Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 26, 30 June 1899 — Page 2

Page PDF (1.39 MB)

This text was transcribed by:  Samson
This work is dedicated to:  Pauahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoolaha Mana Hooko

 

Hoolaha Aina Aupuni

 

Ma ka la 28 o lulai. Ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo. Honolulu e kaai kudala akea ia aku ai. Ka hoolimalima o ka hapa mauka o na aina o Aliomanu, Papaa ame Moloaa. Ma Kauai.

            Ili he 2600 Eka. Oi aku a emi mai paha.

            Uku oi aku maluna o $500 no ka makahiki, e hookaa mua ia i kela amekeia hapahā makahiki.

            E kaa ana ka hoolimalima malalo o na kumu aelike e pili ana i ka malama ana i na ululaau. Ame na hookaawale aina’ana no ka nohona hookuonoono.

            No na mea i koe e ninau ma ke Keana Aina. Honolulu.

J.F. Brown.

Agena o na Aina Aupuni

.

Iune 28,1899.

 

Hoolaha Aina Aupuni.

 

Ma ka Poakahi, Iulai 31. Ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo. E kuai ia aku ai ma ke kudala akea:

            He Apana Aina Kula, maloko o laila he 5 Eka ma Honokowai. Maui. Kumukuai oi aku maluna o $500.00.

            Dala kuike ma ke Dala Gula o Amerika Huipuia.

            No na mea aku i koe e ninau ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

            J. F. Brown.

            Agena Aina Aupuni

 

Poalua, Iulai 4, 1899, he La Kulaia Aupuni ia , e paniia ana na Keena Oihana Aupuni apau a puni ka Repubalika ma ia la

            J. A. King,

            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 20, 1899.

 

Hoolaha Hui I hoohuiia.

 

Ma ka Hana Hoopau i ka hui huelo sugar mill company, i kaupalenaia.

            Oiai ua waiho mai ka Huelo Sugar Mill Company, i kaupalenaia , he Hui i Hoohuiia, kukuluia a e ku ana malalo, a ma o ka mana la o na Kanawai o Ko Hawaii Pae Aina, elike me ke Kanawai no ia hana, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina he noi no ka hoopau ana i ua Hui la, me ka palapala hooia i hoopili pu ia me ia mea, elike me ke Kanawai.

            Nolaila, ke holahaia aku nei ma keia, i ka mea ame ka poe apau i loaa na kuleana ma kekahi ano iloko o ua hui la i Hoohuiia, e pono e waiho maii na kue no ka aeia ana o ua noi la, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, ma ka Poaha, mamua ae paha, oia ka la 24 o Augate, 1899, a o kela ame keia mea e makemake ana e loheia kona manao ma keia mea, e pono e hiki kino mai ma ke Keena Oihana o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ka Hale Oihana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 a.m. o ua la la, e hoike mai i kumu, nokeaha la e ae ole ia ai ua noi la.

            J. A. King,

            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 19, 1899.

 

 

Hoolaha Aina Aupuni.

 

            Puukapu, Waimea,

Ma ka la 1 o Iulai, 1899, a mahope aku oia la, e hiki ai ke waiho mai na noi ma ke Keena Oihana o Chas. Williams, Honokaa, no ka Pono Kuai Hoolimalima Aina malalo o na kumu i hoakakaia ma ke Kanawai Aina.

Apana A., Puukapu Waimea. Maloko o laila 19.67 Eka okoa ka Ili. Waiwai io i kohoia $ 196.70.

O ka apana maluna ae nei aia ma ka Akau Hikina aku, a e kokoke ana no hoy i ka apana o “Makaihilua.”

 

Ma ka la 22 o Iulai, 1899, ma ka hora 12 awakea, ma ke Keena o Chas. Williamas, Honokaa, e kuaiia aku ai malalo o na kumu aelike kūikawā no ka hookaa ana ame na hana hou.

Apana aina ma puukapu, Waimea, maloko o laila 20 Eka. Kumukuai maluna aku o $200.

            Maloko oia apana, na apana 1 me 3 o na apana aina mua o Puukapu. No na mea i koe, e ninau ma ke Keena o Chas. Williams, Hamakua, a i ole, ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

            J. F. Brown,

            Agena o na Aina Aupuni.

