Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 42, 20 October 1899 — Page 4

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Cassidy Saenz
This work is dedicated to:  Kumu Kau'i

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Pane no na Ninau Pili Aupuni a ke "Cali"

Na iliili konane a na Kalai Aupuni like ole

E Hone ana no i ke Kumu o ka Hana.

 

FRED H. HAYSELDEN.

He kanaka hanai holoholona, Lanai.

            1. I kulana Aupuni elike la me ko na Panalaau o Auseteralia, me ka loaa ana o ka pono kalepa kaupale ole ia me ka "Aina Makua" (Mainland) a i wahi auhau dute mama maluna o na waiwai apau mai na aina e mai.

            2. E koho balota ia na hoa oia mau Aha, a e noho ma ka oihana no kekahi mau makahiki.

            3. 'Manao au, he punaiawele loa kahi kulana no ko lakou kohoia ana, ina ma ka balota, ma ke kulana a lakou e noho nei.

            4. Manao au, oi ka pono i hookahi hapalua o lakou mai ka Aina Makua mai, a i hookahi hapalua mai Hawaii nei ae.

            5. E koho balota ia lkou e na kanaka.

            6. Kokua au i ke kanawai hoopaa aelike hana, me ka hoopai hoopaahao ole nae.  E olelo aku nae au, he mea maikai e au'aia kekahi mau dala a na poe paahana e na haku hana, i mea pani i ke poho o na haku no ka hooko ole ana o ka paahana i ka aelike, a na ka Ahahookolokolo keia mea e nana, a i ole, na kekahi komite kuikawa paha e kohoia ana malalo o ke kanawai.

            7. Aohe.  E pono no e nana aku i na Pake, Iapana ame na Pukiki elike me ia mai mua mai.  Aole o'u manao, e hiki ana i na ili-keokeo ke hana i na hana oloko o na mala ko, a ina paha e hiki ana ia lakou ke hana, alaila, e nui ana ka lilo o na mahiko.

            8. I pono koho balota akea.

            I na Hawaii apau ame ka poe apau i hanau ma Hawaii, ame na kanaka apau mai na aina e mai (koe nae na Pke ame na Iapana) i noho maanei mamua o ka haawiia ana mai o ko makou kulana aupuni hou.

 

HON. H. M. WHITNEY.

Lunahooponopono o ka Planters' Monthly, Honolulu.

            1. I kulana Aupuni Teritori.

            2. Ma ka wa e ku ana keia kulana Aupuni Teritori, e hookohu maoli ia na Lunakanawai, a he poe kanaka hoi lakou i kaamaaina me na maa ame na nohona kuloko, oia hoi, ma ka mea e pili ana i na pono ame na maa nohona Hawaii, oia hoi ka lahuikanaka Hawaii maoli, he mea pono ke nana ia aku lakou, ma ke ano he poe "hanai" (wards0 na ke Aupuni, a e malamaia aku lakou ma ia ano, elike ka loihi me ko lakou mau ana he lahui.

            3. E lilo na maa o ka nohona ame na pono o na Hawaii maoli i mea e rula ana i ka wae ana i na Lunakanawai.  No keia kumu, ua oi ae ke kupono o keia poe Lunakanawai e noho nei mamua o ka poe malihini e wae ia mai ana.  O na kanaka e noho nei ma ka oihana, he mea kanalua ole, ua oi aku ko lakou kupono no ka hana mamua o ke kanaka hou loa e waeia mai ana.

            4. Ae, ina nae e ikeia ana ko lakou kupono io, a m na ano apau ua loaa ia lakou ka makaukau.

            5. No keia wa, oi ko'u makemake e hoihoi i ke koho ana o na luna Aupuni i ke Kiaaina.

            6. Oi aku ko'u makemake i na limahana "kepa ole" ia, ina nae e loaa ana.  E loaa ana paha keia ano limahana, aole paha, he mea ia e kali ia aku ana.

            7. Ina e aeia mai ana i koonei poe, ke ano hana e loaa nei na limahana Europa, elike me ia i aeia ai i ko Amerika Huipuia poe, aole au i ike i ke kumu e lawa ole ai na paahana no onei nei ma keia mua aku mai Iapana mai, a mai na mokupuni Pilipino mai nohoi.

            8. Aole e haawiia aku ka pono koho balota i ka mea hiki ole ke heluhelu, kakau a kamailio i ka Olelo Beritania.  E hooko pono loa ia keia Rula ma Hawaii nei.  O ke kanaka a o ka wahine i loaa keia makaukau e hiki no e loaa keia hanohano.

 

N. B. EMERSON, M. D.

He Hawaii ma ka hanau ana, Honolulu.

            1. Manao au i kulana Aupuni Teritori, e hooponopono ia ana e kekahi Kiaaina, me ke kokua ana a ka Ahaolelo e kohoia ana e na kanaka, oia ke aupuni kupono loa no ko Hawaii Pae Aina.

            2. Ma ko'u manao, o na hoa o ka Oihana Hookolokolo e noho nei i keia wa, Aha Kiekie ame Aha Kaapuni, e hoonohoia a pau ke ola, a i ole, elike me ka pono o ka hana.

            3. Kokua au i ka hoomauia ana aku o na hoa o ka Aha e noho nei i keia wa; a o na poe hou apau e kohoia ana no ka oihana hookolokolo e waeia noloko mai o na lio o loko nei o ka aina.

