Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 34, 25 August 1899 — Page 1

Page PDF (1.29 MB)

This text was transcribed by:  Georgina White
This work is dedicated to:  Ke-a Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa.

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

BUKE XXXVIII.      HELU 34.       HONOLULU, POALIMA, AUGATE 25, 1899       NA HELU APAU 2769

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

 

KE ALOHA O KA`U MEA I ALOHA AI.

 

Ka Mana o ke Aloha.

 

He Moolelo Walohia

 

HOOPONOPONO.

 

            Aia ma ka hapa hope o ka puka ana @ ka moolelo o “Ke Aloha o Kuu Makuahine” nei, ma ka pepa o ka pule i hala, ma kahi e olelo ana, “ma ka la iho la no inehinei, i hoea mai ai maua i Parisa nei,” oia hoi, ka pauku mamua iho o ka pauku hope loa o ka mea puka ma ia helu, ua hemahema ia olelo ana, o ka pono, oia keia:

            “Ma keia la iho la no i hoea mai ai maua i Parisa nei.”

MEA UNUHI MOOLELO.

 

            “Ea pono, e kuu haku.  Aole pilikia @koe.  E haalele kaua ia nei, a e hele kaua.  E kahea ae au ia Madam Blanche, a e ike ana kaua i ka mea e ha ai ka kana aka?”

            Alaila, kahea aku la nai wahi Rikeke nei ia Madam Blanche.  I ke komo ana mai hoi o ua wahine ia, a ike mai la ia Rikeke, aole i kana mai kona puiwa ame ka hikilele, i kona ike ana mai i kona wahi hulu makua i koe:

            “O Pierre!  Heaha keia au i hana hoopahaohao mai nei ia`u?  Ua hele mai nei oe i o`u nei, malalo o ka aahu huna, a ma ke ano hoi, he makaikiu.  He oiaio anei, e Pierre, na komo oe i ka oihana makaikiu i keia wa?  A pehea la; he hoaloha anei keia Virigine hemolele nou?”

            Mino aka aku la o Rikeke imua o kana kaikamahine hana@na, a pane aku la:

            “No keia wa, e kala mai oe, no ko`u hoike ole ana aku i na mea apau imua ou.  Aka, e hai aku au ia oe, o ka le@e hemolele au e ike nei, e hoomanao oe, o ko kaua mea ia nana i hoopomaikai mai, nolaila, e hamau a e paa ka leo, hoopuka wale aku i na mea au i ike ai, a i lohe ai ma keia mua aku.  Ua ike oe, ua lohe a ua hoopa, aka, mai hoike aku ia waho.”

            Ua Haalele iho la o Rikeke me Alice i ka hale humu lole o Madamoasela Blanche, kau aku la laua maluna o kekahi kaa, a holo pololei aku la laua, no ka hotele Dubona.  O ka hora 5 keia o ke ahiahi.

            Oiai laua nei ma ke alahele e hoea aku ai i ka hotele, na olelo mai la o Rikeke ia Alice:

            “E hoihoi aku ua ia oe a hiki i ka hotele, alaila, hele au e imi ia Batona; a ke loaa oia ia`u, e hoao no au e hookakaiahili i kona hoea ana mai ia nei, ma ka hora 7 ponoi o keia ahiahi elike me kau i hoike aku ai imua ona.  Ma ka hora 7 ponoi e hoea aku ai kekahi kaa i ka hotele, a i ka hala ana o hookahi minute mahope iho o ua manawa la e haalele ai oe i ka hotele a kau oe maluna o ke kaa, a hoi pololei loa aku @ no ka home kuaaina.  Aka, mamua e kou haalele ana iho i ka hotele, e kakau oe i kekahi palapala na Batona.  Maloko oia palapala e hoike aku ai oe iaia no ko kaikuahine Alice kali ana iaia a hala ka wa ana i kauoha ai iaia @Batona), nolaila, ua haalele iho o Kaikuahine Alice i ka hotele no ka he@ ana ma kana huakai ike i ka poe pi@kia elike me kana hana mau.  E haawi nohoi oe i ka hoike maopopo ana imua o ka mea malama hotele, o oe @o o Kaikuahine Alice—aka, ke kanalua nui nei nae au no keia wahi apana @ana a kaua, malia paha, ua kamailio @ me kou leo imua o ka mea hotele @a kou wa i hoea mua ai ilaila?  A o aukahi mea hoi a`u e noonoo nei, akahi aohoi a ala mai la keia noonoo ana iloao o`u, a oia keia:  Aole anei oe i kau@ha ia George e hui mai oia me oe ma ka hotele i kahi wa o keia ahiahi?  O ka ninau mua nae a`u i ninau aku la ia oe, oia ka mea ano nui loa.”

