Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 37, 15 September 1899 — NA ELELE HAWAII NO BOSETONA. [ARTICLE]

NA ELELE HAWAII NO BOSETONA.

HaalelP-ia Kaleponi 110 Omuha ame Cliirn£o. NO KALEPONI. Oiai niakou ma Kalepoui ua nui 110 na"mea a ka maka i ike ai. He kulanakauhale maikai ma ka hele ana, ka noho ana, a raa na ano apau ua like ole loa ia me na mea i kamailio wale ia. Ua hiki i ke kanaka malama i kona kulana ke kaapuni i loko o nei kulanakauhale i ke ao me ka po me ka hoopilikia ole ia inai. Ina pohihihi ke ala e ninau oe i ka Makai, a o ka Makai ke kanaka hiki ia ke hilinai ia e na mea apau ma keia kulanakauhale. He kiekie na hale pohaku a he haahaa nohoi kekahl; pela pu na halelaau. 0 ke alahele ua haliiia me na pohaku uinahapa ame ke ka, i awiliia a kohu palolo ma kekahi mau alanui. Ina e holo mal na kaa lio hele la a hiki i kou wahi e lele ai, a lapuwale ka holo kaallo maoli he eha ke kino. Hookahi no mea nanea o na kaa hapaumi, na ka lio ame ka uwila e hooholo. He elua ano o na kaa uwila, o ka mua, aia malalo o ke alahao he uwea e niniu ana a malaila i komo ai na hao mai ke kaa iho ma kela aoao ame keia aoao o k8 kaa, a he nui ka holo; mea ole ka piina ame ka iho ana. Ua hana ia no he palaka e hoopaa ai i ke kaa i na wahi apau au e makemake ai, ina o ka hapaliia like ia o ka piina, a i ole, o ka ihona paha, elike me ka ihona mai o ka nuku o Nuuanu. Ua paa koke ka holo me ka neeu ole J hookahi hapawalu iniha. 0 ka lua hoi o ke kaa uwila aia maluna kona mea nana e hooholo; ua hanaia no he mau uwea uwila elike me na uwea ipukukui uwila o kakou mai kahi pou a l kahi pou. Nolaila, maluna pono ae o ke kaa e moe hio ana kekahi haō loihi 1 hanaia me ke kauwahi huila uuku ma ke poo o waho loa a oia hulla ke pili aku I ka uwea, a o ke oki aku la no la. Aka, aia no nae 1 ke kanaka hookele kona holo ame kona holo ole, a ua like no ka piina me ka ihona. Aohe hoi he olelo ana no ke kaa hapauml, na ka 110 e huki. ua like no ia me ko kakou mau kaa o Honolulu. No na wahi i Ukeia e maua aole no i nui loa, aka, o ke kumu oia no ka nui loa o na wahi a na hoaloha e huki hele ai, aole i Kaleponi wale iho, i na mahele aina kekahi o waho loa aku. Penei kekahi moolelo pokole no ko noho ana la Kaleponi: Poalua ahiahi ku aku ia Kalenoni, hora 8, noho ma ka Hotele Occidental. Poalua no Okaland elike me ia a'u i hoike mua aku ai. Poakolu hele maua no ka Park Golden Gate. luana a ua hoohalaia e maua me

ka hialaai mawaho olaila a hiki i ka hora 5 a oi o ke ahiahi. He nui launa ole keia wahi hooluana, uuku o Kapiolani Paka o Waikiki. O ka pau holookoa no o Waikiki ka lihi launa aku/ He nui na mea kanu, na kumulaau haole o kela ame keia ano. pela na pua ua kanuia mawaho, a ua maiamaia maloko o na hale aniani nunui.