            4. Aole o'u kanalua i ka olelo ana ae, ma ke kukuluia ana o ke Aupuni Teritori, ua oi aku ka pono e lawelaweia na hana e ka poe i hoonohoia ma na hana, mai waena ponoi mai o na kamaina o ke Teritori hou.

            5. Ma ko'u manao, e pono no e hoonohoia na luna aupuni apau o ke Teritori e ke Kiaaina.

            6. Manao au, e pono e hoopau loa ia ka hoopai paahao maloko o ke kanawai hoopaa aelike.  Manao au, o ka malama pono ana o ka haku hana i ka pono io maoli ame ka oluolu no ke kauwa hana, ka hoole ana i nei mea he uku mua ana i ke kauwa, i ole ai @oi ke kauwa hana e noho aie, he mau mea ia e palekana ai ka pono o ka haku hana.

            7. Manao au, o ke kulana hana hooulu a mahiko ma ka mahele i na loaa mawaena o kahi aoao ame kahi, he hana kaulike ia, a he kumu maikai ia e konoia ai ka hele ana mai o na limahana maikai i ko kakou mau mahiko nei.  He mea pono ke hooiakaikaia e loaa mai na limahana naauao, a e hana ana hoi mamuli o ka mahele.  He mea hoi e palekana ai ka haku hana, ina e aelike ana na poe haku hana apau, mawaena o lakou iho, e hoonele loa i na limahana i hooko ole i ka lakou mau aelike i hana ai, a hiki i ka wa a kela poe limahana e hooko ai i na mea apau i aelikeia e lakou.

            8. E alakaiia no ka loaa ana o ka pono koho balota ma keia mua aku, elike nohoi me ia mamua aku nei, ma o ka ike palapala 'la ame ka waiwai.  E haawi aku no au i ke kanaka Hawaii maoli i ka pono koho balota, ma ke ano no elike me ia i loaa ai iaia i keia wa, a e komo pu ana hoi ma keia ka poe koko awili iloko nei o ka aina, ina paha he Hawaii maoli ka makua, a i ole, he kanaka paha ia no ka lahui i aeia e loaa ka pono koho balota.

 

KONELA W. F. ALLEN.

He agena oihana, Honolulu.

            1. I Teritori, me na kumu i hoakakaia ai e na Komisina.

            2. O laua a elua, e hookohu maoli ia mai, a no ka wa a pau ke ola, me ka hoopii lunanui ia ana nae.

            3. Ae, mamuli keia o ko lakou kamaaina me na maa kahiko o na kanana Hawaii, a ua oi aku ok lakou pauleleia mamua o na kanaka hou mai.

            4. E pono e waeia mailoko mai o ke Teritori iho nei, a he poe noho loihi maanei nei.

            5. E hookohuia e ke Kiaaina.  E hookaokoa loa i na oihana aupuni mai na hana kalaiaina aupuni mai.

            6. Aole.  Ma o na hoao hana 'la e hanaia nei i keia wa, me he mea la o ka hana mahele ma na loaa, he mea ia e makaala ai ka paahana i kana hana, a o keia paha auanei ka mea e pau ai ke pohihihi o keia ninau.

            7. Aole i paneia.

            8. Aole laulaha loa.  He mea pono ke loaa ka ike palapala ame ka waiwai elike no me ia i keia wa maloko o ke Kumukanawai Hawaii.  O na kane kanaka maoli apau, i oili mai noloko mai o kela ame keia lahui, e aeia no e loaa keia pono koho balota malalo o keia mau kumu i hoikeia ae la.

 

BRUCE CARTWRIGHT.

He Agena Hoopaa Ola, Honolulu, he Hawaii ma ka hanau ana.

            1. I kulana Aupuni Teritori.

            2. E hookohu maoli ia mai na Lunakanawai o ka Aha Kiekie ame ka Aha Kaapuni, a e noho a pau ke ola.  Manao au, he mea pono ke kohoia ona Lunakanawai, nana e hoolohe i na hihia moana, moku, kaulike ame na hooponopono waiwai.  Manao au, e hana keia aha i kela ame keia la, a e hana hoi me ka hikiwawe.  Ma ko'u manao e koho balota ia na Lunakanawai Apana.

            3. Ae.

            4. Mai waena mai o na kamaaina o loko nei o ka aina.

            5. E koho balota ia e na kanaka.  Manao au, e uku maoli ia no na Luna Aupuni, aole lakou e aeia e lawe i na Komisina, ma na uku kaulele, makana, a ano e ae paha.

            6. Manaoio au i na kanawai hoopaa aelike hana, aole nae me ke kanawai hoopai hoopaahao.  Manaoio nohoi au i na kanawai hoomalu aea haukae, a e hooko pono loa ia aku hoi ia mau kanawai.

            7. Ua paulele loa au i ka naauao ame ka makaukau o na lala o ka Planter's Labor and Supply Company, a ua hiki no ia lakou ke hakoko hololea me keia ninau.

            8. Manao au, elike no me na pono koho balota i loaa i na kupa Amerika ma ka "Aina Makua," pela no e hoohanaia ai ma Hawaii nei.

 

HON. A. V. GEAR.

He hoa no ka Ahaolelo, Honolulu.