            “E Rikeke maikai,” wahi a Alice i pane aku ai, “okahi mea laki loa ia @a@a, aole au i halawai iki me ka mea hotele.  O ka loaa ana o ko`u wahi e noho ai, mai ke kakauolelo mai no ia o ka hotele a oia kanaka hookahi wale no au i kamailio ai me ko`u leo, a oia kanaka kai hoomaopopo i ko`u ano, a nana i haawi mai i ka pepa hoike no ko`u @umi.  O kela kakauolelo nae, aole ia ma ka hotele i keia wa, ua hala oia me kona ohana no ka hooluolu ma na kuaaina:  nolaila, ke manao nei au, aohe pilikia ma ia mahele, ua hiki no ia`u ke hana aku imua o ka mea hotele i ka hana a`u i hana aku ai i kuu luaui makauhine.  No ka mea e pili ana ia George, he oiaio ua kauoha no au iaia e hoea ae oia ma ka hotele i ka hora 7 o keia ahiahi.  Akahi no au a hoomanao ae la i keia mea: a ke ike nei au ua kaulike loa ka`u manawa i kauoha ai ia Batona e hoea i ka hotele me ka manawa e hiki ae ai o George—Poor George!”

            Alaila, pane mai la o Rikeke:  “Ke ike nei an i ka holopono o na mea a`u e noonoo a e hoolala nei i keia wa.  E hoihoi aku ana au ia oe a noho i ka hoiele, alaila, e hele aku ana au e hui me George e hai aku iaia no kana mea e hana ai.  E hoouna mua ae ana au i ke kaa iaia, a oia ke hoea aku i ka hotele ma ka hora @ a ma ka wa nono e holo pololei loa aku olua no ko olua home kuaaina.  E hana aku ana au i ka`u hana hoopanaka i kela makaikiu, wahi a Rikeke I pane mai ai imua o Alice.

 

ALICE

 

            I ka h@ea ana i ka kapalma hora @ na hiki aku la lama mei i ka hoiele Du@oma.

            Ua komo hookahi aku ia no o Alice no loko o ka hotele, oiai hoi o Rikeke i huli ae ai a holo aku la no ka home o George.

            I kona hoea ana aku ilaila, ua kanoha ae la ia i kahi kalaiwa kaa, e hoea mai oia ma ia wahi, oia hoi, ka puka o ka pa o George ma, i 15 minute mamua ae o ke kani ana o ka hora 7.  E lawe mai oia i kaa o elua lio ikaika a holo loa.  O ke kanaka hoi e kau ana maluna o ke kaa ma kona wa e hiki mai ai, oia ke kanaka nana e hooponopono i kahi i makemakeia ai e hookau waia aku oia, a e loaa nohoi iaia he uku nui no kana hana.

            Komo aku la ua wahi Rikeke nei iloko o ka hale, a hele loa aku la no ia no ke keena o George.

            I kona hoea ana aku, e noho mai ana no o George ma kona keena, a he nanaina ano pihoihoi kona.  I kona ike ana mai hoi iaia ne i ko ia nei komo ana aku, aia hoi, ua hele mai la ia, a halawai pu me ia (Rikeke) a olino ae la ka hauoli ma na maka o ua haku opio nei o ua wahi Rike nei.

