Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 42, 20 October 1899 — Puali ka Hau Nui i ka Hau Iki. [ARTICLE]

Puali ka Hau Nui i ka Hau Iki.

Ma ka hora 1 o ka auwina la Poakahi nei, kahea aku la he elua mau kapena ame ekolu lutanela o na koa Amerika o luna o ka moku "Kulanakauhale o Para," ia Charles E. Dunwell, he kalaiwa kaa no ka hui kaa "Pamheon." e lawe mai i kona kaa a ma kahi a lakou e ku ana, oia hoi kahi ma ke alo iho o ka halekuai "The Kash." Ua hookele aku la ke kalaiwa i kona kaa a hoea ma kahi a ua poe alii-koa nei e ku ana. Kau mai la ua poe aliikoa nei. He eha ma ka noho mahope, a hookahi mamua me ke kalaiwa, a holo aku la i kai no ka moku. I ko lakou holo ana a ma ke alo iho o ka Hale Banako o Hawaii, ma Alanui Papu. ua ninau aku la ua poe aliikoa nei i ke kalaiwa kaa no ka uku. Ua hai mai la ke kalaiwa, he hookahi dala; alaila, olelo aku la ua poe nei, e lawe loa ia lakou a hoea i kai o ka uwapo, ma kalii e ku ana ko lakou moku.

I ka hoea ana i kai. ua ninau hou mai la ua poe nei i ke kalaiwa no kana "kaki" e'auhau ai ia lakou, ke lawe oia ia lakou i.waho o "Sans Souci." a e hala ana paha he elua hora okoa ma ia huakai. Pane mua aku la ke kalaiwa, he $8, aka, i kona ike ana he 5 poe e kau ana maluna o ke kaa, ia wa oia i olelo ae ai, he $10. Olelo akn la hoi kekahi o ua poe la i $4 wale no ana e ae ai e uku aku, oiai o ke "kaki" no ia a kekahi kalaiwa kaa nona ka inoa o Frank Lillis. Pane mai la hoi ke kalaiwa kaa, aohe nona ponoi kona kaa e liana ana, aka, no ka Hui Pantlieon, a he kanaka hana ia, oiai hoi o Frank Lil]is, nona ponoi kona kaa, a ua hiki iaia ke kaki elike me kana i manao ai he pono. Ua hoole aku la ia i ka lawe ana ia lakou no ka uku i emi iho malalo o ka $10, a nonoi aku la i kona uku o ka lawe ana ia lakou a hoea i kai o ka moku. Ua kiola mai la kekahi o lakou he "hapalua" (kanalima keneta) rae ka olelo ana mai ua lawa ia nona, aka, ua noopaakiki aku la no o Dunwell e pono ia e ukuia mai i hookahi tlala, a ina aole pela; aole ia e lawe i kahi mea malalo iho oia huina. E ku ana ua poe alilkoa nei ma na aoao elua o ke kaa. laia (Dunwell) i kulou iho ai e lalau iho i na kaula kaohi o kona lio, ia wa i lalau mai ai kekahi -aliikoa" kulana kapena i na kaula kaohi, a wili ae la ma ua lima o Dunwell, a huki aku la iaia mamua o ke kaa. Alaila, lalau mai la ua "aliikoa ' la i ka uwepa o ke kaa, a uhau iho la me ke kumu, ma ke poo o ke kalaiwa. Pii ae la hoi he elua o ua'.poe aliikoa nei mahope o ke kaa, a noke iho la i ke kui me ka laua mau puupuu ma kona poo. a m.a kona mau maka. E hele pu ana me keia mau hana hoomainoino na huaolelo "kuea" o na ano apau.

Ina aole i hoea mai kekahi oliikoa kiekie ia wa maluna o ka moku. ina ua make maoli ke kalaiwa kaa. Ni>na i kuhea mai i keia poe aliikoa e hoi aku no luna o ka moku. a. nana hoi i uku mai i ke elala hookahi a ke kaiaiwa i koi ai.