Iune 15, 1899.

 

Hoolaha wai.

 

I kūlike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna 26 o na Kanawai o 1886:

            Ke kauohaia aku nei ma keia, ka poe he mau pono wai ko lakou, ae hookaa ana hoi i na uku wai no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1899. E hookaa mai ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu, ma ka la 1 o Iulai, 1899.

            O na uku wai apau i kaa ole, a hala na la he 15, mahope iho o ka wa i kauohaia no ka hookaa ana,  e auhau kauleleia no, he 10 pa keneta.

 

O na pono wai apau i hookaa ole ia a hoea i Augate 15, 1899 ( he 30 la mahope iho o ka lilo ana i auhau wai kaa ole) e okiia no, me ka hoolaha hou ole ia ana aku.

            E ukuia ana na auhau wai ma ke Keena Oihana Wai ma Kapuaiwa Hale.

            Andrew Brown,

Luna O ka Oihana Wai o Honolulu.

Honolulu. Iune 20, 1899.

 

 

Hoolaha Aina Aupuni.

 

Ma ka poaono. Iulai 15, 1899, ma ke hora 12 awakea, ma ke Keena o W. O. Aiken Paia. Maui e kuai kudala ia aku ai he 6 mau Apana ma Nahiki Koolau, Maui, penei:

Apana 7,--- 88.74 Eka: Uku oi aku maluna o $2,218.50.

Apana 27.--- 103.2 Eka: Uku oi aku maluna o $516

Apana 35.--- 118.2 Eka: Uku oi aku maluna o $2364.

Apana 43--- 36.76 Eka : Uku oi aku maluna o $919.

Apana 51.--- 7 Eka: Uku oi aku maluna o $135.

Apana 53.---26 Eka: Uku oi aku maluna o $650.

He kuike ke dala, a ma ke dala gula o Amerika Huipuia.

No na mea i koe ninau ma ke Keena o W. O. Aiken, Paia, Maui, a i ole ia, ma ke Keena Aina Aupuni ma Honolulu.

            J. F. Brown,

            Agena o na Aina Aupuni.

Honolulu, Iune 14, 1899.

 

Na KohoKoho No Ke Pai Ai A Poi Paa Paha

 

Keena o ka Papa Ola,

Honolulu, H. I. Iune 5, 1899.

E waihoia mai na kohokoho ana no ka hoolako ana i ke kahua Mai Lepera ma Molokai me ke Pai-ai, a Poi paa paha ma keia keena a hiki i ka hora 12 awakea, Poakolu, Iulai 5, 1899.

O na puolo Pai-ai, a Poi paa paha, e hanaia me ia a-i hou no a ope pono ia iloko o ka laki, nona hoy ke kaumaha o ke paoi hookahi, aole e emi malalo o iwakālua-kumamakahi (21) paona io, a e hooleleia ana ma ke awa o Kalaupapa, elike ka nui me ka mea e kauohaia ana e ka luna nui, ma ka averika hoy mai ka 400 a 800 pai-ai no ka pule hookahi.

Ke kauohaia aku nei e waihoia mai no na koho kaawale no ka hoolako ana i ke pai- ai no ka manawa o hookahi makahiki, elua makahiki, ekolu makahiki , a eha makahiki, mai-ka la 20 aku o Augate 1899.

E waiho mai hoy ka mea hoopaa aelike i bona me na hope i aponoia, no ka huina aole e emi iho malalo o $1000, mamuli o ke kumu hoopaa e hooko pono i ka aelike.

E kakauia kela ame keia koho “ Na Kohkoho no ke Pai-ai.”

            Aole ka Papa Ola i hoopaa iaia iho no ka ae ana i ke koho haahaa loa a o kahi koho e ae paha.

            Make kauoha a ka Papa Ola,

            Henry E. Cooper,

 

 

Ka Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki - - $2.00

No Eono Mahina - - - 1.00

 

@ O na Olelo Hoolaha a pau e noouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau. A inaole, aohe hookomo ia.

 

Hoopuka@ E Ka

Hawaiian Gazette Co.

