Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 39, 29 September 1899 — Page 1

Page PDF (1.24 MB)

This text was transcribed by:  Nadine "alohatita" Samorano
This work is dedicated to:  Harry Kaiana Pali, Sr.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVIII. - HELU 39.          HONOLULU, POALIMA, SEPATEMABA 29, 1899.       NA HELU APAU 2774.

 

PAPA KUHIKUHI.

 

M@ Pepa:       Aoao.

            Haua hou ia no ko kakou poo.            2

            He Minamina, Kapiolani Home.         2

            Ka Iudaio        2

            Ka Buke Mele a Mr. C. A. K. Hopkins          2

            Ke Kuokoa e hone ae nei        2

            Na Hana Kalai Aupuni           2

Moolelo:

            Ka Liona o ka Ohana o Iuda  4

            Ke Aloha o Kuu Makuahine   1

            Keia Ao, Kela Ao       6

            Na Mea Huna Pohihihi Ekolu 3

 

Na Mea Ano Nui:

            Aohe Mana o ke Kualia ana o na Aina Aupuni          1

            Enelani ame Transvaal            5

            Haiolelo a ka Nu Kilani          1

            Heihei Moku   1

            Hookuuia o Dreyfus   2

            Hunahuna o na Aina E            4

            Ki Gula no ka Baibala 3

            Ninau Baibala 6

            Nu Hou o na Aina E   5

            Nu Hou Hawaii           5

 

-----

Ke Aloha o kuu Makuahine

 

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI

 

Ka Mana o ke Aloha.

 

He Moolelo Walohia

 

            Pehea la i hoea ai kahi Rikeke hoo@ono ame Robata de Malatere i kahi o @, elike me ka mea i hoikeia ma ka elu i hala, a pakele ai hoi o Alice mai @o i pio na kana kane, oia ke Kauna o Berene?

            Aole no keia he ninau pilikia loa, ina e hoomaopopoia ko Rikeke kulana makaala no ka pono o kona haku.

            Oiai ma ke kakahiaka oia la, elike nohoi me ka mea mau i ua wahi Rikeke nei, ua hele aku la ia i kahi hale inu waina i maa mau ai oia i ka hele ana a halawai pu me na kauwa a ke Kauna.

            I ko ia nei hoea ana aku ilaila, ua noho iho la keia ma ke pakaukau e nohoia ana e kekahi kauwa a Berene, i kamaaina ai nohoi iaia nei. Ma kela wa pane mai la ua Kauwa la iaia nei, ma ka ninau ana:

            "Ua ike nae paha oe i kahi kahu kaa o ka haku o makou?"

            "Aole," wahi a Rikeke i pane aku ai. "Ae. Aole io no oe i ike iaia, oiai aole oia o loko nei o Parisa. Ma ka la inehinei   hala aku ai oia me ke Kauna no kahi kulanakauhale o Brunoy. Aole hoi laua i hoi iki mai a hoea mai ia i keia kakahiaka," i pane mai ai ua wahi kauwa nei.

            "Pehea, o kahi kuene no kekahi i hele pu aku me laua?" i ninau aku ai o Rikeke i kahi kanaka kauwa.

            "Manao au oia pu no kekahi i hala aku no Brunoy. Manao nae au ma ke kaa ahi kana hele ana aku."

            I kela wa i komo iho ai ka hoohuoi ikaika loa ana iloko o ua wahi Rikeke nei no keia hana nui a ke Kauna i hele @ i Brunoy, a, olelo wale iho la no ia iaia iho:

            "He hana nui hoi ka keia kanaka o ka hele ana aku nei i Brunoy. Nolaila, aole au e noho ana i Parisa nei, aka, e hookolo aku ana au ma kona meheu."

            I kela wa, ku ae la ia iluna, hele aku la a hookaa aku la i ka uku o kona wahi omole waina. Ia wa, ala wale ma, la no hauli halialia hopohopo iloko ona no Alice. Manao loa iho la no ia ia wa, aohe kumu e ae o ko Kauna @ Berene hele ana no Brunoy, aka, no ka mea wale no ia e pili ana ia Alice. Aole hoi o Alice wale no, aka, o kona haku opio no kekahi, oia hoi o George. Nolaila, hoi aku la ia no kona rumi, a hoomakaukau iho la iaia, alaila, hele pololei aku la ia i kahi o Robata de Malatere.

