Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 43, 27 October 1899 — KEIA AO, KELA AO HE AMAHAO O NA KAMAHAO. [ARTICLE]

KEIA AO, KELA AO HE AMAHAO O NA KAMAHAO.

>; t .nh ūi ■ H-mah '■ 'i' >■•> a //."//.ī.v.i I ) \i> h'A I.Ain'[ If,l ll .l//. "Owai ko ia nei kahu?" i ninau aku ai an ia Cellini. Jke aku la au i ka umalu ana mai o m helehelena kuoo maluna ona. a maliope pane mai la oia iau: Mademoasela. o ko ia nei haku, oko'u haku nohoi ia. a he kanaka hoi ia ī loaa ole ka lua o ka ike ame ka noeau mawaena o na keiki a kanaka; 1 mawaena o na kumuao noiau apau, o ie pookela no ia o ka ike; mawaena o na akeakamai, aohe lua e loaa ai ka poiuiu ame ka hohonu o kona makauJtan; a ma ke ano he hoaloha, o ka oi ia o ka puuwai hamama ame ka oluolu waipahe ma na ano apau. Ua aie nui loa au iaia. a. aole hoi hiki ia'u ke ike i kahi e hiki ai ia'u ke hoakaka aku iala. Ua aie au iaia no ke ola a'u e ola nei i keia wa —aie au iaia no ka aahu a'u e aahu nei—aie au iaia no ka ai a'u e ai nei i kela ame keia la—a ua aie nohoi au iaia no ke dala e loaa nei ia'u ina wa apau. Oke dala, he mea ole ia j iaia, o na leo hoomaikai a mahalo aku | iaia, aoie no īa he mea nona e hoohau- j oliia aL Aole hiki i na leo mahalo mai j a'a aku nei, ne hoea aku imua ona, a elike me ke kaawale ana o ka La mai ka Honua nei, pela kona manao mai na leo mahalo a ka .Honua nei e hoao ai e lioolue aku maluna ona. Aole hiki ia'u Se olelo aku iaia. 'E kuu hoaloha, ke alana aku nei au i keia, i mea hoike no xo u mahalo no kau mau hana maikai ia'u!' E kuli ana kona mau pepeiao, a. aole hoi oia e ekemu inai ia'u." Alaila. ike aku la au i ka lamalama ana ae o kona helehelena apau, ame ka mino aka ana. pane hou mai la ia: "O ko maua haku. oia hoi, ka haku o Leo nei ame a'u, he kanaka ia i aahu ī na haawina o ka anela mai ka lani mai. Pomaikai—pomaikai na kanaka. elike me oe ame a'u nei, ke ho-inana ia, a knkupu hiwahiwa hoi na haawina nenehiwa o ka nani, ka ui, ka maemae ame ka maikai. elike me na haawina hemolele a hoano i loaa iaia, ka haku hoi oia nei ame a'it. Aka. e Mademoa3ela, e kala mai oe ia'u. ela au ke hoomaunauna wale nei i kou manawa. a. hoowaiwai ole nei hoi ati ta*u iho. ma o ka lokomaikai Ia au i haawi mai nei īa'u t keia ta. Eae anei oe. maanei ne e noho iho ai? ' Alaila. hoonee ak« ta ia i kekahi puaee Faan oka i hanara me ka maiau loa. i {ūli nia kekahi kihi o loko o ka rumi. a, ma kahi hoi e knpoloīeī ana i kaaa papa kaha a pena kiī. Alaiia. fcamaīiio mai la oia ia'u. me "ta ninan ana mai: "Aofe o m makemake iki e hoomainailuhī iao«ee ka'a hana. ka mea hoi au i ae niai ai me ka oiuolu. a nolaila. aole anei oe e ae e helluhela oe i kahi mea ma so"o e hana ana?""