            1. I Aupuni Teritori no keia manawa, ma ke alahele e hoea aku ai i ke kulana "Mokuaina," ma ka wa e kamaaina pono ai na kanaka o keia Pae Aina i ke ano Amerika.

            2. E pono e hookohuia na hoa o ka oihana hookolokolo, a oia hookohu ana no kekahi mau makahiki, aole a pau ke ola; e hookohu maoli ia lakou, no ko'u manao ana, aole e loaa na lunakanawai kupono io maoli ma ke koho balota; a e noho hoi lakou no kekahi mau makahiki, aole no ka manawa a pau ke ola, oiai o na Lunakanawai e hookohuia no ka manawa apau ke ola, e paa loa ana no lakou ma ua oihana la mahope iho o ko lakou kaa ma'i loihi ana, a ke o mai nohoi na makahiki kanikoo, he mea nae ia e hookupono ole ai ia lakou no ka oihana.  'O ka hookohu ana a pau ke ola, he mea ia e hoohemahema wale ai i na Lunakanawai ma ka hana ana i ka lakou mau olelo hooholo i ku i ke kanawai ame ka pono.

            3. Manao au aole e hoomauia aku ka noho ana o kekahi poe lunakanawai i maa i ka hoopuka ana i ka lakou mau olelo hooholo e ku hapa ana kahi aoao o ua mau olelo hooholo la, maluna o "na kulana kamehai" o Hawaii nei, elike me ka mea i ikeia ma ka olelo hooholo hope iho nei e kapoe ana i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia.

            4. O na luna Aupuni e hoonoho a e hookohuia mai ana mailoko mai no o na kamaaina o loko nei o ka Pae Aina, koe nae ka Lunakanawai Federala (Federal Judge) e waeia ia kanaka mai ka "Aina Makua" mai, oiai he mea pono oia ke kamaaina me na kanawai Amerika, a he mea hoi i owili ole ia kona mau pomaikai pilikino iho me ko ka poe hoopukapuka dala ma Hawaii nei, ma ke ano kalepa, a ano e ae hoi.

            5. Makemake au, e hoonoho maoli ia no na Luna Aupuni e ae, a hiki i ka wa e kamaaina pono ai keia Pae Aina me ke kulana Amerika.

            6. Aole o'u kokua i ke kanawai hoopai paahao ma na aelike paahana a ua manao au, ua pau ia kanawai ma ka wa i kauia ae ai ka hae Amerika maanei, me ka nana ole i na Olelo Hooholo a ka Aha Kiekie e kue ana.

            Manao au, na ka poe haku hana no e nana i ka palekana o ko lakou mau kumu imi loaa, a e huipuia ana hoi me ka lakou mau malama maikai ana i ka lakou mau paahana, aole auanei lakou e pilikia i na limahana.

            8. I pono koho balota laula, mamuli o ka hiki ana ke heluhelu a ke kakau i ka Olelo Beritania.

 

J. C. QUINN.

Peresidena o ka Hui Kaa (United Carriage Company, Honolulu.

            1. I kulana Aupuni Teritori maoli.  E loaa ia makou ka pono koho balota laulaha.  E koho balota ia na Luna Aupuni apau e na kanaka, mai ka Aha Kiekie mai a hala ilalo.  Mamuli o ka lawa ole o ko makou heluna kanaka, ua hiki ole ke loaa ia makou ke kulana Aupuni Mokuaina.  E kohoia ana ke Kiaaina e ka Peresidena, aka, e pono nae ia i kanaka kamaaina no onei nei.  Ua like no a like ka naauao ame ka makaukau o na kanaka maoli e koho balota me ka hoopono ame ka naauao elike la no me na kanaka o Amerika Huipuia.

            2. E kohoia (ma ka balota) na hoa o ka Aha Kiekie ame ka Aha Kaapuni e na kanaka no ka manawa o eha, a o eono makahiki paha.

            3. Aohe o'u kokua e hoomauia aku na hoa o ka Oihana Hookolokolo.

            4. Aole o'u manao na ka Peresidena e honoho mai i kekahi luna aupuni.  E kohoia keia ame kela o lakou e na kanaka.  E kohoia ke Kiaaina ame na Luna Aupuni Federala e ka Peresidena.  Ua like no a like ka manao ame ka makaukau o na kanaka maanei nei ma ke koho balota ana, elike me ko kekahi mokuaina o Amerika Huipuia.  E kakaikahi loa na luna Aupuni ma Arizona i kohoia e ka Peresidena.  O ke Kiaaina ame na Luna Aupuni Federala ame na Lunakanawai ka poe hoonoho ia mai e ka Peresidena.  O na Luna e ae apau na na kanaka lakou e koho balota.

            Eia lakou ke hoao nei e koho balota ia na hoa o ka oihana hookolokolo a e pono nohoi pela maanei.  Ua ikeia ka maikai ole ma ka hookohu maoli ia ana e kekahi mana hookohu.

            5. Oi ko'u makemake, na ka Peresidena e hoonoho mai, ina ma ka hookohu e hanaia ai.  Aohe o'u manaoio e haawiia ka mana hookohu oihana i ke Kiaaina.  E koho balota maoli ia na luna aupuni apau.  Pehea la e loaa ai ke Aupuni no ka lehulehu, a e hooponoponoia ana e ka lehulehu, ke ole na makou ponoi no e koho balota i ko makou mau luna aupuni?  Oia ka mea e paleia aku ai ka poe paa paiki ame ka poe kolo malu mai mahope, a he lehulehu loa ia poe maanei.