            I Kona hoea ana aku ilaila, a hoike @ @ hoi i ke kumu nui o kona hoea @ aku ilaila, ua pane mai la o Robata @.

            Aole kaua e hui ana me George i @ la, oiai ma ka palapala ia i hoike mai nei ia'u, i laweia mai nohoi e Bepo kahi kauwa Italia, aole ia e hui ma ana me kaua i keia la. Ua haawi mai nei no nae ia i ke kauoha ia'u, e haawi aku i na dala apau i makemake ia ia Mademoasela, i mea e pono ai kana kuai ana mai i ka nota aie a ke Kauna."

            "Pehea, aia no anei oia i Villeneuve?"

            "Aole, eia oia i Parisa nei. Ua hai mai nei no oia ia'u maloko o ka palapala, e lilo holookoa ana keia la iaia no ka hana ana i ko laua mau rumi e hoi mai ai laua a noho maloko nei o Parisa. Hai mai nei nohoi ia, ua ikeia ko laua wahi e noho nei ma Villeneuve e Kauna de Berene. A ma kau mea hoi e hoike mai nei ia'u, ua maopopo loa ia'u i keia wa, ua hala aku ke Kauna no Brunoy ma ka la inehinei no ka hoohalua ana ia Alice. Me he mea la, ua hoounaia aku kekahi lono kaumaha ia Alice no ka mea e pili ana i kana keiki, a, he mea pono iaia ke hele mai e ike iaia ma Brunoy. aia i keia wa a Alice e hoea ae ai i Brunoy e hopu pio ia ai oia a paa e ke Kauna de Berene. Aole nae o George i hai mai nei ia'u i keia mea, aka, o ko'u manao koho wale ae la no nae ia."

            I kela wa i pane aku ai o Rikeke imua o Robata:

            "Ua like no kou manao me ko'u ma keia pilikia e hookokoke aku nei ia laua. Ma ko'u manao loa nae, ina e loaa ana o Alice i ke Kauna ma Brunoy, alaila, e huli ana na hoohana ana a ua Kauna nei ma Villeneuve. O kela hale, he hale ia e ku ana ma kahi mehameha loa, a ua hiki wale no ka hanaia na hana powa eleele loa e ka poe opu eleele elike me ko kela Kauna. Aole o'u wahi kanalua iki e hoao ana no kela kanaka e hopu pio maoli i kana wahine, a lawe aku iaia me ka lima ikaika, ame ka makemake ole hoi o Alice."

            "He mea pono ia kaua ke hoike aku i keia mea ia George," wahi a Robata.

            "Pela no. He mea pono oia ke lohe i keia mea, aka, aole nae o'u manao, he mea maikai nona ka hele ana i villeneuve i keia la, oiai ina e halawai ana oia me ke Kauna, a o ua Kauna la hoi me ia, alaila, e ulu mai ana he hana lima-koko weliweli loa mawaena o keia mau kanaka. Manao au o oe no ame a'u ke hele, e waiho no kana ia George."

            Ku iki iho la o Robata a liuliu, alaila, nboho iho la ia ilalo, kakau iho la i palapala e hoouna aku ai i ka banako. I ka paa ana o keia palapala, ia wa i hoomakaukau iho ai o Robata iaia iho no ka hele pu ana me Rikeke no Villeneuve. Paa pu aku la laua me laua i mau pu panapana. Haalele iho la laua ia Parisa a kamoe pololei aku la ka laua huakai no kahi o Alice. Ma ke alahele, laki loa laua i ko laua halawai pu ana aku me Bepo, ke kauwa Italia a George, oiai e hele ana ia e huli i kona haku kane.

            Ua hoike aku la hoi o Robata i na mea apau imua ona, no ka mea e pile ana i ka laua huakai hele. Ua haalele like iho la lakou nei ia Parisa a hele aku la. Hoea aku la lakou nei i Villeneuve i ka hapalua hora 2 o ka auwina la.

            Hoea aku la lakou ma ka puka pa ma ke alo aku nei o ka hale. I ko rikeke huki ana i ka bele kahea, kakali aku la lakou a hala kekahi wa loihi, aohe wehe ia mai o ka puka. I kela wa i pane ai ua wahi Rikeke nei i kona mau hoa:

            "Ea, ua lohi loa ia pha kakou. E kala wale paha ka enemi i hooko ai i kona manao powa eleele? Aohe paha kanaka o loko o ka hale?"