He puu no uie kana mau mea kupanaha, na kia hoomanao o na kanaka kaulana o Amerika nei, ka hale hoikeike o na mea o na aina e, elike me ka hale hoikeike o Kamehameha, na holoholona mai ka manu, ka bea, ke dia, a pela aKu. He nui a lehulehu wale na mea e nanea ai ka maka, ua waiea maua me ko'u hoa Hev.. B. S. Timoteo ma keia ulunahele a na ka malu ana o ka uhiwai, akahi no maua a manao ae no ka huli hoi no ka Hotele o maua. He loa no o 3 mile mai ko maua hotele mai i noho ai. Kau ma ke kaa uwila, na ka uwiia ka lawe e iho ana, e pii ana, pela wale iho la no ka holo ana i keia loa a hiki ana; eia nae ka mea hilu he 5 keneta wale no ka uku. E holo oe i na wahi ano nui o Kaleponi a puni no ka 30 keneta. Penei nae e loaa ai ka emi. Oiai oe e kuai ana i kou kikiki me ka mea haawi kikiki o ke kaa e hoike aku oe e lele ana oe a kau hou aku ma ke kaa o ke alanui mea, alaila i kou hiki ana i ke alanui, alaila oia kikiki hookahi no a kau ana oe i ke kaa hou. Pela oe e hana ai, alaila e loaa no ka emi, aka, kau oe me ka nanea, alaila poino loa kahi 'kenikeni.'. Nolaila. pololei ka buke o ke ola, "Aoie i ka mea akahi a kahi."

Poaha haalele maua ia Kaleponi a kau ma ka moku hoohikihiki ohua o loko o ke kaikuono no Alameda. Na Ema Dilinahama keia kono ia maua me ke kumu o Mills College. Hiki makou ma kela aoao o ke kaikuono , kau ma ke kaaahi a mai ke kaaahi aku kau ma ke kaa uwila a hiki ana i ka hale kula o ka loa mai Kaleponi mai he 18 mile.-

Ke ku nei keia kula no na kaikamahine malalo pono o kekahi puu e hoopuni ia ana e na laau paina nunui amo na laau hua ai o kela ame keia ano. Ua lilo maua i mea nui ia Mrs. Mills. O keia wahine ua oo a ke hele aku la na la i ke ahiahi, aka, he ikaika no e lawe hele ana ia maua i na keena like ole a puni ka hale kula nona ka huina haumana o 150. He kahunapule o Mr. Mills, ka mea nana i kukulu keia kula, a ua make oia a o kana wahine wale no koe. Paina a\vakea makou me na kumu a i ka piha ana aku o ka lua o ka inaina mohala pono ae la na maka. Ua noi ia maua e haawi i manao paipai i na keiki o ke kula. 1 a Kimokeo ka mapuna hoe mua a maua i alawa aku ko'u hana ua kuakea ka moana o ka uli nohoi a ke keiki lae oo la ke hele ala a puai ka ula o na papalina o Ema Dilinahama i ka unuhi ma ka olelo Enelani. Ika mao ana ae o ka ia la mau mapuna hoe ua noi ia maila au e kamailio. Ua hookoia aku ka iini ame ka makemake o na poo kumu, a i ka hooki ana ae ua mele mai la na kaikamahine i na mele haole no ka lua o ka manawa.

I ka lioopau ana ae, lulu lima iho la, laweia aku la maua e na kumu no ka mala hua mea ai, he nani na hua ai like ole, a i kokoke ana mai o ka manawa e kau hou ai ma ke kaa uwila, ua makana mai la na kumu i hookahi a maua ie hua ona mea al like ole. Hoomanao ae ia wau i nei mau wahi ialani olelo, "O kau e lulu oia no kau e ohi mai."