            “E kuu hoaloha,” wahi a George i pane mai ai imua o Rikeke, “hauoli maoli au I kou hiki ana mai lal  E noonoo ana au nou i keia wa iho la no—ihea la oe e loaa ai ia`u, oia ka`u mea nui e noke ana i ka noonoo.  Pehea la, ua ike anei oe ia Alice; a i ole, ua lohe paha oe i kahi mea e pili ana iaia?  I keia kakahiaka nei no ko maua hoea ana mai@i Parisa nei.  Ua hai mai oia ia`u, e hele aku ana oia i kona makuahine, a ma ka hora 7 o keia ahiahi e loaa aku ai oia ia`u ma ka hotele Dubona.  Aka, e kuu rikeke, ua piha pihoihoi loa ia au no kona palekana; nolaila, e hiki ana anei ia oe, e kuu Rikeke maikai ke hai mai i kahi mea e pili ana nona, ina hoi ua ike a ua halawai oe me ia.”

            I keia wa i hoike aku ai o Rikeke i na mea apau e pili ana i kona ike ana ia Alice, elike me ka mea i ikeia ma ka helu i hala, ame kona hoihoi ana hoi iaia a hoea i ka hotele Dubona, pela hoi kona haalele ana aku iaia ilaila, a hele mai la oia e halawai pu me ia no ka hoike ana aku i kana hana pono e hana ai ma ia ahiahi.

            Hoike aku la ua wahi Rikeke nei i kana mau mea i hoolala ai, a i ka pau ana, ua noho iho la o George me ka pane leo ole ana no kekahi wa.  Unuhi ae la ia i kana wati pakeke a nana iho la i ka manawa, ike iho la ia, o ka hora 6 ponoi no ia, alaila, pane mai la ia:

            “E kuu Rikeke maikai, he oiaio ua waiwai io kou noho ana i Parisa nei.  He mea oiaio, ua hooko oe i kau mea i hoike mua mai ai iaia.  E haawi aku au ia oe i ka`u mau hoomaikai ana no kou kokua ana ia Alice.  Aohe a`u mea e ae e hana aku ai, aka, o ka hooko wale aku no i na mea au i hoike mai nei.  E hoea aku ana au i ka hotele Dubona ma ka hora 7 ponoi, a na`u ponoi no e hoihoi aku iaia no ka home ululaau o kakou.  Aka, e Rikeke maikai, e noho ana anei oe a hele pu kaua i ka hotele Dubona?”

            “Aole.” wahi a Rikeke i pane aku ai, me ka hoomau ana aku hoi i ka olelo ana.  “Aohe hiki ia`u ke kali i hookahi minute hou, he mea pono ia`u ke hele e imi ia Batona, a@aaaa aku au I ka`u hana i manao ai@ hana aku maluna onai nolaila@ e kuu haku, aole au e noho me oe.  E hele au i kela wa.  Ua maopopo aku la no na mea apau ia oe, a e hana aku oe.  Aka, e George, ua lohe au ua hoea mai nei o Madamosela Clara i Parisa nei.”  Nolaila, haaiele iho la ua wahi Rikeke nei ia George, oiai hoi o George i hoomakaukau iho ai iaia iho no kana huakai no ka hotele Dubona, ame ka hoihoi ana`ku ia Alice no ko laua home ululaau.

            I ka hoea ana aku o ka manawa i ka hapaina hora @ ua kakau iho la o George i wahi palapala na Robata, kona healoha, a e hoike aku ana oia iaia e haalele iho ana @le la Parisa ma ka hora 7 a @i iki @ a e hoi aku ama ia no kona h@ ululaau, a ina aole e l@aa iaia na k@a ma kona alahele, alaila, e he@a h@a mai ana ia no ke kulanakauhale i kekahi la ae.  Kauoha pu aku la hoi ia ia Robata, he mea pono iaia ke huipa me Madamoasela Clara, oiai ua lohe ia ua hiki mai oia i Parisa.