            Ia wa haha iho la o Rikeke iloko o kona pakeke, a loaa iho la ke ki o ka puka pa, ma ka huli e komo mai ai i ka ululaau o loko o ka pa, oia nohoi ka aoao ma ke kua aku o ka hale.

            "Ae, eia no ia'u ke ki o ka puka pa o hope; nolaila, e awiwi kakou a hoea ilaila."

            Ia wa o ko lakou nei holo aku la no ia me ka awiwi nui. I ko lakou nei hiki ana ma ke kihi o ka pa, a huli ae, ike aku la lakou nei i ke ku mai a kekahi kaa, he aneane kanalima kapuai ke kaawale mamua aku o kahi a lakou e hele aku ana. Ike aku la nohoi lakou nei he kanaka e ku kiai mai ana ma ka puka pa. Oiai lakou e holo aku ana, ike aku la lakou nei i ka puka pukalaki ana mai a kekahi mau kanaka ekolu, a hoea ana i ke alanui.

            Huki like ae la lakou nei i ka lakou mau pu panapana, a holo aku la me ka mama launa ole. Aka, mamua o ko lakou nei hoea ana aku ma kahi e halawai aku ai lakou me ua poe kanaka nei, aia hoi, ua holo aku la ua poe kanaka nei a nalowale aku la iloko o ka ululaau.

            O kahi kahu kaa, i kona ike e ana mai no i keia poe kanaka e holo aku nei, me na pu panapana ma ko lakoui mau lima, ua lekei koke ae la ia a kau ana iluna o ke kaa, poha ka uwepa a ua wahi kahu kaa nei ma ke kikala o na lio, a kuupau aku la i ka holo nui, e noonoo ole ana hoi he haku kahi ona.

            He mea maopopo, ua haalele hookahi ia iho la ke Kauna de Berene e kona poe kanaka. A me kona wa i hoea mai ai no ka puka pa i halawai ai oia me Rikeke ma, elika me ka mea i ikeia ma ka helu i hala.

            He oiaio, mahope iho o ke ala ana ae o ua Kauna nei mai kona luu ana iloko o na huna lepo i hoopakikaia aku ai kona kino e ka onou pukani ana a kahi kauwa Italia, ia wa i hooholo iho ai na Kauna nei me ka naauao nui, e hoopau oia i kona kii hou ana ae ia Alice ma ia wa; a , o ka hana pono iaia e hana ai, e hoi oia me ka uhane luuluu, ke kino i hoonaniia me na palapu loaa wale, ame ka paa lole i hoohiwahiwaia me na haukae a ke kiowai lepo puehu i hoolele kawa ia aku ai ia e kahi Bepo, kauwa Italia a George.

            Ma ka wa i loaa hou mai ai ka pohala ana ia Alice, ike ae la ia i kona poe na lakou i hoopakele iaia, a haawi ae la hoi ia i kana mau hoomaikai ana ia lakou. E lulumi ana no nae iloko o kona houpo ma ia wa, ka pioo o kona noonoo no kana kane, a, ua lilo keia i mea e hookaumaha loa ia ai kona uhane no kekahi mau la loihi loa mahope mai.

            I ke ahiahi iho, hoea mai la o George mai Parisa mai, a ua hoopiha loa ia kona naau me ke kahaha nui i kona ike ana mai ia Rikeke ame Robata e noho ana i ka hale.

            Ma ka wa hoi a Robata i hoike aku ai imua ona no ke ano o ko laua hoea ana mai ilaila mai Parisa mai, ame ko laua hiki ana mai ma ka wa pono, no ka hoopakele ana ia Alice mai loko mai o na lima o Kauna de Berene, ua lalau mai la ia (George) i na lima o kona hoaloha Robata, me na waimaka e haloi ana ma kona mau maka, a lulu iho la me ke aloha. Lalau mai la nohoi ia i ka lima o kahi Rikeke hoopono, a pane mai la ia:

            "E Rikeke, ua nui maoli ko'u aie ia oe. He mea oiaio loa, ke hooko nei no oe i kau mea i hoike mai ai ia'u."

            Aia ma kona mau hioiona ke kuoo, aka, aia maloko o kona umauma kahi i lalapa ai o ka inaina wela, me he lalapa ana 'la na kekahi luai pele.

            Ma ia po, mahope iho o ka pau ana o ka lakou paina ahiahi, oiai, ua noho iho la no o Rikeke ame Robata ilaila ia po, ua hoike aku la kahi Rikeke hoopono i na mea apau ana i hana ai mai kinohi loa mai o kona hoomaka ana e lawelawe i kana hana.

