Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 33, 18 August 1899 — Ka Liona o ka Akau. He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau.

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Hcnty a unuhiia c kekahi mea unuhi mooleloo ke Kuokoa. MOKUNA XIII.

Ma ka wa i hehl aku ai ua kanaka kalua lanahu nei o kuahiwi maluna o ua pani la, aia hoi, ua hoomaluki ae la aia hoi, j,gwui cmfwyp shrdlu taoinnn 0 Makamu ma i ua pani puka la, a lele koheoheo ana ua kanaka nei ilalo. O ka poe hoi mahope aku nei, hoomau aku la no lakou i ka ohiu ia e ke pani puka hana akamai a Makamu. Me ka hoomaopopo ole ana hoi o ua kanaka kaku lanahu aiiiu nei i ka "papa kahuli o Maukele" e waiho mai ana imua ona, ia wa oia i lele aku ai me kana koi e paaa ana ma kona lima, a kau aku la iluna o ke pani puka hookalakupua a Makamu ma 6 paa mai ana. j I kela wa i hoekeu ae ai o Makamu ma i ke pani puka i ekepue aku ai ke kanaka kahu lanahu, a haule aku la oia ilalo ma ke kumu o ke alapii pohaku. Ike mai la hoi kona mau hoa i kona haule pahu ana ilalo, ia wa lakou i lele j paukiki mai ai me ka ikaika, a hoo- j kahi ka palalia pu ana o ua poe kanaka j nei maluna o ka papa kahulihuli o Wailuku, a pahee aku la na welowelo, a ua poe la ilalo elike nohoi me ke ka-1 naka mua, a hookahi ko lakou muumokaki ana ma ia wahi. No ka nui o j na hana omokoko o keia poe i hana ai maluna o na koa Sekotia ame na Sue-| dena, ua hiki ole i na wahi koa Seko-j tia kakaikahi o Makamu ke kaohi iho i I na onou ana aku i na maka ihe iloko o | na kino o ua poe Pegana nei. Elike me ka nui o ka poe i pinana aku maluna o kahi uwapo lewa a Makamu i hana ai, pela ka nui o ka poe i muumōkaki iiho mai lalo mai o ke kumu o ke alapii a 'lioea iluna, e kau ana kahi kino maluna o kahi, a ua lilo, keia ahua heana kino make o na kanaka Pegana i paku pale e hiki ole ai i kekahi poe e ae o na poe Pegana la ke pii akii no kahi e loaa aku ai ko lakou | mau enemi. ] I ka ike ana o Makamu i keia po-j maikai nui i loaa ia lakou, ma o ka loaa ana'la o ka paku pale e loaa ole aku ai ia ame kona mau wahi koa, kauoha iho la ia i kona mau wahi kokoolua elua, e hoomau aku laua i kaj paa ana i kahi pani pnka hookalakupua. ■ Ia wa holo aku la ia (Makamu) me ke kolu o na wahi koa noluna o ka j puoa o ka hale bele, a paki iho lakou | 1 na pohaku maluna o ka puulu kanaka j e muia ana me ke kumu o ka hale bele. i I ka haule ana iho o keia mau pohaku maluna o ua poe nei. e hoopakii ana i kekahi poe o lakou, e hookanono ana i na puniu poo o kekahi poe o lakou. a ■ e hoopepe maoli ana nohoi ia lakou, ua puhee pukalaki aku la ua puuluulu kanaka la mai ko lakou muimuia ana ma ia wahi. I ka ike ana hoi o ka puulu kanaka i komo iloko o ka hale bele i ka puhee ahiu ana o ka poe mahope mai o lakou. ua lele e wale ae la no ka hauli hopohopo iloko o lakou. ua hoea mai paha na kokua o na koa malihini a lakou e pu'e aku nei e make. a hoomaka mai la lakou e holo mailoko mai o ka hale bele. Mahope iho o ka