            6. Ua hoopau loa ia ka oihana hookauwa kuapaa ma Amerika Huipuia, he mau makahiki lehulehu i hala ae nei, a oiai i keia wa he lihi makou no Amerika Huipuia, aole hiki ke ku ka oihana hookauwa kuapaa maanei.

            7. Aole i paneia.

            8. Kokua au i ka pono koho balota laulaha.  O na kanaka Hawaii maoli na kanaka hanohano a puuwai hamama oiaio i ikeia maluna o ka ili o ka honua.  O ke kau ana i kekahi kaupale maluna o ko lakou pono koho baolta, he hana karaima ino loa ia.  Ua koho balota mau na kanaka Hawaii maoli me ka naauao me ka hoopono.  No na Asia i hanauia ma Hawaii nei, e loaa ana no ia lakou ka pono koho balota, mamuli o ke kumukanawai o Amerika Huipuia.

 

ROBERT W. WILCOX.

He Hawaii ma ka hanau ana, he Anaaina a he agena waiwai paa, Honolulu.

            1. I kulana Aupuni Teritori, a i ole i Mokuaina hoi, o ka manao keia o ke kanaka Amerika.  Aka, o ka'u manao maoli iho i Aupuni Moi.  Ke koi nei he 90 hapa haneri o ka lahuikanaka maoli no ia mea, a ua kakooia keia manao e ka 90 hapa haneri o ka lahui holookoa.  O ke poo Aupuni, oia no o Liliuokalani, ina no e nohoalii oia malalo o ka hoomalu ana a Amerika Huipuia, elike me ke Suletana o na mokupuni Zulu ma ka Pae Moku o Pilepine.  Oiai nohoi, oia wale no ke kulana Aupuni e pakele ai ka lahui kanaka maoli.

            2. O na hoa o ka Aha Kiekie e hoonohoia lakou no kekahi mau makahiki, a o ko na Aha Kaapuni hoi e koho balota ia lakou no kekahi mau makahiki.

            3. Aohe o'u kokua e hoomauia aku na lunakanawai o ka Aha i keia wa.

            4. Ina hoi he kulana Aupuni Teritori aku ana, alaila, o na luna aupuni e hoonohoia aku ana e waeia noloko mai o na kupa o ke Teritori.

            5. O na luna Aupuni e ae o ke Teritori e koho balota ia e na kanaka.

            6. Aole, nokamea, he hana hookauwa kuapaa ia.  O ke kaupale e palekana ai na haku hana, oia ka ukali ana aku i na kanawai o na paahana kepa ole ia ma Amerika Huipuia.

            7. E kii aku i na limahana Amerika ame Europa.  I mea hoi e loaa ai keia poe limahana, he mea pono i na poe kanu ko ke hoopau i ka oihana hookauwa kuapaa, a e hana aku elike me ke kulana hana i ikeia ma o na limahana kepa ole ia o Amerika Huipuia.

            8. I pono koho balota laulaha ke haawiia i na kupa apau i ike i ka heluhelu ame ke kakau Hawaii, Beritania, a Olelo Europa e ae paha.  E kukalaia ka Hawaii i hanauia maanei, ina mai loko mai o ke kanaka maoli a lahui Asia paha, he poe kupa Amerika.

 

Mahalo Nui

            "Makemake au e hoike aku i ka'u mau hoomaikai ana i ka poe na lakou i hana ka Laau Ola a Kamalena no ke Nahu, Kolera ame ka Hi, no ka waiho ana mai ma ka makeke kuai o ka lehulehu i kekahi laau lapaau waiwai nui elike me keia ke ano," wahi a W. W. Massinghill o Beaumont, Texas.  He mau tausani makuahine i hoopakeleia ka lakou mau keiki mai na umii ana mai a ka Hi ame ke Kolera Infantum, a ua nui ko lakou mahalo.  E kuaiia ana e na poe kavili laau lapaau apau.  O Benson Smith & Co., na agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

LIONA

O KA

OHANA OIUDA

NA PALAPALA A ADINA I KONA LUAUI MAKUAKANE.

PALAPALA I.

            I kuu Papa Aloha: O ka'u hana mua loa mahope iho o ko'u hiki ana mai ia nei, oia no ka hooko ana aku i kau i kauoha mai ai ia'u, oia hoi e kakau palapala aku au ia oe mai Ierusalema aku nei, a he hana nohoi ia na'u i hauoli loa.  Nolaila, e Papa, oiai keia palapala e hoike aku ana ia oe i ka lono hauoli no ki'u hoea ana mai ia nei nei me ka palekana, e hooia pu aku ana ia i ke aloha o kau kaikamahine nei nou, e kuu Makua.