            Oia no kahi kanaka i komo ai ma ka hakaka ana o Robata ame George me na koa powa maloko o ka ululaau mahope iho o ka halepule. Oia no ka mea nana na palapala i hoounaia aku ai ia George. A pela no me kekahi mau mea i hoohuoiia ai e laua.

            Nolaila, mamuli o keia mau hoike a ua wahi Rikeke nei, ua hoopauia ae la ko George ame ko Robata hoohuoi ame ka pahaohao no ka mea nana i haawi mai ia laua i kekahi mau hana i hoopahaohao loa ia ai ko laua mau noonoo.

            Ua loaa ia George he mau rumi maikai loa ma Rue Lacepede, a ua paa pono hoi ua mau rumi la i ka hanaia. O ka hora 5 ahiahi o kekahi la ae, oia ka wa e hele aku ai o Alice no ia wahi.

            Ma kekahi auwina la ae, ua haalele iho la o Alice me kekahi o kana mau kauwa wahine ia Villeneuve a holo aku la laua no kahi i hoomakaukau ia no laua. Ma ka hora 6 o ia ahiahi, ua hookuene pono loa iho la o Alice ma kona home hou.

            Ua hooholoia hoi mawaena o George ame Alice, aole pono o George e hele aku no kahi i noho ai o Alice o hala kekahi wa loihi.

            I ka hoea ana aku i ka la hope o ka mahina, ua hiki aku la o Kauna Mafia imua o Kauna de Berene, a hoike aku la iaia, aole hiki iaia (Mafia) ke haawi aku i ka huina dala i makemake e ia (Befene). Ua lilo keia hoike ana'ku a ua Kauna Mafia nei imua o Berene i mea nona e kaumaha loa ai. Ua ku iho la ua Kauna nei me ka iko ole i kana mea e hana ai. Ua oili mai la na kulu hou puanuanu ma kona lae, a, koholo iro la he anu maeele i kona kino a puni. He ekolu la mahope mai o keia la, ua hoea mai la imua o ua Kauna nei he mau palapala kii na ka Aha mamuli o ka hoopii ana a Mademoasela no kona aie inia, la wa, hanu ino ae la ia no kahi e loaa ai ke dala iaia, i pau ai kona pilikia. Hele aku la ia i kekahi mau hoaloha hoopukapuka dala ona e kokua mai laua iaia i huina dala e pau ai kona aie, eia nae, ua hoole mai la kona mau hoaloha i kana noi, oiai, aohe dala kaawale ma ko laua waihona ia wa no ka halawai ana me kona aie.

            I kekahi la ae, ua hoea ole aku la ia imua o ka Aha, a ua haawiia ka pono no Mademoasela Clara, ka mea hoi nona ka pono e lawelaweia ana iloko o ka Aha, e kona loio. Elima la mahope iho, puka aku la ka palapala hoomalu waiwai a ka Aha maluna o na waiwai apau o ua Kauna la.

            Ua hele aku la ia imua o ka Ilamuku no ke noi ana e hoopanee iki ia ka wa e hoomaluia ai kona waiwai. Aka, ua kuhikuhi aku la hoi ka Ilamuku, he mea pono iaia ke hele i kahi o ka Loio nana i hoopuka i ka palapaloa hoomalu waiwai, oiai aole i loaa iaia he mana e kapae ai i ke kauoha i haawi ia mai iaia.

            Nolaila, hala aku la ua Kauna nei i kahi o ka Loio o Madamoasela Clara. Ua pane mai la hoi keia loio, aole hiki iaia ke kaohi i ka palapala hoomalu, oiai, o ke kauoha ia a kona haku iaia. Manao iho la ua Kauna nei, aole ana hana kupono e ae e hana ai, o ka hele wale aku no e noi ia Madamoasela Clara, e ae mai ia e hoopanee iki i kana hoomalu ana i kona waiwai.

