai, he waiho hamama laelae ana ia i ka aina holookoa e hehiku ia e na kanaka Suedena. Nolaila, mamuli o keia manao, a makemake hoi o Tile, ua kuemi hope aku la na pualikaua huiia ma ia po iho, no Neuberg, a mailaila aku no Ingolstodt. 1 kekahi la ae hoi, ua lilo mai la o Neuberg ame Rain i na koa Suedena. [Ja hoouna aku la hoi o Gustavus ia [lamuku Horn e uhai aku mahope o aa koa Imeperiela, a hoea i Ingolstodt, i oia lho hōi (Gustavus) ame lee koena 3 na koa apau, nee aku la lakou ma ka muliwai Leeh a hoea i Augsbui g, katii e kiai ia ana e Konela Breda. me iha tausani me elima hanei'i poe koa \useturia. Mamua nae o ka lioea ana aku o 3ustavus me kona mau koa i keia watii, ua pau iho la i ka wawahiia e na Auseturia na uwapo e hiki ai ke ae aku iftiluna o ka muliwai, a hoea aku i ke kulanakauhale. A ma lea wa hoi i hoea aku ai na koa Suedena, ua kapili hou ia iho la he eha mau uwapo, tiookahi mauka aku o ke kulanakaulale, a hookahi makai nei o ke kulaaakauhale. Ma ka wa i paa ai keia mau uwapo elua, oia ka wa i koi aku ii o Gustavus ia Konela Bereda e haiwi pio mai i ke kulanakauhale o Angsburg. I ko Konela Bereda lohe ma hoi e make ana o Kauna Tile, ua lioeha kukonukonu loa ia hoi o Altringer, a, aole hoi he manaolana, e loaa mai ana he mau kokua ana mai a Makimiliana mai, hoomaopopo iho la a, he mea makehewa wale no iaia ke kue ana aku ia Gustavus, a nolaila, iiooholo iho la kona manao e haawi pio aku i ke kulanakauhale. A ma ka ia 14 o Apei'ila, ua komo aku la ia iloko o ua kulanakauhale la, malalo o ka inoa, ka'moi o Bohemia, me ka hanoiiano nui. Ua lilo keia lilo ana o ke kulanakauliale o Ansbnrg iloko o na lima o Gustavus i mea hauoll nui loa ia e ka laliui Hoolepope, oiai ua nanaia aku keia kulanakauhale e na poe Hoolepope ma ke ano, oia ke kulanakauhale i hauauLa ai ka Luaui o ka Hoomaemae Ekalesia ma Geremania He ewalu la i kiai paa ai ka Moi Grustavus mamua o ke kulanakauhale 3 Ingolstodt, me ka noke ana nohoi i ke kipu i ke kulanakauhale. *A i kona ike ana nae, he m«a makehewa wale kona hoopapau hou ana aku ma ia walii, me ka pau wale o ka manawa, nolaila, ua haalele iho la oia i ua kulanakauhale la, a nee aku la ia ma kekahi alahele okoa. Ma keia hele ana, ua hoea aku la ia i ke kulanakauhale o Landshut, a koi aku la oia i keia kulaaakauhale e uku mai iaia i kekahi puu dala nui, i hoopakeleia ai ia wahi, aole e ulupaia a e lukuia hoi e kona poe koa. A mai keianvahi aku hele aku la ia no ke kulanakauhale o Munieh, oia hoi ke kulanakauhale poo o Bavaria. I kona hoea ana aku i keia kulanakauhale, ua haawi pio mai la ia me ke kue ole ana mai, ma ka la 17 o Mei. Ua komo aku la o Gustavus iloko o keia kulanakauhale me ka lianohano nui. A ua loaa iho 1* hoi iaia na waiwai he nui ma keia kulan&kauhale. Ua noho iki iho la oia ma keia leulanakauhale. no ka lawe pio ana mai i na kulanakauhale e ae ma ia mau kaiaulu. Ma ke kaua i hooukaia ma ke kulanakauhale o Ingolstodt, ua nui ka po-

ino i loaa i" na koa o ka Puali Omaomao. Ma ke ahiahi o ka la 19 o Aperila, ua mahlii mai la o Gustavus, e lele kaua kimo-po ia mai ana ia, nolaila, ua kauoha aku la ia ia Hepburn e hoonoho aku i kona mahele koa, ma kekahi kiekiena e kokoke ana i ka puka pa, a e ku na koa apau ma ia po a hiki i ke ao ana. Mamuli hoi o ka ikeia ana mai o ko lakou kulana e noho ana, e ko lakou poe enemi, ua kaulona pololei ia mai la na kiia ana mai o na pukuniahi-maluna o lakou. U.a make ; iho la he 300 poe koa o keia mahele; aka, ua ku aku la no nae ua Pualikoa Omaomao nei me ka wiwo ole ame ka maka'u ole. Ua nui nohoi ka poino o na koa o ka Moi Gustavus, ma ka hele ana mai Leeh aku a hoea i Ingolstodt, mamuli o ka lele kaua ana mai o na kanaka kuaaina. O kela ame keia koa o Gustavus e loaa ana i keia poe kanaka, e pepehi mainoinoia ana. E okiia ana j na wawae ame na lima, a hana ino ia hoi ke kino me ka mainoino loa, a no ia mea, ua kanawai loa na kanaka Suedena ame Sekotia, o na kanaka Bavaria apau e loaa aku ana ia lakou •e kiia ana i ka pu, a e puhiia ana ko lakou mau kulanakauhale i ke ahi. A keia pule ae, e ike ai kakou i ka paa pio ana o Makamu Gerema i keia poe kanaka Bavaria, ame kona komo ana iloko o kekahi pilikia nui. (Aole i pau.)