Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 40, 6 October 1899 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA MEA HUNA POHIHIHI EKOLU [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA MEA HUNA POHIHIHI EKOLU

Ke Kanakauhai lioloholona opio, onmi ia? Kji "Wahine opulepuie, i aha ina? 0 Humma ko'u inoa, Owai ia? ' I ll' \aivi li Knkaniu e Sylvannx Cobb, Jr. ketahi o Kaneka ■JC i ak(iu MooM-i Kaulnna loa oo nri: a i nf*hiia mai hni e HOOULUMAHIEIIIEt mai ka »lelo [!«<ritania mai a i *a Olr\> lfatoaii, no ke Kilohana l'nokela no ka lj»hm /iawaH. MOKUNA HI. ! K® Aloha no Tta'u mea nui—Ka Hoa,Pah»ohao—Ka Hiapaiole o ka pn raifela—Owui Kela? Olal na kilihehe ana *ea na napallna o Hurttma, ua hookmi ae ia o Vori?iana i ka puliki ana o kona »an llma 1 kona /mau maka, ame na hiokloaa i keehi paa ia iho e ke aioha kt)k«xitikonu, huli mai la ia a nana mal la Hurama. a pane mai la: "Ha? o oe no ka kekahl e uwe ipu mal wēh a'u? O kuu ehaeha anei, a o kou ahaeha no '.anel hoi ia? Heaha i<rm piiikia ia'n e uwe waJe mai ai no <><• Wn? Ae. «.nwe ana aii o ka'u me» 1 «i. B »we ana a-u o kaa®, kuu wakoa. ua haaleie mai oia ia'u. Ua oia mai a'u ftku, me ka (itu«ku pooo o kona kino i na owili ''.l o kao aloka. O na j>ua nani makamoe «M'O ke kihaj>ai o kou .puuwal Ml la, .wa ako ae la no a.u ia lakou, hoolel alwi la maluna >o kona kino. \e na l*.l««o ia i kuu aioha—ua ohu nia 1 kan jHoha—ua ihaawe no k». i kuu .ilaliL Oke aloha ka'u alana iaia, a o no hoi la, eia nae. aole oia i 6«) Iki mal me a'o. Ja la, iiele oia, )iek> mo oia me kuu aloha, e leiia » koia a-i, a i hoohihiia hoi a pnd koaa kino hoīlookoa, e ohu axia nai poo a hala iiaio o kona kino. ■a Wkoino oia ia'u, lokoino oia! ] hokoiao:! Nani >ka lokoino] • fea poe lokoino aioha ole! Aihue lak<m I kaa kane, a, aihue' iakou i kahi: walwaiwnku hookahi a ua kane aloha nol ar«.i Aaawi mai .ai. A —" I ana ae.no okeia hu*"A ' mai aia hoi .hoomaha pu iho la ia me ka pane bau iole ana aku imua o i Murama. oiai ma ia wa i komo mai ai j kaam .keiki, me kekahi pa ma kona iina, a kaawi mai 1d ia Hurama. Uftii<y 4ia momona maikai i pulehuia ne ka.maiau loa. ka ukana o luna iho o na wahi pa nei. '.Ua kilihune maikai 1 ia JMna *nau aoao apau. Joe na huna paakai a«ae malkai. E mapu mai ana* ka aala o ka i'o halaholona i pulehuia. Lalau ,aku la o JHurama. i ke pa, a paa lho Ja ma kona Jima, .oiai hoi ia i' huii jte ai no, me jia jnakai ulupuniiae na *oike ana aka «haeha- Ma ia wa, hoomau&ou Atai ,ia o Morigiana i ke kamaiiio Ana.

"JB! E ai— eai on. ua maona au, maona no,au i ke aloha o kuu kane. He nul ka'u>B)au mea aL Aia 110 hoi la— ke ike aku la oe i kela mau pua maloko o .kela kiaha. Ō ko lakou aala huihui. onaona, kuipaoa oia iho la no ka'u ad. E ai oe i ka ai a ke kelki ! Aoie iai kona maknakan* i kana Joaq., a nau hoi ia eai iho nona. B ai ,paha. Aka, i uweaneLoe, no kou ikeK)le,ana i kahi i noho ai. o kuu kame, a ,no .kou aloha ia'u, nwe mai la oe? Ae. ,uw,e v oe, uwe pu no jne >eia mau pua. Ja'u. i hele .iku ai maJoko o ieuu w<ahi kihapai pua. ike akn la au ia lakau.nei e uwe mai ana ,ia'u. Kakau mal ,la, ma ko lakou mau lāhilihi aa kulu waimaka nna knlu kehau kakahiaka. Oka uwe wale mai jxo ka lakou ia'u, ,eia nae. >oie o'u ike.aku i ka uhane 4> ke.aloha