            I kona hoea ana aku ma ka hale o Clara, haiia mai la ia, ua hala aku o Clara no Homburg. Alaila, huli ae la ia i hope, a hoi hou aku la no ke Keena Ilamuku. Iaia i kamailio hou ai me ka Ilamuku, ua hoike mai la ia luna aupuni imua ona, penei:

            "Ua hai mua aku nei no au ia oe, aole hiki ia'u ke kapae ae i ke kauoha i haawiia mai ia'u e ka mana o ke kanawai. A nani ia, aole i loaa mai la ia oe he kauoha mai ka Loio mai nana keia hoomalu, nolaila, aohe a'u hana e ae e hana aku ai, aka, o ka hoomau aku no i ka paa ana o keia hoomalu maluna o ka waiwai i hoikeia maloko o ke kauoha hoomalu waiwai i loaa mai ia'u."

            Aole i kana mai ka huhu ame ka piena o na Kauka nei. Ike iho la ia, ua like ia me kekahi i'a i hei iloko o ka upena.

            Ulu mai la na noonoo ana iloko o ua Kauna nei no Mademoasela Clara. He mea oiaio, eia oia ke hooko nei i kana ma-kaia i hoike mua mai ai, aneane ekolu pule a oi i kaa hope ae. Ua nui nae ka hohuoi i komo iloko ona, no kahi i loaa ai kana dala, elike me keia ka nui hewahewa. Aole no oia i manao iki, na George i haawi mai iaia i keia puu dala nui. Hookahi wale no mea ana i haupu wale ae ai ia wa, oia no kana wahine o Alice; nolaila, lele ae la ka manao iloko ona, he mea pono iaia ke imi i kahi e loaa hou ai kana wahine iaia, a ina hoi he mea hiki e nonoi aku ia iaia e aloha mai oia iaia.

            Oiai ia e nalu ana me ka ehaeha o kona naau, aia hoi, laweia mai ana ka nupepa ahiahi, a o ka mea mua a kona maka i ike aku ai, oia kekahi hoolaha na kekahi wahine kilokilo Italia. E hoike ana ua hoolaha nei, he hiki i keia wahine ke ike i na waiwai huna, ke imi i na mea i nalowale, e hoihoi hou a pili ka wahine ame ke kane i weheia ka laua pili, hiki ke hoola i na ma'i i hiki ole ke hoolaia e na kauka, hoike i na ouli hanau o ke kanaka, ka ulia laki ame ka poino, ke ku i ka hanohano ame ke ola.

            I ka ike ana o ua Kauna nei i keia hoolaha, ua ala koke mai la ka manao iloko ona, he mea pono iaia ke hele aku e imi i kona pono imua o keia wahine kilokilo.

 

(Aole i pau.)

-----

 

            I keia pule iho la no i haulani hou ia ai na papalani momona o ko makou hoa o ka maka peni, maluna o ka papa uwila o "Eha-ka-manao," a he ui ia ke alawa iho oe ma ka aoao.

 

            Mamuli o ka holomua loa o na hoola ana a ka Laau Ola a Kamalena no ke Nahu, Kolera amer ka Hi, i na ma'i o ka opu, ua lilo ia i laau laulaha akea loa mawaena o ka hapa nui o na lahui naauao. O Benson Smith & Co., Kaupalenaia, na agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

KA HEIHEI MOKU.

 

GLADYS KUE IA LA PALOMA.

 

            Ma ka auwina la Poaono aku nei i holo heihei aku ai na moku "Gladys" ame "La Paloma" mai Honolulu aku nei, a hoea i ka nalu ha'i o Uo, ma ka "Malu-ulu-o-Lele" i Lahaina, a hoea hou i Honolulu nei.

 

            O kahi moku mua, he wahi waa kiakahi ia; a o ka moku hope, he waa kia-lua ia, a he akeukeu ae nohoi ka puipui o kona wahi kino i ko ka mua. Me he mea la, o ka olelo kupono e "pana" ae ai no laua -"he hau iki kekahi a he hau nui kekahi."

 

            Aia maluna o ka waa mua o kapena T. W. Jobron, i kaheaia i keia wa o "Kapena Nimo" o ka moku Nautilo, me E. O. White, G. H. Gere, C. H. Smith, H. A. Giles ame kekahi kanaka Hawaii maoli. Maluna hoi o ka "malau" La Paloma o Kapena Clarence Macfarlane, J. O. Carter, Jr., Fred C. Smith, Harry Swinton, ekolu mau luina kanaka Hawaii a hookahi wahi keiki haole.

