Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 45, 10 November 1899 — Page 2

Page PDF (1.27 MB)

This text was transcribed by:  Toni Scannell
This work is dedicated to:  AHA Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA.                        NOVEMABA            10.       1899

 

 

KA

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki -- $2.00

No Eono Mahina --- 1.00

 

Kuike ka Rula.

 

Puka Aina       1 Pule  2 Pule  3 Pule  1 Mul   2 Mul   3 Mul   4 Mul

Inihu                $1.50   $2.00   $2.50   $3.00   $5.00   $6.75   $12.00

2 Inihu             2.00     2.75     3.50     4.00     7.00     9.00     15.00

3 Inihu             2.50     3.50     4.50     5.00     9.00     12.00   18.00

4 Inihu             3.00     4.00     5.00     6.00     11.00   13.50   21.00  

5 Inihu             3.50     4.75     6.00     7.00     12.00   15.00   24.00

6 Inihu             4.00     @        7.00     8.00     13.00   16.50   27.00

 

O na Olelo Hoolaha a pau e noouna ia mai ana no ka Hoolaha maioko o keia Nupepa, ehoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

COOP J KALA E KA

 

HAWAIIAN GAZETTE CO

 

A.W. PEARSON, Luna Nui.

 

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono.

 

Honolulu, Oahua

 

POALIMA – NOVEMABA – 10, 1899

 

KO KE AO NEI.

 

Ke hoike maopopo mai nei imua o kakou na okaikai ame na halulu ana a ke kaua ma Aferika Hema.  I ka hoalealeia ana o ko Europa kulana lai malie.

 

He mea oiaio, ua hoopuka ae kekahi o na kilo aupuno noeau loa o Enelani.  “Aole kei a he wahi kaua uuku.”  I ka imi ana. Ame ka huli ana aku I ka loa, ka manaonao. Ame ka laula o keia olelo. A I ole ia. I kona koikoi ke nanaia ko ke ao nei noho aupuni ana. Elike me ia e ikeia aku nei. Aia kela ame keia aupuni nui o ka honua nei. Me na haawe poka pahu ma na kua, ke kahei poka hoi e kakipepa ana I ke kino, ka pukuniahi e ko ana ma ka lima. Na kokukaua e oloio ana ma na ale hakinua o na moana, e ikeia ana me ka hoohewahewa ole ia, aohe wahi e kiolaia aku ai ia inau ukana hihimanu a kela ame keia o ua mau supuni la. Aka. O ke kahua wale no ia o ke kaua. Kahi hoi e nani ai na haluku ana ae o ua mau aupuni la.  No ka hokeike ana ae I ko lakou mau ikaika pakahi iho.

 

I ka nana ana I na “Mana Ikaika” o ka Aina Puni Ole o Europa, aia ka halana lai malie loa ke pahola la ma na poai pili aupuni apau, a o na wahi mea wale no e ikeia aku nei, oia na hoekeu ana a ko lakou mau mokuhaua ma na hookikakaha ana ma kekahi mau wahi o ke Kaiwaenahonua.

 

O Enelani, aohe olelo ana I koe nona.  Oiai eia oia ke komo poo nei iloko o ke ahi a ke kaua.  A no nei kaua ana hoi ka kela kilo aupuni olelo ana ae.  “Aohe keia he wahi kaua uuku.”  Ina he kaua uuku keia, alaila, e hoolaiki wale ia ana no kona pukalaki ana ma Aferika:  aka.  Ina ia e lilo ana he kaua I oi aku I ka “uuku.” Aiailafi ua hoea aku la kona kino I ka mahuahua ana, a hehi aku la hoi ia I kahi e kupono ai ke oleloia ae, he “nui.”  Aka, I ko ai ka puana a ka moe o na olelo a kela kilo aupuni o Enelani, no ka haalele ana iho o keia kaua a Enelani I ke kulana “uuku” a panaiki hoi, a komo aku ai ia I ka poai o ka nui ana ae, ke ole e hoomahuahuaia mai na momokuahi e pii mahuahua ae ai kona nui ana, oia hoi, ka owiliia ana aku o kekahi aupuni, a mau aupuni o Europa.