W. Pearson, Luna Nui.

Joseph M. Poepoe, Lunahooponopono.

Honolulu, Oahu

 

Poalima, Iune 30, 1899

 

Ka moiwahine kanemake Kapiolani Ua Hala.

 

            Me ke kaumaha luuluu, I hookaa niniu ia ko mākou noonoo, ke hoike aku nei mākou I ka lono kaumaha imua o ka lāhui mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokalanipo, ua hala aku la ka Moiwahine kāne make Kapiolani ma kela aoao o kēia ola ana.

            He wa pōkole wale no I kaahope ae nei. Mai ka wa I hooluuia aku ai ka lāhui iloko o ke kūmākena ana ame ke kanikau ana no ka Lani Wohi Alii Opio Kaiulani, aia hoi, ua hahao hou ia iho la ka lāhui I kēia wai loko o kekahi kūmākena hou ana elike me ia I hekau iho la maluna o ka lāhui I kēia wa ano.

            I ka aneane ana e piha na makahiki he kanaonokumamalima I ka Moiwahine kāne make Kapiolani, aia hoi, ua kikoo mai la na lima pūhili ole o ka anela o ka make, a lawe aku la ia Kapiolani uhane no ka home wa o.

            He mea makehewa ia mākou ke hokuapapanui aku I na mea e pili ana I kēia Aliiwahine I haalele mai la I kēia ola ana. Aka aole loa e hiki ia mākou ke kaomi iho I ke ku ana aku imua o ka lāhui opio o Hawaii ame ko mākou mau lima e kuhikuhi aku ia lākou e nana ia Kapiolani Alii, a e hahai I kana mau hana hiwahiwa o kanani ame ka maikai.

            He wahine o Kapiolani I malama makamae mau I koua kulana Alii a hoea I ka pahu hopu o koua ma la. He wahine o Kapiolani I hookele pono I na hana o kona waiwai ponoi iho, me ka maiau nui, ame ka uhaai ole. He Alii oia I hoʻohāmama I kona puuwai no na kōkua I na hana pono aole I na hana hewa. He wahine o Kapiolani i hana me ke akahele loa ma ka hookele ana i na mea e hoomahuahuaia ai ka loaa o kona mau aina. He wahine makee kane o Kapiolani, ma ka wa e ola ana a e pili ana oia me kana kane Alii, ma ko lau awa e noho ana iloko o ke opu weuweu, ka hale makaainana o na alii aimoku e ae, a he wahine oia i pili paa kona aloha i kana kane, ma kona wa i lilo ai i Moi no Hawaii, a he wahine oia i hoomau i kona aloha no kana kane haku alii, mahope iho o kona haalele hookahi ana mai iaia e auamo hookahi i na koi koi o na nohona o keia ola ana.

            Ma kahi o ka puni lealea, ua makia iho ia o Kapiolani Alii i ka nohona maemae; ma kahi o ka nohona uhaai a kuu i ka loa ame ka laula o nei mea he loaa a he lako, ua malama oia ia mau hunahuna apau me ka maikai ame ka maemae ma kona waihona waiwai no ka pomaikai o kana mau keiki.

            Ua kamaaina makou iaia. Ua lawelawe hana makou me ia ma na hana i pili i kona mau pono o keia nohona honua, a ua ike makou, he wahine hoopono a pololei oia ma ia mau hana. E hoike mau mai ana oia i ka noiau o kana mau lawelawe ana ma na ninau ana e ninau ai no kekahi mea i kanalua oia i ka pono o ka haawi ana mai i na paulele ana, aka, ma ka wa nae e maopopo pono ai iaia na mea apau; me ke pohihihi hou ole, ua hikiwawe loa oia i ka hooko ana.

            O ka malama waiwai oia kekahi hawaina punahele loa i loaa iaia, a oia haawina ka makou e kuhikuhi nei i na opio o kona lahui, e huli aku lakou a e ao ia mai lakou e ia.

 

Ka Hui O Na Loio.