Ta ae a&u la au iaia. mal ia oia ia u 1 kekahi knke i hoopaaia me na' nna ?mla. a he hoī i ka nani ame ka ai ke anp o kona hanaia ana. I ko'u nana ana iho ī ka inoa o Ua buke la. īke iho la au I keia mau huaolelo: * Xa Palapala a ka Mea Haku Mele ī Hake." Alaila. kamailio mai la oīa ia'u: "E loaa ia oe maloko nei o keia buke na momi waiwai nui o ka naauao. Eia maloko nei ka waihona o ka aoeau e hoike ana i na oni ana apan o ko ke kanaka uhane. Ina he hauoli, «a no he uhane hauoli maanei, ina he laumaha. e ikeia ana no ia ma kona mau ano apau, elike me ka walohia, ka u ana. ke kumakena, ka luuluu ame ka ehaeha. Ina he aloha, ua hoouluwehiwehiia keia huke me na maau mahiehie ana a ka mea haku mele. Aka, e ae mal oe e hai aku au ia oe, he ipu haleln a hoonani keia i paheneheneia e io ke ao nei. mamuli o ko ke ao nei aaĀu ana i ke koloka o ka hoopohaia ame ka manaoio ole i na mea i hiki ole ke ikeia' e ko lakou mau maka, a hoomao»opoīa hoi e ko lakou maū noonoo ma ke kino materia i hoonani ole ia. 0 ka hoowahawahaia ana o keia waihona Ike waiwai nui e ko ke ao nei, he haawina hanohano lua ole ia no ka uhane ike nana i alakai na pupu ame na owili manao nani o loko o keia buke, @ ka hoomahaia ana o ka hana a keia u&ane ike ame ka noeau, he ku no i fca nani atae ke anoano eehia." Nana aku la au i ua kanaka akeakamai nei me ke pahaohao launa ole o ko'u noonoo. ma ka wa a'uM lalau iho ai i ka buke ana i hai mai ai iaMi. oiai hoi au i noho īho ai maluna o ka noho ana i kuhikuhi mai ai ia'u. la'n nae i noho iho ai, ua ninau aku an iaia: "E Signor Cellini. manaoio no anei oe, le mea hanohano ka loaa alia mai © ta hoowahawaha ame ka hooheneheiiefa ana mai ko keia ao mai?" "Ae," wahi ana i pane mai ai, "oiai, na hoohenehene la ams ua lioowa"hawaha la a ke ao nei i haawi mai ai maluna o kahi hana i hanaia e kekahi! <»Bane ike ame ka naauao, he hoike maopopo ia o ka haiki ame ka uukn o kahi ike i loaa i ko ke ao nei; a i ole, n©> Sa hupo ana o ke kanaka i kapa aku ai oia i ka naauao o ka mea naanao, he pupule a he hehena hoi, a no mea, ua hooWahawaha aku la oia

iaia. O ka oni ana o ke kanaka e hoea oia i ka pane poo o kekahi hana | pookela loa o ke poliihihi, ma ka manao ana o ka uhane haiki o ka ike. oia ko ke kanaka pii ana ma ke alahele o ka hooheneheneia ame ka hoinoinoia e ke ao nei. E nana aku ia Karisto lesu. laia i hele mai ai i ko ke ao nei. a o ae la na kukuna malamalama o ko ke Akua nani īloko Ona. aia hoi, kapa aku la ka poe i haiko ko lakou mau noonoo. he pupule oia. Aka. laia e hele ana 1 ma ke alahele e kau aku ai i kona kino j hoano maluna o ka laau kea i haawiia aku laia e ke Ao nei, kahi hoi a kona malamalam e na'i nei i keia wa i ka hoomaamaama ana, e ike ana oe i ka nani lua ole o ka uhane iloko ona; aka, 'ua hoinoia a hoomaewaewaia oia, e ko ke ao nei me ke aloha ole. E nana aku oe ia Hoonaueueihe (Shakespeare) ka meo nana i kakau i kekahi o na buke lua ole o ka naauao e mahalo nui ia nei e ko ke ao nei i keia wa, he Uhane II:e ia i pahenehene a hoinoinoia ma ka wa i o mua mai ai na kukuna o ka noeau mailoko mai oua blike la. Ua kapala aktt ia. ua pupule i «ia hehena. E hai aku au ia oe, aia iloko ou ame a'u, ia mea he uhane, a o ka hooulu ana i keia uhane a mohala oia ma kona mau