            I ka hoea ana ae o ka manawa i ka hora 6 me 45 minute na hoea mai la ke kaa a kahi Rikeke i kauoha ai, a o ko George wa no ia i haalele iho ai i ka hale, a hele aku ia a kau aku la maluna o ke kaa.  Holo aku la no ka hotele Dubona, i ke kani ana o ka hora 7 ponoi hoea aku la ia i ka hotele.  Hookahi hoi ninute manope iho, ua oili mai la o Alice mailoko mai o ka hotele, me kona aahu virigine no o ka oihana Karamela, a kau mai la ia maluna o ke kaa e ku aku ana.  Hoko o ka imo ana a ka maka, ua hala aku la ua kaa lio palua nei no kahi ana i hookauwaia aku ai@

            E kuu makamaka heluhelu, he mea makehewa paha i kou mea unuhi moolelo ke hookaupapanui wale aku i ka hoike ana aku imua ou no na kukai kamailio ana mawaena o Alice ame George, ma kela wa a ke kaa lio palua e lawe la ia laua, oiai, ua kamaaina au ame oe, e kuu makamaka heluhelu i na hana mahiehie e ulu ana mawaena o na “opua” i pili aloha loa kahi i kahi, mai ke ola a ka luakupapau, a mai ia wahi mai a i ka hui hou ana, ma keia aoao o ka luakupapau, he alo no a he alo, he ipo i ka ipo, he aloha i ke aloha.  Lawe ke kaa o Home Waokele ka ihu o ka lio.

            Ano e kuu makamaka heluhelu, e huli ae kaua a nana ae i kahi Rikeke hoomanawanui, mahope iho o kona haalele ana aku ia George.

            Ua hele pololei aku la ia no ka hale inu rama e pinai mau ai kahi makaikiu Batona.  I kona hoea ana aku ilaila, o ka hora 6 ia ame 30 minute.  Komo aku la ia iloko o ua wahi hale inu rama nei ike aku la la i ua makaikiu nei e ku ana ma ke pakaukau o loko o ke keena haawi mea inu, a e kamailio ana ia me ka “ba-kipa.”

            Me ka ohohia, hele aku la keia a lulu lima pu iho la me ua makaikiu nei, a olelo aku la keia:

            “Ea, e`kuu hoaloha, he 15 wale no minute i koe a hoea ae i ka hapaha aku i koe kani ka hora 7, ka wa au i hai mai ai ia`u, oia ka manawa e hele aku ai oe i ka hotele Dubona no ka halawai ana me kekahi mea au i makemake loa ai e ike, aka, mamua o kou hele ana aku, e ae mai oe ia`u e kamau wahi kiaha pu kaua.  He nui loa ka manawa i koe.  He hapalua hora okoa i koe mamua ou.  Mon ami, il y a beancoup de temp, (nui loa ka manawa).”

            Alaila, leha ae la na maka o ua Batona nei i ka wa@i, a pane mai la ia Rikeke, ka mea ana i hoomaopopo ai, oia kekai@o na hoa o ka hui makaikiu o ka Pa Ilina Kupapau o ke Aupuni.

            “Ae, he hapalua hora io no koe a hiki aku i ka hora 7, ka wa e pono ai au ke hoea aku i ka hotele, aka, e hai aku au ia oe, e kuu hoaloha maikai, ua paa ko`u manao e hiki aku au i ua hotele la, ma ka manawa he 15 minute mamua ae o ke kani ana o ka hora 7, i loaa ai ia`u he manawa lawa pono loa e lawelawe aku ai i ka`u hana.  Makemake loa au e loaa ia`u kela virigine leo paa, a ua mahalo loa au i ka loaa ana mai o ke kuhikuhi kamahao a Keikuahine Alice o ka Papa Verigine Karamela, ka le@e maikai hoi i loaa ai ia`u ka ulia pomaikai o ka halawai ana ma ka hale tela lole o Mademoasela Blanche.”