 

Ke kukuluia ana o kekahi Hui no na Loio o Honolulu nei, elike me ia i kukuluia ma ke ahiahi o ka Poakolu nei, oia kekahi hana maamaama i hanaia e na Loio o loko o keia kūlanakauhale, mahope iho o ko lakou noho hoomaopopo ole ana no ia mea iloko o na wa loihi i hala ae nei. Aole paha e hiki ke hoahewaia mai makou ma ka olelo ana ae, o keia hana i hanaia iho la e ua poe hoa hanohano nei o ka poai lani o ka Oihana Kanawai, he hana maamaama ia, a me he mea la, o ko lakou kukulu ole ana, a hana ole ana i hui elike me keia iho la iloko o na wa i hala ae nei, he hana poeleele ia. I hooia aku makou, me ka moakaka lea, o ka noonoo ole ia ana o keia hana maikai, i na wa i hal ae nei, a kukulu io ia hoi, he hoikena maopopo ia o ka manao nui ole ia ana o ka waiwai o ua hana la, i ikeia i kei awa, he mea maikai ka ia.

            Ua olepeia mailoko aku o keia hui (no keia manawa paha) ka Pauku e hoomaopopo ana, aole e komo aku ua Hui la iloko o na hana pili kālaiaina, a Aupuni hoi. Nolaila, ua maopopo loa, oiai e ku kaawale aku ana ia mahele hana waiwai nui o ka noho aupuni ana o Hawaii nei, mailoko aku o ke Kumukanawai o ua Hui la, e pūnuku loa ia ana na ekemu ana a na hoa o ka Hui ma na nunau kalai Aupuni, i kela wa ame kei awa e halawai ai ia. Ua maopopo loa, ua ku keia Ahahui ma ke kulana elike me ka hui kokua e ae o loko nei o ke kūlanakauhale, a e motio pololei ana kana hele ana ma na hana hoonaauao pili kanawai wale iho no.

            Ua akaka nohoi, ua kuokoa keia ame keia hoa o ka Hui nona iho ma na mea pili kalaiaina apua e komohia aku ana na ko ia ana o ka aina nei. Ua hiki i kela ame keia lala, ke komo ma ka poai kalaiaina Repubalika, a i ole ia, Demokarata, a i ole ia, Aloha Aina, a i ole ia, Kalaiaina paha.

            No makou iho, ke minamina loa nei makou i ka ike ana ua kāpae kua ia kela kahua ano nui loa, oia hoi ka oihana kālai aupuni mailoko aku o ka Ahahui. Manao makou, aole he wa kūpono e ae, a na poe  ike kanawai o loko nei o ka aina, mawaena o na Haole ame na Hawai, e lawelawe ai i keia hana, no ka pono nui o na kanaka Hawaii elike la me kei awa. O ka wa keia o ke ku ana o ke aupuni ma ke kulana ike hapopoia e na kanaka Hawaii, a ke paa nei maluna o ka hapanui loa o lakou na ao ana ame na alakai ana a ka poe ike kanawai ole, ka naau ao hookahi e loaa ai ka palekana pili nohona aupuni i na ohua noho halau hale Aupuni.

            Aka ke lana nei no nae ko makou manao, e hoea mai ana no ka la e kolo malie hou mai ai kela kumu alakai i kapae kua ia aku la i kei awa. He mea maa mau i na huina houluulu o na mea kino i puuluulu ia me na haawina ike o ke kanawai, e oni ana no ia iloko o na maawe a ke kanawai e kolo aku ai.

 

Na Rula

 

Ka Poe Maikai

 

(Hoomauia)

 

34. Ina he keonimana oe, alaila, mai kamailio oe imua o kekahi lede. Oiai e launa kamailio ana oe me ia. No ka mea e pili ana i kau mau hana ponoi iho—ma ka imi waiwai a ano e ae pah. Pela hoi ina he lede io oe. Alaila, mai walaau ohiohi wale aku oe imua o kou hoaloha keonimana i ka nui o kau mau hana. I ka mea o ka pana a pela aku.

