Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 41, 13 October 1899 — Page 1

Page PDF (1.36 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Bishop Museum

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXXVIII.--HELU 41.   HONOLULU, POALIMA, OKATOBA 13, 1899.    NA HELU APAU 2776

 

PAPA KUHIKUHI.

 

@i@lo:

  Ka Liona o ka Aka   nofo   lhooke

  Ka Liona o ka Ohana o Iuda . .  3

  Ke Aloha o Kuu Makuahine . .  1

  Keia Ao, Kela Ao . . . . . . . . .    1

  Na Mea Huna Pohihihi Ekolu    3

Na Manao Pepa:

  Ua Paa ka Rula Alakai . . . . . .   2

  Ka Hopena i Ikeia . . . . . . . . . .  2

K@la ame Keia:

  Adimarala Kulukehau (Dewey) 1

  Enelani ia Travsvaal . . . . . . . .  6

  He Buke Haawi Wale . . . . . . .  5

  Hooleia ke Noi a Aguinaldo . .  5

  Ke Kumukanawai Kuikawa no

    Hawaii nei . . . . . . . . . . . . . . .  2

  Lawe Hawaii i ka Haaheo ma

    Bosetona . . . . . . . . . . . . . . . .   2

  Na Elele Hawaii no Bosetona .   6

  Na Hawii ma na Aina E . . . . . .  2

  Nuhou Kuloko . . . . . . . . . . . . .  5

  Pane no na Ninau Pili Aupuni

    a ke "Call" . . . . . . . . . . . . . . .   4

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

 

KE ALOHA O KA'U MEA I ALOHA AI.

 

Ka Mana o ke Aloha.

 

Hde Moolelo Walohia

 

  Ma ia w hoi i huli awiwi loa ae ai ke kaa ipukukui olenalena a holo aku la me ka hikiwawe loa.

  O ka leo hooho i wawalo ae ai ma ka wa mamua kokoke iho, he leo hea ia i loheia mai e kekahi poe makai kiai kulanakauhale e hele ana ma ke alanui ia wa, a he elua hoi mau kanaka e ae i lohe i keia leo kahea. "E kokua! E kokua!"

  Ma ka wa i Kolo mai ai na makai no ka pipa uwapo, a hoea ma kahi e ku ana keia mau kanaka elua i hoea e mai ilaila, no ka laua lohe ana i ka leo kahea no ke kokua, ua huli ae la kekahi o laua a kamailio aku la i na makai:

  "E na makai, he karaima eleele loa keia i hanaia malalo ponoi o ko kakou mau maka. He elua mau kanaka kela iloho o ka muliwai e aumeume mai la me na wiliau ikaika o ka muliwai. E pono kakou me ko kakou ikaika apau e hoopakele ia laua. E wiki! E wiki!"

  "I waapa!" wahi a kekahi makai i hooho ae ai, iaia i holo kiki iho ai ilalo maluna o ke alapii pohaku ma ka paia pale aoao o ka muliwai.

  Loaa aku la hookahi waapa iaia ame kona mau hoa, a hoonee aku la lakou i ua wahi waapa la iwaho, ma ke alahele e hoea aku ai i kahi a na kanaka elua e wiliia ana e ke amio a ke au. A lohe aku la no lakou i ka leo hea--"E kokua" ikeia aku la ke poo o kekahi kanaka i ka oku ana ae iluna, mailoko ae o ka wai.

  Aole i emo. hoea pono aku la kahi waapa me na makai i waena konu ponoi o ka muliwai, a i ko lakou hookokoke ana aku ma kahi o ke kanaka nona ke poo a lakou i ike aku ai i ka ea ana ae iluna, ike aku la lakou, he kanaka kekahi ana e paa ana, a e hoolana ana hoi i kona poo maluna ae o na haale wai apiipii o ka muliwai.

  Ia wa me ka awiwi nui, o  aku la lakou i kekahi hoe i ke kanaka e paa ana i kona kokoolua; aka, aole nae hiki iaia ke hopu mai i ua hoe la, oiai ua hele oia a opili i ke anu o ka wai a maeele nohoi me ka mauluulu no ke kaumaha o ke kino kanaka ana e hapai ana.

  Ia wa ua kikoo aku ia kekahi makai ma ka aoao o ka waapa, oiai hoi kona mau kokoolua e kalele ana ma kekahi aoao o ka waapa, i ole e kahuli ka waapa. Ua loaa aku la ka lole o ua wahi kanaka ia. Aka, pane mai la pae ia me ka leo ano nawaliwali no:

  "E hoopakele mua oe i kuu hoa nei oiai, oia o maua kai pilikia."

