Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 41, 13 October 1899 — HOOLEIA KE NOI A AGUINULDO [ARTICLE]

HOOLEIA KE NOI A AGUINULDO

I — i MANILA, Oct. 1., Awakea. —Ua lawe | mai ke Komisina Maluhia o ka poe Pilipino ma ke kakahiaka o nehinei, he noi mai a Aguinaldo mai, e aeia aku oia e hoouna mai i Elele mai kona Aupuni mai, e kukakuka no ka maluhia. Ua Hoole aku o Kenerala Otis i keia noi. E malama hou ia ana no nae he Aha Kukakuka hou. WASINETONA, Sept. 20.—Ua loaa mai nei i ke Keena Kaua keia mahope "MANILA, Sept. 30.—-Akukana Kenerala, Y/asinetona: Ua loaa mai nei ia'u he palapala i kakauia ma ka ia 12 aku nei. mai a Kenerala Garcia mai. ka mea e noho alihikaua kiekie ana no na poe koa kipi apau ma Mindanao. Ua hoike mai ia i kona makemake e haawi mai i ka aina apau ia Amerika Huipuia, a e haawi pio mai hoi i na lako kaua a na poe kipi."—OTlS. WASINETONA, Sept. 30—Ua hoohauoli nui ia na luna aupuni poo ma Wasinetona nei, no na lono i loaa mai no ke kulana kaua ma Pilepine, elike me ia i loaa mai nei ma na hoike pili Aupuni ama na lono palapala e ae. O ka lono e hoike ana, no ka makemake ia ana e haawi pio ia mai ka hapa hikina o Mindanao, e hoike ana ia i ka manao o na kanaka o na mokupuni hema e apo mai i ka Mana Aupuni Amerika. Mamua aku nei no, ua nonoi mai keia poe e haawi pio mai no lakou, me ka olelo ana mai nae, ina e lanakila ana o Aguinaldo maluna o Amerika Huipuia ma Luzon, alaila, e hooI kuuia aku lakou mai ka noho ana mai malalo o Amerika.

