Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 39, 29 September 1899 — HE MOOLELO NO KA LIONA O KA OHANA IUDA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LIONA O KA OHANA IUDA

I OLELO HOAKAKA. O ka moolelo a makou e hoopuka aku nei ma keia wahi o ka makou pepa, mahope iho o ka pau ana o ka moolelo o "Ka Liona o ka Akau." ua laweia mai ia mailoko mai o kekahi buke moolelo i kakauia e kekahi kaikamahine ludaio i hanauia ma Algupita, nona ka inoa o Adina. O ke ano o ka hanaia ana o keia moolelo nani a hemolele, ma na palapala no ia i kakauia aku e keia kaikamahine i kona makuakane, mai lerusalema aku, kahi o ua kaikamahine Ifl i hoounaia aku ai no ka huli ana i ka naauao ame ka ike o ka poe ludaio. i E hoomanao hoi ko makou poe helulielu, o ka moolelo hemolele keia e pili ana ia lesu Karisto, ka Mea a makou i hoohiwahiwa ai ma ke poo o keia nanea, "Ka Liona o ka Ohana o luda—Ka Hoku Nani o lakobo—Ka Mea laia ke Ki o ka Luapo ame ka Make— Ka Alepa ame ka Omega—Ke Alii hoi o ka Hale o Davida," a o ka Hiwahiwi, Hoano hoi a Isaia i hoike mai ai, t "Kupaianaha, o Kakaolelo, o ke-Akua mana, ka Makua mau loa —Ke Alii o . ka Malu;" a o ka Mea Hemolele a Solomon i hea. ai i kona inoa, ma ka j mele: "Owau no ka Rose o Sarona, Ame ka Lilia o na awawa: Elike me ka Lilia mawaena o na kakalaioa; Pela no ka'u mea i aloha ai mawaena o na kaikamahine; Elike me ka laau ohia mawaena o ka nahelehele. Pela ka'u mea i aloha'i mawaena o na keikikane; Ua noho iho au malalo o kona malu me ka oluolu. A ua ono kona hua i kuu ai ana." Ua manao makou he moolelo kupono loa keia a na makua Hawaii, na kahu Ekalesia, na kahu Kula Sabati, na i Kumukula ame ka poe makee pono apau ma Hawaii nei, e haawi ai i na keiki ame na haumana Hawaii a lakou no ka heluhelu ana, oiai o ka moolelo ! keia o ka Mea nana ka olelo: "Owau • no ka malamalama o ke ao nei; o ka mea hahai mai la'u, aole ia e hele i ka ! pouli; aka ,e loaa iaia ka Malamalama I e ola'i." | Aka, mamua o ko ka makamaka heI luhelu ike ana i ka mua loa o na pala- ( pala a kela kaikamahine ludaio, na ' mea hoi i lilo i kahua alakai no keia j moolelo, e nana mua ia ana kekahi I mau mahele manao ano nui, e hoaiai I ana i ka moolelo o ke kaikamahine ' nana i kakau i keia moolelo hemolele. l 1 0 Adina, ka mea nana i kakau na palapala e hoikeia aku ana mahope ae nei, he kaikamahine kamakahi ia na Manase Beniamina, noloko o ka ohana 0 luda, a he kupa hoi oia no ke kuianakauhale o Alekanederia, ma Aigupita. He mamo mai oia na Davida Esedera Manase, kekahi hoa o loko o ka Papa Kanahiku (LXX) i kohoia ai e ka Moi Tolemi Piledelepusa (Ptōlemy Philadelphus) o Aigupita ma ka B. C. (makahiki mamua o Karisto) 277, no ka unuhi ana i ka Baibala Hebera a i ka olelo Helene, oia hoi, ka Baibala i kapaia he "Sepetuagina." Mahope iho o ka pau ana o ka unuhi ia ana o ka Baibala Hebera e Esedera ame kona mau hoa, elike me ke kauoha a ka Moi o Aigupita, ua noho loa iho la ia ame kona poe hoa ma ka Aigupita, elike nohoi me na aua ame na kaohi ana a ke Alii. Ua noho oia malaila iloko o ka hanohano ame ka waiwai, a waiho no kona mau iwi malaila. O kana poe mamo mahope mai ona, no na hanauna elima, he poe kanaka kaulana loa lakou, e hilinai nui ia hoi e na 'Lii o Aigupita. He poe kuonoono a waiwai keia iloko o ka