            “aka,” wahi a kahi Rikeke moeau i kamailio aku ai, “Heaha kou mea e wikiwiki loa ai i ka hoea e ana aku ilaila, me he kanaka holona loa la hoi oe i ka oihana i hele a paanaau pono ia oe, me he mea la, aia kona helu papa ia ana e oe, ma na welau palamimo o kou mau manamana lima.  Sa—o Batona kou inoa, ka hiena o na makaikiu o Parisa nei: aka, no kou hopohopo loa o pahemo keia virigine leo paa mai kou palike ana, ke ole oe e hoea e aku i ka hotele Dubona i 15 minute mamua ae o ke kani ana o ka hora 7, he hoike maopopo keia no ka maopopo ole ia oe o ka oiaio ame ka ole o na olelo a Kaikuahine Alice i hai mai ai ia oe.  Eia hoi kekahi, ina paha he oiaio ole na olelo a kela virigine i hai mai ai ia oe, no kahi e loaa ai ia oe o ka virigine leo paa, alaila, pehea iho la oe?”

            O keia wa a laua e kamailio ana, aia no ia ma kekahi wahi pakaukau kaawale loa mai na wahi e ae o loko o kekeena inu rama e muia ia ana e na kanaka e ae o kela ame keia ano.

            No ka Rikeke ninau, ua pane mai la o Batona:

            “Aole o`u manao ua hoike mai keia makuahine hemolele ia`u i ka mea oiaio ole no haki e loaa ai ia`u ka`u mea e huli nei.  Nana mai oe, o ke kumu o ko`u paulele ana iaia, oia kona hiki ana e hoike mai ia`u i na mea apau i pili i ka`u hana i hookauwaia ai e hana, me kona ike mua ole ana; nolaila, mamuli o keia mea i hoikeia mai e ua makuahine hemolele nei, ua paulele loa au i kana i hoike mai ai ia`u no kahi e loaa ai ia`u ka virigine leo paa.  Pehea kela makuahine hemolele i ike ai, he makaikiu au?  Pehea hoi oia i ike ai, na Kauna de Berene au i hoolimalima ma keia hana?  Pehea oia i ike ai, ua ala hou o Kaunawahine de Berene, oia hoi o Alice de Marceli?  Pehea oia i ike ai eia iloko nei o Parisa ua Kaunawahine nei?  E hiki anei ia oe, e Pierre ke ha`i mai ia`u i ke kumu i hiki ai i kela makuahine hemolele ke hai mai ia`u, aia ka noho ana o ua Kaunawahine de Berene nei malalo o ke kiai ana ame ka malama ana a George Lamabereta?  I hea kahi i ike ai kela makuahine hemolele i keia mau mea apau?”

            Me ka mino aka ana ma na papalina o Rikeke pane aku la oia imua o kona hoa:

            “Mamua o ko`u pane ana aku i mau haina no na ninau au i ninau mai nei ia`u, e hoike aku au ia oe, me ka oiaio loa, o ka virigine aahu Karamela, ame ka virigine aahu o ke aloha, a pela hoi ka virigine leo paa ame ka virigine leo paaole i kamailio pu ai me oe maloko o ka hale humu lole o Mademoasela Blanche he hookahi no kino oia virigine.  He oiaio, he elua aahu, a he elua ano o ke kamailio ana—he hiki ole ke kamailio i kahi wa, a kuhihewa ia, he leo paa ua wahine la; a i kekahi wa hoi, he hiki iaia ke kamailio, a nolaila, he virigine leo paa ole ia; aka, he hookahi no nae kino oia wahine.  O Kaikuahine Alice leo paa maloko o ka hale o Barona de Maraceli, ame Kaikuahine leo paa ole maloko o ka hale humu lole o Mademoasela Blanche, he hookahi no ia Alice.  Aohe he elua.  O ka Alice i olelo mai ai ia oe, maloko o ka hale humu lole no kahi e loaa ai ia oe o Alice leo paa, he hookahi no ia Alice, a—“

            Me ke pihoihoi launa ole, ame ke pioloke nui, kahamaha mai la o Batona i na olelo a Rikeke, ma ka hooho ana mai:

            “Pehea kau olelo, e Pierre?  Manao anei oe, o kela virigine a`u i ike ai maloko o ka hale humu lole o Madama Blanche, oia no o Kaunawahine de Berene, oia hoi o Alice Maraceli?”