  Me ka hookuu ole ana hoi o ka makai i ke kanaka i paa mua aku ai iaia, ua lalau aku la no ia i kona kokoolua. a o lua a i elua me na auneki wai puanuanu o ka muliwai Seina, kau ana iluna o ka waapa. O keia makai nana i hana i keia hana ikaika, oia no kekahi o na makai o loko o ke kulanakauhale o Parisa, no kona ikaika ma ka hapai ana ma na mea kaumaha. He hiki iaia ke lalau iho i ke kua ku'i hao o ka amara me kona lima hookahi, a kaikai ae me ka maalahi. A i kona hapai ana i na kanaka elua ana i hapai mai ai mailoko mai o ka muliwai a kau iluna o ka waapa, ua haawi oia i kona ikaika apau. me ke koe koena ole.

  Hookahi o keia mau kanaka e ola ana no ia; aka. o kona kokoolua, e waiho oni ole ana ia maluna o ka waapa, a ma kona ano apau, me he mea la. ua lele loa ka hanu ola mai iaia aku.

  I ka pili ana aku i ka paia pale pohaku o ka muliwai, ua kaikai ia aku la ke kanaka i hele a pau kona ola, ka mea hoi a kaua, e kuu makamaka heluhelu, e olelo iho ai, aohe ia he kanaka e ae, aka, o George no ia, a hoea iluna o ka uwapo kahi a na kanaka elua, e ku mai ana. Alaila, mai ia wahi aku, lawela aku la laua nei no ka "halewai" (police station). a i ka hiki ana ilaila, holo loa aku ia kekahi makai i kauka.

  Ma keia huakai hele, mai ka uwapo aku a hoea i ka "halewai" o na kanaka malihini kekahi elua. Hookahi o keia mau kanaka he Naita oia no ka Legiona Hanohano.

  Ma ke kauoha a keia kanaka ua waihoia iho ia o George maluna o kekahi bela moe, a noke iho la he eha kanaka i ka anaanai a kuakuai i kona mau lima, na wawae ame kona kino nohoi, aka, aole i makili ae he wahi me hoke no ke ola iloko ona.

  Ua lilo keia mea i kumu hoopilikia loa i na noonoo o ka poe apau e ku ana ma ia wahi. Aia hoi ma kekahi wahi kuono o loko o ke keena i waiho ai ke kino o George, e pupue ana kahi kanaka i lele mai ai me ka wiwo ole ame ka makau ole iloko o ka muliwai, no ka hoopakele ana ia George. E pupue ana ia, me ka haikea pu ma kona helehelena apau. a e hoike mai ana hoi ma kona mau maka, na ouli o ke kaumaha ehaeha, me he mea la e uwe kanikau ana kona uhane.

  Oiai ia e noho ana, aia hoi, huli mai la ka Naita o ka Legiona Hanohano a ninau mai la:

  O oe paha ka mea i ike maka i ka hanaia ana o keia karaima?"

  "Ae," wahi a kahi kanaka i pane mai ai.

  "Owai kou inoa?"

  "O Petero Rikeke (Pierre Richards."

  "Ua kamaaina no anei oe i keia kanaka opio poino e waiho nei imua o kakaou apau?"

  "Ae."

  "Owai kona inoa?"

  "E kala mai oe ia'u, no ka hiki ole ia'u ke pane aku i haina no kau ninau, e Monesiu. Manao au i ka oihana makai au e hoike au ai i ka inoa o keia keonimana opio," wahi a kahi Rikeke i pane mai ai.

  "Mai hopohopo oe no ia mea, e kuu hoaloha maikai. Owau no ka lunakanawai hoomalu o loko nei o keia okana aina o Parisa nei. O ko'u inoa o Durana."

  I kela wa i mohala maikai ae ai na helehelena o Rikeke, ame ka hoomau ana o kona mau maka i ka nana ana mai maluna o Durana, pane mai la ia:

  "O Monasiu Durana oe, ka luaui makuakane o Mademoasela Durana, hoaloha oiaio o Robata de Malatere? Ae--ae. Ua pono. Nau ame a'u e hooko aku i kahi e manalo ai keia koko hala ole!" wahi a Rikeke i pane pihoihoi mai ai.

  "Heaha ke ano o kau olelo?" i ninau aku ai o Durana me ke ano pihoihoi i kehi Rikeke.