holo ana aku o na kanaka Bavaria apau. i loaa ole i ka poino. mai loko aku o ka hale bele, ua iho iho la o Makamu ma ilalo. a hoea i kahi a lakou i noho mua ai, a i hana ai hoi i ka hana akamai me ke pani puka. Haawi ae la o Makamu i ke kauoha i kona mau hoa. e hoopaa hou ia ke pani puka ma kona wahi; a o na kino make hoi o na kanaka Bavaria e pailaia lakou maluna pono iho o kahi pani puka. Ua hookoia keia mau mea apau elike me ko Makamu makemake. Ma ia wa hoi kamailio mai la o Makamu i kona mau hoa: "Hala ae la nei make o kakou, a ke manao loa nei au, o ka hana hou a keia poe Pegana e hana mai ai maluna o kakou, oia ko lakou noke ana I ke kipu hou ana mai maluna o kakou; aka, aohe no o'u hopohopo no ka lakou mau kipu ana mai maluna o kakou. He mea maopopo loa, ua oi aku ko kakou palekana e nolio nei maloko nei 1 keia wa, i ko na <wa e ae apau i hala mua ae nei." I kela wa, hoi aku la lakou nei no ka hale o luna e nolio ai, a no ke kali ana ht>i no ka hopena e hoea mai ana, mai ka huakai mai a kahi kanaka o lakou i hoounaia ai. MOKUNA XV. Mamuli o keia hoopuhili hou ia ana o na kanaka Bavaria, i huipuia hoi me ka nui a lehulehu loa o ko lakou poe i make, ma keia lioonee ana a lakou, ua ikeia ka oiliili ana mai o na manao kakanalua mai na poe mai he nui o lakou. 0 na kanaka piha uwila keia mawa-

1 ena o lakou i na wa mamua iho, i keia wa, ua maalili mai la na ioena ana oia ' ano iloko o lakou. 0 ke ano nui o na • helehelena e kau mai ana maluna o lakou apau, he ano hohoma ame ka wiwo.! Aole hiki iki ia lakou ke hoomao-; popo iki i ke ano o ka mea nana i luku i ] kekahi poe o lakou a pau ana i ka he- j | lelei mailuna mai o ke alapii pohaku j j a lakou i pii aku ai. , | Oka lakou mea wale no i ike o lyaj walawala ana mai o kahi poe o lakou j ilalo, a make loa; a na ia poe make hoi j i keakea mai i ka hiki ana i kekahi poe e ae ke pii aku ma ke aiapii. No keia mau noonoo ku i ka weliweli ame ka manaonao nohoi, ua nui kn poe o lakou i olelo ae, ua oi aku ka pono ia lakou e noho malie, aole lakou e hookokoke hou aku i ka hale bele. 0 kekahi poe hoi, manao lakou e hoao hou lakou i ka puku ana i ke ahi iloko o ka "hale bele, malalo ae, a e hana a nui ka uwahi e punohu ana iloko, a oia uwahi auanei ka mea nana e hookupouli aku i ka poe o loko o ka hale bele, a paa ko lakou hanu, a make •hoi lakou. Ua hoole mai la kekahi poe, ma ka olelo ana mai, mamua o ke ku ana he puu opala nui iloko o ka hale bele malalo, e lawa ai no ka hana i makemake ia, e nui ana ka poe o lakou e lilo e i luahi na ka make mai na diabolo mai 0 loko o ka hale bele, oiai ua 'hiki loa ia lakou ke ki mai i ka lakou mau pu maluna o ka poe apau e hookokoke aku ana ilaila. 