Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 32, 11 August 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Hcnty a unuhiia e kehihi mea u-nuhi mooleloo ke Ku-okoa. MOKUNA XIII. Hookahi paha hora mahope iho o ka wa i hoea aku ai kahi kiai i hoouaaia aku ai e Makaniu, ia iwa i ihoea liou mai ai ua wahi kaaaka la no kahi a Makamu ma e noho aana, a hai mai Ia i ka Makamu ma wahi e noho ana, a hoike mai ia, no kona lahe ama i ka nakeke o kekahi mau mea ana i manao wale ai, he mau paaiku wahine a he mau pa>hu, malalo poao aku o kaihi ana e kiai ana. Ua lohe pu aku nohoi oia i-ina leo walaau liilii ioa a na kanaka, a he ano pioo me kia awiwi ke ano o ka lakou kamailio ana. "AMila, e mamao ana kela poe, e puhi i ke pani puka o lalo i ke a±Li. Ua mamao mua au e ihana ana keia poe i keia hana. Noloiia, o k!o'u mamao maikai keia, e kuu kakiana maikiai, e hele aku ai ma kau inisdona. Ke ole ou e kuihihewa, aia ka nooaoo nui o kela poe no 'kela haina a iakou e hana mai la, nolailla, aiohe o Lakou inanaio e hele ae ma ka aoao hiikim mei o ka hale. Ua imainao nohoi au, o ko kakou wa pooio <loa no keia e haalele iho ai i keia wahi, aka, manao au, e kali kakou mo ka hana a keia poe Ramria, a maiiia e hiki ana no ia kakou ke hooipuhil'i aku ia lakou, a loaia ia kakou ka lanaki'la hanohano maluna o lakou. Ano, e Mr. Kakiama, o kou wa keia e ihele aku ai." Ua oho mai io nohoi tna >kamaka e ae, ma ke ano oia makaukau mo kela ame keiao lakou e Laiwe aku i ke kauoha i mokemakeia no ke kahua hoo? moana. Ua hooholo dho la o Makamu e lilo na 'kahi kakiaiia e lawe 'aku i kana kauoha i kahi i hooimoana ai oa koa Sekotia. I ka hele ama a impoo ka ia, ua hoouna aku la o 'Makamu i kekahi o kona mau kanaka e iho aku ilaio, ina kahi ipuka amiami e kokoke iho ana i -ke pani puka o ia>lo, a malaila ia, e kiai ai •me ka hoolono pono ama no ke ano o kama mea e lohe ai.

He mea OMO inae, ma ia la a po, e noke mau maā ama na ikanaka Bavaria i ke kipu ma kaihi a Makamu ma e noho an'a. iMamulī hoi V) Jca lehulehu o na pu e kaini mai ana, i hoomaopopo ai lakou mei, ua >lfe-hulehu 'loa -mai ka ka lako ana i na pu. Ua paa ae la ka puhaka o kahi kakiana i ka nakiikiiia i ke kaula, a hookuukuuia aku la ia ilalo ma kekahi aoao o ka hale-pele. Me ka malie loa ia i hooknuKUuia aku ai a hiki i ka wa i hoomaopopo ai na poe na lakou i hookuukuu aku i kona ku ana iho iluna o ka honua. Ua loaa ia lakou keia hoomaopopo ana, mamuli o ka alu ana mai o. ke Kaula. Aole nohoi i liuliu mahopo iho, hukihuki mai la lakou i ua kaula la ilrna. E hoomanaoia, o keia kahi kaauka e hoOunaia ke kauoha a Makamu no ke kahua hoomoana o na koa. i ioaa mai ai ia lakou na koKaa. Ma ka wa hoi i hukiia mai ai ke kaula a kau iluna, oia ka ya a Makamu i hoonoho iho ai i kekahi kiai ma ia >vahi, me ke kauoha ana iaia, e nana pono loa no ka maaloalo ae o kekah: poe ma ia wahi o ka hale, alaila, huii ae la ia ma kekahi aoao o ka hale bele. I keia wa a Makamu i nana mai ai ma Keia huli o ka hai?-bele, aia hoi, ike mui la ia i kekahi mau kino kanaka e puamo ana i k€ikihi maii pu-a loloa, ana hoi i hoomaopopo .0 > ai he poe pu-a laolao wahie, a laalaau maloo nohoi. Alaila, haalole ilio la o Mukamu i kana wahi e ku ani, a iho aku la ia ilalo me kekahi 0 kona poe kanaka. Iho f,ku la lauā, a hoea ma ka puka manani maluna ae o ke pani puka o lalo, nana aku la o Makamu raa ia puka makani, a lohe aku la ia i ka pahu ana iho 0 na pu-a wahie ilaio, ma ka wa a na kanaka i kiola iho ai ia mau mea iialo. Lohe pu iKu lu nolioi ia 1 na kapuai o ua poe kanaka nei, ma ka wa a lakou i haaleie iho ai i ua īnau pu-a wahie nei. I keia wa i huli ae ai 0 Makamu a