  Me ka waimaka e hiolo ana ma na papalina o Rikeke, ame ka lima haalulu e kuhikuhi ana i ke kino hanu ole o George, pane mai la ia imua o Durana:

  "E kuu haku, o ke kino make au e ike iho la, a e waiho ae la hoi imua ou. oia no ke kino make o George Lamabereta, ka hoalohapili paa a oiaio loa bereta, ka hoaloha pili paa a oiaio loa kino o kuu haku opio! Ua make--ua pau ke ola--ua hala ka uhane. Ua powaia oia e na kauwa lima koko a Kauna e Derene, a i ole, eia ponoi iho no."

  I kela wa i hooho ae ai o Durana he leo hooho haalulu, a haule ino iho la ia maluna o kekahi noho, me ka pane leo ole ana. A uhi ae la ka haikea pu ma kona mau helehelena apau, a liuliu ku ae la ia iluna. hele aku la ia a ma kahi e waiho ana ke kino o George Lamabereta, a haha iho la kona lima ma kona houpo, a pane ae la:

 

  "Dead! Dead! Poor, poor George!"

                   (Aole i pau.)

 

KEIA AO, KELA AO

KE KAMAHAO O NA KAMAHAO.

Uauhiia  -  Hooulumahiehie no KE KILOHANA

POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MOKUNA II.

KA APAU LAAU KUPAIANAHA.

  I kekahi la ae, ma ka hora 12 ponoi o ke awakea, la wa i hele aku ai au i ka hale hana o Rafael Cellini, me ka oluolu maikai o ko'u kino, ame ke ohaoha maikai nohoi o ko'u manao. ma na ano apau.

  Iaia e hele nei, ua komo iho la keia noonoo iloko o'u, o Rafael Cellini, he kanaka keonimana oiaio loa ia. He kanaka ia e hiki ai i kahi wahine ke haawi aku i kana mau paulele ana no kona palekana malalo o kana mau kiai ana ame kana mau malama ana. O ka noho pu ana me ia, kamailio ana me ia, a hele holoholo ana me ia, o kahi wahine, aohe ana mea e hopohopo ai. O keia kulana hiwahiwa i loaa i ke keonimana oiaio, aia ia iloko o Rafael Ceillini. Nolaila, me keia manao, hoea aku la aa i kahi o na hoaloha nei o makou.

  I ko'u hoea ana aku nae ilaila, aohe mea o loko o ka rumi e noho mai ana a o ka'a mea o ka ike ana aku, me ke pahaohao nohoi o ko'u noonoo, oia kekahi ilio Nu Faunalana kino maikai a hiehie e moe mai ana ma ka papahele, I kona ike ana mai nae i ko'u komo ana aka ua ala ae la ia iluna, hooluliluli ae la i kona kino, a noho iho la ilalo, mamua pono iho o kahi a'u i noho iho ai, maluna o kekahi noho. Ia wa hapai ae la ia i kona wawae akau, a haawi mai la ia'u, me ka oni ana ae o kona huelo punonohu maikai.

  Lalau aku la au i kon wawae. me he lima la ia no kekahi hoaloha i kamaaina loa ia'u, a mahope pa'ipa'i iho la au i kona poo, me ka hamohamo ana iho i kona hulu. Aia hoi iloko o'u ka noonoo hoohuoi, he malihini loa keia ilio ia'a, a pela hoi au iaia, eia nae ma keia ano hana a ua ilio nei ia'u, me he mea la ua kamaaina mana i kahi ame kahi.

  Noonoo iho la nohoi au i kahi i hele mai ai nei ilio, a owai la hoi kona kahu. Aole nohoi an i ike iki i nei ilio maloko o ka rumi o Rafaelo Cellini i na wa e ae apau mamua aku a'u i hele mai ai ilaila. O ka mua loa iho la keia.

  Mahope iho o ko mana hoolauna ana--ae--ke kanaka ame ka holoholona--haule iho la ua ilio kamahao nei a moe iho la ma kuu mau wawae, aka. i kela ame keia  wa no nae, e aea ae ana no kona poo iluna a nana mai la ia'u me na helehelena ao aloha, a oni ae la nohoi kona huelo. Olelo wale iho la no au iloko o'u: "Kohu kanaka maoli ka hoi ka hana a keia ilio."

  Ia'a hoi i nana aku ai i kahi i kau ai o ke kii a ko'u naau i hoohihi ai, a i makemake loa ai nohoi, ike aku la au ua uhiia a paa ua kii la i kekahi uhi veleveta alaula kaekae lopi gula i milo pu la me na maawa lopi o na hooluu like ole.