Haaleie ia Miil'a College no ke kulanakauhale o Kaleponi ka pahu hopu. Ua heleia aku me ka hiaiaai i ka nani, a ua hoi ia mai me ka puuwai s hanoli no ka nui o ko ke Akua lokomaikai. Hoaumoe ia po ma ka Hotele, oiai hoi maua no Alameda, eia ka kekahi poe hoa aloha ke ake ae nei e lawe ia maua no kekauwahi o Kaieponi ponoi iho. Poalima ua konoia maua e holo no Berkeley. O ka hele iho la no ia. He kono keia na kekahi kumu kula o na keiki kane pokii o ke kula o Kamehameha, Miss J. M. Gearhardt. Ua hele maua elua o Miss Nape, o Hilo, Charles King, kumu kula o Waikane. Ua hoohala makou ma kona home a ua aie no hoi i kona lokomaikai i ka hookauwa ana ia makou ma kona home. 0 keiā mau wahi ae la a ekolu i hele ia e maua oia hoi, Okalana, Alameda ame Berkeley, he mau mahele aina wala no keia no Kaleponi, na ke kaikuono i pale mai, hiki ole ke hele aku a na ka moku e lawe. A ua kapaia o keia mau mahele aina ka lumi moe o na kanaka o Kaleponi no keia kumu. Ma Kaieponl ka hana ana a ma Okalana ka moe ana. E ike la no ka huina nui o na kanaka i ke kakahiaka ame ke ahiahi. I ke kakahiaka haalele naleanaka i ko lakou mau home a holo ma kela kapa o Kaleponi. Ua piha o luna o ka moku Ferry i na kane ame na wahine, na kaa lio lealea, kaa lio huki ukana, a i ke ahiahi hoi pu no na mea apau o ke kanaka, ke kaa ame ka lio. He mau haneri elima a oi aku ka nui o na kanaka a ua hiki no i ke kaukani a oi i kekahi wa. 1 hakalia no a pUi ma ka uapo i haua ia a iliwai me ka moku o ka holo aku la no ia o ke kaa me ke kanaka no e kau ana i luna, pela nohol na kanaka he hookeke na kane ame na wahine. Mai i nae oe e lalama ae na lima aole loa wau i ike ia mea. Pololl % no hele no e ai, aia no he mau lumi ai i hookaawale ia. Makemake e palaki kamaa. aia no he mau haole nana ehanaiamau hana. A o ka uku mai kahi aoao a kahi aoao he 5 keneta. Ma ke kakahiaka Poaono ua lawela maua e Mr. ame Mra. Lewers o Honolulu, nona ka pa kuai papa, e hoomakalkal 1 ke Clifl House. H« hale auau keia me na mea kupanaha like ole o ke ao nei. He mau keena like ole o ua mea hoikelke mai na manu, kanaka, puaa, nehesa, a pela aku. A maloko o keia hale ko waiho nei he mau kino kupapau o ke ano 1 holkeia no na kino laioa o ka lahui Aigupita ma ka Buke Wehewehe hua olelo Baibala, a he kupanaha ke ano. Ua wahi ia me ka lole olona a oia mau no ka waiho iloko o ka pahu a ua popopo kekahl no ka loihi loa. Aia kela hale l ka llhl kahakai, a ma ia wahi hookahi no he hale laau e luana ai a paani. himeni. a pela aku. A maloko o ke kai he mau wahl puu pohaku liilii e ikela ana na holoholona j Kila e kaapa mai ana iluna o ka poha- j ku e aoa ana me he ilio ala. Ma ia wahi. no he mala pua nani o na ano Uke o\e. I A ua lilo loa keia 1 wahi walwai loa e mkkaikai ia al e na mea apau, oo ka

mea maanei ua ike oe i ke kino īa loa | o na mea apau a pela ke dala. ka puupuu gula, daimana, a pela aku. Na kekahi haole kuonoono i hana i keia mau mea a pau, a ua make oia a eia i kona mau hooilina. Haalele niakou i ka hale auau huii hoi mai la, na Ke kaa uwila ka hana e poai ana i ka Paka a he mau mile loihi loa keia holo aua ame ka hoi ana mai no ka 10 keneta o ka mea hookahi, a koe na lilo e ae e laa ka mea ai oka hotele auau. He 5 makou i paina i ka hotele auau. he 10 keneta ka uku ia ana aku e Lewers. a he uku okoa no ka nana ana i na mea pahohao, aka. aole i poho i ka Hawaii ke ike i na mea o keia ano no ka mea e loaa ana iaia ka waiwai nul ma. ka. maoli ana i na mea ana i heiuhelu ai ma na buke, a i ole. i kula ia ai paha oiai oia e noho haumana ana.

Maanei ua loaa ia'u ame ko'u kokoolua he ola hou ma ka noonoo ma ka ike pono ana i na niea like ole. He oiaio ua heluhelu a ua kula ia wau ma na mea Baibala e wehewehe ia ana i ke ano o ka noho ana o na ludaio ame ka lahui Aigupita, aka, ke ike nei wau he maka a he maka.

