Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 44, 3 November 1899 — HOOLALEA KAUA KUKALAHALE. [ARTICLE]

HOOLALEA KAUA KUKALAHALE.

KA WEHE ANA IKA NANE HUNA. Aia ma Pelekane, e ku ana kekahi \iale nani i kapaia o Rulca Kakela. A ma keia hale kakela kahi i noho ai kekahi ohana alii koikoi loa o ua aina kaulana nei o Pelekane. He wahine, nona ka inoa o Adeliza, ka mea i kapaia ke Duke-wahine o Kakelamaina; he kane o Herhert, kona inoa, ka mea e halihali ana i ka inoa alii hoohanohano o ka aina, ōia h.oi ke Duke Umikumamalua o Kakelamaina; a he keiki opio, nona ka inoa o Beretarana, ka mea i kapaia ka Haku Sana Alabana. 0 keia wahine, oia kekahi wahine waiwai loa mawaena o na wahine alii koikoi apau o Enelani. A no keia wahine ame kana keiki keia moolelo, a o ka leo hea i pa-e ae la ma ke poo o keia moolelo "E Kuu Aloha! Pehea Au?" he leo ia no ke kokookolu q na mea kino i owiliia iloko o na hookaau ana 0 keia nanea. O Adeliza. he wahine hiehie ia o kona kulana, he ui a he nani ma kona mau helehelena; a o kona oiwi, aole no ia i hopepe iho, mamuli o ka heluna nui o na makahiki 1 aloia mai ai e ia. wahine haaheo ma ka pulama ana 1 kp inakamae o ka maemae o kona inoa. 0 kona mau la apau o ke ola ana. ua hooulu wehiweliiia no lakou e na haawina o ka hauoli ame ka oluolu. Ua hanauia mai oia i ui hookelakela no na ui e ae apau o ka aina. a he oiaio, ua papahi haaheo oia i ka nanohano ») ka olelo ia ana "Ka Ui o Enelani."

Mai kona wa e moe ana he bebe ma(taia o Uahi moe keiki a hoea i kona kanaka makua ana, aole oia i ike i na lioehaeha ana a ka ma'i, aole hoi i na inea aka nohona ilihune. O kana mau mea apau i makemake ai, ua loaa ia ana ka waiwai ame ka lako ma kona me ka maalahi loa. oiai e hihimanu mmi nono apau. Ta puka mai oia maiioko mai o kekahi ohana alii kahiko loa o Pelekane, oia hoi ka poe i kapaia. "Na '\A\ o Mauna Severena." He ohana haaheo keia. a hanohano. a o keia wiiaine ke koko hookahi oia ohana e »la nri i keia wa, a. āia hoi iloko ona kahi i houluulu ai na kulu koko hiwahiw.'i apau o keia oliana alii kahiko. [ kona hehi ana me kona nani nui, ma ka paepae o ka nohona wahine Duke opio o Kakelamaina, ka mea mai iioi nona ka inoa ana e halihali nei i opio una. aia hoi. mawaena mai o na Wi opio o na keikiaiīi o kona aina haluiii. iui kauhihi aku la ka lopi p.ilika sula o kona makemake maluna o ke keia wa. oia hoi. "Ke Duke-wahine o Kakelamaina." 0 keia Duke opio, oia kekahi kanaka waiwai lon o Pelekane. He nu: kona nuui aina e noho hoolimalimaia ana e na kanaka, a e loaa ana iaia i kela ame keia makahik". he puu (lala nui launa oie. mai keia mau loaa hoolima'<una mai. Na keia mau mea mai elua i iianau mai ai o Beretarama. ka Haku Opio o Sana Alahana. :Yle he mea la o ka noho ana a keia wahine, iloko o kona nani nui, ka hanohano ame ka waiwai, aia ka honua /ipau nnilalo o kona mau kapuai wawae. O kona makemake, oia ke kanawai e rula ana i kona home ame kana man hana. Aohe mea hiki ke kue aku a hoole aku i kana mea e olelo mai ai, a e kauoha mai ai paha. He wahine nohoi ia i hoopunanaia kona uhane iloko o na lupea ana a ka uhane lokomaikai ame ka oluolu. He piha hoomanawanui oia i na kinaunau ana e ike ai iloko o kana poe kauwa. Me keia hoikeike mua ana ae i ke ano, ke kulana, ka hanohano ame ka waiwai i loaa i keia ohana, e huli ae kaua, e kuu makamaka helulielu, a nana ae i ua Duke-wahine nei, ma kekahi kakahiaka opiopio nani o ka mahlnā o lu'ne, oiai hoi ia e noho ana maloko o kona rumi hookipa kuikawa.