  Aia hoi maiuna o ke "kil" e paa ai ka lole kaha kii a ka mea pena, ike aku la au i ka lole i lena pono ia kona iaula ame ka loa, a molio pono, a hoomanao ae la au, o kahi paha ia a Raiaela Cellui e pen aku ai i kuu wahi aelehelena nananakea.

  Ia'u e noho ana iloko o ka rumi, oiai nohoi kuu hoaloha Nu Faunalana e hiamoe ana, ke ike la au i ka makolukolu iho o na kikiki ana a ka wela o ka la. Ua hele o lokoo ka rumi a loaa wahi ea haihui ole. Ke ike iho la au i ka hoea ana mai a ka ono wai i kuu puu, a ia wa i a-au ae ai ko'u mau maka ma o a maanei o ka rumi, e nana ana hoi o ko'u ike aku i kekahi kiaha a pika wai huihui paha, i hiki ai ia'u ke kii aku, a kinai iho i ka ono wai e holapu ae ana iloko o'u.

  O ka'u mea nae i ike aku, oia kekahi omole aniani a-i loihi a poepoe maikai ka "hue" ae o lalo e kau mai ana maluna o ke pakaukau. ike aku la au ia loko o ka omole i ka aliali maikai mai a ka wai.

  Ia wa ku ae la au iluna mai ko'u noho ae, a hele aku la au a lalau aku la i kekahi kiaha e kau ana maluna o kekahi papa kau kiaha. Lalau aku la au i ka omole wai e kau ana ma ke pakaukau, ninini iho la i ka wai iloko o ke kiaha, a kaikai ae la au i ua kiaha la no ka inu ana ae. O  ka wa no ia i kaliia aku ai ke kiaha mai ko'u lima aku. a poha ana hoi ka leo o Cellini ma ko'u pepeiao me ke kuoo ame ka ikaika:

  "Mai inu oe i kela! Aole. Aole hiki ia oe ke inou ae, Ke kauoha paa aku  nei au ia oe, mai inu oe i hookahi wahi kulu o keia "wai!"

  Ma ka pahaohao loa hoi o ko'u noonoo, nana aku la au iaia. Ike aku la au, ua haikea pu kona mau ano apau. Alaila ninau aku la au iaia:

  "Ea, ke papa io mai nei anei oe ia'u i ka inu ana i ka wai? Aole anei oe i poina ia ee iho? Heaha hoi ka pilikia ke inu au i ka wai maloko nei o kou keena hana? Kai nohoi ua noa i kou mau hoaloha na mea apau oloko nei?"

                      (Aole i pau.)

HEIHEI MOKU HOOKEALAKELA O KE AO

 

AOHE MEA I EO AI.

 

  Ma ke ku ana mai nei a ka mokuahi Mariposa ma ke kakahiaka Poaha nei, Oct. 12. mai Kapalakiko mai, i loaa mai ai ia makou na lono e hoike ana no ka heihei ana mai nei a na moku kaulana loa o ke ao nei--ke Columbia ame ke Shamrock.

  O keia heihei i malamaia mai nei mawaena o ka moku Aeto "Columbia" ame ka moku Liona "Shamrock" ma ka la 3 iho nei no ia o keia mahina. O keia na moku i miloia a i hanaia ko laua mau kino e na olehe akamai loa i ke kapili moku ma Amerika ame Enelani. Pela me ko laua mau pepe ame ko laua mau kaula kaohi a hoopaa o na ano apau. Ua hana wale ia no malalo o na loina akamai i lolii ia e ka noeau o ke kanaka. Ua hanaia keia mau moku elua a paa pono me na makaukau i omauia iho e ka poe na lakou laua i hana. A o ka mea wale no i koe, oia ka makani ame ke kupono o na oni ana a ke kai no ke kulana hana i makemakeia no ia la.

  Ma keia heihei ana, ua kaula he Rula Alakai no ke ano e loaa ia ka lanakila i ka nioku o laua e ko ai ia rula, oia hoi, "O ka moku e hoea e ana i ka pahu holo iloko o elima hora ame ka hapa, e kuea wale ia no ia heihei."

  Oaiheihe ,wrhii hUo:e oT,mh    k

  O kahi i heihei ai aia no ia ma ke kaikuono o Sandy Hook.