HOOKUUIA MAI KEKAHI POE PrO AMERIKA E NA PILIPINO. MANILA, Sept. 30., hora 7.30 p. m.— I keia kakahiaka i hoea mai ai ke Komisina Maluhia o na poe Pilipino, e ukaliia ana hoi e na pio Amerika. He poe pio Sepania hoi kekahi i hele aku no ke alanui hao, me na kauwa ame na kaa bufalo e hali ana i na ukana. Ma Sana Ferenado, halawai mai la ke kaa ahi e hali ana i ke Komisina ame na pio i Manila me ke kaa kuikawa e haii ana ia Mekia Kenei'ala Otis, ame na Kenerala Lawton ame Bates ame Schwan i Angeles, ma kekahi huakai makaikai. He umikumamaha ka nui o keia poe pio. Ma Tca hora 9 ikeia aku la kekahl puulu kanaka e hele mai ana ma kela aoao mai o ka muliwai, ma ke alahele e hoea mai ai i ka uwapo nana i hookaawale i na pualikoa elua, me ke kowelo ana mai i na hninaka maluna o na welau ohe loloa, a ku mai la ma kela aoao o ka uwapo. Ua hele aku la hoi o Mekia Shields ame elima mau j koa maluna aku o ka uwapo me na I hainaka keokeo ma ko lakou lima. Ua [ ku mai Ia imua o lakou o Kenerala Alejandrius, he wahi kanaka wiwi pilalahi hoi, a he 32 paha ka nui o kona mau makahiki. Pela nohoi o Lutanela Konela Orino ame Mekia Ortes, a he hapa Geremania keia kanaka, a he makaukau loa oia i ke kamailio ma ka Olelo Beritania. Mahope iho, kai huakai mai la he umikumamaha poe Amerika e hele mai ana mawaena o na koa Pilipino. He maikai na hiohiona ame na helehelena o keia poe Amenka. Ma na hoike mai a na Amei'ika i hookuuia mai la. ua malama maikai loa ia lakou e ka poe Pilipino. Ua malamaia lakou i ka ai maikai loa, hoonohoia maloko o na hale maikai, nui ka waina. a ua haawi wahi dala ia mai nohoi lakou. Ua hele aku o Aguinaldo a lulu lima pu me lakou. He ekolu nae poa o lakou i haawi ole i ko lakou mau lima ia Aguinaldo. Ua hai mai keia poe pio i hookuuia mai la. ua hoike mai na Pilipino ia lakou, ua "kaea" lakou i nei mea he kaua, aka, aole nae lakou e hooki ana i ke kaua ana no ke kuoleoa o ko lakou alna. KA PAPA HOONOHONOHO HANA NO KA UMOKI PAA ANA I NA KIPI. WASINETONA, Sept. 29— 0 ka lawe pio ia ana o Porac e Keneraīa MaeArthur, ua manaoia e ka Oihana Kaua, he keehina mua ia no ka hoonee like ana o na pualikoa apau i ka akau, no ka lawe ana i na alahao apau e moe ana mai Manila aku a i ke kaikuono o Lingayau. Ua lawa loa na koa i loaa ia Kenerala Otis no ka hoonee hou ana aku no mua, ame ka hoonoho ana ia lakou ma na kauhale ma kela ame keia aoao o ke alanui hao. Ua manaoia, aole liuliu a pau ke kau hauie ku-a-ua, a oia ka wa. e hoomahuahua loa ia aku ai ka hoonee ia ana o na hana. Ua ikeia he puali kaua nui o na kipi ma kahi kokoke i PoraC, ka mahele komohana loa o Pampangan. Ma na la mua o Augate, aka, mamuli o ka nui 0 ka ua, ua kuemi hope hou mai ia a hoea i Santa Rita ame Angeles. Ua hoomau no ke kiai paa ana o ka poe kipi ma Porac, a i kela pule aku nei lilo pio aku la ia lakou kahi moku kaua Urdanetta, ma ke kapakai hema. Mamuli o ka hooholoia ana, he mea pono ke kaiehuia aku lakou mai ia wa- { hi aku, mamua o ka hoomaka ana o na pualikoa Amerika apau e opa pu i na enemi, ua lele kaua aku la o Kenerala MacArthur maluna o ua poe Pilipino la, a hoauhee aku la ia lakou. E hoonoho aku ana ia i poe koa kiai ma na wahi hoolulu koa apau o Porac, a kaiehu loa aku i na poe kipi, a pela e hiki ai iaia ke hoonee loa aku i kona poe koa i ka akau ma Tarlac, kahi i noho ai o Aguinaldo me kona poe koa. E hoomau aku ana ia i ke kaiehu ana 1 na kipi e puhee nui aku i ka akau, a hiki i ka wa e lilo holookoa ai ke alahao mai Manila mai a hoea i ke kaikuono o Lingayau i na Amerika. He uuku loa hoi kahi mea i loheia mai no Kenerala Lawton. Ua oleloia e na luna o ke Keena Kaua, ua kokoke ia e halawai me Kenerala MacArthuiv a aia oia ke hoomakaukau la e nee i ka akau me kona poe koa ma ka kulana like loa me ko Kenerala MaeArthur. 0 ka hapanui o na koa ua hooneeia aku la ma ka akau o Manila no ia hana. Ua oleloia nohoi, e laweia aku ana kekahi poe koa mai Manila aku a i ke kaikuono o Lingayan, a malaila lakou e hoopaeia aku ai, a nee hema mai ka lakou hele ana mai, a pela i manaoia ai e o-pa pu i na poe kipi mawaena o na mahele koa mai ka akau mai, a mai ka hema aku nei hoi. WASINETONA, Sept. 25.—1 keia la i hoouna māli ai oTCenerala Otis i ka hoike no ka lawe pio'ia ana o Porac. Aia na koa o Lawton ma Calumpit a ma San Fernando, a ma ia mau wahi e houluulu hui āi na koa apau. Ua kau-

ohaia aku oia e holopapa pono loa aku a paa pono o Mekiko, Guaga, Bacalor ame Santa Rita. Ua kauohaia hoi o MacArthur e hoonee aku ia i kona inau koa, a ulaa aku i na kipi ma ke komohana, a ma kahi kokoke i Porac, a oia hoi kana i hana ai i nehinei, ma ka hele ana aku i Porac ona ka wa kakahiaka nui loa me ka mahele koa hele wawae Helu Eiwa ame na Koa Pualu Helu 37, a lawe pio maPla ia Porac, a hoauhee aku la i na enemi no ke kukulu akau. O Wheaton hoi ma Angeles, aia ia ke paniku la i na enemi ma kona akau, a ke nee la kona mau koa i ke komohana no ka halawai ana mai me na kipi i auhee aku la mai Porac aku, eia nae, ua komo ae la ua poe Pilipino la ma na alahele kuiahiwi. 0 keia mau hoonee kaua ana, he hoomalaelae wale ana no ia i ke kahua e hoonee hou ia aku ai kekahi mau hoolala kaua ana. O ka nui o ka poino o na Amerika ma Porac, he elima poe koa i hoehaia. Aole i hoike mai o Wheaton i ka nui o kona poino. eia nae, ua hai mai oia, ua lawe pio ia e ia hookahi aliikoa Pilipino ame kekahi poe koa. He 20 poe Pilipino i make. Aola maopopo ka nui o ka poe i hoehaia.