 

            Hora 2 ponoi paha o ka auwina la, haalele like iho la laua ia loko nei o ke awa, a nee aku la ma ko laua alahele heihei. Holo like aku la laua, a hala hope mai la ka hale ipukukui, huli ae la no ka nuku, a hemo like aku la no, a ia wa i huli like ai laua no ke kai holu o Mamala. I ko laua hoea ana i ka boe laau "haa i ke kai" (boe ma'i apiki) ia wa i umoki aku ai kahi moku "Gladys" i ka lele ana iluna o na ohuku ale, a, oni hookahi aku la o "La Paloma," mahope, me ka ukaliia ana e ka moku "Helene." I ka hele ana a luu ka la i ka ili kai, ua hele aina loa aku la ke "Gladys" mai kona hoa aku, oiai na hoa nei (La Paloma) ona e hooiho ana o "Tahiti-mai-a-Leka" ka ihu. Kau pono aku la ka holo ana a "Gladys" no ka hale ipukukui o Kalaeokalaau, e au ana i ke kai o Kaiwi. Hora 11 o ka po, kaalo ana keia me he "kaupu hehi ale" la no ka moana, ma ke alo o ua hale ipukukui nei o Kalaeokalaau. Ma ia huli, loaa iho la ia i ka pohu a hoea i ka hora 1 o ka wanaao. Aka, ua hooiho oia no Lanai, e au ana i ke kai o Kalohi i kapaia o "Alala," a mai laila mai, hoopii hou no Molokai a mai laila aku, moe i ke kai ale-kaiue o Pailolo, a pae loa aku la no ka nalu ha'i o Uo, i ka "Malu-ulu-o-Lele." Ku i Lahaina ma ka hora 10:45 o ke kakahiaka Sabati, a o ka pau ana mai no ia o ke kani ana o ka hele o ka halepule o Wainee. O kona hoa paio o na kai eha, aole oia i ike iki mai iaia. Paina iho la na kamahele au moana ilaila. Hoea mai la o Mr. L. A. Kakina mai luna aku o ka mokuahi Maui maluna o ka waapa, a kau ana iluna o ka moku. Mahope iho o ke kamau wahi ai ana o na hoa aukai mauka, ma Lahaina, ua huli hoi mai la ke "Gladys" no Honolulu nei.

 

            Hora 12 ponoi, haalele ia Lahaina. Aka, i ka hala ana o kekahi wa ma keia hoi ana mai a ke "Gladys," ua ikeia mai la ua "La Paloma" nei ma kahi he aneane ewalu mile mawaho mai o Lanai.

 

            O kahi mea kupanaha loa nae ma keia hoi ana mai a ke "Gladys," oia keia, i kona hoea ana mai i ka "boe haa i ke kai," me he mea la o ka hora 10 paha ia a oi iki, a ma kona wa i hookomo mai ai noloko nei o ke awa, ike ia mai la o "La Paloma" e kuoe ana mamua. Haalele ia aku no ia i hope, aka, i keia hoi, eia ka ua "La Palemo" mai oia mamua nei. Emoole no nae ia miki ana mai a "Gladys," loaa mai la ia, a u-kau like mai la ma ka hale ipukukui, a hoea like no laua ma ka manawa hookahi no, ke hoohalikeia me ko na wa a laua i haalele iho ai ia Honolulu nei.

 

            O ka manawa holo o ke "Gladys" mai Honolulu aku nei, a hoea i Lahaina a hoea hou i ke kuono lai o Honolulu, he 30 hora me 30 minute, me ka nana ole ia o ka hora 1 me 15 minute i hoohalaia ma Lahaina.

 

            O ka manawa holo hoi o ka "La Paloma" he 31 hora me 45 minute, ke laweia ae he 52 minute o kana apa ana ma ka boe ma Lahaina, ma ka noke ana i ka hoohuli ae, a huli ole no.

 

            He hoolaha hooko moraki ka Sarah E. Williams e puke aku nei ma ko makou pepa o keia la.

-----

Make kekahi Wahine Hawaii.

 

            Ma ka wa i hoi aku ai o W. C. Lounsbury ma ka hora 12 o ka po Poalua nei, no kona wahi noho ma kekahi hale ma Alanui Kula e kokoke ana ma ka hale-lio o Wili Laiki, ua loaa aku la iaia ke kino make o kekahi wahine Hawaii, nona ka inoa o Emalia Baily, e waiho ana ma ke kumu o ke alapii o ka hale ana i noho ai. E waiho ana ke poo o ua wahine nei iloko o ke koko, a me he mea la, ua make oia he hookahi paha hora mamua aku.