0 ka Baibala mua loa a l.ut*»ra i unuhi ai ke waiho nei ia ma ka hale hoikeike o Golden Gate Park. Mo ko maua ike pono he maka a he maka, a he nui a lehulehu na mea waiwai no na Hawaii huli naauao. O ka'u wale no e noi nei e houluulu i puu dala a ina e loaa i kekahi opio ia mea he huiua nui o ke dala e holo oia no ka makaikai honua, a aole ana oia e nelo a e loaa no iaia ka waiwai nui. Aka lie hilu loa aku hoi i na he haawina e like me ko maua ano e hele nei i ka loa ame ka laula o Amerika Huipuia, he nanl loa hoi ia. Oia hol ua wehe ke Akua i keia ipuka no maua ma kela huakai. $500. Nui loa keia, aole e pau, me ka pau o Kaleponi i ka ike ia a hoi $1000. Mai Kaleponi a Bosetoua aole pau ke Nolaila eia ka wa no Hawaii ke hoike nei wau me ka oiaio. Aole mea e makau ai no ka powa a pela aku. Aole he mea oia auo no ke kanaka makau i ke Akua a makaala i kona īuau aoao o haule i ka poholo a ke Diabolo. He mea oiaio he powa no ke hele oe ma na wahi haiki a poeleele o ke kulanakauhale. Elike me ka hale inu rama, hale keaka. hale hookamakama. No ka mea aia ma na hale lua o lalo o na hale pohaku kiekie he mau hana o keia no. Ina e komo oe i kekahi keenu oia ano a huikau pu aole no e nele kou aie ia e ka Ilona, no ka mea, ua olelo mai ka Buke o na Buke, "Elike me ka liona uwo pela no e iml nei ola ia oe, aole e moe kona maka a poholo oe iloko ona." Pela he mea oiaio ka olelo Aole kakou e ike ana e iho walu mai ana na liona pololi iloko o na kulauakauhale e imi ai i na mea ai no lakou, aka, aia no lakou ma na waoakua ame na wahi pouli. Pela no ka poe hana ino mai Hawaii a na Aupuni nui, ma na wahi mehameha e hoohalua auanei lakou i kou koko. Ake hoopau ae nei wau i ka'u mau hoakaka no keia kulanakauhale i kukuluia ma na puuone oip hoi o Kaleponi. a e nee aku kakou imua. HOLO ANA NO OMAHA Poaono, Augate 19, hora 5:30, haaU-le ia Kaleponi no Omaha. Ma keia ahiahi ua haaleie niakou i ka hotele a kau mai la nia ka KWry Boat no keia aoao o Alameila. O ko makou huina pau ma keia huakai ht« 8. Henry Waterhouse ame kana wahiue, me ke kaikamahine ame keikikano a ka wahine me ke kane mua. ke keikikane a Wlllie Rice o Kauai, o muua no hoi elua ame Miss MaKgie Nape o Hilo.

Oiai nuikou c kau aua ma ke ka i ahi a e noho ana hoi ma ke kaa heiu ekahi ke heie aku la ka la i ka molehuiehu. Haalele i ka hale hooiulu kaauhi no Omaha ka pahu hopu. Oi hele mai me ka malamaiama a pouli, ku aua makou i kahi hooiulu kaa ahi e kau ai ke kaaahi, na kaa apau maluna o kekahi kao nui i liauaia no ka hoohikihiki ana i ua leaaahi, a pela aku. I hakalia no i ko makou kaa a kau, o ka iiioaku la uo ia, aohe i loihi pili una makou ma kahi aoao oka muliwai Sakarameuto. O ka holo aku la no ia o ko makou kaa, e holo aua i ka papu. e iho ana i ka oawa, e nihi aua ma hai o ua mauna. e komo ana ma na iua lepo a puka ma kekahi aoao, kohu uwau, pela waie no i hanaia ai a ao aua ia po. Kakahiaka Sabati kela. ke alawa la ma o a maanei, ke kilohi ala i ka uani ona laau palna. I ka pau ana oka paina kakahlaka ua haalele aku la makou i kekahi hale hoolulu 1 lalo pono o ka oawa a he uui kau haie o nei wahi. 12 ku mau aua ke kaaahi ma ka halehoolulu apau, a e halawai mau ana no hoi makou me na kaaahi mai ka hikina mai. O keia alahele ua ike ia na haie 010 papa ma kela ame keia aoao o ke alahao, e hana ana no. Aole Sabati, aole Akua, peia ka nana aku. Ma keia ano makou a po ke Sabati, a ao ae Poakahi, hoio ana makou i ke kua iouo he mauu ai a ka lio ka nui, ma k«la ame keia aoao he maia kuiina, a pela aku; a ku ana makou i kahi hoolulu nul o ke kaaahi, ola o H« m&l--kai a oiuoiu keia kulanakauhak, a o ka ikiiki ame ka wela ua kaahope aku la ia. Mamua oko makou hiki aoa i keia kulaaakauhale ua hiki ke ike la aku o Lokapaakai, aole oae he lihi iauna aku. O keia hale hookilu oia ke aia e ioaa ai he wahi e'hiki al k« holo no Lokopaakai, a o Ema Diiinahama o aiakou kai holo no Lokopaakai m« kaaa mau keiki no ka mea ua haalele oia 1 a )U--leponi i ka Poalima; a no makoa aoi« makou i holo ao iaiia; iua paha h» koke mai 1 ka hale hooiuiu ina ua halawai me na Hawaii oia Oawa. Haa>le ia laila holo loa mai me ka alo anaM | na oawa, na kuaiooo, e hiaiaai ana uo hoi 1 ka ike aku i na kaoaa ilke oW \ ame na haie kaaahi.lehuiehu a h* mai< | kai me ka oluoiu ke nana aku. !

