Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 27, 7 July 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e iekahi mea unuhi mooleloo ke Kuokoa.

MOKUNA XII. laia e hele ana me ka hoomanawa«mi, no ka nui o ka eha i loaa i' kona kinn apau, ua huli mai ia ia a nana mai la i ka lapalapa a ke ahi maluna 0 kahi hale i paa pio ai oia i na luahine, a olelo iho la oia iaia iho: •'Pakele maoli ka hoi au mai ai maka ia au e kela poe luahine hehena a piha 1 ka uhane daimonio.' Hoomau aku la ia i ka hele ana a tioea i ke alanui, a i kona huli hou ana mai i Kope, ike mai la ia he lehulehu loa na hale e a ia aku ana e ke ahi. A ma keia wa ana i hoea aku ai i ke alanui, ike iho la ia, aole hiki iaia ke hoomau loa aku i ka hele ana, oiai ua hele mai ia. oia a nawaliwali. He iwakalua kumamaha hora i komo wahi ai ole ai ia, a hui pu hoi me na palapu ma'u wale a na maawe kaula, a na wahi luahine i hauhoa ai ma kona mau lima ame na wawae, ua koikoi maoli ka paiupalu ame ka nawali--wali i kau iho maluna ona, aka, hooikaika aku la no nae ia i ka hele ana a hala paha hookahi mile, ia wa haalele iho la ia i ke alanui ana i hele mai ai, na kamoe ae la kana kauo hele ana akn iaia i kekahi mau wahi okumukumn laau e ku ana ma kahi mamao iki aku mai ke aianui aku. I kona hoea -aaa aku ma keia wahi, haule iho la ia hoomaha maloko o kekahi opu laalaau.

Mamuli hoi o ke anu e noke ana ma ia wa o ke ahiahi molehulehu, ka wa jioi ana i hoea aku ai ma ia wahi, ua loaa iho la iaia ka oluolu, a hoomaaliliia iho la ka eha o na palapu i kau iho maluna o na wahi i hauhoaia ai

kona mau lima ame na wawae a paa ī ke kaula. Lalau i'ho la no hoi keia i ka hau (snow) e halii ana maluna o ka honua a mahope iho o kona hoea ana aku ma ia wahi, aia"hoi, lohe ae la ia i na kapuai o kekahi poe kanaka e holo mama ana. I kona nana mai hoi, lohe ae la ia i na kapuai o kekahi poe kanaka e holo mama ana. I kona nana ana mai hoi mai kahi ana e pee ana, ike mai la ia he puulu kanaka lehulehu maoli lakou, a hoomaopopo iho la ia e hele huli ana ua poe la īaia -nei. Ua hoi aku paha ua poe kanaka la i ke kulanakauhale, mahope iho o ko ia nei hala ana mai, a ike nui i ka pan ana o na hale o lakou i ke ahi, a lohe hoi i na wahi luahine a lakou, na ia nei i hana ia hana, a pela pu hoi me ko ia nei pakele ana, ua hae loa ko lakou inaina no ia nei, a no ia mea ua hahei mai la lakou ma ko ia nei meheu.

Hala aku la ua poe kanaka nei, a «la no keia ke moe malie nei me ka om ole a i ka hala ana o hookahi hora o iona moe malie ana, ua loaa iho la iaia he oluoln nui, nolaila, haalele iho ia ia wahi, a hele aku la ia i hookahi mile mai ia wahi aku. Ua manao iho la ia, malia ma keia hele ana a na kanaka o ke kulanakauhale e huli īaia a hiki i kona loaa ole ana, alaila, ma kawaa lakou e huli hoi mal ai, oia ko lakou wa e noke āi i ka huli maloko o na ulunahele apau e kokoke ana i ke alanui, a nolaila, wahi ana i noonoo iho ai, ina oia e hoomau ana.i ka noho ana ma ia wahi, aole auanei e ole kona loaa ia lakou.

Hele aku la keia ā hiki i kona hoea ana aku i kekahi wahi papai hale uuku. Wehe aku la keia i ka puka, aia hoi, hemo aku la, oiai, aole no ia i paa i ke ki ia ike iho'la ia aohe kanaka oloko, aole no hoi he mea e ae, hoomaopopo iho la nae ia, he wahi hale ia no ka hoomalumalu ana i ka pipi'. Ike aku la ia i kekahi wahi alapii e ku ana ma kahi kokoke i ka pāia akau o ua wahi hale nei. Pii aku la ia ma ua wahi alapii la a hoea iluna. Hdea aku la ia ma kekahi wahi keena i hoahuia me ka mauu maloo, a ma keia wahi haule iho ia keia hooluolu. Uhl mai la ia i ka mauu maluna ona. Aole hoi i liuliu iho ka ia nei pupue aaa i ke anu, hoomaka mai la kona kino e ike i ka mehana. Ike iho la nohoi ia i ka eeu hou ana mai o ka eha iloko ona, a hoomaopopo iho la ia, ua loaa mai ia mau eha iaia mamuli o ka holo poai ana o ke koko iloko o kona mau aa koko. I kona aia ana ae, ua aui ka la, a ia wa hoi oia i lohe ae ai i na leo hauwalaau o kekahi puulu kanaka, a, pela hoi me na leo huro o kekahi poe o lakon. Ia wa, ala ino ae la ia iluna, nana aku la ia ma ka hakahaka o ke keena aaa i moe ai, ike aku la ia he puulu kanaka i hiki aku ko lakou nui i ke kanaha a kanalima paha. E paa ana "kekahi poe o lakou i na koi-lipi, ka