aina. Ua ili mai hoi keia waiwai apau maluna o Manase Beniamina, ka makuakane o Aāina, ka mea nana i kakau i keia moolelo. He kanaka keia i mahalo nui ia maloko o ke kulanakauhale o A!exandria, no kona naauao, ka hoopono ame ka maemae o kona ola ana, ame ka nui nohoi 'o kona kuonoono ame ka waiwai. Ua lilo ia i hoaloha no Rufus Lucius Paulimus, ko Roma Kiaaina malaila. Oiai ia he Aigupita ma ka hanau ana, aia no nae kona aloha no ka aina hanau o kona mau kupuna. Ua mau no na hoomanao ana iloko ona no ke kulanakauhale Hoano o lerusalema, ame ka Luakini Laa o lehova malaila. He mea oiaio, i kona mau la opio, ua hoouna kona makuakane iaia ma lerusalema no kona hoonaauaoia ana ma na kanawai o Mose. A ma ka wa hoi i nui ae ai kana kaikamahine, oia o Adelina, ua hoouna aku la oia iaia no ka hoonaauaoia na ma lerusalema, i loaa ai iaia ka ike, ka naauao ame ke kulana nohona o ka wahine ludaio o ka papa kiekie. A i ka hoea ana o Adina ma lerusalema i kakau mai ai oia i na palapala 1 kona makuakane. Aka, ma keia wahi o keia olelo hoakaka mua, he mea maikai, ke nanaia ka moolelo o ka Adina huakai hele ma ka wa ana ; ike mua aku ai i na pa pohaku o ke kulanakauhale o Ziona. KA IKE ANA I KE KULANAKAUHALE HOANO — NA HOOMANAO ALOHA NO KA AINA O NA KUPUNA. Mahope iho o ka hala ana o na la he umikumamahiku o ka hele ana o ka huakai hele a Adina mal ke kulanakauhale mai o Alexanderia no lerusa- j lema ma ke alahele mai o Gaza, ua hoea aku la ua kaikamahine nei (A- i dina) ame fcona poe ma ke "kaiaulu" o f kekahi lalani puu e kiei aku ana i na pa pohaku nani ame ka hale-kiai o ke kulanakauhale hemolele o 2iona. Ma

keia oioina i hoomaha iho ai ua kaoo huakai la. a lele iho la o AUiua am* kona mau hoahele ilalo. mai luua iho u iki hokua o ko lakou niau ht>lohoj,>;ja. Kukuli iho la ko lakou mau kuli. a ku lou aku la ko lakou mau piK». me aa houpo i hoopihaia me ke aaoaiio no ke kulanakauhale hoano o l\widn ame ka puu hiwahiwa o Moria. kah» iaahia ia e na kapuai wawae o Ab» ru hama, ke kupuna o na mamo o ka Ua raela. 0 Adina keia. ua wehe ae la ia i koiu uhi maka, a kulou aku la koua pv>o ū ke kulanakauhale o kona mau kupunu ine ka ilihia nui. O ka wa mua ;> • keia o kona ike ana ia lerusalemu k.kulanAkauhaie ana i iohe ai i mau la opio, mai kona mau kupu:».. i mai, a inal kona mau uuikiu nu: hoi. laia i nana aku ai maluna <1 ua ku | lanakauhale la e ku ana maluiu o k \ t puu o Moria. hu wale mai la ti<> k»>tu [ aloha no Isaaka, iaia i laweia aku a: - I Aberahama, kona makuakam» i nioha: kuni. Me hemea la ke Ike aku !a m in.i lima haalulu o Aberahama. e ohi ai: a : ka wahie, a hoouka iho la m.i k«- ku.t kana keiki o lsaaka. Me he mea ia. k. ike aku la ia, ia Isaaka e auatn.> a::a ka wahie ona e alanaia ai. me k-u:, manao ole, nona ponoi no ia pu-a *.i hie ana e halihali ana. Ke ike aku 1 ia ia Aberahanni e paa aiia i ka pa! ma kona lima, ame ke ahi e puku ak. ai i ka wahio no ka niohaikmii. Ala m;ii la iloko o Ailina na hoo;n» nao ana me ka walohia, ni» na oi. mawaena o ke keiki ame ka maku.i oia hoi, o lsaaka ame Aberahama. n. he mea la. ma ka wa a lsaaka i hoo maopopo ai. aohe keikihipa. ka mea mohai aku ai; huli ae la ia a ninau a la i kona makuakane: "E kuu makua!" wahi a Uaaka i h» •. mai ai i kon"h luaui. "Eia Wftu. e kuu keiki." wahi a k-■-na luaui. Me.he mea la. me na uiaka piha p.ihaohao a hoohuoi, uinau nuu la o Isuaka i kona makuakane: "Eia ke ahi, ame ka wahie; auh.