av ao apau iloko o ka nani ame ka hemo lele, a e pii hoi iloko o ka naauao, oia ka hana i haawiia mai ia oe ame a'u e hana aku. Ma ka wa nae, e papahi ai kou uhane i ka haawina ike i oi ae i ko kou hoa hookahi o ke ao nei, ua huli mai la ia a hoino mai la ia oe, ma ka olelo ana, ua hehenaia oe. oiai nae. o ka mea oiaio, aia oe ke haaheo la i ka nani o ka haawina i loaa ia oe, a o kou hoa hoi, oia maoli o olua kai noho iloko ka pouli, a oia auanei ke'kapaia, he hupo, a lie hehena hoi; aka, o ka naauao oiaio, aole īa he mea ike i ka hoowahawaha, o ke aloha, oia kana e hiipoi nenehiwa ai. 0 kou ike ana i kou uhane iho. he naauao ia i pono ke huli ia, a he ike hoi i pono ke imiia me ka paupauaho ole." Ma keia wa ana e kamailio mai nei ia'u, aia no ke ike aku la au i kona lima e oni ana maluna o ka lole pena kii. Oiai hoi ia e paahana ana, aia ko'u mau maka ke hoholo la ma na aoao o ka Buke Mele a'u e paa ana. Ua nee ! kaholo aku la ko'u nana ana, a he le- ! hulehu loa na pauku a'u i ike ai i ka nui oka naauao oka hanaia ana. He ; lehulehu na aoao o ua huke la i pau ; ia*u i ka lole ia, a ua ike au, aole he u ana, aole he kanikau, aole ke kuhala- [ hala. aole he ohumu, aole he inaina, aole ka huhu i hoike ae ma ia mau mea a'u i ike ai: aka, ua kalaiia na manao me ka ulumahiehie maikai ame ka piha i ka uhane oke aloha. He kilakila ke kulana o kana kamailio ana. ue noeau ame ka naauao. O ke ko ana o ke au o kana hookaau ana i ka olelo, aoEe i kana mai ka lipolipo hohonu o ika ike. He waipahe. a he piha loko- \ maīkai ka Uhane e mahiehie ae ana ma ta tnau puolo oka manao. Oiai no au

!». hoomau ana i ka huli ana. me ka nar«a kaholo ana nohoi i kela ame keia niea e halawae akn ana ko~u maka. aia 1 boi. īke iho la au iua kekahi wahi o ua t»ufee la i ke;a mau huaolelo: Ka Au«ela o ka HauolL" I kuu nana ana iho i na huaolelo i kakaui» malaila. ike iho la au he mau huaolelo īa e mahalo ana i nei mea he "Ijeo Mele" "E ka Leo Mele e!" wahi a na huaolelo mua o ua manao nei i hoomaka ai. "E ka Leo Mele lioi, ka Uhane Waīpahe ame ka l'lumahiehie, mawaena o na mea apau e hoonani ana i ke Akua! Heaha la ka'u i hana ai nou, a kipa mau mai ai oe 1 o'u nei? Aole no i ku 1 ka hano haweo, nou—e ka Mea Laahia, e kiei mai oe maluna o'u nei. ka haahaa loa hoi o kau mau kauwa apau. He nawaliwali au, ole hiki ia'u, ke kukala aku imua o ko ke ao nei, i ka lai anoano aloha o kou mau eheu nani—ka nanahe olu o kou leo — ka ui, ka nani. ka loloku nani o kau hawanawana ana! Ea. ē ka Uhane Ilihia —e kupu, e kela aku oe iluna—iluua aku a iluna lilo—E pii aku i ka poiuiu o na lani — E paa mau oe i ka melodio o ka Mea Mana Loa—E lilo ka poai ea hoano, i wahi nou e hoopunana ai. O! Mai ae oe i kuu lima e hoopa lihi aku ia oe, aole hoi i kuu leo kalakala kunahihi e loheia e oe, oiai, he ole. he ole au ma na ano apau. Ua lawa no'u, kau kauwa nei, e kuu mea aloha hoi, e upu wale aku no au ia oe, malaila au e maha ai, a he-kau iho ai no ka manawa, a haalele iho au i keia ao." I ka yu ana ae o ko'u heluhelu ana i keia'mau lalani, ua. ike iho la au i ko'u ilihia ana, a o maeele ae la ke anoano maemae ma kuu kino apau, a, ia wa huli aku la au a nana ia Cellini, a ma ia wa hookahi nohoi i huli mai ai ia a nana mai la ia'u. Alaila, ninau