            Aole no au e hoohala ana i ke kakau mau ana aku i palapala nau e Papa ma kela ame keia wa a kekahi huakai e haalele iho ai ia nei no ke kulanakau@ale o Cairo.  Hookahi hele ana a keia @uakai no laila i kela ame keia mahi@a.  A ina nohoi he lehulehu na wa e haalele iho ai na huakai o keia ano ia anei nei no Aigupita, alaila, o ka nui auanei o ko'u aloha nou, e kuu Papa, oiai kou noho kaawale ana mai a'u aku nei, oia no ke kumu nana au e kono mai e hoouna aku no au i palapala nau.  O ke aloha makua, aole ia he mea kaawale aku mai a'u aku, kau kaikamahine nei.  Ano, ke hoomaka nei au e hoike aku ia oe i kekahi mau mea e pili ana i ka'u huakai hele malihini mai laila mai a hoea, iho la ia nei.

            Ke hoomanao nei au he umi paha ka hui o na la i hala ia makou i ka hele ana mai laila mai, a hoea ia nei, aka, olelo mai nae hoi o Rabi Ben Esaraela, he umikumamahiku ka o makou la o ka hele ana mai.  Oiai makou e hele ana ma ke alahele e hiki aku ai nohoi ia makou ke ike aku i na ale apiipii o kekahi moana-kai, a me he mea la he ekolu paha la o ko makou hele ana ma ia ano, ua piha ko'u naau i ka ilihia i ka hoomaopopo ana iho i ka manomano launa ole mai o ko ke Akua mana @aia i hohola aku ai ia ili-wai akea, me he me ala, aohe palena o kona ale ana maluna o ka ili o ka honua.  Aia hoi maluna o keia moana wai, ke ike aku la au i ka lehulehu loa o na moku e holo ae ana me ka hiehie, a i ko'u ninau ana aku i ka Rabi Isaraela no ua mau moku la, ua hai mai la oia ia'u, he poe moku lakou no ke aupuni o Roma, e holo ana kekahi o lakou i Sidona, a o kekahi e holo ana i ka muliwai Nile.

            I ko'u ike ana aku i keia puulu moku e holo ana i ka muliwai Nile, ua hu mai la ko'u aloha nou, a hoomaha ae la au i ka ikiiki o kuu uhane no ke aloha ia oe, e Papa, he mau hua pule i ka Makua Mau Loa, e kiai mai Oia ia oe, a pela nohoi ia'u, a hiki i ko kaua wa e hui hou ai iloko o ka oia mau o Kona aloha.

            I ka aneane ana o makou e haalele iho i ke kapa-kahakai, a huli mai a komo mai no ke alahele ulalaau, ike aku la au i kekahi moku nui launa ole mai e mo-ku ana ia iloko o ke kai, ma ke ano ua ili ia oia, a ua pau kona mau waiwai apau i ka poino.  Auwe.  E kuu Papa e, i kuu ike ana aku i keia kino nani i hanaia e ka noeau o ke kanaka e waiho mai ana he luahi na ka poino, hoomanao ae la au i na moku poino he nui mawaena o na kino kanaka o ko keia ao e holo ana maluna o ka moanakai o keia ola ana.  Aloha na opio i ili a nahaha ko lakou mau kino o ka nohona pono maluna o na pukoa ino o ko keia ao noho ana.  Lilo ka waiwai makamae mailoko aku o lakou, a noho ia mai la oloko ponoi o lakou e na mea ino o ka hohonu o ka moana kai o ka  hewa.

            Ma kekahi ano, ulu mai la na hoomanao ana iloko o'u no ka Leviatana i hoikeia mai ma Ioba.  I ko'u huli hou ana aku a nana aku maluna o ua moku poino nei.  Olelo mai la o Ioba:

            "E hoopaa anei oe i ka Leviatana me ka makaou?

            A kaomi i kona alelo me ke aho?"

            Hoomanao mai la nohoi au i na olelo a ke Alii Haku Halelu:

            "Ulupa iho la oe i na poo o ka Leviatana,

            A haawi iaia i ai na na kanaka o ka waonahele."

            I ko'u huli ana aku a kamailio aku ia Rabi Ben Isaraela no ka mea e pili ana i keia ano holoholona weliweli he Leviatana, hai mai la oia ia'u, aohe ikeia oia ano holoholona maloko o keia kai, aka, wahi ana i olelo mai ai ia'u, aia keia holoholona ke noho nei ma kekahi welau maopopo ole o ka honua nei.  O hea la ia wahi ana i hoike mai ai ia'u?  Aole au i ike.

            I ko makou hoea ana i Gaza, noho iho la makou ilaila no elua la.  I ko makou komo ana aku iloko o keia kulanakauhale, ma ka ipuka no ia nona na pani puka i laweia ai e Samekona, ka ikaika ame ke oolea.  He keu ka nui o keia puka, a hoomaopopo iho ia au i ka nui o ka ikaika i loaa i keia kanaka kamahao nui wale i kona @@@kai ana i na pani nunui o ua puka la.  Kuhikuhi ia mai la nohoi ia'u ka puu ana i auamo aku ai i ua mau puka @@ nei a waiho ai.  He wahi puu ia he aneane elua mile ma ka hikina hema mai ke kulanakauhale aku.  He nui nohoi na wahi kaulana i hoikeia mai ia'u, o ka oi aku nae paha o ke kula palahalaha i kamoe aku ai ko makou alahele, kahi hoi ana i hooauhee aku ai i ka poe Pilesetia me ka luku ana hoi ia lakou me ka weliweli loa.  Kuhikuhiia mai la nohoi ia'u he wahi ana, a oia ka ke ana o ka liona i hakaka pu ai me ia, a i lilo ai hoi kona heana i nane huna pohihihi loa a ku hoi i ke akamai.