kekahi poe lioi lie mau pahi kakiwi liilii, a he mau laau ihe liilii hoi ka kekahi poe. Aia mawaena pono o ua poe kanaka nei ike aku la ia he elua mau koa Suedena, a hookahi koa Sekotia. Ua hele ko lakou mau heleheiena a ku i ka manaonao, ua oki loa ko lakou mau aahu i ke koko, a ua aneane hoi e hiki ole ia lakou ke hele no ka nui o ka nawaliwaii. Aka e noke aku ana nae keia poe kanaka i ka houhou ia lakou me na laau ihe, a e noke aku ana nohoi i ke kui ia lakou. Aole i kana mai ka ukiuki ame ka inaina i ulu ae i kela wa iioko o ko Makamu houpo, a ua piha iho la nohoi oia i ke aloha no kona mau hoa i alo pu mai ai i na poino ame na pupilikia ake kaua. Manao iho la ia e holo aku a e hoao e hoopakele i ua poe hoa nei ona, aka, ike iho la ia, he hana makehewa wale no ia ana e hana ai, oiai, aole hiki iaia ke lanakila maluna o na kanaka he 40 a5O ka nui; a o kona hana ana pela, wahi ana i noonoo hou iho ai, he uhao wale ana aku no ia iaia iho iloko o kekahi make ana i ike mua ai e kau mai ana maluna ona, a he hoomahuahua ana aku noho ia i ka lehulehu o na kanaka o loko o ko lakou pualikaua i lilo i poe luahi poino na kela poe kanaka piha daimonio.

"Mamua aku nei," wahi ana i olelo iho ai iaia iho, "ua kaua mau aku au i ko'u poe kanaka mai ka hana ino ana aku i nei poe kanaka kuaaina, a ua hana nohoi au i na mea apau e loaa ai ia lakou ka palekana mai-ka inaina aku 0 ko'u mau koa; aka nae, ke ike nei au, i ka makehewa loa oia mau hana ana a'u; nolaila, oiai makou e noho ana ma Bavaria nei, aole loa au e papa ana i ko'u poe kanaka, aole lakou e kau aku i hoopai kupono maluna o keia poe Bavaria pupule. I keia wa, ua mamao ioa au mai ko'u pualikoa mai. Me he mea la, aia paha ka pualikoa holookoa mamua pono mai o ke kulanakauhale o Ingolstadt. He elua la o ko'u noho ai ole ana i ka ai, a ke hoomaopopo nei au, aole e loaa wahi ai ana ia'u a hiki wale i ko'u hui hou ana aku me ko'u puali. He mea oiaio nae, aia mawaena o'u ame ko'u puali he lehulehu o keia poe kanaka ' Bavaria omo-koko, nolaila, he hana nui na'u ka imi hele ana akli i alahele e hui hou aku ai au me ko'u poe kanaka." Noho hoomanawanui iho la keia a hiki i ka napoo ana o ka ia, a ma ka wa i halii pono loa mai ai ka pouli o ka po. oia kona wa i haalele iho ai i kahi pupupu hale, a hele aku ia ma ke alahele ana i manao koho wale iho ai, oia paha ke alanui e hoea aku ai oia I kahi i hoomoana ai ka pualikaua Suedena. Oiai keia 6 hele ana, e noke mau ana ia i ka hoomalo i kona kino. E "noonioni mau ana nohoi ia i kona mau manamana lima i loaa ai ia lakou ka hiki ana ke oni me ka maikai, i hiki ai hoi iaia ke paa p<sno i ke kumu o kana pahikaua. Pela nohoi kona mau wawae, e noke ana no ia i ke kikookoo. He mea oiaio, o keia mau hana ana apau ana, ua hanaia e ia me ka hoomanawanui i na eha he nui i hoouluia mai iloko o kona kino e na palapu i loaa iaia, aka, ma keia hana ana nae ana, ua loaa nui iaia ka ikaika o kona kino. Aole i loihi loa kana wahi i hele aku ai, aia hoi, ike aku la ia i ka wena ana mai a kekahi malamalama mamiia pono aku o kahi ana e hele aku ana. Hoomau aku la no ia i ka hele ana, a hiki 1 kona ike ana aku i kekahi wahi kauhale mamuli o ka malamalama o' ke ahi ana i ike aku ai. O ke ahi hoi ana i ike aku ai, e hoopuniia ana ia e kekahi puulu kanaka. "E, he hana hoi ka kela ahi e a niai la," wahi ana i pane ae ai, "ke c«le au e kuhihewa, he ahi kela no kekahl poe 0 makou. E hele aku ana au e nana Ika hana a kela poe. Eia nae, o ka'u hana mua e hana ai, e komo aku ana au iloko o kekahi hale o kela poe e huli ai i wahi mea ai na'u."

