Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 39, 29 September 1899 — KA IUDAIO. [ARTICLE]

KA IUDAIO.

Ua hookuuia o Dreyfus mailoko mai o ka halepaahao ma Rennes, a i keia la he kanaka lanakila oia. Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau makahiki loihi o kona hoopaaia ana ma ka hale paahao ma Makupuni Debolo, iloko o ka ehaeha ame ke kaumaha. aia hoi, ua hoea mai la ia i ka hapalua like o keia makahiki, a loaa iaia ka maha ame ka lanakila. Ua huikala aku ka Aha Kuhina o ka Repubalika o Farani iaia, a nolaila, ua hemo oia mai na puliki ana a na paia o ka hale paahao. He ludaio keia kanaka. A ua olelo ia, o kona ludaio ana, kekahi kumu nui i oolea loa ai ka uahoa o na hoopilikia ana a kona mau enemi. Aka, ua lanakila ka ludaio. Ua ōlelo ia, na keia ludaio i kumakaia i ka Hep ihalika o Farani, mamuli o kona hoike ana i na mea huna pili i ka hoolala kaua ana a Farani i manao ai i pohaku "atama" e niua ai ka lae o kona hoa paio, oia hoi o Geremania. No keia hana kumakaia Aupuni, ua kauia aku la ia maluna o ka papa hao nihoniho o ke kanawai; a maluna o keia mau nihoniho ooi o ke kanawai i olokaaia iho ai kona kino, e hoehaeha ana hoi i kona lunaikehala; a ua like oia, me ka unuunuia ana o ka holoholona i ono nui ia e ka Hawaii, maluna o ka imu ahi aa enaena. Aole nae i nele keia kanaka i iia hoaloha. Aia ma kona aoao apa\i e hoopuni ana ka leo pule a kana wahine, i alanaia ae ma ka paepae laahia o lehova, ke Akua, oiai na hiolo waimaka o ua e hooma-u eloelo ana i kona mau papalina, no ke aloh.i, a no ke aloha pilipaa wale no i kana kane e noho ana iloko oka ehae.n. E uhai ana mahope ona, ma kona ano he ludaio oia, ka pule a na miliona k.au,ika o ia mahele o ka hale o lakoUo, e noho ana ma na wahi lehulehu loa o ka honua nei. Mai ke kai a ke kai, mai ka aina aka aina. Puia ka poiuiu 0 lea lani i na alana a keia poe haipule ia lehova, no ka palekana a ko lakoa hoa lahui, ka mea a lakou i manaoio loa ai, ua.kauia oia ma ke.kuahu o ka "martire" mamuli wale no o kona ano ludaio. Aia ma kona kua, ka maka peni a Zola, kekahi o na kanaka kaka.i moolelo akamai loa o ke ao nei. Ile naita ia no ka makakila, ka mea i oleloia, "Uaoiae ka mana o ka maka peni mamua oka makakila." A pela io no. Ua paio keia naita o ka hulu peni, me ka ikaika ma ke kakau ana i na manao ahewa i ka poe na iakou i hookaa aku i ke kino hala ole o Dreyfus maluna o ka papa hao nihoniho a ke kanawai koa o Farani, a na keia maka peni a ka naita Zola i hookunahihi i na noonoo ana o na poo Aupuni o Farani, a, ae iho la lakou e loaa ka pomaikai o ka hookolokolo hou ia ana o Dreyfus imua o kekahi aha hookolokolo koa. A hala ae la lie mau la o ka paio ikaika ana o kona mau loio, a pakele mahunehune ke ola o Lobari, kekahi o kona mau loio. Aka, o ka hopena o keia paio ana, ua ahewa hou ia o Dreyfus. O ka ukali i ikeia e uhai ana i keia ahewaia ana, ma ka aoao o ka oihana koa, ua ala mai la ka inaina o na lahui Karistiano apau, a pela pu hoi i punohu ae ai ka inaina o na ludaio apau a puni ka honua. Ua hookuhau ae la keia olelo hooholo a ka Aha Koa, i ka lehulehu o ko ke ao nel i upu, e lioea aku i Parisa, no ka hoikeike nui e malamaia ana, malaila i keia makahiki ke. A he puupuu ikaika loa keia l hoaniia aku imua o ka Aha Kuhina o Farani. Nolaila, i hoihoiia iho ai keia pu ipuu 1 onouia aku imua ona e ka manao inaina huiia o ko ke ao nei, ua nihi ae la lakou ma ke alahele o ka huikala ana aku ia Dreyfus. O ka mea moakaka, ua "balainaia" ka oihana koa e ka olelo hooholo a ka Aha Koa ma Rennes, a ua "halainaia" hoi ka inaina lahui, mai Farani ponoi mai, a hala ae ma na wahi apau o ke ao nei, e ka olelo hooholo huikala a ka Aha Kuhina. Aka, no makou iho, ke manao nei makou, ina aole o Dreyfus he kanaka kuonoono a waiwai o kona noho ana, a he kanaka ludaio oia o ke kulana haahaa, aole loa e hoohaluiia ae na ohohia ana o ko ke ao nei elike me ia i ikeia iho la. Aka, ua lanakila ke pio, a ua pau keia mokuna ano nui o kekahi moolelo paha'oha'o loa o ke ao nei, ma keia keneturia umikumamaiwa.