  O ka moku mua o ka hoea ana mai ma ka pahu holo oia ka moku Pelekane "Shamrock," i koloia mai e ka moku-kolo moku "Lawrence." I ka hora 10 ponoi, ua nee aku la ua moku Pelekane nei no ke alahele hookikahakiha me ka paihi hiehie o kona mau pea i uuia ae. Maluna ona, oia o Hogarth ame Wringe kona mau hookele, Hope Komodoa Sherman Crawford ame Hugh McGill Downey o ka Hui Moku Heihei Roiala o Ulster, Ratsey, ka mea humu pea Hamilton ame Henry F. Lippeti. O ka inoa hope nae he hoa oia no ka Hui Heihei Moku o Nu Ioka.

  Ma ia wa noho i hoea mai ai ka moku Amerika "Columbia" me kona mau pei elua i kauia, a e pohoia ana e ka makani. Maluna hoi ona, o C. Oliver Iselin ame Mrs. Iselin, Kapena Herreshoff, William Butler Duncan, Jr., Kapena Woodbury Kane, Herbert Leeds, Newbury Thorne ame Hugh Kelly, Kakauolelo o ka Hui Heihei Roiala o Ulster.

  Mamua ae o ka hoea ana aku o ka wa e holo ai ua mau "moho aukai" nei, aia hoi, ua lawe aku la ka moku "Shamrock" i ka huli hikina, a o ke "Columbia hoi i ke alahele komohana. A i ko laua huli hoi ana no ka hoomaka i ka holo heihei ana, e hoi komohana mai ana ke "Shamrock," a e hoi hikina aku ana hoi ke "Columbia." A huli, "a oe i ka nalu" holo aku la ua mau moho aukai nei.

  Nee aku la ke Shamrock no ke ala heihei, hora 11 me 15 minute ame 37 sekona.

  Nee hoi ke Columbia i ka hora 11 me 16 minute ame 20 sekona.

  Ua like me 43 sekona ke ka-wa mawaena i loaa mua i ke "Shamrock" ma keia holo ana.

  Aia ke "Shamrock" mamua ke panee haaheo aku la nohoi ke "Columbia" mahope. Kaulike aku la na ihu o ua mau moku nei i ke komohana. I ka hiki ana i ka hora 12 o ke awakea, aia no na "nene Pelekane" ke hele la mamua. Ma ka hora 12 me 15 minute, loli ae la ka pa ana a ka makani i ka Akau komohana, a oiai o ke Columbia ka moku ma ka huli pili aina, ua loaa e aku la ia i ka makani, a emoole puka aku la ia mamua o kona hoa paio, a lilo aku la oia ka mua.

  Ma keia holo ana a ua mau moku nei ua aumeume like no laua i na puka poo ana mamua o kahi ame kahi. O ka mea mua nae o laua i hoea mua i ka pahu owaho loa, ua hoea e ke "Columbia" ilaila ma ka hora 1 me 37 minute ame 57 sekona; a o ke "Shamrock" hoi ma ka hora 1 me 39 ame 58 sekona. He 15 mile keia i holo ia ai e na moku elua, mai loko aku nei a hoea i ka pahu o waho. Ua holoia e ke Columbia keia kowa iloko o 2 hora 21 minute ame 37 sekona; a o ka manawa holo hoi o Shamrock iloko o keia kowa, he 2 hora, 24 minte me 21 sekona.

  Ma ka huli hoi ana o na moku, ua loaa ole ia laua ka manawa i hoopaaia ma ka Rula. Eia nae, ma ka wa i kukalaia ai "Aohe heihei," e holo ana ka moku Pelekane he aneane hapaha mile mamua o ke "Columbia," oiai nae ke "Columbia" e hoomaka aku ana e hookolo ma ka meheu hoopau pokole i ke kowa kaawale mawaena ona ame kona hoa paio. Me he mea la o ka hora 3 me 35 minute paha keia ia wa. I ka hoea ana i ka hora 4 ponoi, ua ikeia. he elima mile ke kaawale o laua a i elua mai ka pahu holo aku, a nolaila ua hoopau wale ia ka heihei. Ka manao nui o ka Rula Aelike, oia ka hiki e ana o kahi moku i ka pahu hoomaka mamua ae o ka hora 4 me 45 minute oia la.

  O ka nui o na huli i hanaia e ke "Columbia" ma ke ala hele huli hoi iloko o ke kaikuono, he 25 no ia, ia 23 huli ana i hanaia e ke "Shamrock;" a na keia mau huli ana e ua mau moku la iloko o 12 mile. O ke kowa kaawale i ikeia mawaena o ke "Columbia" ame ke "Shamrock" ma ka wa i "kuea" wale ia ae ai ka heihei, he hapaha mile wale no ka mamao.