Hele aku la keia a ma ke kua o ka hale mua loa i hoea aku ai ia, komo mai la ia iloko. He meha pu wale no o īoko. Paa pono iho la ia i kana pahikaua ma kona lima a hele pololei aku la ia ma kahi e ku ana kekahi kapuahi. Huli ae la ia komo aku la iloko o kekahi rumi, a ilee aku la ia e ku mai ana kekahi pakaukau, a maluna iho o ua pakaukau la e waiho ana he pa me leēkahi mau omoomo palaoa hou ioa, me he mea la o k>a mo'a ana ae no ia a waihoia iho maluna o ua pa la. .0 ko ia nei wa no ia i lalau aku ai i kekahi o ua mau omoomo palaoa la, a noke iho la ia i ka ai me ka hilaai nui. Ike ae la ia e kau ana ma ka paia o ua rumi la he hue ili waina, elike me ka mea maa mau maloko o na hale o na kanaka kuaaina ma ia wahi, lalau aku la- keia i ua hue iii la, a inu ae la i ka waina- Maona iho la keia, a ike iho la keia i konikoni maikai ana ae o ka ikaika iloko ona, a mohala mai la hoi na manaolana mahiehie iloko o kona noonoo apau. Lalau hou aku la keia i kekahi popo palaoa, uhai ae la a hooiho la iloko o kon kuka, alaila, puka aku la ia iwaho. Hele aku la ia mahope aku o na hale, a hiki i kona kokoke ana aku ma kahi e hiki pono ai iaia ke ike aku i na mea apau e hanaia ana m kahi o ke ahi e a ana. Ike aku la ia me ka manaonao nui i kekahi hiohiona i hoala ae i ke okakala i kona kino apau. Ike aku la ia he ewalu a he umi paha poe kane, a he kanaha a oi aku poe

wahine e noke ana i ka uwiauwa. Aia hoi ma kekahi pou e ku ana mamua iho o kahi a ke ahi e a ana, ua nakiikiiia kekahi kanaka. Ua olohelohe kona kino apau, a he ku i ka manaonao kona mau ano apau. He eha hoi poe kanaka e ae i paa i ke kupeeia e muu mokaki ana ma kahi kokoke i ke ahi. Mamuli hoi o ka malamalama o ke ahi I e a ana ia wa ike aku la ia i na kahei silika omaomao, a hoomaopopo iho la ia he poe kanaka Sekotia lakou, a ia wa i hooholo iho ai oia i kona manao e hoao ana oia me kona ikaika apau e hoopakele i keia mau hoa kanaka ona. Kokolo malie loa aku la ia, a hoea i ke kae o ke alanui, alaila kaikai ae la ia i kana pupanapana, kau pololei aku la ia imua o kekahi o na kane e anehe iho ana e hou i kek'ahi o na kanaka Sekotia me ka ihe, a ia wa oia i ki aku ai i kana pnpanapana. Ku aku > la ua kanaka la a haule iho la oia ilalo. I ka helu elua nohoi o ka ia nei ki ana aku i kana pu, haule aku la he kanaka hou, a ia wa i pioo ae ai na mea apau o ua puulu kanaka Bavaria nei, a o ko ia nei wa hoi ia i hooho ae ai ma ka olelo Geremania: "E pepehi—e pepehi i kela poe. Aole hookoe i kekahi mea hookahi o lakou." Ia wa nohoi keia i holo aku ai me ka ikaika ma kahi e ku ana ua poe nei me ka pioo, a no ka hikiwawe loa 0 keia kapalulu ana aku a ia nei, ua manao iho la ua puulu kanaka Bavaria nei he nui loa nei poe koa e lele aku nei maluna o lakou, ia wa i holo pukalaki aku ai lakou ma na wahi he nui. I ko Makamu hiki ana aku ma kahi e waiho ana kona mau hoa Sekotia, o kona wa no ia i okioki iho ai i na kaula i hoopaaia ai lakou me ka olelo ana iho hoi me ka awiwi nui: "E, e awiwi kakou. E haalele kakou 1 keia wahi. Mai kali hou aku kakou 1 wa hou aku, o loaa mai auanei kakou i kela poe omokoko." Me ka hooikaika nui ala ae la ua poe nei, ua hele nohoi ko lakou mau au a opili i ka ua mea o ka maeele mamuli o ka paa ana i ke kaula i hauhoaia ai lakou. Alaila, pane hou iho la o Makmu: "E kolo ae oukou a ka hale mua loa e loaa ana ia kakou, a o ko kakou wahi ia e hoomaha iki ai. Manao au e hiki ana no ia kakou ke noho ma ia wahi a hiki i ka wa e pau ai ka onili o ko oukou mau wawae ame na lima." (Aole i pau.)