            “Oia ka`u i hoike aku la ia oe, me ka oiaio loa, e kuu hoaloha.  Ua kamaaina loa au i keia Kaunawahine, ua kamaaina au ia George Lamabeta.  O Mademoasela Blanche ua kamaaina au iaia, oia no ke kaikamahine a ko`u kaikuahine.  O kela wahine virigine au ame a`u i ike ai maloko o ka hale humu lole o Blanche, oia no Alice de Maraceli, a o Kaunawahine de Berene nohoi ia, nolaila, aole au i manao he huakai waiwai kau ke hele aku oe i ka hotele Dubona.”

            Me ka hooi loa ia ana aku o ke pahaohao e kupaka ana iloko o ka makaikiu Batona pane mai la ia imua o Rikeke:

            “Aole hiki iki ia`u ke hoomaopopo i kau mea e kamailio mai nei e kuu hoaloha maikai.  E olelo mai ana anei oe ia`u, i ike ai maloko o kela hale humu lole o Madamoasela Blanche, oia no ke Kaunawahine de Berent?”

            “Ae.”

            “Alaila; owau kai hoopuhiliia e keia Kaunawahine?”

            “Ae.”

            “Pehea hoi oe i alakai hewa ole ia ai elike me ko`u alakai hewa ia ana e kela Kaunawahine?”

            “Ua kamaaina au i kona leo, lua no ua hoaahuia oia me kekahi aahu pouli, a hiki nae iaia ke kamailio pono mai imua o`u ma kona leo ponoi iho, e hiki no ia`u ke olelo ae, o Alice no ia e kamailio mai ana ia`u, a o Kaunawahine de Berene nohoi ia e kamailio mai ana ia`u.  E hai aku nohoi au ia oe.  Ua noho hana au malalo o keia Kaunawahine ame George Lamabeta no kekahi wa loihi loa i hala ae nei.  Mawaho ae o George Lamabeta, aole kekahi mea hou ae i ike pono i keia Kaunawahine elike la me a`u nei.”

            Me ka aa ana o na maka o Batona, me he mea la ua laule iho kekahi pokapahu mamua pono ona, niuau mai la ai:

            “Ea: o oe auei ke keonimana i kokua pu ai ia George Lamabeta ma ka hoopakele ana i ke Kaunawahine de Berene mailoko mai o ka luapao i kanu ola ia ai oia?”

            “O wau no ia.”

            “Ina pela, ke haawi nei au ia ka`u paulele ana no kau mau olelo apau i hoike mai nei ia`u.  He mea oiaio, he mea makehewa ia`u ke hele aku i ka hotele Dubona.”

            Ia wa huli ae la ua makaikiu nei a nana ae la i ka uwati, a ike ae la ia o ka hora 7 ia ame 2 minute, a, olelo hou mai la—

            “O keia ka wa a kela wahine akamai nui wale i olelo mai ai ia u, he wa keia e loaa ole ai oia ia`u ina no e hoea aku nei au i Dubona Hotele ma ka hora 7 ame 1 minute.  Nolaila, e Rikeke, e kala mai oe ia`u no ko`u hoike ana aku ia oe, he uku keikie ka Kauna de Berene i ae ai e haawi mai ia`u ina e loaa ana o Kaunawahine de Berene ia`u.  Ke hana nei au no ka ukuia mai.  He elua nae maua i hoolimalimaia ma keia hana.  Aole au i lohe iki i na mea e pili ana i kana hana.  A e Rikeke, aole anei ou manao, he mea nou e pomaikai ai, ke ae mai oe ia`u, e lilo oe i mea kokua ma ka aoao o Kauna de Berene ma keia hana, alaila, akolu kakou makaikiu e huli ai ia Kaunawahine de Berene.”