 

ADIMARALA KULUKEHAU

 

Ke Pookela Loa o na Adimarala

o ke Aupuni Aeto.

 

Palanehe i ke Awa o Nu Ioka.--Ka

Ka Hookipa Hiwahiwa

Lua Ole.

 

  He 17 la i kaahope ae nei, oia hoi ma @okakahiaka nui ponipono o ka la 26 o Sepatemaba aku nei, ua komo palanehe loa ae la ka mokukaua "Olimepia," e hali ana ia Adimarala Kulukehau (Dewey) ma ke awa kuwaho o ke kulanakauhale o Nu Ioka, me ka hoopuoho ole ia ana o na kanaka o uka o ka aina, elike la no me ka ua "Kae'ae'a" nei palamino malu ana iloko o ke kaikuono o Manila ma ke kakahiaka o ka la 1 o Mei, o ka makahiki i hala. Ma ka wa a ka mokukaua Olimepia e au palanehe aku nei no ke awa o Nu Ioka, kahi o kona pahu hopu aumoana loihi, he wa ia e uhi paa ana ka "uhiwai" maluna o ka ili apiipii o ka moana, nolaila, i hunaia ai kona kino mai ka ike ana'ku a na kanaka o uka aku nei o ka aina. Ma ia po nae, ua manao loa na Luna Aupuni Poo ma Wasinetona, a pela no me na Luna Aupuni e ae ma ka huli hikina o Amerika, ame ko laila mau makaainana, aia ka moku Olimepia ma kahi he 600 mile ka mamao mai na kapakai aku o Amerika Huipuia; aka, ma ka wa i mawehe ae ai ka uhiwai a o ka "ohu hulii" hoi i ka ilikai, ma kela kakahiaka nui, aia hoi, olapa pioo ae la ka lono uwila e haluku ana iloko o na keena oihana o ua Luna Aupuni ame na poe knonoono o loko o ke kulanakauhale. "Ua ikeia ka Olimepia!" Ma ia wa, aole no i oili loa ko ke kulanakauhale, mai na haalipo ana mai a ka hiamoe, eia nae, i ka owe ana o ka lono, ua hoea mai o "Kulukehau, ka Olali o Manila," ua puunaue pokole ia neia mea he ono hiamoe e na mea apau, a elike me na Sepania pioo o ke kai o Manila i hopu pupuahulu ae ai i ka lakou mau mea kaua, no ka mahamaha ana mai ia "Kulukehau," pela iho la ka pupuahulu o na oni pioo ana a na mea apaa o Nu Ioka, mai ka poe iloko o na hale aniaui, a hoea aku i na anee alanui.

  Ae, ua hoi mai la ke Pookela Loa o na Adimarala o ke Aupuni Aeto! Aole nae elike me Kaisara o Roma i huli hoi ae ai i kona kulanakauhale, me na auwaa i piha i na pio--kane, wahine, ame na kamalii o ke kumakena ame ka waiohia ehaeha! Aole hoi elike me Tito, e hookakaiapola ana mahope ona i ua poe pio o ka Iuda, me ke aloha ole. Aole ia i lawe mai i na pio i haule mai ai iloko o kona mau lima ma ke kaikuono o Manila; aka, oia iho no kana i hoihoi mai i ka home, me ka puia ana i ke onaona no kana mau hana kaulana, a lua ole hoi o ka wiwo ole i ikeia ma na moolelo kaua moana o keia au e nee nei.

  Ma ka wa a ka "Olimepia" i komo mai ai mawaho mai o ka lae o "Sandy Hook," e ku ana ua "Kae'ae'a" nei o na kai o Manila, ma ka papa aniani o kona moku, kahi nohoi ana i kua ai, ma ke kakahiaka o ka la "popilikia" o na mokukaua Sepania ma ka Pae Aina o Pilepino. Ma ia wa i kaalo aku ai ka mokuahi "Monmouth" iaia i hoopuka aku ai no waho o ke kai hohonu. Ma ka wa i hoomaopopo aku ai na poe apau o luna o ua moku la o ke Aliiwahine Aukai" Olimepia keia e komo mai ana, oia ka wa a lakou i kipoka aku ai me ko lakou mau leo e huro ana, a la wa i wehe ae ai o "Kuiukehau" i kona papale kapu. Ua hookokoke aku la ka mokuahi "Monmouth" i kana holo ana ma kahi kokoke loa i ka Olimepia, me ka hoomau ana nohoi o na ohua o ua moku la i ka huro ana me ka piha ohohia ame ka ulumahiehie. A ua lohe aku la na mea apau i ka pane ana mai a ka "Olali" o Manila. "Thank you!" me ke kunou ana mai nohoi o kona poo imua o ka poe e huro aku ana iaia, a e noke aku ana i ka wiliwili i ko lakou mau papale, me ke kowelo ana aku hoi i ko lakou mau hainaka. Ua kani pinapinai ae la nohoi ke oeoe o ka mokuahi, a ua ulumahiehie maoli na mea apau.