• nana OKki ana ma ko lakou mau lihi•ihi, eiike >la me ka'u e ike aku nei .i kou uhane. O keia poe pua, ike.aku la •tu i ko lakou ; mau waimaka e alohi mai ana me he mau kulu moini la. Ike aku la au i ka luliluli ana ae o ko lakou mau poo ;me he mea la e p&henehene mai ana ia'u, a pa mai la na kukuna o ka la maluna o iakou, pa-y ae )a ko lakou mau waimaka i ka holoiia. A ike iho la au, aoJe ka no'u nei Jsa lakou nwe ana mai. 0 ko lakou aala nae, o ia'u ai no ia ai nei. Aka, eai, maopopo no ia'u. ua tk« oe i kuu kane. Lokoiao oe! I kou ha'i ol® mai ia'u. Ea, e hai mai oe, ina paha ike oe iaia? Mai mai oe ia'iL E aloha mai oe ia'n? Nana mai '*'■ Pale ka pon<J! Aohe o'u wahi poooikoe!" I keia wa, me ka leo haalulu, pane »■'■ <i la o Hurama: E Morigiana, ka uhane «haeha a i' ha i ka luulau, aole au i lke iaia. e hoolana no nae oe i kou maMu. jfce hou ana. no oe iala." Aiaila, me ka pane leo ole ana mai •' aku, huli ae la ia, a hoi la ma ka puka aniani ana i noho 'i mamua iho, a nana aku la iwaho, t kahi o kana mala pua: Ku iho la ia malaila, a nana aku la 'Waho me ka mumule ame ka hakanu. * Huiiu loa kana ku ana malaila, huli mai la ia a nana mai la ia Huraa iiuliu, ia wa hanu ae la ia, me he la e hoomaha ae ana ia no ka ika"<l o kona uhane. A ia wa nohoi, hif>io mai la no kona mau waimaka ma mau papalina, a hooho ae la: Kmi kane! Kuu kane aloha ole

ia'-H* Ume kuu lei a'u i lei liookahi ai. E ka malihini, i ike aku oe iaia, hai k&u oe iaia i kuu aloha, a e olelo aku oe iaia e hoi aai. E boi mai no oia me a'u. E hoi mai m« ka lei alii a ma~ ua. Ae, he alii kuu keiki /īei. He alii nohoi oia, kuu kane. He ohana alii no ko makou.' Aloha aku oe iaia, ke ike aku oe!"

Papalu hou ae ia oia i kona mau maka me kona raau lima, a uwe iho ia. Nana aku la hoi o Hurama maluna ona» a hiki 1 kona ike ana uku i k& pau ana o kona uwe ana, a hoi ae la hoi kona ano, a ke ano maa no i loaa iaia. A x»a ka wa i alawea, hou akaa ai kona maka mawaho, ia wa i ku *e ai 4a mai kona noho ae, ame ka malie ioa haalele iho la ia ia loko o ka pumi, a puka a!ku la iwaho. Mamua naee o kona puka ana aku iwaho, aia hoi, ua peahi mua aku la ia 1 ke kaoaka opio e hat.ai aku iaia.

Uhaele aku la 'laua a hoea i ke kihapai pua, malaila huli mai la o Hu«ama a kamaUio mai la i ke kanaka ofio.

"Auhea oe, e ka opio, o keia ka wa roua loa i auau ai ko'u mau papalina »ei i nei niea waimaka. Aka, *owai la ka mea ola uhane i hiki ke uumi ■iho i kona -naau waim«ka o ke aloha, no ka ike aea aku i na haawe o ke kaumaha anwe ka luulau e kau ana maiuna o kona. kino ui a maikai. 0 ka hauoli © 'k©, uhane, o lia mea 5a nana e hoomaam&ama ioa ae i ka 'lamalama maikai v ka ui o kekahi anea kino uhaae.