35. E ikeia ana ke ano o kekahi kanaka—he keonimana olaio paha ia a i ole, he keonimana paha ia iloko o ka aahu hipa—ma ke ano o kana mau makana e haawi ai i kekahi wahine. O ka rula paa ma nei mea he haawi makana ana mawaena o na lede ame na keonimana i pili ole ma ke koko a pili ohana hoi, oia keia: O na buke na pua na pepa himeni a mele paha ame na mea ko hoonoono. O na makana komolima, haina-ka, kamaa, papale, lole, ame na mea kumukuai nui e haawiiaana e kekahi ame kahi ma ke koko, he makana ka-makoi kela a kela kanaka, e ao kela wahine, o lou kona lehelehe i ka makau , no kona lawe ana i kela ano makana kmukuai nui. He hana ka ia makana mahope aku Ua aie iho la oe i ko ia la lokomaikai. Ke noonoo pono iho oe, alaila—

“Ua akaka wale Haleakala.I ka uwe a ke Kini o Koolau.”

           Nolaila, e kiai a e makaala ka wahine I keia ano makana. Aole nae he pilikia o kēia ano makana, I haawiia mai, ina he kulana keonimana oiaio maoli ko ke kanaka nana ua mau makana la, oiai, aole ia ano kanaka e hana ana I kekahi hana e hoohaahaaia ai, a e hoka’eia ai ka hie o kona kulana keonimana. Aka, e makaala no nae.

36. I kou komo ana iloko o kekahi keena a rumi hoi I piha I na kanaka e nanea ana, alaila, e haawi oe I kūnou aloha ma ke ano o kau mahamaha aloha laula ia I na mea āpau o loko o ka rumi, mamua ae o kou kamaʻilio ana I kekahi mea o ioloko o kela poe e akoakoa ana malaila.

37. He rula maikai, ka olelo ana, “ Good morning,” a I ole, “ Good Evening,” I ka poe o loko o ke keena aina I hoea mua Ilaila, ma ka wa e ai ana, a I ole ia, e haawi I ke aloha I ka mea iaia ka noho puuku ana ma ka papaina.

38. I hele oe I kekahi anaina o ka poe maikai, e hoomanao oe, aole oe e lawe aku ilaila I pu-a akaakai, I apana waiū paa (cheese) a I omole waiona. E hiki ana no kēia mau mea ke lawe ia aku ilaila e oe, mamuli o kou ai ana. I ke akaakai, ka waiu paa, a pela hoy ka inu rama ana.

39 Aole oe he keonimana, ina oe e ku ana imua o kekahi lede, me kou hohono baka, a waiona paha.

40. Mai hoouna oe i makana i kekahi mea, no kou manao ana e loaa mai he panai ia oe no ia mea. Ua like ia me ka olelo a ka Hawaii, “He ike makamaka ia ma ka ioaa.”

41. Mai noho oe a kamaʻilio iki imua o kekahi poe, a o ka oi aku hoi o ke ino loa, imua o ka mea au I haawi ai he wahi makana, he kōkua, a he hana lokomaikaʻi e ae paha, ma ke ano hooioi, hoikeike a imi paha I mea e mahaloia a@.

42. Ina I makemake ole oe I ka makana I haawiia mai ia oe e kekahi mea, mai i@oike ooe I kou kulana paa rula ole, mamuli o kou hoihoi koke ana aku I ua makana la I ka mea nana ia I haawi mai ia oe aka, e kali hoʻomanawanui oe a hala kekahi wa loihi kūpono, alaila, hoihoi aku. O ka hoi hoi koke ana aku, ua like no ia me kou pa-ki ana aku I ua makana la au I makemake ole ai ma na maka o ka mea nana ia I haawi mai.

43. Ina he olelo Enelani kau e kamaʻilio ana ma kekahi anaina, a he mea paha oe ua mareia, alaila, ina e kamaʻilio ana oe no kau wahine, a no kau kāne paha, mai olelo oe, ma na hua kumu wale no o ka inoa. O ka hana ana o kekahi wahine, a kane paha pela ke ano, e ike ia ana ke ano maikai ole o ka noho a kane a wahine ana o kela mau mea. Penei: Ina lohe oe i kahi wahine e olelo ana no kana kane, penei: “Na B. mai no keia i haawi mai ia’u.” oiai nae o ka inoa holookoa o kekane, oia o “Beniamina;” aka, hoopokole nae kela wahine i kela inoa a o “B.” wale no. Pokole paha ke aloha en? Pela nohoi: ina e lohe oe i kahi kane e olelo ana no kana wahine: “ Ka. Na Mrs. M. no e noonoo ia mea.” Oiai o ka inoa piha o ka wahine i mareia, aole me ka manao inono eka, me ka manao kuhihewa, he rula maikai ka hana ana pela: aka, he hewa loa nae ia hana ana ma ia ano a e hoike ana i ke ano paa rula ole.