  Oiai hoi ka Olimepia e komo ana i ke awa. me ka hiehie nui, ia wa i uina mai ai na pu o loko o ka papu Hancock. Hakui nakolokolo mai la ua mau pu la, a pau pono na pu aloha he 17. A ma ia wa i hoaui iki ia ae ai ka holo ana a ka Olimepia, a poha aku la ka leo o kona mau pu kani pinai, kela mau pu hookahi no i hoonakolokolo ai i na paia lewa o ke kaikuono o Manila. Ma ka wa hoi i kipu aku ai ka Papu Hancock, ua ikeia ka oni ana ae o ua "Koa nei o Manila," me he mea la, ua loko ae la iloko ona na hoomanao ana no kona komo ana i ka ehuehu o ka hoouka kaua ma Manila. Ma ka wa hoi e niau aku ana ka Olimepia, e haule iho ana he kilihune ua, a e pio ana ke anuenue, a ia wa i hooho ae ai na kanaka he mau tausani ko lakou nui, "Ka Lei Anuenue o Dewey (Kulukehau)." A o kekahi poe hoi, hooho ae la, "Ka Laki o Dewey!"

NA HOOHIWAHIWA.

  NU IOKA, Sep. 28--I keia la i paa pono ai na moku apau o loko nei o ke awa, mai ke nui a ka liilii, i na hae e welo kapalili ana i ka makani.

  Ma ka hora 1 a oi o keia la i malamaia ai ka huakai hookahakaha nui a na mokukaua i ike ma ka moolelo o Amerika Huipuia nei, a o keia hookahakaha hiwahiwa nae i haawiia no ka "Olali" ia o Manila. He 20 paha minute mamua ae o ke kana ana o ka hora 1, ua haawi ae la ka mokukaua Olimepia i ka hoailona. "E makaukau!" Ua hookoia ae la keia kauoha e ka mokukana Nu Ioka. a holo aku la ia kauoha hookahi i na moku e a@ apau o loko o ka huakai. Ua hukiia ae la na heleuma o na moku apau. I ka hoea ana i ka 4 minute a kani ae ka hora 1, ua haawiia mai la ke kanoha e oni na moku apau no mua. I ka wa e nee nei na moku me ka hiehie nui no uka o ke awa, ma ke ala e pae aku ai i ka Ilina kupapau o Kenerala Kalani i waiho ai. E pio ana no ma ia wa he anuenue. Ua hiki aku ka nui o na moku i komo ma keia huakai hookahakaha i ka 1,500. a he 2,000,000 poe kanaka e huro ana ma uka aku nei o ka aina.

  Ua puia ae la hoi ka lewa i na leo kana o na oeoe, na bana puhi ohe e kana ana, na pukuniahi e wawalo ame na leo huro o na kanaka. E kani ana na pukuniahi o loko o na papu. He lua ole keia huakai hiwahiwa i haawiia no Adimarala Dewey.

  Mawaena o na mea hoikeike hanohano loa i ikeia ma keia la, oia no kekahi "lana aukai" i hanaia me ka nolau loa, oia hoi:

  He "kao" keia i hanaia me na kii hoohiwahiwa. Aia mamua ona he mau poo lio ekolu. me ko lakou man wawae e pipio ana, me he mea la e kope ana i ka wai. A mahope pono aku o keia mau poo lio ekolu he kanaka e ku ana maloko o kekahi "iwi" papana keokeo. E paa ana kona @ima akau i na kaula-kaohi o na lio, a e paa ana kona lima i ke kookoo "hoano" o ekolu manamana. Me he mea la o Dewey keia kii. Aia ma ke kahua ma hope ae, he mau anuu e hoopuniia ana e kekahi mau kino wahine me na p@ puhi. Ma ka anuu kiekie ae hoi. @ puoa poepoe i hoonohoia iho ai ke kii wahine hoailona o ke "Kuokoa," ka hoailona Aupuni nui o Amerika. "Liberty." He ku keia kii i ka hano haweo.