"E hāi aku au ia oe, ao!ft i kana mal ka nahfCha liilii aoa o ka popo manao nmikai -i hoopunana iloko *o kela kino mamua. Ika wa mamua. hookahi popo 4fLtmana maikai okoa iloko o kona uhane, aka, i koia wa, ua wawahi ia !k<ela:popo daimana a Eaahaha ae la iloko o na apana 3ehuletu, pela i oaoaka lehn)ehu mai ai na olino ana o ko lakou .mau kukunakauliilii iloko ona, elike me na manao mokumokn a kaua i lo'he aku nei iaia e liamailio aaai ana. Ua mau no ka maemae o konaiahane— ua mau no ka ikaika o kona aoonoo, aka, ija kauliilii nae, a ua ap&oapana. '.G)Akua vale n»«ka mea hiln e hookuikui pono hou i !keia mau ajia;napana o J<a noonoo i wawahiia, e pa£ hoi n»a 1«> kulana elīke iae ko ka wa ā kinohi. © 'ko'u wa keia elhaalele ibo .-ai ia oe, aika, e hui hou ana no nae taua. B

hioomau aka no oe, ma na nana i nma

, ;mau ia oe. a ma 'ka wa e hoea mai ai •ka pilikia i ou la, alaila, o ko'ū '.wa i-a- e sioea:rnai ai no kokua anaiia oe."» "E, alia hoi oe e hele koke aku." ■ "wahi a ke kanaka opio i pane āku Ki ; 'imua o Hurama, a hooman aleu'la no i; ! Sia olēlo ana, "Ma ke alamii lrea la 9& * hoi āku mai aniei aku?" " s, Ma'--ke alahēle no a'u T 'hrēle mai -wei." "I hea oe e liōi aku ai, -a pēhea oe €.1 lioi aku ai ilaHa'?" | 'E hoi ana«n i Jamestown, a'mauka, a"ku nei' no an « ka aina ma"ldko aku o> laaii." | "Owau hoi "kekahi e hele aiku ana ij Jamestown. He wahi ukanalea'u e lawe aku ana ilalla. He mau ili, a "he-mau wahi liulu. Nolaila, *e nonoi :a'lcn au ia oe, ma ka waa kaini e hele a'kra ai a hoea' i 3Famestown.'' TTa ae mai la o Hurama nolwia nonoi' aku a ke kanaka opio. I kela wa pilka loa aku la ua kanaka iwaho mailoko aku o lea lanai, no ka hoopiha liou ana i kana pu. A mahope i'no, hele.liōloholo hon uku la ia malokao o ka paliaie a puni ka 'hale. Ao4e nohoi i liuliu mahope makau*kau ae la ke'kanaka opio me kana mara mkana. Heie mai la ia a h\n me Htrrama, ia wa i pane aku ai oia i ua kana'ka opio nei i liona ike ana aku e paa mai ana ma fee kaei ili 1 kakooia ae ma kona puhaka, he pu panapana: "Ea, :aole kena' he mea hooh<?i "holo- | holona -ahiu. Ke lke*nei au, aia oe i keia wa, malalo o ke alakai ana a Tka rula ma'lama ola kioo." "Ae. Aohe hiki ia'u 'ke lawe i "k«u pu raifela, oiai hoohahi no ona poka e lele ai ma kona wa e hoohanaia -al. He maikal keia, he lehulehu iki koia •nei mau manawa-e hana aku ai ma ke 'kau hookah'i ana, oiai i kekahi wa e konoia ana au e hoolehulehu aku i ka'n •mau hoolele -poka ana:" I keia wa, >u-haele aku la laua nei a 'hoea i kahi i waiho ai o ka waa o ke kanaka opio, a he wahi nohoi ia e kokoke ana i ka muliwai. Aole i liuliu lana «na ka waa iluna o ka Hiwai, kau aku la laua nel na Jamestown ka ihu 0 ka waa. He aneane umlkmnamalima minute mahope iho o ko latta nei haalele ana 1 kahi a laua i hoomaka mai ai e holo, aole i hoopukaia he wahi olelo mawaena o laua. Me he mea la, iloko o ia mau minute he umikumamalua. a laua e noho ana, me ka ekemu ole afcu o kahi i kekahi, ua lilo laua a i elua iloko o na noonoo ana. a kela ame keia o laua i makemake ai e haawi ana i na hoomaopopo ana. Aka, aia ma ko ke kanaka opio aoao ka manao knko e nlnau aku i kekahi mau ninau ia Hurama, aka, mamuli o kona hoomaopopo ana, he mea ano nui ka ua hoaloha nei ona e noonoo ana, ua emi pu wale iho la no kona manao ninau aku. A hala nae ka umiknmamaHma minuie o keia noho hakanu ana o laua, la wa i kamailio aku ai o Hurama i ke kanaka opio: "E kuu hoaloha, e hiki ana anei ia oe ke hai mai ia'u i na mea ano nui

loa e pili ana 1 ke olalau o kou makuahine?"