            Ina hoi ma ka olelo Hawaii ka olelo ana, noe hewa ke olelo ke kane “Mama Kanoelani>” He inoa hanohano ke oleloia e kekahi kanaka . me ka ma nao maikai imua o ke kahe a kekahi wahine penei: “ E haawi aku oe i kuu aloha i kau luahine.” Aka, o ka olelo Hawaii he nui na huaolelo i hiki ke hoohuihuila ma ke kamailio ana a lilo i mea maikai a lilo pu hoy me inoino. Penei “ He wahi kanaka lapuwale kela.” He wahi kanaka maikai kela.” O ka huaolelo “wahi” mamua o “kāne wahine keiki makuakāne makuawahine kupunakane kupunawahine a pela wale aku he huaolelo ia e hoʻohāiki ana . hoouuku ana hoemi iho a hoohaahaa I ke ano ame ke kuiana o ka mea I kamilioia. Ke ukailia mai nae e ke ano o ka olelo I hoopukaia mahope aku. Ma ia ka hele hookahi ana o ka olelo peni “ He wahi kane auanei ka’u—he lalau” Aka e lilo ana ia he huaolelo maikai maemae a ku i ke aloha ina e ukailia mai ia e ka manao maikai penei: “He wahi kane auanei ka’u—he makua.”

44. O ka pane ka-ka-na ana i ka wahine he rula paa loa ia i pili i na wahine apau.wahi a Haku Chesterfield.”E hoomanaoia aole hiki I kekahi kauakā I manao iaia iho he kulana keonimana kona e pane ka-ka-na a kikoola oia I kekahi wahine ina no he manao hoowahawaha kona iaia; a o ke kanaka naauao loa. Hanohano loa kiekie loa a inoa i mahalo nui ia, e pane ki-koo-la a ka kona ana i kekahi wahine, e manaoia keia kanaka. He holoholona hae ina no he wahine haahaa loa keia pono hoomakamae ia o na wahine e keia rula oia wale iho ia no kahi kaupale nana e kaohi mai i ka na kane hana ino ana aku ia lakou.”

45. Ina he keonimana oiaio oe. Alaila e ao oe o ikeia mai kou ano keonimana ole mamuli o kou pokaa mau a hoohune i ka pipili ma kahi a kekahi lede akahi no a hoolaunaia mai ia oe. O ka mea, akahi a hoolanaia mai ia oe aole ia o ka wa e hookamaaina loa ai, ke ole nae e holo like ia makemake mawaena o olua. Mamuli o kou poala hoohune a miala ai ma kahi a kela mea i hoolaunaia mai ai oe ua lilo oe i pōhaku hoohihia no kela malihini oiai he okoa paha kahi a kona hoihoi i hekau aku ai.

46. O kou pane puka-ku ana aku imua o kou hoaloha i kahi linalina o kona maka papalina ka ihu paha a pela aku; a i ole, ka niho ole, ke kukue o ka wawae, ke onaha, ke kuapuu, ame na mea like oia ano, he hana lapuwale maoli ia; aole hoi oia wale no aka, he hana aloha ole maoli ia. Mai nema no na ki-na pili kino o kou hoaloha oiai aole nohoi oe i maka a la loa.