kamailio aku la i koa t kolioolua. "Eia mai ke kini paiuia a kaua, a pela nohoi me ke kini poiea. E hoopiha oe i kuu mau pu panapaua nei, i kela ame keia wa a'u e ki ai i kekahi pu." I lawa no apau ka Makamu olelo ana, o kona wa no ia i ike aku ai i kokahi mau kanaka elua, ma kahi mamao aku, e hele mai pna me na momoku ahi a-a. Hele mai la ljua me ke oolea o ka laua mau keenina wawae, a ma kahi paha he iwakalua i-a mai ke towera aku, ua ku iho la laua, a ma ia wa i roha ae ai ka leo kani o ka pu panapana, a hina iho la kekahi o laua ilalo. O ka lua hoi o na kanaka lele mai la ia iniua me ka holo kiki ana mai, me kana momoku ahi, aia hoi, o-a hou ae la ka leo o ka pu panapana, a haule iho la no ia kanaka ilalo. I keia wa i puia mai ka leo kahea inaina o na kanaka, me ka puka pu ana ae o na leo hoonaukiuki mai a lakou mai. Ike aku la o Makamu he iwakalua ka nui o na laina e nee mai ana no ka hale bele. Ia wa huli ae la o Makamu a oleio aku la i kona kokoolua: "E, auhea oe, e Donala, e hoi hou aku oe no luna o ke towera, a huipu aku oe me lakou. E nana pono loa mai oukou i ke ano o ka a ana o ke ahi. E hoonou iho no oukou i mau pohaku ma kela- ame fleia wahi e-a ae ana ke ahi." Ke nee awiawi mai la ua mau lama nei a Makamu i ike aku ai, a i ko lakou hele ana mai nohoi afhe kanaha paha i-a, oia ka va i ku iho ai ua poe la. Ma ka Makamu hoomaopopo aku i na ano o keia poe kanaka, he keu a ke ano ahiu, a he mau helehelena pupuka ko lakou. Ua hiki ia Makamu ke ike aku i keia ano hehena o lakou apau,

mamuli o ka maamaama o na lamalama a iakou e paa ana. Oiai ua poe ka- , naka ia e ku ana, ua huii ae la kekahi v iakou a olelo aku la: "E aha ana ka hoi oukou e ku nei? Heaha ke kumu o ko oukou hookauiua ana? E hele kakou apau imua." 1 kela wa no i holo mai ai ua kanaka la me kana momoku ahi ma kona aka, mamua o kona hiki ana mai i kahi o ka puu wahie i hoahuia ai, ua ku aku la oia i ka poka hia-pairOle a Makamu. Ma keia wa nae a nei kanaka i holo ai, ua neeu pu mai la kona mau hoa e ae apau, aka, i ko lakou ike ana, ua haule pahu iho oia ilalo, o ko lakou wa ia i puhala hou iho ai, a ku iho la. I nei wa hoi, uina hou aku la ka pu a Makamu, a ku hou aku la kekahi kanaka mawaena o lakou, a o ko lakou manawa ia i uwa ae ai me na lei hehena launa ole, a paki nui mai la i na lama ahi a lakou e paa ana, ma kahi e muu mokaki ana na pu-a wahie a holo aku la i hope. Hookahi o keia mau lamalama i lele mai ma kahi kokoke loa i ka paiia wahie, a e hoomaka mai ana kona ahi e a mai i ka puu wahie. Ma ia wa ike aku la o Makamu i ka hiolo ana iho o na pohaku mailuna iho o ke towera, ma kahi a ke ahi e a ana. Ua hoomaka mai la ka a ana a ke ahi me ka ikaika, a, aia nohoi na pohaku mai luna iho ke haule iho la me ka hoomaha ole. Ua punohu ae la ka uwahi, a lalapa ae la ke ahi me ka ikaika, aka, mamuii o ka alapine mau iho o na pohaku iluna o kahi a ke ahi e a ana, ua pio iho la ke ahi mai o a o. Ike aku la o Makamu ma i ua poe kanaka nei e nonoho mai ana, a puni kekahi ahi nui a lakou i ho-a ae ai, a he wahi hoi ia i hiki ole aku ai kaikaika o ka pu panapana a Makamu ke lele. E noke ana ua poe kanaka nei i ke kamailio. Nunui ko lakou mau leo ma keia kamailio ana, eia nae, aole hiki ia 'Makamu ma ke hoomaopopo aku i ke ano o ka lakou mea e noke ana i ke kamailio. Aole hoi i liuliu, ike aku la lakou nei i ke ku ana ae o kekahi poe kanaka o lakou iluna, lalau aku la lakou i kekahi mau lamalama, a puhee nui ae ia lakou ma na wahi he nui, a-o ke!kahi poe hoi, hele mai la a hookokoke mai la i ka paila wahie e ahu ana mamua ponoi iho o ke pani puka, a ma kahi no nae e loaa ole aku ai lakou i ka poka pu panapana.