"He elua wale no mau mea ano nui loa i ikeia e a'u ma ka pilikia nana e hoomailo nei i kona noonoo ame kona ola ana. O kekahi, ua ike mai nei no oe, oia hoi, ka mea e pili ana i kana kane, ka mea ana i olelo ai, o ko'u luaui makuakane no ia. 0 kana mea nui wale iho la no keia e noke ai i ke kamailio. oia wale iho no i kekahi wa; a ma ka wa nohoi e hoea mai ai ka malihini, elike me kou hoea ana ae nei. Aka, o ka mea nuhou loa nae a'u i ike ai i kana han'a o keia la imua ou, oia kona hele ana mai a kau i kona lima maiuna o kou poo, a nana pono loa hoi ia oe. Aole au i ike i kona liana ana pen<ei i kela ame kela mea e kipa ana ma ko maua hale. Oka wa mua loa iho la keia o ko'u ike ana e hana ana oia pela. Oka lua ona mea ano nui loa ana e hana ai, a n» he mei la, he mea ia i hele a paa loa iioko o kona noonoo, oia keia: He "Wa&i pahu laau kona, a e noke mau ana la i ka hue i na lole apau o lolpo o ua pahu la a waiho i waho, me ka mawehewehe akahele

ana i kela ame lreia lole, a nana pono loa ih« la ia ma kela ame keia lole, me he mea. la, e liu3i ana oia i kekahi mea. Ke pau kona nana ana i ka lole, alaila, e Imii hele a&a 1a ia loko o ka pahu, me he mea la he waiwai ano nui loa kekahi ua hunaia iioko o ua pahu la. I kekahi wa 'e olelo mai ana ia, he dala ua mea la ana e hnll ana; i kekahi wa i»oi e olelo mai ana ia, he pepa wale no ka waiwai ana e huli ana." ! "A pehea ka pahu—he no nae paha?*' "Ae, aohe waJii pilikia o ka pahu. •Eia nae, e olelo mau mai ana ia, ua aihueia ka waiwai ana i waiho ai iloko o ua.pahu la." Ua pane mai la ke kanaka opio i keia mau olelo me ke ano e ana o kona mau helehelena. "Pehea, ua noke no nae paha ia i ka nana ma na wahi apau o loko o ka pahu? Ua loaa anei iaia lie wahi maoli ma kekahi wahi o loko o ua pahu la e hiki ai ke alakaiia Jiona noonoo hoohnoi, o kahi ia ana i waiho ai i ua dala nei ana, a pepa paha?" "Aole. Ua mania pu no na wahi apau o loko o Jca x>ahu. Aohe nakaka. aohe maoii ano iiaha o ka papa, oia mau paa no. Aol« no hoi he mau moali e hoike mai .ana, he wahi keena huna kekahi o loiko o ua pahu la" "Alaila, na lafci loa o Morigiana, ua nalowale aku kahi i waiho ai o kela mea huaa aaa eihuli mau la," wahi a. ua Hurama aiei i kamailio ae ai .iaia iho, me ka lohe«.mai o ke .kanaka opio, a iiomnau aku la nohoi ia i ke kamailio ana, " Mai poino loa ia, ina i loaa iaia iela mea huna ana e noke mau aei d«ka huli. Ae—mai poino ioa ia ina d <Joaa iaia ua mea huna la."

"E Hurama," *vahi a ke kanaka opio j opio Lpane mad ai imua o kona hoa, ! "heaha ia meaiiuna au i olelo mai la? |.E ha'i mai oe ia'ii ia mea. I nonoi aku au ia oe, e hoike mai oe ia'u ia mea huna. Ke ike Jiei au, ua ike oe i kahi mea e pili ana i ka hana nana i hookauwa i kuu.makuahihe iioko o keia mau makahiki ana e noho nei one ka .popilikia." "Pehea la, ina .au e hai aku ana ia oe 5 ua mea huna ia, a'u i olelo aku nei he xaea huna ia, e ae mai anei oe, aole oe e ninau hou mai ia'u no ia mea?" "Ae," i pane n&ai ai ke kanaKa opio. "O ua mea liuiia la, he pepa mo ia. A no keia wa, aaa ia ma kona wahi palakana loa i hunaia ai ia.'' Alaila, hoomau aku la ka pahee ana o ka waa o ke kanaka opio a hoea i keip.pule.ae. (Aole i pau)