            Kulou iho la ke poo o Rikeke ilalo a i kona aea ana ae iluna, pane aku la ia imua o Batona:

            “Ua makemake kahiko loa au e lilo i kauwa malalo o Kauna de Berene, a e hana hou au i na mea apau e loaa ai kana wahine.  Eia ia`u na mea huna apau a kana wahine, a pela nohoi na mea huna a George Lamabeta.  O kekahi kumu nohoi o ko`u makemake ana e lawelawe no Kauna Berene, no ko`u hoowahawaha loa ia George Lamabeta, no ka maikai ole o kana malama ana ia`u, nolaila, ke ae nei au i kau noi e lilo au i kolu no na makaikiu ma ka aoao o Kauna de Berene.”

            “Ua pono.  E hoomaka aku oe i kau hana mai keia wa aku, a eia mai he 300 hapaha farani i uku hoopaa nou.  A nolaila, ma ka hora 7 o ka la apopo e hoea ae oe i ko`u keena hana, a malaila kaua e kamailio ai no na mea e pili ana i ka kakou hana e hana aku ai.  Ua ike nohoi oe i ko`u keena hana.  Ua pau paha ka kaua kamailio ana i keia wa.  E haalele kaua ia loko nei o ka hotele.”

            Haalele iho ia ua mau makaikiu nei ia loko o ka hotele, a puka aku la laua i waho.  I ko laua hele ana nohoi, a hoea i ke alanui, ia wa laua i lohe ae ai i ke kapalulu ana mai o kekahi kaa, a maalo aku ana ua kaa la me ka holo loa.  Ike aku la laua nei he kaa ia e hukiia ana e elua mau lio ikaika a eleu.  Hoomaopopo iho la o Rikeke, o ke kaa no ia o kona mau haku opio; aka, o kona kokoolua, ua pane mai la ia:

            “E, hao wale hoi nei kaa pukalaki o keia po.  Me he mea la, he huakai loihi loa ka kela kaa e holo la?”

            “Pela no ka nana aku,” wahi a kahi Rikeke i pane aku ai.

            Ma keia wahi i hookaawale iho ai kahi Rikeke me makaikiu Batona, a huli hoi aku la kela ame keia o kaua no ko laua wahi iho.

            Ia Batona hoi e hoi ana, aia no iloko ona ka manao kanalua, no kona hoa makaikiu, oia hoi o Rikeke, aole loa oia i manaoio e hana ana oia @ Rikeke @ na hana e pilikia ai o George Lamabeta, a e loaa ai hoi o Alice; aka, ia @a hookahi no nae, oili ae la no ka manao iloko ona, he mea pono no iaia ke pau lele ia Rikeke, oiai ua hoike mai ka oia io kana mau olelo i kona ano oiaio maoli.  Me keia manao hope i alii pono loa iho iloko o na Batona nei, hoi aku la ia no kona home.

            O kahi Rikeke hoi, na hooholo iho ia ia e hana aku ana oia i na hana apau e manaoio loa ai kona hoa makaikuu aia oia ma ka aoao e hooko ana i kana mau kauoha i mea e loaa ai o Alice a e pilikia ai paha kona haku opio, oia o George Lamabeta.  Pela oia e hana ai, a hiki i ka wa pono aua e ike ai, o kona manawa ia e haawi ai i na hoopai kupono maluna o na hoa paio o kona mau haku opio.  Me keia manao hoi aku la ia no kona walii pupupu hale.

            I kekahi la ae, na hele aku la kahi Rikeke i ke keena hana o ka Makaikiu Batona, a hooponopono iho la no kana hana.  Ua holo na mea apau me ka maikai, a ua hoomaka koke aku la ua wahi Rikeke mei i kana hana.  Hoi aku la ia i kona hale, a komo iho la i ua aahu hoauoe, a pela hoi me ua lanoho ku`I ame na umiunu ku`i.

            He hapalua hona mahope iho, ua hoea aku la ia ma ka hale hotele e hele mau ai ia e ke kuene a Kauua de Barene, a pela hohoi me kana mau k@uwa e ae.  I ko ia nei hoea aha aku ilaila, ike aku la kela i kehahi pipilu kauaka i aahuia me na pua @oie o ka @hama kanawa o ka liale o ke Kauua de Be@ hele loa aku la keia a noho iho la mahana o kekahi noho kauwale, a kah@ aku la ia i wahi kiaha “koniaka” @ nae@ nona.