0 keia wa ana e noho ana, he wa ia i kukuluia ae ai ia e ke au lai malino maikai o kona mau la o ke ola ana, e halawai no he alo a he alo me kekahi kumuhana ano nm loa i komohia mai me ka weliweli loa iloko o kona ohana. Ua lilo keia mea i mea nui e hoanoe loa ia ai ka noonoo o ua DuKe-wahine; a ke hoike mai la kona helehelena i ka pioo nui o kona uhane. 0 ka pilikia e hoea mai ana iloko o kona mau la. ma ka aoao mai o kana kane, ua hiki loa iaia ke hoomalielie aku i na uluku pioo ana mai ia eheu mai o kona poai ohana; aka. o keia pilikia i halawai aku ai ia. he alo no a he alo, aole oia i ike i kana mea e hana ai. 13 hoomanaoia, ua pili paa loa kona aloha i kana keiki, oia o Beretarana. 0 kana ,mea nui hookahi ia i na wa apau. He onohi maka. haule ole oia nona. A ua haaheo nohoi oia no ua keiki Uu ana. He oiaio, ma na ano apau, he kanaka opio o Beretarana i mahalo nui ia e na poai o na alii apaiy o Pelekane. He.'ui ia, a he nani. He keohimana oiaio ma kona mau ano apau. A oia lioi ka hauoli ame ka manaolana o kona makuahine. 0 ka ninau i ku mai imua o ua Du-ke-wr.hine Adeliza nei i keia kakahiaka opīopio o ka mahina o lune, he ninau ia i pili i kana keiki, ka onohi a kona mau manaolana. Oiai, ua Duke-wahine nei e noho ana me kona nani apau maloko o ka rumi hookipa, me ka moali ana ae o kekahi mau mino loloa ma kona lae aiai a ka ni, ua puana ae la ia iaia iho me ka leo aloha: "E kuu keikie! Ka nianaolana hookalii o ke koko o kou mau kupuna alii! O oe ka'u i haaheo ai, a o oe no kuu aloha, ka hiwahiwa a kuu uhane i

Hooholoia, ke hui pu aku nei makou hiipoi ai. Ea, he'ha keia a kou mkuahine e ike nei?" He oiaio, ua puka ae la keia maL huaolelo mai ka waha ae o ua Duke wahine nei, me ka leo i owili ia iloko 0 ke aloha, oiai hoi, i haa ae ai na kulu waimaka ma kona mau maka. Alaila, lalau iho la ia he wahi buke, paa ae la ma kona lima, a noao iho la ia e heluhelu i kona mau aoao, eia nae, aole 1 liuliu waiho hou iho la ia i ua wahi buke la maluna o ke pakaukau. Alaila, pane ae la ia iaia iho: "E pono no au e imi aku i keia mea hoopilikia loa mai i ko'u noonoo. 0 ko'u wa kupono loa no keia e hana aku ai i keia hana, oiai o Herbert, aole ma ka hale nei. He kanaka naau papalu wale keia, a ina ia e ike mai ana i ka uwe waimaka ana o keia kaikamahine, alaila, aole hiki ana iaia ke hoomanawanui iho, aka. e hoao no ia me kona ikaika apau, e apahu pu i kau hd.ua 0! O! E kuu keiki e! Heaha keia?' la wa. hookani ae la ia i kekahi wahi bele kala (silver) e kau ana ma ke pakaukau, aole hoi i liuliu kpmo mai ana kekahi kauwa. a pane aku la ua Dukewahine nei: "E hai aku oe ia Miss Winta, makemake au e ike iaia 1 keia wa." Huli ae la ua kauwa nei a hele aku la e hoike i ke kauoha a kona liaku wahine. I ka noho ana iho o ua Ditke-wahine nei, ua hooi loa ia aku la ke ano e o kona helehelena. Oiai ia e kali ana o ka hoea mai o ka wahine opio ana i kauoha ai. ua pane hou ae la ia iaia iho: "Aole o'u wahi ma.kemake iki e kamailio au no keia mea; aka, pehea la nae au e hiki ai kc kapae ae i keia hana." Aia maluna o kaln pakaukau e ku ana ma kona aoao, e waiho ana he hainaka i lui.a me ka wai ala violeta a puia i ke onaona, a he ow-ili ribine silika kekahi e waiho ana, me he mea la, he lipine nakii lauoho. Nana aku la ua Duke-wahine nei i keia mau mea, a hooho kaumaha ae la:

"B kmi keiki! Ekuukeiki! Ua maopopo no ia'u, aole nou keia hewa; aka, no keia kaikamahine no. 0 na hihia apau e loaa ana i na kane, manao au e kauia ke ahewa koikoi ana maluna o na wahine." Alaila, lohe ae la ia i ka halulu mama ana mai o leekahi mau leapuai wawae. O ka wa hoi la i olino ae ai na koluina o ka inaina ame. ka huhu ma kona mau helehelena apau. Ike koele ana mai o ke ki-ke mawaho o ka puka, ua kuhea aleu la ua Duke-wahine nei: "Komo mai." Fa wa komo mai la he kaikamahine i mohala ae kona mau ano apau iloko o na makahiki a ka wahine opio e lualai ai. He kaikamahine loihi maikai kai keia o kona oiwi kino. Aia ma.kona mau helehelena opio e popohe maikai mai ana ka ui ame ka nani. He mau maawe lauoho uiiuli lipolipo kona. A iaia i ku mai ai imua o leona hakuwahine, ua umalu iho la ke hiohiona ano maka'u a hopohopo. Me ka leo mohala maikai no nae, kaniailio mai la ia i kona haku: "Ua kahea ae nei paha kou kiekie, e kuu haku, ia'u?" O ka leo o ua kaikamahine opio nei i poha mai ai. ua like ia me ka hone a ka leo a ka manu o ke ao i kapaia he "nightingale" e ne lione ana hoi iwaena o.na pua lilia. Ua ikeia aku la ka mohala mahiehie ana ae o na hēlehelena o ke Duke-wa-liine i kona lohe ana aku i ka leo oluolu o ka wahine opio. iaia hoi i ninau mai ai iaia. Alaila, pane mai ia'oia imua o ka waliine opio: "E Misa Winta, he oiaio, ua makemake au ia oe." L ? a pane mai la ua Duke-wahine nei me ke kuoo lua ole o kona helehelena; a ma ia wa hookahi no hoi, huli ae la kona mau maka a nana aku la maluna o ka hainaka keokeo ame ka owili lipine e kau ana maluna o ke pakaukau, kaikai ae la ia i kona lima, a kuhikuhi aku la ma kahi a ia mau mea e waiho ana. a huli mai la ia ma kahi a ka wahine opio e ku ana. a ninau mai la:

"E hiki ana anei ia oe ke hai mai ia'u. nowai la keia mau mea? "E kuu haku, no'u keia hainaka, a no'u nohoi keia lipine," wahl a ka wahine opio i pane mai ai imua o kona haku wahine. "Ua maopopo loa no anei ia oe nou ponoi io no keift mau mea? Aole anei oe i kuhihewa?" "E kuu haku, aole hiki ia'u ke hoohewahewa i keia mau mea. Aia kuu inoa maluna o kela hainaka, a o ka wai-ala a'u e lu ai 1 ko'u hainaka, he violeta no ia." Ia wa i puia mai ke ala o ka violeta, a kupaoa ae la rsa kahi a ke Duke-wa-hine e noho ana, a pela hoi me ka wahine opio. He hora keia no ua wahine opio la i puia ai ia rae ka ehaeha, a loloku ae la ka welenia kaumaha iloko o kona houpo apau. Ala mai la iloko ona ka weliweli o kela hora i loaa ai kela hainaka ame kela lipine a kona mau maka i ike aku ai, a i hooia aku ai hoi ma kona waha, imua o ke Dukewahine, nona no ia mau mea. "I ka wa hea la i paa hope loa ai keia ribine ia oe?" i ninau mai ai ke Duke-wahine. -" "Aole no i maopopo loa ia'u," wahi a ka wahine opio i pane aku ai, me ka hoomau ana aku hoi i ka olelo ana, me na onohi maka pihoihoi: "Ke ole nae au e kuhihewa. ma ka la inehinei a ia ia alui." Alaila, huli pono loa mai la ke Dukewahine a hekau pono loa mai la i kana nana ana maluna o Miss Winta. a olelo inai la ia: "Ae. nou io no keia mau mea ke ae mai nei oe imua o'u; aole oe i hoole mai. Ke hoike mai nei oe, elua la i hala ae nei, ka wa hope loa au i hoopaa ai i kela lipine ma kou lauoho paha, a ma kou umauma paha. He oiaio anei keia?" "Ae," i pane aku ai o Miss Winta me ka leo nawaliwali malie. "Ua hiki anei ia oe ke hoomaopopo, e Miss Winta, i kahi i loaa mai ai keia mau waiwai ou?" "Aole au i ike, e kuu haku." *