            Na kahi kanaka Arabia alakai hoi o makou i hoike mai ia'u i ka lua i kiolaia aku ai me ke aloha ole ke Alii Opio, oia hoi o Iosepa, e kona mau hoahanau aloha ole.  Hoike pu mai la nohoi ia i ka pohaku i lu mai ai na poe kanaka kalepa e hele ana i Aigupita i na dala i lilo i kukukuai no Iosepa.  O keia poe kanaka na lakou i kuai o Iosepa, he poe mamo no lakou na Isamaela.  Ma ka wa i kamailio mai la ia ma ke ano hooio, me he mea ia e i okoa mai ana no oia ia'u ame Rabi Isaraela ame kekahi poe e ae nohoi o loko o ka makou huakai, he poe kakou no loko mai o na kanaka i kuai i ke koko o ko lakou kaikaina no ke dala a na mamo a Isamaela, a i ole hoi, kela poe mamo a Esamaela loaa ai he pakele an i ke Alii Opio.

            I ko makou hoea ana aku i ka punawai o Isaaka, hoomaha iki iho la makou malaila, a ia wa i lohe aku ai au ia Rabi Ben Isaraela e noke ana i ka noopaapaa m e Aben Hussuf, he alii no ka poe Isamaela no ka mea e pili ana ia Isaaka ame Isamaela.  Ua olelo mai la oia, o Isaaka, oia ke keiki ponoi a ka wahine kauwa, oia hoi o Hagara, a o Isamaela hoi, oia ke keiki a Sarai, a, o@a keiki ka hooilina oiaio o Aberahama, aka, ua hooneleia nae ia i ka pomaikai mamuli o na hana pakaha wale a ke kauwa wahine.  Ua hoole aku hoi ka Rabi i keia mau mea i hoopukaia mai ai e ua Abena Husufa nei, aka, ua hoopaakiki loa mai la no nae ia.  No'u iho nae, aohe o'u manaoio i na olelo a ua Abena Husufa nei, oiai he okoa loa ka mea i hoikeia mai ma ka moolelo hemolele.

            I ke kakahiaka nui o ka la hope loa o ka makou huakai, ike mai la au i ka Moanakai o Sodoma ame Gomora, e waiho ana ma kahi mamao mai ia makou mai ma ke kukulu Hikina.  Nana mai la au i keia moanakai, a ulu mai la na hoomanao ana iloko o'u o ka papahele ia a Iehova ka Hoana Loa i hele ai me Kona inaina.  Me he mea la, ua ulu mai la ka hoomanao ana iloko o'u no keia mau olelo a ka mea Haku Halelu:

            No'u no Gileada; nohoi o Manase;

            O Eperaima ka ikaika o kuu poo;

            O Iuda ko'u hoailona Moi;

            O Moaba ko'u ipu holoi;

            Maluna o Edoma e hoohemo aku ai au i kuu kamaa.

            Aka, e Papa, o Sodoma ame Gomora keia a'u e ike aku nei.  E kala kahiko loa hoi i lilo ai i moanawai.

            Me he mea la i ka'u hoomaopopo iho, he lua ole ka weliweli o ka hanini ana mai o ke ahi mai ka lani mai, me he mea la e lele kawa maoli iho ana maluna o ka ili o ka honua me he moana wai la.  Ua ulawena pu paha ka lani mai o a o o kona upoho e nee ana mai ke kukulu akau a ke kukulu hema, mai ka hikina a ke komohana.  Ke punohu ae la ka uwahi o ka luai pele a hoopouli ae la i ka lewa, a o na alelo okooko o ke ahi ke owela ae la ia me ka weliweli nui.  A na keia anee ana mai o ka hoopai a ka Mea Kiekie Loa maluna o Sodoma aina nani, ame Gomore honua laula piha i ka momona, aia hoi, ua hooliloia iho la ia mau wahi i moana kai.  Ae - ke ike aku la au i ua moana kai la e waiho mai ana me he wailiula la ka anapa mai i ka ononi o ka la.  No na hora he lehulehu loa ko'u ike mau ana aku i ua moana kai la.  Hookahi hoi a'u manawa i ike aku ai i ka moali hulali ana mai a ka muliwai o Ioredane, me he kaula dala la i miloia iho maluna o ka ili o ka honua.  Ma ka nana aku, he kokoke wale no ia i ka makou wahi e hele ana, aka, ua haiia mai la au, e hala ana hookahi la okoa e hele ai, mai kahi aku a makou e hele ana, a hoea aku ilaila.