1 keia wa hoi i ka ae ai na lima o kekahi kanaka iluna, a-a ano e ae la kona mau maka, a "hooho ae la ia me ka leo piha hauoli: "Auwe! Ka! Nani ko kakou pomaikai. Ea, aole o kakou hoomanao iki i ke kaa hali pauda i nahaha ai, ma ka wa a Kauna Tili i maalo ae ai me kona pualikoa maanei nei i kahi wa mamua ae nei. Kai nohoi, na kakou ponoi no i lawe i na pahu pauda o ua kaa la, a "hunaia nohoi e kakou iloko o ka honua. Ka, ina kakou e kii ana i keia mau pahu pauāa a hookomo aku iloko o ka hale, o ke kuni wale aku no 1 ke ahi i ka pauda, a e ike auanei kakou e lilo ana kela halebele i mea puehu liilii; a lilo pu nohoi* na kino o kela poe diabolo i mea ole." Ua huro ae la na mea apau i lohe i keia mau hoakaka a nei wahi kanaka. 0 k hapa nui o na kanaka e puuluulu an malila, o lakou no ka poe i ike i kahi i waiho ai o ua mau pahu pauda la, a ua ku like ae la lakou apau iluna' me ka piha hauoii no ke kii ana aku i ua mau paliu puda nei a lakou. He kanalima paha ka nui o keia poe kanaka i hele aku la no ke kii ana i keia mau pahu pauda. Ma ka wa i hele aku ai keia poe, ua liuro ae la lakou, a pela hoi me ka poe i koe iho, a ia wa i huli ae ai o Makamu, a olelo aku la i kona mau hoa: "E, he kumuhana hou ia a ua poe nei e huro mai nei. Aia kela poe kanaka o lakou ke hele la, me ka piha hauoli. Heaha la nei mau hana Tiou a lakou. Aia kela poe o lakou, ke wiliwili mai la i ka lakou mau puupuu ia kakou nei. Ua ike no au, aole e hiki ana ia lakou, ke hoonahoa hou mai e kii mai ia kakou, oiai, he piipu ikaika a paa loa ko kakou e noho nei i keia wa, aka, ma ka hoomaopoiK) aku i na ano hauoli a piha hoihoi o kela i>oe i keia 'wa mahope iho o ka lakou hoopahu'a mau ia ana e kakou. ke hoike mai nei ia, aia he hana ano nui loa ka lakou i noonoo ai. e hana mai maluua o kakou, a he hana hoi ia a lakou i manao ai. he mea ia no kakou e i>olno ai. Hookahi wale no a'u hana e ma-1 nao nei. oia ka kela poe e hana ai. oia ke kipu ana mai ia kakou uei me ka pukuniahi: a i ole, e hoopahu i ka hale bele nei me ka pauda." Ua hoike mai la ko Makamu inau helehelena apau i ke kuoo ia wa, a ku ae la ia iluna, a hele holoholo ae la ia, me ke kiei ame ka ha-lo ana ma ka puka aniani, e nana ana no kona ike aku i na mea e hanaia mai ana e ko lakou poe enemi. He hapalua hora paha mahope iho, loheia aku ka Makamu hooho ana ae: "Aia keia kanaka ke hoi mai la. lue kekahi mea ma kona a-i. Aole nae hlki pono ia*u ke ike aku i ke auo oia mea ana e auamo mai la?" He umi paha minute mahope iho. hoea mai la ua kanaka la ma kahi a ka puuluulu kanaka e noho ana. Me he me la o ko lakou' mamao mai ka halepule aku, he aneane 200 a 300 iwiloi no paha ia. | (Aole i pau.) Iloko o ka wa kaua kivila iho nei o j kakou, a pela nohoi me ke kaua ana iho nei me Sepania, o ka ma'i lii, oia kekahi mea i iioopilikia nui loa i ko kakou poe koa. • Ma na ma'i he nul, e lilo ana keia i ma'i kau, a e popilikia ana na poe koa kahiko. O Mr. David Taylor o Wind Ridge, Greeve C0.,.Pa., kekahi mea i pilikia i keia ano ma'i. Ua inu nae ia i ka Laau Ola a Kamalena no ke nahu, ke kolera ame ka hi. a ua olelo oia, aofhe laau ana i ike ai i ke ola hikiwawe o keia ano ma'i, elike me keia. E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau. O Benson Smith & Co., na agena no ko Hawaii Pae Aina.