 

“Mai nana i ko hai kee, Akoe iho ko ka owi. He puunui no ia. E ku ana mamua pono ae”

47. Ma kou wa e haawi ai i kekahi makana mai olelo oe i ka mea i haawi aku ai I ua makana la: “ E lawe oe I kēia makana oiai aohe o’u makemake ia mea” Penei kekahi olelo kahiko: “O na mea āpau I makemake ole ia e ke kanaka o ka puaa ka mea makemake.” Aka, i kekahi wa, ua hoopukaia keia ano olelo me ka manao maikai no oiai o ke kaona maoli o ka olelo ana pela e hoike ana i ka manao au’a ole a minamina o ka mea nana ua makana i minamina nui ia i hoopulakaumakaia, i hoomoamoaia a i makemaeia e ka mea nana i haawi aku (ia ano makana) oia na makana maikai loa e haawi ai, oiai he moolelo kekahi i pili i ua makana ia a nolaila e lilo ana ka makana i mea waiwai a makemae i ka mea i haawaiia aku e ike ana ia aole he opala kiola wale ka mea i haawiia aku.

(Aole I Pu)

 

Hookahi No Hamo Ana A O Ka Oluolu No Ia O Ka Eha.

 

Olelo o Mr. P. Ketcham o ke Kulana kauhale o Pike Kaleponi: “ Ma ka wa i ma’i ai kuu hoahānau i make aku nei, a he rumatika kona o ka Laau Hamo a Kamalena, oia wale no ka laau e loaa ai iaia ka oluolu.” He lehulehu nohoi ka poe i hoike mai no ka loaa ana o ke ola hikiwawe loa ana o ka eha mai keia laau hamo mai. E kuaiia ana e Benson Smith & Co. na agena Kuai Kukaa o ko Hawaii Pae Aina ame na poe hana laau apau, a kuai laau nohoi.

 

Ka Hui A Na Hoa O Ka Papa Loio O Honolulu Nei.

 

            Ma ka hora 4 o ka auina la o ka Poakolu nei i akoakoa ae ai ka hapanui loa o na hoa o ka Papa Loio o Honolulu nei maloko ke Keena Aha Kiekie.

            O na poe i akokoa ae ma keia halawai oia na Loio Numana Case A. M. Brown, Kini, Vivis. Bery Wood Davis Ballou Henshall, Parke, Davidson, Catheart Chillingworth, Marks Holmes Hankey Robertson Peterson De Bolt. Cooper Doie Gear. Weber Cecil Brown Kane Humphreys Silliman Hatch Smith. Armstrong Castle Wilder Carter McClanahau Mead. Andrews Correa Kaulukou, Achi Capless Monsarrat Mahiai Stewart Prosser Wright Johnson.

            Mahope iho o kekahi hoike manao ana o kekahi mau hoa ua kohoia na luna nui o ka Hui. Eia na poe @@@@ ia i mau luna mau. Paulo No@@@@@ ka Peresidena: S.M. Ballou @@@@ Peresidena. A. A. Wilder Kaka@@@ S. K. Kane Puuku.

            O ka mea ano nui loa iloko o @@@@@ mukana wai o ka Hui oia ao ka @@@ ole ana o keia Hui I Hui no na @@@@ pili kalaina. E malama @@@@ keia Ilui he halawai i keia @@@@ hapahā.

 

Kaikamahine Hawaii Mauna Pohaki.

 

Hooikaika Oia I Pono Koho lia lota n na Wahine Hawaii.

 

            Ke hoolaha aku nei mākou a@@ wahi o ka mākou pepa I kekai nao I loaa mai ia mākou mai ku @@@hoaloha oiaio mai oia o Mr. Mones N kuaau e noho mai ia I Mauna Pokaia Oiatai. Ua loaa mai ia min@@@ kou ma ka Olelo Anelani a ma ia no mākou e houlaha aku nei ala ka mākou unuhina Hawaii iho @@@ manao ia.

            He haiolelo paha kela a olu @@@ noi paha I kakauia a Miss Hano Kaaepa kaikamahine a Mrs. Maa@@@ Kaaepa e noho mai ia no I Mauna @@ haku a ua waihoia aku kēia nui nui @ kēia opio Hawaii imua o ka Hui I a hui o na Wahine o @@@ a e @@@ ana kēia noi he mea pono ke loaa @ pono koho halota I na wahine Hawa elike hoi me ka loaa ana oia pono na wahine o Uta.---ina e loaa io ana I mea e maopopo loa ai ka manao o mea I hania e kela opio Hawaii iho ua palapala ia:

 

Sketch of Hawaiian Women

 

President and Ladies of the National Council:

            I have come on behalf of my people the Hawaiian women, that they may be allowed the same privilieges as @@ women of America.