            I ka hala hope ana ae o ka Loko Wai a ka Ehaeha mahope o makou, ua hoea mai la makou i kekahi wahi kiekiena, nona na aoao i aiaiia me na hale ame na kupapau.  I ko makou hiki pono loa ana iluna o keia kiekiena, aia hoi, e Papa, ua poha mai la ka nani lua ole o Ierusalema Hoano imua o ko'u mau maka.  Ma ka'u hoomaopopo iho ia wa me he mea la he elua wale no mile kona kaawale mai ke kiekiena a makou i hoea aku ai.  Ma ko'u hoomaopopo iho, me he mea la he kulanakauhale keia i puoho mai me kona nani nui mailoko mai o ka opu o ka honua a lamalama ana hoi imua o ka maka.  Aole hiki ia'u, e Papa, ke hai aka ia oi i ka nui aiwaiwa launa ole mai o ke kupilikii o ko'u noonoo i ka ike ana aku i ka nani o ua kulanakauhale hoano nei.  Ua pili pu maoli ka hanu.  Ilihia maoli no.  O keia iho @a no ke ano i uluhiia ai kela ame keia malihini akahi no a ike i ka nani o ke kulanakauhale o ka aina hemolele a hoano o ko kakou mau kupuna.  Hoomanao ae la no hoi au i kau mau mea i hoike mai ai ia'u no ka wa mua loa i ike ai oe ia Ierusalema Nani.

            Ala mai la iloko o'u na hoomanao ana no na kanak i laahia ko lakou mau la o ke ola ana ia Iehova o na Kaua, na kanaka hoi i hele pu me @a a kamailio pu me @a.  Ala mai la n@ homanao ilihia ana no ka aina hoano a ulu mohaha mai la na mea apau iloko o'u no ka nani o ke Akua.  Na keia mau hoomanao ana i hoonee iho i kuu mau kuli e kukuli iho maluna o ka honua, a hookulou iho la hoi i kuu poo imua o ka Luakini Hoano e ku mai ana.  Kulu nohoi ko'u mau waimaka i ka hoomanao ana iho, o kahi keia o kuu mau kupuna, a o ka aina hanau keia o na Kaula kaulana o ke Akua me ka helu ole ana hoi ia Mose.  Ke ike aku la au i ka punohu ana ae o ka uwahi o na mohaikuni o ke ahiahi e pii ae ana iloko o ka lewa, a ma ia wa i pule iho ai au, kau kaikamahine nei ia Iehova, e apo mai no Oia i na mohai i alanaia aku iaia nou ame a'u.

            Ia makou i hookokoke aku ai i ke kulanakauhale, he lehuelhu wale na wahi kaulana i kuhikuhiia mai ia'u, a ua hookupouli maoli ia hoi ko'u noonoo me ke pihoihoi nui no ko'u hoomaopopo ana iho ua kamaaina mua au ia mau wahi, oiai nae o ka mea nana au i hoomaikeike mua mai i keia mau wahi pana kaulana a'u hoi e ike nei me ko'u mau maka iho, oia no ka moolelo hemolele ame na moolelo kahiko mai ko kakou mau kupuna mai.  Ma ko'u hoomaopopo iho me he mea la, eia au ke ola pu nei me Isaia ame Ieremia, nokamea, o na wahi i hookaulana loa @a ai ko laua mau inoa, oia ka hapa nui loa o na wahi i kuhikuhiia mai ai ko laua mau inoa, oia ka hapa nui loa o na wahi i kuhikuhiia mai ai ia'u, eia nae, o ka ekolu iho la no keia o ko'u mau la ma Ierusalema nei.

            I ke ahiahi ko makou komo ana mai iloko nei o ke kulanakauhale, a ua noho makou i kahi o Amosa.  Ua apo mai oia ia'u a pela nohoi me kana wahine me he keike ponoi la au na laua.  He rumi maikai loa ko'u e noho nei, a ua hoonaniia hoi o loko me ka maiau loa, me he mea la ua hana laua i keia hana i mea paha no'u e hoopoina ai i na nohona oluolu a maikai o kuu home aloha, au hoi e kuu Papa e noho hookahi mai la, ka home hoi a'u i haalele aku ai a hele mai la i ka aina o kuu mau kupuna.

(Aole i pau.)

 

KI GULA NO KA BAIBALA

            Elua no mau mahele nui e nanaia ai keia mau olelo: (1) Hoopunana@ (2) Ka Uhane o ke Akua.

            (1). Ma ka Baibala Beritania, o ka huaolelo i pili ai o "hoopunana," oia o "moved," elike me keia: "moved upon the face of the waters."  Aka, o ka huaolelo kumu ma ka Baibala Hebera no keia huaolelo, oia o "mera chepheth" (raehaph - to move, to shake, e nee, e oni, e hoonaue).  O ke ano ma oli o keia huaolelo, oia no ka "hoopunana" ana, elike me ka hana a ka moa oiai ia ma ka punana.

            (2). Ka Uhane o ke Akua.  O ka huaolelo Hebera i unuhiia mai ai ka huaolelo "Uhane," oia no o "R@@@b".  Ua like no keia me ka huaolelo Hebera "pneuma."  He pili lua ke ano o keia huaolelo "Ruach," he "uhane" i kekahi wa, a he "makani" i kekahi wa.  Ma ka Baibala Hebera, aole i ikeia ka huaolelo "Akua" e pili pu ana ma keia huaolelo "Ruach."

            O ka mea maopopo, ua ku hooka@@ o "uhane" i kumuolelo; a o "hoopunana" hoi i haina.  Nolaila, o ka @@@hina Hawaii pili pololei loa, oia @@@ "Hoopunana (iho la) ka Uhane @ ole, "hoonee (hoonaue) iho la ka makani."