"Alaila, e hoolohe mai oe, a e liai aku au. He oiaio, he hana ehaeha loa keia a'u e hana aku nei imua ou—ao— he ku nohoi ika hilahila. 0 keia hilahila a'u e haawe nei nou, he lua ole ka eha o kuu puuwai. Ano, e hoolohe mai oe. Ua loaa keia inau waiwai ou. e Miss Winta maloko o ka rumi o kuu keiki, oia hoi o Haku Sana Alahana. Maloko maoli o kona rumi i loaa ai keia hainaka i paa ai kou inoa, ame keia lipine. A o ka loaa ana o keia mau mea malaila, ua hiki no ia oe ke Moomaopopo iho i ka hopena e ulu mai mamuli o keia mau mea; aka, e aku au ia oe, e 3tliss \Vinta, ke ho'ke mai nei keia liainaka ame keia linine, ua hoea kino ae maloko o ka rumi 0 k»u keiki!" I kela wa i pohina ae ai na maka o ka wahine opio i na haloi waimaka i ao la ia wā, ma konE niau lihiMhi maka. Nana aku la ia i kona haku wahine, me ka make haalele o kona naau, alaila, pane aku la nohoi ia: "E kuu haku, e kala mai oe ia"u, aole hiki ia'u ke hai aku i haina kupono no kau ninau." "Ina hiki ia'u ke manaoio i kau mea 1 hoopuka mai la īmua o'u, ina ua maikai ioa; aka, pehea ia e hiki ai ia'u ke manaoio aku ia oe. Mai oi loa aku ka pono i paneia mai nei e oe imua o u, aohe i maopopo ia oe ke ano o ka'u mea i ninau aku nei ia oe. 0 ko'u manao maoii, ua maopopo loa ia oe ka'u mea e hoao nei e loaa ka oiaio mai a oe mai. Nolaila, e hoolohe hou-mai oe. ua loaa keia mau mea iloko ponoi o ka mmi o kuu keiki, a o ka loaa ana o keia mau mea maloko oia rumi, he mau hoike oiaio loa laua o kou hoea kino ana maloko o ka rumi o kuu keiki." Me na waimaka e hiolo ana ma na papalina o Miss Winta. ninan akn la ia i ke Duke-wahine: "0 ka rumi hea la ia?" Me ka piha inaina loa, ka haawina. hoi i ike mua ole ia e ia. olelo 'mai la oia:

"Aole o'u makemake iki e hoomāunauna oe i ka manawa, ma ka.imi ana i mau olelo imi-Jialahala 11011 iho. Aohe o'u kanalna iki, o ae mai ana no oe imua o'u, aia kou rumi ame ko Nell ma ka eheu hikin?e nei o ka hale kakela? E ae mai atta nohoi oe, aia ka rumi o kuu keiki, ka Haku Sana Alabana ma kekahi o ka hale kakela nei? "Ae, ke ae aku nei au ia mea. Aka, L keaha la, e kuu haku?" "Oiai ua ae mai la oē i na kulana i ku ai kahi o ko oukou man rumi," wahi a ke Duke wahine i pane mai ai, me ka hoomau ana. mai hoi: "Makemake au e hai mai oe ia'u, pehea la i hiki ai na waiwai ponoi ou, e waiho ana iloko 0 kou rumi ma ka eheu hikina o ka hale kakela nei. ke lele mai laila mai a komo iloko o ka rumi o kuu keiki. ma kela huli komohana o ka hale kakela nei, oia hoi, ka rumi huli palapala o kuu keiki?" He mau huaolelo alieahe malie loa ka Miss Wint.a i hoopuka ae ai ia wa. aole nae hiki i ke J)uke wahine ke hoomaopopo pono loa ia mau huaolelo, aka, ua hiki nae iaia ka lohe mahuihui aku i kekahi mau huaolelo—"malia paha na kekahi mea i hoihoi ole kona naau ia'u i lawe aku ia mau mei ilaila —" "He noonoo waiwai ole wale no īa au 1 hoopuka mai la. K hai mai oe ia'u i ka oiaio maoli. Pehea i hoea ai keia hainaka ame keia lipine iloko o ka rumi o kuu keiki?" Aole he leo i loheia aku e puka ana mai ua wahine opio nei; aka. ua ikeia aku ia ia e palulu ae ana kona mau lima i kona mau maka. "He wahi manaoiana no kou c pakele ai oe," wahi a ke Duke-wahine i pane mai ai me ka mau o ka lalapa ana o kona inaina, "Aole nae ma ke ano, he mea ia nou e huikalaia aku ai e a'u—aole; aka, he mea nae ia e loaa aku ai ka'u mau kokūa ana ia oe, oia hoi e hai mai oe ia'u i ka oiaio apau, me'kou luina ole i kahi inea mai a'u aku nei." . „ T . 4 . Alaila, hookuu ae la o Miss \Vmta 1 ka paa ana o kona mau lima i kona mau maka. aea ae la kona poo ili ina ' a pane aku la imua o ke Duke-wahine: "Aole a'u mea e hai aku ai ia oe. Aole hookahi huaolelo mai a'u aku. Aole. Okeia lipine, keia hainaka, ko laua loaa na maloko o ka rumi o Haku Sana Alahana, aole maopopo ia'u. Hookahi wale no mea i maopopo ia'u, owau ka ona o keia hainaka, a no'u nohoi keia lipine, Nolaila. e hookuu mai oe ia'u?" (A keia pule ae.)