            I kela wa lohe aku la ia i ka olelo a@a ae a kekahi kanaka i aahuia me ka aaha khu kaa o ka hale o Kauna Berene i kekahi hoakauwa ona, i ka olelo ana aku.

            “Aole maopopo iki ia`u heaha ia ka mea e hanaia ana ma ko kakou hale ma keia iana koke iho.  ena mai ka mea maopopo ia`u, ina aole e loaa ana I ka Haku o kakou na miliona @ala a kakou i lohe ai, ua ili mai malena o kana keiki mai ke Kaunawahine de Berene mai, a@aila, e pilikia ana kakou apau.  Ua lohe au, eia ka haku o ka kou ke noonoo nei i kahi e kaa ai ka moraki ana i hana ai me kekahi o na hui hanako o hika nei o Parisa, a na ike ole oia i kahi e kaa ai, kue wale no paha kona hele ana aku e makilo mawaena o kona poe hoaloha waiwai.”

            O ke kauaka hoi a ua kahu kaa ia: kamailio aku ai, ninau mai ia iaia:

            “Pehea, ua kaa mai nae paha kou wahi uku o kela mau mahina aku nei.”

            “Aole.  Ua olelo mai nae ka puukuoke Kauna, he mau la wale no loe a loaa mai na uku o kakou apau, a mawaho ae oia, e loaa mai ana ia kakou pakahi he uku makana.”

            Me ka akaaka ana ae hoi o kona kokoolua pane mai ia ia iaia:

            “O ua hookaa opeaia nei no paha kena a ua puuku nei o ke Kauna.”

            I keia wa i kamailio aku ai kahi Rikeke hookalakupua i ua mau kauwa nei a Kauna de Berene:

            “Ea, manao au, ua laki maoli olua, a o oukou nohoi apau i ka loaa ana o ka oukou mau hana maikai me keia kanaka waiwai nui o Parisa nei, oia hoi o Kauna de Berene, a he kanaka oluolu nohoi.”

            “E,” wahi a ke kanaka kahu lio i pane mai ai, “ua oi aku ko`u makemake e lilo ia i kanaka huhu loa, me ka uku pono ana mai i ko makou uku, mamua o kona lilo ana i kanaka oluolu, a hookaa ole mai hoi i ko makou uku.  Aka o ka mea oiaio a`u e hai aku ai ia oe, ua pau keia mau ino a i elua iloko o kela Kauna.  He kanaka huhu ia, a he kanaka hookaa ole mai nohoi i ko makou uku.  O ka ekolu mahina keia e hele nei o kona hookaa ole ana mai i ko`u uku.”

            “Pehea, he lawa pono no nae uaha oukou i ka ai ame ka i`a?  wahi a Rikeke i ninau aku ai.

            “Aohe o makou hoohalahala no ka ai ame ka i`a.”

            “He kanaka ona miliona paha keia Kauna de Berene.  Owau kahi makemake e noho hana malalo ona.  O ka`u hana ia e huli wahi hana nei, aole nae he loaa.”

            “Manao au e ioaa no ia oe he hana ma ka hale o ke Kauna, ina oe e hele ana e nonoi ia Laplace.  O keia ka luna puuku nui o ka hale o ke Kauna, a o kana kanaka hilinai nui loa nohoi ia.  I keia kakahiaka iho la i u noho ai laua iloko o ka rumi no kekahi wa loihi loa.  Aole maopopo iki ia`u ka laua hana e noonoo ana ia wa.  He mea kanalua ole nae he hana nui no ka laua i ohumuhumu ai.”

            “Alaila, he mea pono ia`u ke hele aku e ike i keia luna nui o ka hale kakela o Kauna de Berene.”

            I kela wa i hooho ae ai kahi kanaka i kamailio mai ai me Rikeke no ka mea e pili ana i ka hana:

            “Aia ua wahi Laplace nei ke hele ae la.  Aole i kana mai ka pupuahulu launa ole mai o kana hele ana.  Heaha la keia pioloke o ua wahi Lapace nei.”

(Aole i pau.)