            Ma ke Kauoha Hou, ua ikeia k@@@@@ helehelena like o keia mahele h@@@@ ke Kinohi, ma ka hookumu ana i ka honua "Karistiano" iloko o ke kanaka.  O Iesu Karisto ponoi ka Mea @ @@@@ mai i keia kulana hanau hou ana o ke kanaka iloko o ke "Ao Karistiano" elike me ka hanau ana o ka "honua" Kinohi, a komo i ka poai o na @@@@@ hoku-hele e poai ana i ka La.  @ @@ keia hoike ana a Iesu Karisto i @@@@ ai, ke kulike loa o ka huaolelo "p@@ma" (oia hoi, o Uhane." a o "maka@@ paha) me ka huaolelo Hebera "Ruach" i hoikeia ma keia Pauku 2 o ka @@@ kuna i o Kinohi.  Aole no i ikeia ma keia mau olelo a Iesu Karisto ka huaolelo "Akua" (theon) e pili ana @@@ "uhane" (pneuma-makani) elike me @@ mea i hoikeia ma Mataio 3:16, oia h@@ "to pneuma ton Theon," ka uhane o ke Akua.  A eia ua mau olelo nei a Iesu Karisto.  (Ua hoikeia ma ka Olelo @@@ lene).

            "Amen amen lego thoi, ean m@@@@ gennethe ex hudatos kai Pneuma@@@ ou dunatai eisethein eis ten Basil@@@@ ton Theon."

            (He oiaio, he oiaio, ka'u e olelo aku nei ia oi, Ina e hanau ole ia ke kanaka i ka Wai ame ka Uhane (Pneumatos) aole hiki iaia ke komo iloko o ke Aupuni o ke Akua.)

            "To gegennemenon ek tes Dark@@@ darx essti; kai to gegennemenon @ tes Pneumatos.  Pneuma esti."

            (O ka mea i hanauia ma ke k@@@ kino no ia: a o ka mea i hanau @ ka Uhane, he uhane ia.)

            "To Pneuma hopou the@@@ p@@ pen phonten autou akoueis, @ oidas, pothen erehetal, kai @ gei "ontos esti pas ho gegennemenon ek ton Pneumatos."

            ("Ke pa nei ka makani @Pu@ kana wahi i makemake ai, a loh@ i kona halulu, aole nae oe i ikeia @ wahi i hele mai ai, aole hoi i kana @ hi e hele aku ai: pela hoi na mea @ i hanauia e ka Uhane." A i ole, @ paha kekahi unuhina Hawaii o ke@ "Ke hea nei ka uhane ma ku@ ana makemake ai, a lohe no o@ i kona i@ aole nae oe i ike i kona wahi i pa@ ai, aole hoi i kona wahi e nalo a@ pela hoi na mea apau i Hanau@ @ Uhane.") loane 3:5, 6, 8.

            E nana ma Oihana 2:2@ "Kai @ to aphno ek ton ouranou @hos ph@ pheromenes pnoes Biaias." @ E@ pae mai la ka leo mai ka lani m@ he makani nui ikaika la@ "A piha@ la lakou i ka Uhane Hemolele @ @ matos hagion-makani hemolele @

            E poipu ana paha ka Wai ap@ Honua i Kinohi, a ma ia wa a h@ W@ e poipu ana i ka Honua, nee a @ nana iho la ka Uhane @Pneum@ luna o ka ili-wai holookoa e uhi @ ka honua, a hanau ae la ka Honua @ hehee ole.

            Ua pololei ka unuhina Hawaii @ Baibala ma keia wahi, oia hoi @ punana iho la ka Uhane o ke Akua @ luna o na wai."

            Manao kekahi poe naauao, @ @ o ka Uhane o ke Akua; aka, he @ kela, a i ole, he ahi.  Manao hoi  k@ hi poe, o ka l@a no ia@ ola ka o ana@ o kona mau kukuna maluna o ka @ poe honua e punonohu ia ana @ @ wai, a mahu o ka honua, a na la @ hoomaloo iho.  Manao kekahi p@ poe anela keia i hoonohoia ma@ @ Akua i poe na lakou e hana i ke a@ Manao kekahi poe, he mea kumu @ hanau honua no, a ua kapaia @ inoa e lakou, ka uhane o ke @ (anima mundi).  Manao kekahi p@ ume maganeti kela, ola no pa@ ume kaumuha o ka honua e um@ i na mea apau mawaho ona e p@ na kiko-waena.

            E hoomaopopoia na Kanaka Hawaii i na @ e noho ana maluna o ke kino ka@ he "Makani," aka, he "uhane" @ ano.  "Ua noho mai ia ka Maka@ mea" - oia hoi, na noho iho ia ka @ ne hoonohonoho o mea maluna @ He olelo hou anei kela no keia no keia @ la; a i ole, he kulana olelo kah@ mai no paha keia mawaena o k@ waii nei poe kahiko?

            Pehea la i loaa ai keia olelo @ mea pili ana i ke kahikolu Akua @ waena o ka poe kahiko o H@ nei:

            O Kane, Kukapao,

            Me Lono Nui noho i ka wa

            Loaa ka Lani, Honua,

            Hoeu, ku-kupu, inaina,

            Ku iluna ka moku,

            O ka moana nui a Kane,

            O ka moana i kai oo,

            O ka moana i ka i'a nui,

            O kaia iki,

            I ka mano, i ka niuhi,

            I ke kohola,

            I ka i'a nui hihimanu a Kane

            &c.,     &c.,     &c.

(Aole i pau.)