akulaauiaia: "E, ua kamaain no.'ae nei oe i ka mea nana keia buke?" Me ka mino aka mahiehie ana. pane mailaia: "Ua kamaaina loa au iaia. O kekahi ia o na uhane akahai loa a ke Akua i hoonoho ai maloko o ka popo lepo o ka honua nei. He kanaka ia i uluhia, a i ulupuni mau ia e ka uhane kupaianaha loa. Oiai i kekahi wa, e hiamoe ana kona mau maka, a e noke ana nae ia i. ke kamailio; a i kekahi wa hoi,»oiai ia e noho wale ana no, me he aha iho la la, o kona puiwa ae la no ia, a ulamahiehie ano e mai la kana mau kamailio ana. Ua kapa aku makou i keia ano ulumahiehie o ke kanaka elike me keia

ke ano, he launaia ana e ka Uhane Ike, aka f olelo mai la nae ke ao hupo nei, he diabolo ia hana, a he hoomanamana lioi. Nani ka haiki '• ko ke ao nei noonoo. 0 ka mea nana i kakau i keia huke, he uliane ia ī piha i ka hauoli, piha i ka maemae. a piha i ka hemolele. 0 kana waiho ?na iho nei i kona kino popo lepo e hoi ī ka lepo, he lua ole ka nani ame ka maemae!" "Pehea ke ano o kona make ana?" i niuau aku ai au iaia me ka piha paha'oha'o o ko'u noonoo. "E hai aku au ia oe," wahi ana i pane mai ai, "E hookani ana oia i ka ogana o kekahi o na halepule nui o Roraa ma ka La Hoano o ka Virigine Hemolel.e. 0 ka papa himeni ana e ukali ana, oia kekahi o na papa himeni kaulana loa o Roma. no ka maikai o ke alakaiia ana o na leo. 0 ka himeni a lakou e mele ana ia wa. oia no o Regina Coeli (>jVloiwahine o ka Lani.) Na keia kanak|| ponoi no i haku i keia mele me ka nani ame ka hiehie launa ole. Ma ka wa i mele ia ai keia mele, ua ho-oniia ko ka halepule apau. Ua wawalo ae la kona melodia ma na anuu o ka nee ana o ua inele la —e hoomaka ana mai ka piano mai e modulato (ka nee mohaha ana o ke kani ana) ana me ka vivace (awiwl) a hoea i ka forte (ikaika) a huli i ka ikaika loa me ka awiwi nui, me he mea la, ua ala na' puali mele apau oka lani ia wa. E kani kupinai ana me ka wawalo nui na leo apau. Puia ae la ko ka halepule apau i ka ilihia, a oiai e wawalo ilihia ana keia mau leo niele, aia lioi, ua apahu pu koke ia iho la ke kani ana o ka ogana, a koe wale r.ku la no ka nu ana 0 na melodia o na papa ki i kaomiia iho ai e na manamana lima o lea mea hookani ogana. I kela wa ua mo-ku aku la na leo o ka papa himeni a lele aku la i kahi e a puhalu pu wale ae la hoi ua mau leo la, me ka puia pu ana ae o ka pioo mawaena o ka poe himeni. 1 ka nanaia ana ae o ke kanaka ma ka ogana, aia hoi, ua hina aku la kona kino maluna o ka papa pale-ki o ka ogana. I kona kaikaiia ana ae ma ia wahi mai. e lamalama ana ma kona mau helehelena ka nani olinolino o kekahi malamalama kupaianaha me he o ana mai a kekahi kukuna o ka la. Aia ma kela helehelena e ikeia iho ana ka mino aka mahiehie maikai ana. Ua make —ua haalele kona uhane, a ua hala aku oia ma kela aoao. Aohe mea i ike i ke kumu o kona make ana, aka. ua olelo nae na mea apau, ua make oia mamuli o kekahi ma'i ma kona puuwai. Ae; ua make hiklwawe loa oia, a he make hoi ia i ike ole i na u ame na ehaeha o keia ao. Ua nui ke kaumaha o na poe apau no kona make ana; aka, no'u ame kekahi mea e ae o maua na mea i kaumaha ole no kona haalele ana mai i keia ao. lla hauoli maua i kona hemo ana aku mailoko aku o keia hale-paanao lepo. Ua hookuuia oia me ka maikai mai keia ao aku a kela ao ma o."