 

He mau wa lehulehu I hala ae nei ko ke Kuokoa nei hoomaikeike ana aku no na kiaha I piha pono ko lakou mau wai I ka lihi o ko lakou mau anapuni o luna loa, a e ku ana kela ame keia o ua mau kiaha la, oia hoi, kela ame keia aupuni nui o ka honua nei, ma ke kulana nihinihi loa e makaukau ana e hanini, ke loaa kekahi onou ikaika kuwaho I kela ame keia o ua mau kiaha aupuni la.  Ke hanini nei ka “Hue America” a ke kahe-a-wai nei ka mokuhia ana o kona kaikahe weliweli,. Me he nee ana la na ka luaipele a hoea I na kapakai o Asia.  Ua hanini ae la hoi I keia wa ka “Hue Pekekane” a ke hakinu’a la kona waikahe ikaika no Aferika.  He mea maopopo, o keia mau kaheawai paukiki ana mailoko aku o kei mau aupuni elua, ke ku nei laua I mea kahea aku I na “Hue” e ae I koe I hookahi wa maikai e kahe ai lakou.  E ume ana ke kulu wai I ke kulu wai.  Na mea like I na mea like.  O ke kanawai paa luli ole keia o na mea kino materia.

 

Aka. O ka ninau, ua kokoke mai anei ka manawa no na aupuni e ae o ke ao nei e hookikakaha ae ai ma kei kahua o ko ke ao nei pioo?

 

Aole kakou I ike, pehea la ka loihi o ka wa o ka nee ana aku o keia kaua mawaena o Enelani ame na Repubalika Elua o Aferika, oia ke Transvaal ame ka Free State; aka, he mea maopopo nae, mamuli o na lono I loaa mai ia kakou I keia wa, aia ke hoonaueue nui ia la o Europa.  Ke kuhikuhi la nae kahi aupuni I kahi aupuni, o mea a o mea ke aupuni e komo aku ana iloko o keia okooko lapalapa o ke kaua.

 

O ka makou e manaolana nei, e hoomahuahua ole ia mai na mea hoohihia iloko o keia kaua ana.

 

KE KAUA MA AFERIKA.

 

Ua hoohauoli loa ia kekahi poe he lehulehu wale o Europa, a pela no paha me na wahi e ae o ka honua nei, no ka lanakila ana o ka lahui Bui maluna o kekahi mau heluna koa Pelekane kakaikahi I oni aku nei no Aferika; malalo o ke kauoha a ke Aupuni makua.

 

E mea maopopo, aole I like ka Enelani hoonee kaua ana I keia lele anama Aferika, me ka hoonee kaua ana a America ma Cuba, I kona kaua ana iho nei me Sepania.  Ua ike kakou apau ia moolelo.

 

Aka, aole keia o ka wa kupono loa e hauoli ai ka poe kue I ka Liona Pelekane no keia poiao I kau iho maluna o kona poe kanaka kakaikahi I paa pio aku la I na Bua ma Aferika Hema.  Aole I hooki o Pelekane I kana nee ana no mua.  Aole I punukuia ka waha o ka Liona Pelekane I keia wa.  Aole ia make ke Aupuni o Beritania Nui.  Aka, eia no ia ke nee nei no mua, a ke aa nei oia e paio a hoea I ka anai loa ia ana o kela poe Bua.

 

He mea oiaio, aia kela poe kanaka ke paio mai la no ko lakou makee I ko lakou aina makuahine.  Aia lakou ke mauna mai la ia lakou iho, e ninini ana I ko lakou mau koko makamae no ke aloha I ko lakou aina.  Ua oleloia, no ke aloha hoi o Enelani I kaua poe keiki no ko lakou hookaeia e na Bua I lele ai oia me kona ikaika apau e kaua aku I na Bua.

 

He kaua keia mawaena o ke koko Olelo E, I kapaia nohoi I kekahi wa, he koko Geremania, me ke koko Pelekane.

 

 

“E HANAI AI A HEWA AE KA WAHA.”

 

Ma kekahi lono I loaa mai ia makou mai na aina mamao mai, a e puka aku nei nohoi ma ko makou pepa o keia la, oi o Amerika Huipuia, Enelani ame Geremania ke ohumuhumlu liilii nei. Ma ke alahele o ka noho makamaka a hoaloha ana hoi mawaena o lakou iho. Ma ke ano e mahelehele like lakou I na wahi mokupuni o ka hema aku nei, elike mo Samoa.  Gilibati ame Solomon.