            Here I wish to say in the early day of Hawaii the Hawaiian rare were ia norant and like all other nationalities where civilization had not @@@ were savages. But when the word of God was brought to us in the year 1820 the Hawaiian race accepted it and today they are equal in education ia telligence and capability to the people of the United States and all other nations of the globe.

             I have been present at some of your meetings and find that the women of this country are working for the advancement of the human race more especially for the rights of women. If the right to vote is accorded to the women of this country. I hope and pray that the same privileges may be granted to the Hawaiian women and I ask of the National Council of Women whose noble souls prompted then to be present to these meetings that they will give me all the aid in the power to forward the fulfillment of petition.

Hannah Kaaepa

 

 

(Unuhina Hawaii)

He hoikena no na wahine hawaii. E loaa ka pono koho balota I na wahine Hawaii.

 

            “Peresidena ame na Lede o ka @@ Kuka Lahui (National Council.)

“          Ua hele mai nei au ma ka aoao @ ko’u lahui oia hoi na wahine Hawaii e aeia e loaa ia lakou na kuleana pomaikai elike la me ko na wahine o Amerika nei.

            “Maanei ke makemake nei au e olelo aku ma na la kahiko o Hawaii he lahui naaupo ka lahui Hawaii a elikenohoi me na lahui e ae apau i komo ole aku ai ka naauao he poe ahiu no lakou Aka ma ka wa i lawe ia mai ai ka olelo a ke Akua i o makou la ma ka makahiki 1820 ua apo aku la ka lahui Hawaii ia olelo a i keia l ua like no ko lakou naauao noiau ame ka makukau me ko na kanaka o Amerika Huipuia nei ame na lahui e aea pau o ka poepoe honua nei.

            “Ua noho au ma kekahi o ka oukou mau halawai a ua ike au eia na wahi ne o keia aina ke hana nei no ka holomua o na kanaka o ka oi loa aku nae no na pono kivila o na wahine o keia aina alaila ke lana nei ko’u manao a ke pule nei nohoi e haawiia aku ia pono i na wahine Hawaii a ke noi aku nei au i ka Aha Kuka Lahui o na wahine ua wahine hoi no lakou na uhanemaemae i komo ia lakou i hoea kino mai i keia mau halawai e haawi malakou ia’u i ka lakou mau kokua ana apau elike me ka hiki ia lakou e hoonee aku i kau noi a hiki kona ko ana.

HANNAH KAAEPA

 

Ua hooulu lamalama maikai ia mako makou noonoo i ka hoomaopopo ana, ma keia palapala a keia opio Hawaii a e hoike ana oia i koua iini piha e loaa na pua kivila Amerika e loaa ana i na wahine Amerikia i na wahine Hawaii kona aina hanau nei Ke lana nei a makou manao e lōkahi ana na Hawaii apau ma Mauna Pohaku e hooikiaka keia kumuhana a nei opio Hawaii noi nei i na wahine “Amerika” o keia Ahahui. Aka hookahi mea pilikia ko makou hoaloha opio Miss Hanna Kaaepa he nui loa na wahine opio ame na wahine oo o kou lahui puao e noho nei i keia awa aole makemake aahu i na pono ame na pomaikai  Amerika elike me kau e hooikaika la ma ka aina o Amerika K@ aho paha e ao mai oe ia lakou nei o onei ka oi loa aku no nao o ka puakiki la o ka poe au ao kou houmana

 

            E malmala ana he anaina hooiau@@ maloko o ka luakini o ka Ekai@@@ ka ristiano ma Alanui Alakua i kela ao ahí Ua noa i na mea apaka.

 

No ka piha loa o ka makou pepa @ keia la i na mea ae pili ana i ka make ana o ke Alii wahine a Moi wahine kane make Kapiolani ua hoopaneia ka makou mau molelo ke aloha o ku makuahine ame ka liona o  ka Akau.