Nui'ka hoio o ke kaaahi. hu ka ma kani, e holo &na ko makou kaa ka Hlkina. e hoio mai ana hoi kahi mau kaa no KaleponL Ka po ame ke ao ua makaukau ioa ke aiahele t na leaaahi kokua, eiike mai Honoiuiu a Kwa. A no ka loaa pono oie ia'u h» wa kupono e hooponopono ai 1 keia mooleio k« kapae nei wau i ka inoa iehuiehu o ap hale hooiulu i ku ia e makouu Moe a ao ae e ike ana no oe he kuihta uh la ame keia aoao o ke aianui hao. Ua hoioia e makou aai k« ahiahi Poaono a ahiahl Poaiua ku 1 o*n>h>. Aql» [ pau ka ike ana i kaia mau maa uiu. aoie o» e ike i ka paiena o kakaki ao> «o «me kekahi i kau a me* h# kuilna

oka uka k&AAlii he 73.mm o a . ; ekahi, aole e loaa ka ai u.i A ae, koe ka wai inu. lna jk>i - : k, . of ai maloko o ke kau i hoonia ia nu ka paiua. o ka meu aiu.i mai ia oe ho pe|>a i kakauia .• • , ai likeole. pela pu uo me k- «,t u - lua ono oe i ke kop*\ 1«» krn-- A pola. aole m«>a oiio. a paUiv.*a p.t pipi, pola ko[H>. m«* ka $1.00. Pola ll:'. mea apa:! ; • muke ai, aoii' emi he pii Uk« olilo emi loa e pono a» p**Uf-: Ina ku kt» k:ia aia kekjiu ;.i lulu no umi a uiai o na i': pono ia ck» »»lfle a komo kok.> aina i hunaia uia kela um<- k. hooluln. 50 kfueta ua loaa i-i ua kupouo. Inu kop*>. 10 km*-: ; [M»la a keuikeui ko ua papa.'. elua nie ka puaa hame o waen, aku. a e aho iu uo ka h*.»emi l;! He like ole maanei ka ukn ka. ; na Kahunapule, ua kaki ia laku hapalua o ka uku mau. a m.i maua i kau naai ai niai Kalepo' 1 Kikago me ka iele pu i Omaha E haalele iki at- au i ke kam:ti: no na mea pili mea ai a e nev :n., kou no ke kulaiiakuuha!* o Om.i 1 ko makou ku ana mai t ka a.i-> U Poaiua, ua halawai iho !a m»- l. . pa'i uupepa haole o Houo)ui:i Towse oia oihana like no Ma: a. v hoolulu aku kau ma ua kaa >. ka hote!e ka palena. Alaloko k hotel 1 i kapaia o Millanl. ua u«>n-. • kou a ia ahiahi no ha i ia ma. : makou e hait»!»*lo aua o Hrvu!:: haole uana i hooikaīka ka pi!.t keokeo. Pau makon * hoolohe a v makou i koua auo »tn# kana ai.t;; . olelo y hooikaika ana no uo k keokeo, ka pouo oia ilala ame k.i , . ; ole oke ilala guia. Moe ma ia t. ; ka hotele. a ao ae hoea ua kono • 1 makaikai. Pau makou i ka ma na kaa hapaumi. a ia iho la no hoi ko Mrs. l)iitin.u:i.i:--aua mai ma ke kaaahi me ua >■ » pau ana mak(»u i ka makaik* He nui uo ua hale kiekie a ?!.s,i he ikiiki keia. ua like me ka !h =.. < o Honolulu, a pa mui ka makain •• moaua me ka ikaika. pela kria , kauhaie. aka, aoie he mea hooua: he nui na mea o kela ano am«* W« . i. a k:i maka e punihai at. Ma ka ana o ua alauui ua Uke uo m«- K l»oni ka haiiiīa i ka pt»haku am«- k- »• 0 ke ano o ke ku ana o na haU* i*<h.a ame iaau ua kukuluia uo ma n.i i na oawa. a p«-la aku. e holo una uj. * uwiia, aka, ht* hiohioua ko k*ia kui *; . kauhale e hoike mai ana ua u.w Ma kekahi bott'le. a iluna !ua <• rumi, ua haawiia he paiua na m»K a ilaila makou . i ka pau ana ua kou ■ mai makou e helt» *» ike i ua tuva huiī> ike o ka hale hoikeike uui o Omah 01 uana a luhi. aohe wahi t 'aua aku na mea pahaohao. Malaiia hu.iatk.ti me na keiki Hawai» i la»eta mai avi Ouiaha nei e himeuiai, * huia Niu.. aku ia lakou. ua ku maoii i ka uiu.M ame ka uiha maoli. H*' okoa ka. k»« * maiiio ana m» liawaii, u h* 0k0.% » tiei ha.ua aua; a walii a kekaa: nsea o lakou. aoie Sabau ia iak^.i :iv k«> aioha uo ka aiua hauau