 

Me he mea la, ma ka nana aku, e hoea aku ana keia lono I loaa mai I ka oiaio ana.  Oiai mamuli o na lono e ae I loaa mai ia makou. Ua hiki ke hoomaopopoia. Aia io he mea oialo ma keia lono.

 

Oka holo kino ana aku o ka Emepera o Geremania I Enelani. Iloko o keia wa a Enelani e paio nei ma Aferika Hema. He mea hoike no ia no ka oiaio o keia lono I hoea mai la I o kakou nei.  Eia kau, a eia kau, a eia nohoi ka’u, a pau ae la keia ka’I puu ana o nei puu waiwai a’kakou.  O ka mea nui no nae ea, o ko kakou noho aloha like loa no.  mai huhu mai olua ia’u I keia ku’I puupuu ana ae a’u ma Aferika Hema, a pela nohoi au ia oe e “Uncle Sam” ma kau hana e hana ae la ma na mokupuni Pilepine.

 

Ua ko ka olelo a ka Hawaii, “E hanai ai a hewa ae ka waha.”

 

 

KE KUHINA WAIWAI.

 

Mamuli o ka loaa ana mai o ka lono ia nei no ka waiho ana mai o Kuhina Damon I kona kulana Kuhina Waiwai, ua kono hou ia mai la ke Aupuni e imi hou I kanaka kupono nana e hoopiha ia oihana.

 

Eia I ke alo nei, he lehulehu loa ka poe I kupono loa no ka lawelawe ana ia oihana.  Eia no o Mr. P.C. Jones, ame kekahi poe kamaaina e ae he nui mawaena o kakou nei.

 

O ka loaa ana o kekahi kanaka makaukau ma keia oihana no ke alakai ana aku I keia hana ano nui loa o ke Aupuni, he mea ia e hoopakeleia ai ke Aupuni mai ke komo ana aku iloko o na hihia pili I ka oihana waiwai kuloko.  Ke ole makou e kuhihewa, eia ke waiho nei iloko o ka Waihona Waiwai o ke aupuni he huina dala mahuahua loa, a he hua maopopo keia I loaa mai mamua o na hoomakauli ana a Kuhina Damon; nolaila, o ka loaa ana he kanaka nana e alakai aku I kahi e hooi ia aku ai ka holopono o na hoowaiwaiia ana o kei huina dala nui, oia ke kanaka kupono e noho ai ma keia oihana, ina nae e waiho loa ana o Kuhina Damon, a I ole ia, aole hoi ia e ae hou ana e lawelawe hou I keia oihana.

 

 

KA UWEA TELEGARAPA MOE MOANA.

 

Mamuli o na lono I loaa mai nei ia kakou, ua hoomaopopoia mai la eia ke Aupuni o Amerika Hipuia ke hoeueu mai nei I ka noonoo ana, e lilo nana ponoi ka hana o ka hoomoe ana mai I ka Uwea Telegarapa Moe Moana o loko nei o ka Pakipika, mai Kapalakiko mai a hoea I kekahi mokupuni malalo aku nei o Hawaii, a hala loa aku hoi I na mokupuni Pilepine.  Ua hai pu ia mai nohoi ma keia lono, he mau Aupuni hou e ae ana kekahi e komo pu mai ana me Amerika makeia hana, oia o Enelani, Rusia ame Iapana.

 

I ka loaa ana o ka uwea olelo o keia ano ma keia moana, ua hiki ke oleloia me ka maopopo, ua puni ka poepoe honua nei I ka uwea telegarapa, a ma kekahi olelo ana ua puni ka honua I ka Anela o ka Uwila e ahai ana I ka olelo a na keiki a kanaka ma kela ame keia wahi o ka honua.  Iloko o ka imo ana a ka maka, e halawai ana ko Hawaii nei mau “Kini” me ko America mau “Makamaka,” a pela hoi ko Beritania Nui poe hoaloha me ko Hawaii nei mau hoaloha, a pela ka nee hele ana a puni ke ao nei.

 

He kulana hou keia I loaa ia Hawaii, aka, o ka poe I hoolaupai nui ia ko lakou mau pomaikai ma Hawaii nei. A pela hoi ma na aian e ae, o lakou ke hoopomaikai nui la ana e keia “Kauwa” o ka holomua.

 

 

HE LONO NO SAMOA.

 

WASINETONA, Nov. 1. – O na lawelawe ana no ka mahelehele ana I na mokupuni o Samoa, ke holo mua loa nei no ia, a aole no e lilo ana I mea pahaohaoia ka loheia ana ae, ua pau keia hana I ke hooholoia.