-.i k k hoi ke keikihipa i mohaikuni?" Me he mea la, ua hioio mai ta r.o :: waimaka walohia o ke aloha ma ko \ berahama mau papaliua. a pane aku oia imua o kanu keiki: "E kuu keiki, na ke Akua n > e makaukau i keikihipa Nan;i »fiu kuni." No keia pane a ka makuu , iho la ko lsaaka leo. a elik»- m k* kihipa e alakaiia ana no kom n mohai ia aku ai i alana. hek- a< ia me kona makuakane. Aole i kana mai ko Ailina ; : . t. ha no keia hoomanao walohia : e iloko ona. Ame he mea la. k»mai la imua ona ka hihio o n . Aberahama i hana ai maluna o kM keiki. Me he mea la. ua ike iKu \\ i ko ka makuakane ame k > kei*: hoea ana aku, ma ka puu a k» AUua , hoike e mai ai ia Aberahaina 10 k.Aj; e lawelaweia ai ka oihana m-uiaikn?-! Ke ike aku la ia iko Aberaharm ha; u ana mai i kuahu. hooili aku !.i a : . wahie a kana keiki i auamo uk ai :t - luna o ua kuahu ia: alaila. n>- iu v, - maka e hiolo ana ma kona uuu ..> na, me ke aloha eha»-ha uhsl:u .. . iloko o kona houpo. l:tlau mai ! i mau lima haalulu i kana k-ik .* > pee iho la iaia me ke kaula. a! r a - kai ae la iaia a hoomoe iho 1.l ti, kuahu, maluna o ka M mea hi, ke ike aku la ia i ku Abe; ma laiau ana aku i ka pahi. a a , iho la e hou iho i kana k«*iki". Ua nalohia ae la nae keia niau ; manao walohia mai .\«iir.a ak i. ī poha ana mai o ka hauoii , .1 t.>na naau. no kona hoomanao ana ae 1 k * leo hea o ka anela o le::ova . mai ai ia Aberahama: "E Aberahama! E Ab«*r ihan.Y. * * 1 Mai kau aku oe i kou lini.i ni : ua* 0 i ke keiki, nokamea ke ik«- w. !;i makau oe i ke Akua, nok;iiu»-a. *• i ana i kau keiki jx)noi »a » " Hoomau aku-la nohoi o A h a i nana ana maluna o ke ku;.tu • i ihu o lerusalema. ike aku la ia. iu • ka puu wahie a Isaaka i auam-» t ma kahi hoi o ke kuahu i hoo; ,t ih lai hoi o lsaaka, eku ana n:; • pa. pa pohaku nani. a e olapa mai k nani alohilohi o ke gula ma ua v nui. Oiai nohoi ia e hoomau ana . - na ana. ulu mai la no na h<» :rar» ana iloko ona, no'ke oawa mala! i. •> 1 ke kakai puu ana ame kona m:u i<vx - : hoomaha ana. kahi hoi i oloi.i j.i <%■ | kino o Isaia, ke Kaula, me ka i I iwi hipopotamu. wahi a kekahi : lo kahiko; pela hoi me Davu!a hipa ame kona nani Alii; o Soi - hoi me kona naauao nui. Aia no na hoomanao ana iloko ona Kaula hemolele o ke Akua. k.i . lakou na kapuai i maau hel»* a" : na oawa, ma na puu, a ma k« ia ;clkeia wahi o ka aina o kona mau . na. Alaila, me ka hikiwawe loa. ala •- la iloko o kona noonoo ana. na tno« : lo aiwaiwa o na au i kaa hope ae. . . hof, na mea e pili ana i na hoot: kaua ia ana o ke kulanakauhale hoa; o Ziona e ko Ausuria. Peresia, Aīku; ta, ame na lahui mana a ikaika <> k honua nei iloko oia mau la. ; hoi me ka lawepioia ana aku k >:.. poe kanaka. ka ulupaia ana <> k >:.. mau pa pohaku. ame kona Luak;-. Hoano, ame ka kukulu hou ia a;u • luakini la e Ezera. Aka, ia wa. i kona noonoo ana a>- •. ka Luakinl Hoano, ua kau mai la m t luna ona ka weli hoano. aia o Mi•>■. - ke Akua, ke noho la ma kahī laa !<m loko o ua luakini la; maloko o ke t a mau loa; a mai ia wahi mai i kan: ilio mai ai Oia i na keiki a kanaelike la no me ke kamaiiio ana - kanaka ame ke kanaka. he alo n > t alo. (Aole i pau.)