KA HOOHIWAHIWA O KA IO.

  NU IOKA, Sept. 29--Ua ulawena pu ke kulanakauhale o Nu Ioka nei i ka malamalama o na kukui lamalama o ka po. Ua hunaia aku ka malamalama o na hoku i ka poiuiu o ka lewa. Mauka nei o ka aina. a maluna o ka ilikai, he malamalama wale no ia o ka uwila ame ke "ahi" maole, e pu-a @na iloko o na aniani ame na "ipu" i hanaia me na wai hooluu like ole o kela ame keia ano. Ua himeni pualu ae la na oeoe o na mokua@ a o ko lakou mau leo huiia, e hone ana no ia mai ka leo uwouwo. ka nunulu kohu um@ pipo, ke kani @eoe kakanai'a a pela wale aku. A me he mea la e aku henehene iho ana na puali "Anela" o ke Akua, i ke kupaianaha o keia mao kani pioo ma ia po. He ku i ka himiu na hana hoikeike o ia po. E hoholo ana

KA ULUMAHIEHIE O KULUKEHAU

  NU IOKA, Sept. 29. I keia la i haawi aku ai no minaoa kanaka i na hoohanohano hiwahiwa loa ana i ka Olali o ke kaikuono o Manila. O ka huakai hookahakaha o na moku, oia ka lua ole i ikeia ma ka moolelo o Amerika Huipula nei, a o ka hoikeike "lamalama ahi" o keia po, aohe no ona lua i ikeia ma Amerika nei. Ua olelo ae o Adimarala Dewey i keia po, penei:

  "O ka hookipa o keia la iho la, ua oi aku ia mamua o ka'u mea i manao mua ai. He kamahao maoli no. Aole loa au i ike i ka nui o na kanaka e puukiuki ana ma kahi hookahi. elike iho la me ko keia la. He oiaio, ua lolokn kuhohonu loa ia ko'u puuwai--aole a'u mea e olelo ae ai. O ke pookela loa keia o na la o kuu ola ana."

 

KA HUAOLELO A KE KAMAAINA

O HONOLULU

 

No ka Huaale a Doan no ke Kikala

Hanenee ame na Puupaa.

  Pela iho la anei? He oiaio anei? O keia na ninau a kela ame keia kane a wahine ma Honolulu, i loohia i na ehaeha a ka ma'i o na puupaa e ninao ai. ma ko lakou wa e heluhelu ai i na moolelo i hoolahaia iloko o na nupepa no na laau i oleloia he ola ua ma'i la. Heaha la ka hopena i hooholoia. no ka mea e pili ana i ka oiaio o keia man ola ana i oleloia, aole nae hiki ia lakou ke kanalua i keia mahope ae nei oiai ma Honolulu nei i ikeia aiia mea. a oia h@i koeamaiiieka? (!H(lei, .mjm a oia hoi ka mea i ikela e kekahi ka naka kuonoono.

  Penei ka olelo a Mr. Cyrus S. Edison o Kapiolana Park o kela kulanakauha le: "He kahu kaa ka'u hana, a na hoea mai au ia nei he 15 makahiki i kaa hope ae nei. Mamua aku, ua kalaiwa au i ke kaa ohua ma Amerika Hu@puia Mamuli o keia hana, e hele mau ana au iwaho ma na kau apau, a oia k@ kumu i loaa ai au i ka ma'i ma kuu ma@ puupaa. Ua loaa no au i na ouli m@a mau o keia ano ma'i a kii aku la au i na laau lehulehu wale o na ano he na@ i mea e ola ai au. Aka, ua puhili ia mau mea apau. a ma ka wa a'u i aneane ai e hoopau i ka manaolana o ke ola, ua lohe iho la au no na Huaale a Doan no ke Kikala Hanen@ ame na Puupaa, a kuai aku la au mau huaale oia ano ma ka Halekuai Laau Lapaau o Hollister Ma. He oiaio, ua loaa ia'u ka oluolu mai ia mau huaale mai. a ua mahalo loa au no ka hopena i loaa mai ia'u mai ua mau Huaale nei."

  E kuaiia ana na Huaale a Doan @o ke Kikaia Hanenenee ame na Puupaa e na poe kuai laau lapaau apau. Kumukuai he 50 keneta no ke poho, eono poho no $2.50. E hoounaia aku no ma ke eke leta e Hollister Drug Co. Honolulu, na Agena Kuai Nui no ko Hawaii Pae Aina.