 

Ona kukakuka ana I lawelaweia ma Ladana, me ka nui pu ana o na luna aupuni maanei ame ko Berelina, ua puka mai la kekahi mau mea ano nui loa I pili I keia kumuhana, a I haawi ia hoina Mana Aupuni ekolu, oia o Beritania Nui, Geremania ame Amerika Huipuia nei I ka lakou mau ae lokahi ana.

Ika hoomaka ana o na kukakuka ana, ua manaoia e hooholoia e hoopau loa ia ka noho hoomalu pukolu ana a na Aupuni ekolu maluna o ka Pae Aina, a e oi ole aku hoi mamua o elua Mana Aupuni na laua e hoomalu I ua Pae Aina la, (o hookahi nae Mana Aupuni I makemake loa ia.)  Eia nae, ma keia noonooia ana, aole ia aelikeia ka haawi ana I ka Pae Aina I ka Mana Aupunia hookahi, a ua manaola nae, e maheleia ana ua Pae Aina la e elua mau Mana Aupuni nui, a ma lia ano, e lilo ai he elua wale no mau Mana Aupuni nui na laua e noho maua ma keia Pae Aina.

 

Ua hoomaopopoia hoi, o Amerika Huipuia nei kekahi o keia mau Mana Aupuni elua e hoopomaikalia ana e keia aelike, a e lilo ana iaia ka mokupuni o Tutuila, kahi e ku nei ke awa o.

 

Aole paha e liuliu loa na la mai keia wa aku a hoea mai I o kakou nei he Uwea olelo an onou loa o kona launa kamilio ana, awaena o kahi kanaka ame kahi kanaka, eku ana ma kahi mamao mawaena o laua.

 

I kahi wa I hala koke ae nei, ua haalele iho la ia nei o Mr. F.J. Cross, kekahi o na kanaka makaukau loa ma Hawaii nei ma ka oihana uwila, a holo aku la ia no na kalaulu o Amerika, no ka huipu ana me Sig. Marconi, ka “luaui” o ka “uwea olelo” I kapaia “The Wireless Telegraphy.”

 

Ma na lono hope I loaa mai nei, ua kakau palapala mai la o Mr. Cross I Hawaii nei, e hooia mai ana ua holopono kana aelike me Sig. Marconi no ke kukulula ana o ia ano “uwea olelo” ma na Pae Moku o Hawaii nei.

 

O ke ano nui o keia kulana waea olelo, oia ke ku ana o kekahi mau pou elua, hookahi ma kekahi wahi I makemakeia ai e loaa ana na launa olelo ana, a he hookahi nohoi pou ma kekahi wahi okoa ae I makemakeia ai na launa ana oia ano.  Mawaena o na piko o keia mau pou elua, e hooleleia ai ka holo ana o na hoolauna uwila ana, mai kekahi aoao mai a kekahi aoao.  O ka lele ana o keia mau launa uwila ana mai kahi pou mai a I kekahi, aole ia mamuli o ka holo ana maloko aku o Pago Pago.  Ua manaolo loa ia e apono ana na Luna Aupuni Beritania I keia mahelehele ana, a me he mea la o na Luna Aupuni ana no kekahi o Geremania.

 

I mea nae e holo pono loa ai keai panai ana mai I keia mokupuni o Tutuila ia Amerika Huipula, a he mea pono ke aponoia ia hana e ka Aha Senate o Amerika Huipuia nei.

 

Ua manaoia hoi e haawi aku ana o Beritania Nui I na Pae Aina o Gilibati ame Solomona ia Geremania, a e hookuu hoi o Geremania I kona mau kuleana apau mai Samoa aku.

 

KA KAENA A KUHINA ROSEBERY.