I kekahi inunuwa muunia >; auu|»u ka uwi'a m** k«- kui auu. •• i kili iiie ka ikaika lua olt« «.♦ aua me ua pakaua eiuelu. la-> -' - weii a hoomuiiuu ae Lu i ka aiua. ka ono uka poi. Aka. he maikui ola kino i ka nana aku oxa*a±to, - hea la o lokv>« K aui an» o ita , - o ka manawa i a*iik«? uui ia «ti, Haawi kt> aiohu b«c»• o ko maua. hua leie aku la uo la ia lukuu. « aul& xia. kekahi ikm 1 , a *» him<ftn anA uoiwi k kahi pot'. Aloha walv iakuu o**« t* &■- luhiia uei i k* daia. Ke aoi uei wau i o'u luhui o ki u.;* makuahiue mai ao i aa k«*iki u u«k - x ka huia eilk«? me k* kau muu *aM ij.. kauiahine iiiiii « noke »a n*H i ka -i— hulu. 11 a oi aku paiiu makul : • ke wau e kuhihewa, uu iiio iuk : iuuuuu hoowaiewaie u<> ka j»o«? m uiake leulea huiu. Aka, poiuo maoii ka uauuno uttif uhau«» e iiliu ii-i m^i* 4 uutik.ii *• hoi o kt?la a«* la. Eia ka ka Hnke uui. No fc«-uiiu -* kupikipiki e» ai ko oa \ina *• * s u noo uui ai lakou i aa m«M4 eia hoi kau. "no ka ik« oie i ku • ke Akua." K Hawaii e' E hook: • ua hana i«il«a ho|K> oi»?. * hahui '*■ pono a n piii ioa aku ru Krt»io > > Hawaii ame ua ilikiui o lakou mu kahua. Hula uo hoi ka iiikiui suu uie ka manu pik&ke ka huiu *u,. uei po* 1 lAoi*? i pau <

Mumuii u ka huiumuA iua o ua &na & k& Laau Ota a Kauaknui ti< * Nahu, ame ka Hl, t bi ka. oyu, ua Uio ia l !&&tt laai&ha 1 loa m&wa&na u kii h&|Mi aui u&* > naauau. K kuuiU ium « UM p"» «•-• bt&tt afc&u. i> EU*auM>a isialth & 1 ' • Kdujml«ruti» tt» tMpena «•» k<- H.%» P&« Ai&a. *