I I keia \va i ike iho ai au i ka hoee | ana mai o ke poluluhi ma ko'u mau ' n;aka. me he mea la ua lohe ae la au (i kekahi mau leo mele nani loa e kani mai ana iloko o ka lewn. Me he mea ia. ma ka'u hoomaopopo iho, ua haalele iho au i kuu kino. a e auwana ana au | ma kekahi aina nani. Ke ike aku la au i kekahi kula mauu nani, i hele a ulijuli lipolipo kona wai hooluu e pahola ana malnna ona. 0 na wai Uooluu keia o na lau o na kumulaau e ulu ana ma ua kula mauu palahalaha nei, me he mau wai hooluu la ia no ke anuenue. 'O! whai a Reautiful plaoe!" (Xani kahi maikai!) a'u i hooho ae ai. Ke ike aku la au i na pua e kulou mai ana imua o'u, a o na manu leo kani maikai, ke mele mai la maloko o ka ululaau. Ke hoomaopopo la no nae au ia wa, e ala ana no au, aka, o keia akaku a hihio a'u e ike aku nei, aia no'ia i keia wa a'u e ala nei. Ma ia wa hookalii nohoi ike aku la au i ke kii o ka Anela o ke Ola e kau moakaka mai ana imua o'u, a me he mea la, e mino aka mahiehie mai ana ia imua o'u. Aole i emo, nalo hou aku la ia mal ka'u ike ana aku. I kela wa kuakuai ae la au i kuu mau maka me kuu mau lima, no ko'u manao ana ua hiamoeia la au, aka, aole nae; eia no au i ke ao, a e ala ana no au. Punohu ae la ka ninau iloko o ko'u noonoo ana, Pehea Ia hoi i loaa mai ai ia'u keia ike kupaianaha? Ia wa i lohe aku ai au i ka pane ana } mai o Oellini: j "Ea; ua lawa paha kou lioomanawainui no keia la. .a ua hiki no ia oe ke haalele mai ia'u, ke manao oe pela." Me ke ano okala o ko'u kino a puni, ku ae la au iluna, me ka paa ana no o kuu lima i ka buke mele a'u i heluhelu ai', a, ma ia wa iiookahi nohoi komo iho la ka manao iloko a'u, ua ho-o lalauia ko'u noonoo i'na minute mamua iho. Alaila, pane aku la au ia CelUini: "Manao au, ua ikaika loa na hana ana a ka Waina au i haawi mai nei i'u; ke ike nel u i ke ano kaumaha o kuu poo, a, ano poniuniu nohoi. Heaha keia Apu Laau Kupaianaha au i haawi mai nei ia'u e inu ?" Mino aka mai la oia, a pane mai la: "Pehea la, aole paha i poniuniu loa kou poo e hiki ole ai ia oe ke hoomaopopo mai i ka mea a'u i hana ai maluna o keia apana lole." Ia wa hoohuli mai la ia 1 ka mea pena kii imua 0 kuu alo, a i ko'.u nana ana aku maluna o ke kii i penaia ai e ua kanaka kupaianaha nei, ua hoopuiwa loa ia ko'u noonoo, i ko'u ike ana