 

EDINGBURG, Nov. 1., (San Francisco. 10 p.m.) – Ma ka wa I konoia aku ai o Haku Roseberry, no ka pualikoa Aina ame Aumekukaua, ma kekahi ahaaina I haawiia I keia ahi ahi e Haku Lunakanawai (?) o Edeneboro I na Aliikoa o na Koa Hilana Gordon ame na Scots Grey, ua haiolelo ae la ia no ka mea e pili ana I ka poino ana o na koa Pelekane ma Natal, a ua olelo ae la ia:

 

“Ua minanima nui ia ka hoea ana mai o na ulia elike me keia ke ano.  Aka nae. Aohe he mau mea keia I hiki ke alo ia ae no na nana elike iho la me keia ke ano.  Hale no he ano Pelekane oiaio, ka lawe ana mai I keia mau mea, a houmama’u iho I ka uhane.  He lehulehu loa ko kakou mau halawai ana aku me na ulia o kela ano, aka, I ka hopena nae, ua o’li mai no kakou me ka lanakila.  Aka, heaha la ka mea e hoea mai ana ma keia mua aku, e hele aku ana kakou a hoea I kona hopena. Ina no e lilo aku ana mai a kakou aku ana mai a kakou aku he mau miliona dala kou a he mau bataliona koa hou aku hoi.

 

“He la no e hiki mai ana, no ka noii ana ame ka huli ana no keia kaua, aka. Aole nae o ka wa keia e hana aku ai la hana.  O ka kakou hana I kela wa, oia ko kakou kakoo ana aku I ka poe na lakou e alakai a e nooponopono nei I keia mau hana.”

 

E lawelawe aku ana kekahi Pake akamai loa I ka Olelo Beritania ma Hawaii nei I keia wa ma ka hana unuhi I ka moolelo Hawaii a Alekanedero I hana ilio nei. Mai ka Olelo Beritania aku a I ka Olelo Pake. O Yuen Chonk kona inoa kekahi uwea I hoopaaia mai kekahi pou mai a I kekahi pou mai a I kekahi.  Aka, aia ka lele ana o ka uwila e launa ai na weleu o na pou elua, maluna o ka nee ana o na hoaleale o ka ea o lana ana mawaena o ua mau pou la.  Mamuli hoi o na hoonee ana a ka ikaika uwila, e hoale aku ai ia mau ale uwila maluna o na ale o ka ea, a loaa kekahi uwila ma kahi I hooleleia aku ai ka uwila hali olelo.

 

Eia ma ke kii e hoike pu ia aku nei me keia mau. Hoakaka ana, e ikela ai keia mau hoike penei:

 

O ka mokuahi ma ke kii, oia no ka mokuahi “Ponce” I hooliloia I kahua hoolele uwila olelo, no ka hoike ana I na mea e pili ana I ka heihei ana mai nei a na moku “Colebia” ame ke “Shamrock.”  A o ka pou mauka aku nei o ka aina, oia ka pou lawe a hoike olelo nohoi ma uke aku nei o ka aina.  I ka wa e oaka mai ai ka uwila, a I ole, nee mai ia mea mai luna mai o ke kia o ka moku “Ponce” ia wa e apo aku ai ka pou maa uka aku nei o ka aina ia mea, a paa ae ia he olelo.

 

O ke ano nae o ka unuhi ana I keia mau launa olelo ana, aia no ia ma ke kulana hoike olelo a Morse.

 

Ua manaoia, e hiki ana no ke hoohanaia keia kulana telegarapa ma na mokupuni apau o Hawaii nei.

 

@BOX (begin)

HE UWEA OLELO ANO HOU LOA.

KE KAMAHAO O KEIA AU HOU.

@Picture of William Marconi@

MARCONI AND HIS WIRELESS TELEGRAPHY.

            The Marconis sytem of wireless telegraphy, with Signor Marconi in charge, was used for reporting the yacht races for the New York Herlad.  From a mast on the steamer Ponce to a station mast at Navesink messages were transmitted on electric waves.  The messages were then translated into the Morse alphabet and forwarded to new York.

@BOX (end)

 

 

NUHOU O NA AINA E

HOOPUNI HOU NA BUA IA LADY-SMITH.

 

LADANA, Novemaba 1.  Ua hoikeia mai ma kei a la, ma kekahi lono kuikawa mai Ladysmith mai, ua hoopuni hou mai la ka poe Bua ia wahi ma ka po Poakahi nei. A kipoka mai la ma ke kahua hoomoana o na koa Beritania.  Maka wana ao o ka Poalua nei, ua kila aku la na pununui elua I laweia mai ai mai luna mai o ka mokukaua Beritania “Powerful” maluna o ka poe Bua.  Ua lawe hou mai la noi na poe Bua he poe pu hou, aka, ua hoohamauia aku la nae ia mau pu.  Ua oleloia, ua nui ka poino I loaa I ka poe Kaa.  Ua haila mai, he manaoiana maikai ko na koa Beritania ma Ladysmith, a ua piha uwila na koa no ka aa hakaka.  Ma ka po Poalua nei, ua hoomauia no na kipoka ana a na aoao elua, me na pu nunui.