I Ona kanalea lioi o lakou me na pu : kau poohiwi noke mai la lakou i ke ki |i ka lakou mau pu i ke towera. Aia jno o Makamu ma kona wahi mua kahi I noho ai, a e kfili ana ia o ka loaa he wa pono nona e hanai manu hou aku ai me kana pu panapana. A oiai oia e kali ana, aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la ia i kona ike ana i ka wela ana mai a ke ahi malalo pono ae o ka puka aniani ana e noho ana. Alaila, lohe £\ku la ia i ka haule hou ana mai o na pohaku mailuna mai o ke towera, aka, ua mahuahua loa mai la ka pii ana a ka wena a ke ahi, a hoomaopopo iho la ia, ua a ia ka puu wahie. Haalela koke iho la ia i kahi ana e noho ana, a holo aku la iluna e halawai pu me kona poe koa. Halawai pu aku la oia me kekahi o lakou, a nana i hai mai iaia, ma ke kua ae o ka hale pule i kokolo hele mai ai kekahi o ua poe kanaka nei a hoea i ke kumu o ka hale bele. A pel'a i hiki ai ia lakou ke ho-a i ka paila wahie. "Aole no a kakou hana e ae e hana ai, oiai; ua maopopo loa no ia'u, e hiki mai ana no ka hora e ko ai ko lakou manao hoopaakiki ma ke puhi ana i kela paila wahie i ke ahi. E kahea aku oe i kela poe o kakou." Ua paniia iho la ke pani puka ma ke p6o o ke alapii, a o na wahi hakahaka keia o ua wahi pani puka nei, ua kikikiia aku la me na kahakahana l'ole, i haehae liilii ia mai na wahi awelu lole mai o kekahi mau koa. Ua hana o Makamu i keia hana akamai, i mea e komo ole mai ai ka uwahi mai lalo mai, a kahi a lakou e noho ana.

Lohe aku la lakou nei i ka halulu paapaaina a ke ahi, ulawaena pu ae la owaho o ke towera, a lele pioo ae la hoi na huna ahi ahiu. "He mea oiaio, ke a ia mai la ke pani puka o lalo, a o ka enaena o ka pohaku 0 kahi o ua pani puka la i ku ai, a pela hoi me ka papahele pohaku, aole ia e maalili ana a hala kekahi wa loihi loa. He hapalua hora paha, pau iho la ka a ana ake ahi. Ika hele ana hoi a hoea i ka wanaao o kekahi la ae, hoomakaukau hou iho la o Makamu no ke pale ana ia lakou iho, mai na lele pepehi kanaka ana aku a na kanaka Bavaria. Ua wehe ia 'mai la ke pani puka i papaniia iho ai ma ka po mamua iho, a hemo mai la mai kona mau ami mai 1 hoopaaia aku ai ia. Ua hoomoeia iho la ia maluna o ke alapii pohaku. Ua hoopaaia iho la kona poo maluna ma kalii a Makamu ma e noho ana, me ke ■kaula, i ole ai ia e hoholo aku ilalo. Huli ae la o Makamu a olelo ae la i kona mau Wahi koa: "Aole loa he mea kino kanaka e pakele ana, ke hoonana mai kana pii ana mai ma keia wahi, ke manao oia e hana pela, i mea e loaa mai ai kakou. Ua liiki loa ia kakou eha, ke luku Hku i na Pegana apau o keia wahi, a hoea i ka la hooleolokolo hope loa." I ka hele ana a puka ka la, oia ka wa i hoomakaukau mai ai na Bavaria e lele hou mai maluna o lakou. Hele mai la ua puali kanaka nei a komo mai la iloko o ka hale hele, ma ka hale malalo, oia hoi ke keena nona ke pani puka i a ia ai e ke ahi. Nana mai la lakou i ke alapii pohaku, a he oolowi loa, nolaila, hoomaopopo iho la lakou, he mea makehewa wale no ka hoao ana e pii aku ma ia -wahi, ua like no ia me ko lakou haawi mau wale ana aku i ko lakou mau kino e make. Nolaila, kuemi hope aku la ka hapanui o lakou. Aka, aia mawaena o keia poe, he poe kanaka puhi lanahu no ke kuahiwi, a o keia poe kan&ka ke olelo ana i ka maka'u wale ame ka hohe wale o na poe e ae, a olelo ae la lakou, na lakou e kii i na kanaka Suedena i mea koala no na imu lanahu a lakou. Me ka eleu, a piha maka'u ole nohoi, pii aku la kekahi kanaka o lakou iluna, a e paa ana oia i kekahl koi nui. A hahai aku la mahope ona, he puulu kanaka oia auna h'ooikahi no, O ke kanaka mua nae, ua hoea aku la ia ma kahi a ke pani puka e moe ana me he puhi pakika la, e makaukau ana e haawi ae i kana mau kapeku ana, i ka mea e hiki aku ana maluna ona. (Aole i pau.)