aku i kuu helehelena apau e kau mai! ana ma ua kii nei. Owau okoa no apau, aohe wahi. lilo. Me he mea la, he aniani nana ka'u e ike aku nei i ko'u aka ponoi no. Aole i kana mai ko'u pahao- j hao. 0 ua kii la. oia hoi o ko'u poo a ' hoea i kuu mau kipoohiwi, e olli mai i ana ia mailōko mai o kekahi pua lilia keokeo. Ma ke ano apau, ma ka'u hoo-1 maopopo aku. me he mea la e lana hele j ana na pua lilia la me kuu kii maloko! 0 ka lewa. oiai ke ike aku la au i ka | uliuli lipolipo o ka ponaha lani ame ke! ao- e nenee iho ana malalo. Huli aku la au a kamailio aku la i ua kanaka peua kii nei: "He oiaio o kuu kii io no kela. Aole hiki ia'u ke hoohewahewa; aka, o ka'u e haohao nei, he ui maoli kela kii, he nani. he opiopio. Aia na hoike ana o ke ola maikai maloko ona; aka, o wau nei, he nananakea, a he laukua kupapau." "Pela no." wahi a Cellini i pane mai ai, me ka hoomau ana i ke kamailio ana mai, "Aole anei ou hoomanao i kela wa'au e hele ana ma kekahi kula mauu palahalaha, a hialaai ana hoi oe 1 ka nani o na mea apau au e ike aku ana me kou mau maka? 0 kela hoi ka wa au i manao ai, ua haalele iho oe i kou kino honua nei. 0 kela wa i hele ai oe ma kani au i hoomaopopo mua ole ai. oia ka wa a'u i hoopaa iho ai i kou mau ano apau a paa ma keia apana welu. Ma ka olelo a ko ke ao nei 0 kou uhane keia; aka, o ka oiaio maoli nae, o ke aka-ku keia o kou kino, ina e hoonaniia, e hehi ana ma ka poepoe alohilohi o ko ke Akua mau aupuni nani, e nee ana mai kahi honua a kahi honua, a hoea i ka piha ana o ka nani, me Ia ma o, a mahope ae, ma ke ao laelae a olino mau." "0! what a beautyl" wahi a'u i hooho ae ai. "Oui, Mademoiselle, it is a beauty!" wahi ana, ' aka, he Anela kela no ke Ola. Aole i minomino ko i ala mau ano, aole i nananakea, aole i piha i ka ehaeha; aka, o ka pahu i hahaoia iho ai ia, oia kai ano e, a piha hoi i ka nawaliwali. Nolaiia, e Mademoisella, ina e oluolu oe. e ae mai oe e hele hou īnai oe i ka la apopo." Aole hiki ia'u ke hoole aku i keia leo poloai mai a Cellini mai. Ua ae aku la 110 au me ka hauoli. A ia wa haawi aku la au i kuu lima iaia me ka olelo ana aku: "Ae; e hoi ana au i keia wa, nolaila, e kuu hoaloha maikai, 'Dieu vous gar de" " (Na k.e Akua e kiai ia oe.) Haawi inai la ia ī kona lima ia'u, kunou mai la oia me ka hiehie imua o'u, a olelo mai la: "Meiei mille fois, Mademoiselle! Dieu vous garde—vous aussi. Au revoir!" (He niau tausaui hoomaikai ia oe, e Mademoasela. Na ke Akua e kiai mai ia oo a pela nohoi ia oe.) Alaila, huli mai la au a hoi mai la me ka maikai launa ole o ko'u kino, a t»»ka oi aku o kou noonoo. Aohe poluluhi mai, aohe ano e nuii; aka, he mohala maikai ma na ano apau. Aia iloko o ko'u uoonoo ka uiea e pili aua 1 ka "A-pu Laau Kupaianaha." ka "BuKe Mele a ka Mea Haku Melt- i make," ke "Akaku Kamahao" ame ke kii ka, o kuu "l'hane." Kupanaha io uo, aole i kana mai ka lua ole o ke kamahao. ( Aole l pau. >