 

HAALELE NA BUA I KO LAKOU KULANA.

 

CAPE TOWN, Okatoba 31. (kauluaia ma ka hoounaia ana mai). –Ua ulaa pu ia aku e na pukuniahi o ka pualikoa o na mokukaua ka pukuniahi nui a na Bua, a walawala aku la, mailuna aku o kona wahi I kauia ai, a ua hoohamau aku la nohoi na pu Beritania I na pu a na Bua maluna o ka puu o Hepworth.  Ua haalele na Bua I ko lakou kulana I ku mai ai.

 

KA AHA UWAO.

 

Berelina, Novemaba 1.  Ua hoike ae ka nupepa Tageblatt, ua telegarapa aku nei o Kauna Bothmen, ka Peresidena o na Hui Maluhia o Geremania I ka Moiwahine Vitoria e ae mai oia e lilo na Amerika Huipuia e noho uwao keia kaua ma Transvaal.

 

POINO NA PELEKANE.

LILO PIO ELI’A REGIMANA KOA AME KEKAHI BATARI PU KAA I NA BUA.

 

LADANA.  Okatoba 31.  Ua loaa mai I ke Keena Kaua he hoike mai a Kenerala White mai, e alakai ana I na koa Pelekane ma Ladysmith, da hoopuniia e na Bua ua koa Irelani. Ka Hatari Helu 10 ame ka Regimana Gloucestershire maluna o na pae puu a ma hope iho o ko lakou poino nui loa ana. Ua konoia lakou a haawi pio la lakou iho ma na lima o ka poe Bua.

 

Eia iho ka palapala a Kenerala White.

 

LADYSMITH.  Okatoba 30.  Hora 10:45 p.m.  E pono au e hoike aku I kekahi poino I loohia iho I ke kolamu koa I hoounaia aku ai e a’u maluna o kekahi puu, no ke hiai ana hoi I ka eheu hema o ka pualikoa.  Ma keia mau hana ana I keia la ua hoopuuila ae la na kou Roiala Irelani.  Ka Baturi Pukaa Helu 10 ame ka Regiamana Gloucestershire e na Bua maluna o na puu a mahope iho o ko lakou poino nui ana. Ua haaawi pio aku la lakou.  Aole I maopopo I kela wai ka nui o ka poino.  Ua hoea mai la kekahi koa o ka pualikoa Irelani Roiala.  I lilo I kokua kakiana no ka haukipilanialalo o ka hae maluhia, me kekahi palapala mai ka poe I pau ole I ka make, e nonoi mai ana e kokuala aku ke kumu ana iho I ko lakou poe I make.  Aohe o’u kanalua o ka oialo o keia lono I hoikela mai.

 

“Na’u ponoi I hoolala I keia nee ana o na kou, a loaa mai la I ka poino a maluna ponoi iho o’u ke koikoi o keia nee kaua ana.  Aohe hewa o na koa oiai aohe I loaa ia lakou ke kulana pau a ikaika.”

 

OIA MAU NO KA HULU-AA O NA ENEMI.

 

Hopohopo hou ko Ladana no ka loaa hou ana mai he mau lona inoino.

 

LADANA. Okatoba. 31. – Ke hopohopo loa nei ko Ladana nei I keia wa no ka loaa hou mai ona mau lono maikai ole mai Natala mai.  E hoike ana kekahi lono kuikawa I loaa mai mai Ladysmith mai, a I hoolahala ae hoi ma na nupepa o Ladana nei, e hoike ana.  Mamua o ka uhi ana mai o ka pouli, ua hookuene hou ae la na Bua ma ke kulana mua no a lakou I ku ai.  Ua hoea pu ae la ma ia wahi ka lakou mau pukaa.  O kahi nohoi keia a Kenerala White I hoike mai ai, o kahi ia I hoohamaula aku ai na pukuniahi a na Bua e na pukuniahi mai na koa aku o ka mokukaua “Powerfuu.” A ua noke hou mai la ua poe Bua nei I ke kipu:

 

A e hoike hou ana ua lono nei penei: :Eia na enemi ke hookokoke hou mai nei, a he kupililii maoli ke kulana I keia wa.  O ka mea maopopo loa, oke auhee ana o na Bua ma ka la I nehinei (Poakahi) he wahi hana pukahee wale no ia a lakou I mea no Kenerala White e umeia aku ai iloko lilo o na aina oawa a ku kinikini o na puu, a kaawale aku hoi mai ke kahua hoomoana aku o na Pelekane.”