            O keia no ka wahine nona ka hale i noho ai o Lounsburg. Aia nohoi ma keia hale, he haole okoa ae, nona ka inoa o W. Richards. Aia na rumi o keia mau haole, ma ka hale maluna.

            Ua olelo ae o Lounsburg he nui loa no na kanaka o loko o ka hale ia wa, aole nae hookahi mea o lakou i lohe a i ike i keia make ulia ana o ua wahine la. Ua manaoia ua haule oia mai luna mai o ke alapii. Penei na olelo ano nui a Mr. Lounsbury i hoike ae ai:

            "I ka hale keaka Opiuma au, a maloko nohoi o ke kulanakauhale nei, a, aole au i hiki i kauhale a aumoe loa. O ka hale o Emalia, he elua ona hale, iluna a ilalo, a hookahi alapii e moe ana a hoea ilalo i ka hale aina, a ua hooliloia nohoi ia i rumi moe. He ano hanahanai loa no ka iho ana o ke alapii. I kuu hiki ana i ka hale, loaa iho la o Emalia ua make, a e waiho ana kona kino ma ke kumu o ke alapii, aia na wawae iluna, a o ke poo ilalo. Ma ka nana aku, he ulia maoli keia.

            Ua hele aku o Lounsbury ame Richards i "Kalakaua Hale" no ka hoike aha i keia make.

 

Haiolelo a ka Nu Kilani.

 

            Ua haawi ae o Wheraliko Rawei, he kanaka mai Nu Kilani mai, maloko o ka Hale o ka Hui Opio o Honolulu nei. O kana kumumanao ana i haiolelo ai, no ka mea no ia e pili ana i ka aina o Nu Kilani, oia hoi ka "aina o ka poe Maori."

            He kanaka Nu Kilani maoli keia, a he makaukau maoli oia i ka Olelo Beritania. Ua hoonaauao maikai loa ia oia ma ia olelo ma na kula o kona aina hanau.

            Ua hoohiwahiwaia kana haiolelo me na kii hoolele aka; a o keia mau kii, oia no na kii o na wahi kaulana loa o kona aina hanau. Ua hoohialaai nui ia hoi kana haiolelo me na mele Nu Kilani.

            Ua nui ka poe o loko nei o ke kulanakauhale i hoea ae no ka hoolohe ana i kana haiolelo. Ua pau pono na noho i ka nohoia e ka poe makaikai, a ua kuku kekahi poe iluna. Ua haiolelo hou no oia ma ka po Poaha nei.

 

E Loaa ana no i ka Uha 'oiao

 

            Aole i hanaia ke kanaka i mea e hoehaehaia, aka, e ulia wale mai ana no nae ka poino, a no ke pale ana aku i ua mau poino la, ua hana mai ka Ouli Hanau o na aa o na laau, na mea ulu, na pilali ame na lau laau, na mea e ola ai ka lahuikanaka. O ke ano e hoola ai ka Ouli Hanau i kekahi eha mamuli o ka moku ana, pepe ana, a wela ana i ke ahi, oia ka hoomaemae ana, omo ana a hoola ana i ua eha la. O ka hana iho la keia a ka Laau Hamo Kikapu Ilikini, elike no me ka hana ana a ka Ouli Hanau. E hana ana keia laau pela, oiai he laau ia mai ka Ouli Hanau mai. Ua awiliwiliia keia laau mau na materia mai i houluuluia mai ka waihona waiwai mai o ka Honua. Aole i hoopaipaiia me na mea ino. He maemae maoli no. O na mea i loaa maloko o ka Laau Hamu Kikapu Ilikini, oia no na mea i hana mau ia e na Ilikini Ulaula ma na keneturia he nui mamua aku o ka hoike ana aku o keia mau mea i ka Poe Nanaina Hakeakea. Ua ola ia lakou na lahuikanaka i na makahiki he nui i hala ae nei, a o ko lakou ano no ia i keia wa. -HOBRON DRUG CO., na Agena no na Laau Lapaau Ilikini.

 

            Ua hooloheia ka hihia a L. L. McCandless kue ia Solomona Mahclona, no kekahi aina ma Waianae, i loaa ai he pono ia Mahelona imua o ke jure, ma kekahi kau kiure i kaa hope ae nei, ma ka Poalua nei, imua o ka Aha Kiekie ma ka Banako, a ua lawe ka Aha a noonoo i na hoakaka a na kokua o na aoao elua.