Ila hoi mai la ke kaiaiwa kaa mai kai mai, a holo poloiei loa aku la ia no ka "Halewai," a waiho aku la i kana lioopii imua o ka llamuku. Aka. ua oleloia mai oia. e lioāo oia ina paha e lliki nna ke hooponopōnoia keia pilikia mawaho, oiai hoi e holo k.oke ana ka moku. Ua heie oia e ninau i kona'loio, oia o Charles Creighton; alaiia. o ka loio hoi, hoea aku la ia i kahi o ka Hope Kanikela Pelekane. Ma kela wa no nae, ua hoouna aku la o Ilamuku Baraunu ia Hope llamuku Chillingworth ame Kapena Poo o na Makai Robert Parker, me ke kauoha e kuka pu me ke aliikoa nui o ka moku. Ua iho pu o Dunwell me keia mau Iun«1 Aupuni "Kivila" no kai o ka moku. 1 ka hoea ana aku i kai, ua ike aku la o Dunwell i kekahi o na 'liikoa i pe- ! pehi ai iaia. A mahope iho oko lakou j kali ana no kekahi manawa, aia hoi hai ia mai la ka lohe ia lakou nei, aohe ke , I aliikoa kiekie o ka moku e ike mai i I kahi mea o uka nei; aole nohoi kekahi | ! mea e aeia e pii aku lluna o ka moku. Hoi mai la keia mau luna Aupuni a hoike aku la i ka laua hana imua o ka Uamuku, a ua oleloia mai la o Dunwell e hele imua o Lunakanawai Wilikoki e hoohiki ai i palapala hopu, no ka hopu ana i na'liikoa Amerika, no ka hewa "hoeha." Ua hookoia keia hana e Dunwell. Puka ka palapala hopu, a hoouna hou ia aku la o Hope llamuku e ih.o i kai o ka moku no ka hooko ana aku i ka lima kikoo "kivila" o ka Aha Kivila. Ma keia huakai, o Kapena Makai Parker kekahi. Ua kauohaia aku nohoi iaua, e nonoi aku e loaa mai ona laika kamailio pu ana me ke Aliikoa Kiekie o luna o ka moku. Ia laua i hoea aku ai i kai o ka moku ua papaia mai la laua e na koa kiai, aole e pii aku iluna o ka moku. Ua nonoi hoopaakiki aku la hei na luna Aupuni "Kivila," e aeia mai laua e hoouna aku i palapala i ke Aliikoa nui, a ua aeia mai la. Ua laweia aku la keia palapala e kekahi "kopala" (eorporal) a i kona hoi ana mai, ua hai mai la ia i ke koa kiai, aole loa e aeia kekahi mea e pii iluna o ka moku. ) I keia wa i ulu ae ai ka manao iloko I o ka Hope Ilamuku Chillingworth e hoao oia e pii iluna o ka moku no ka hooko ana i ka mana kanawai o ke Aupuni i ku mai al ka moku i loaa ai he poe kanaka haihai kanawai kivila; nolaila, me ka eleu hoao aku la oia e īeie aku iluna o ke alapii e hoea aku ai iluna o ka moku, aka, ua oi aku nae ka eleu o na koa kiai, a ua kauke'a mai la i laua i ka laua mau elau pu mamua ona. | Aohe hana i koe e hana aku, ua oni paa ' mai la ka "Mana Koa" o luna o ka mokuahi lawe koa, a kaohiia mai la ka , "Mana Kivila" o ka aina nei. ! Ua hoakaka piha ia aku ke kulana 1 ame ka hana a na Luna Aupuni'o uka npi o ka aina imua o na koa kiai ame ke "kopala," aka, ua pane mai lakou , aohe hiki ia lakou ke hana i kahi hana I e ae, o ka hoolohe wale no i na kauoha | a ko lakou mau alii. ! E hoomanaoia hoi, o keia kanaka kalaiwa kaa i "wawaluia" mai la e kekahi mau manamana liilii o ka "Aeto Amerika," he wahi hulu (makaainana) hookahi ia no ka "Liona Pelekane," Oia nei kekahi i hoopokeokeoia iho nei e ke Aupuni me $2,500 no kona hoope'a wale ia ana ma ka hana hookahuli Aupuni hope loa iho nei. Ua loheia mai e hele loa aku ana keia wahi hana imua o na Luna Aupuni Pelekane maanei nei a ma Wasinetona nohoi. ' ona hua o keia mua aku he Liona a ■ he Aeto.