 

CAPE TOWN, Okatoba 31, hora 12:10p. am. – Ua hoolaha ae ka nupepa “South African News”  I keia lono:

 

LADYSMITH, Okatoba 31. – Aia ke hooukaia la kekahi kaua ma ke kumu o ka pali o Umbanbane, he mau wahi mile wale no ke kaawale mai Ladysmith aku.  He kanahiku ka nui o na poka pahu I haule mai iloko o ke kulanakauhale.”

 

He mau lono e ae hoi kekahi I loaa mai mai Cape Town mai, e hoike ana aia na Bua ke houluulu la he pualikaua nui ma Dewdrop, ma ke komohana hema aku o Ladysmith, oiai hoi he pualikaua nui o na Bua ke nee mai la ma ke alanui o Helpmauka.  E hoonoho a e houluuluia ana he puulu koa nui o na Bua mawaena o ka @ ame ke kahua ho@ Farm ma Dewdrop @ okoa ana I kela @ okoa.

 

KOMO NA PELEKANE PUNI O LIMA.

 

LADANA, Okatoba @ I loaa mai ai a @ ua maopopo loa a ka @ la I ua koa Pelekane @ like no ia me ka Pelekane ma ka Puu @ aku nae hoi keia.  Ua @ na koa Pelekane elua oli aku iloko o kea@ makaukau pono ia no Bua.  Ua like loa iho nalo ame ka nananananananana a o ka Pelekia ka mea maopopo aia @ mai o na Bua ua @ Kenerala @ nana nohoi I hoolaia ai he poiho nui I ua Bua kele mahunehune mai White.

 

Ua nee aku o @ manao ana e @ luna aku o kekahi puu milo mawaho aku o kekahi hoi a Kenerala @welawe ai e kukahi pale mai I ua B@ puali koa mahuahua @ ana ia wahi a @ a kaa ae la mea ka @ koa Pelekane. @ kaua mai ai maluna o ka me ka hoao ana hoi @ nala White mai Ladysmith ua hoio lea no mae ka @ ua koa Pelekane I keia oiai a ua Bua a ua @ koa no ka kipuia ana ma.

 

HAKAKAA HIKI I KA MAMULI ONA @ LAKO POKA @ AWI PIO @@

 

LADANA. Novemaba..>@@@@

 

LADYSMITH @@@@@@

@@@@

…..ua lilo ia I mea @@@

 

@@@@

….lakou. O kela @ lilo ia I mea e hoike @ enemi I kona kulaua @ kona lele kaua ikaika @ makou aono akau. Ua @ ia mai la ka puali koa @ ka pualikaua lio. A ua @ lie mai la na kua @ wahi hoomoana. Me ka e aku hoi o na kou @ ina enemi I ka @ wa o ke kaua ame @ koa kokukana malalo o ka@ o luna o ka @ a na lakou I kipu aku @ maluna o ke kulana o na eu.

 

“O na mea hoi e pua@ ana o na koa o @, nole I maopopo loa I keia ma o na lono la I kona ma ua hooko aku no keia mau ka “make” ana I ka p@ he elua mile mai @ I keia wahi ua oioiaaia mai haku nunui maliuna @ o ka ia mai ia nohoi ne mau pu puiwa ae la na @ uka ka pukalaki o na nohoholon nui aku la I ka nemo @ aku a ko lakou mau hookaku la kei amau hoioholona kuniahi apau ma ko lakou me ame kekahi hapa o na @ ka puali.

 

“Ma ia ano hookahi noho @ na koena lako kaua I koe @

 

“Eia nae, ua lilo mai ia @ ona koa helewawae e uka@ kekahi batari pukaa kekahi @ aoao hema o ke alanui elua Nek mai, me ke kae ole la @ ila lakou I noho ai, a ao ia @ pilikia ole, a o ka lakou @ hoonohonoho hou ana I ko @ puali, ame ke kukulu ana I na ku I mea pale aku I na kipuia @ Ma ka wanaao, ua lele kaua @ mai la na enemi maluna @.