Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 45, 10 November 1899 — Page 4

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Audrey Matsuoka
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

4          NUPEPA KUOKOA.            NOVEMABA 10, 1899.

 

KEIA AO, KELA AO

HE KAMAHAO O NA KAMAHAO.

@ ia @ Hooulumahiehie no KE KILOHANA I OOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            No ka ninau a ua hoaloha nei i ninau mai ai, ua pane aku la au iaia ma ka olelo ana:

            "Malia paha na kahi kauwa a kaua i bai aku nei iaia i keia mea?"

            "Pela io paha," wahi a kuu hoaloha i pa@e mai ai me ka olino ana ae o kona mau helehelena me ka hauoli, me ka hoomau ana mai nohoi i ka olelo ana:

"Aka, he wahi mea kupaianaha no nae hoi keia, o kona olelo ana mai nana e wae i na pua kupono e hele aku ai oe i ka hulahula i keia po." Ma ia hope mai lilo iho la ka maua mau kamailio ana no ka mea e pili ana i kuu kii, a ia'u i hoike aku ai no ke ano o ke kii a'u i ike ai elike me ka hoike ana mai a Celini ia'u, ia wa i hooho ano e loa ae ai ua hoaloha nei o'u, me ka olelo ana mai hoi:

            "Aole no ka i kana mai o ke kupaianaha o ke ano i hanaia ai kou kii. I hookahi no ka la, a o ka paa no ia o ke kii i ka hanaia. Heaha hoi ke ano o keia kanaka?"

            Mahope iho o ka pau ana o ka maua mau kamailio ana ma na mea e ae, ua hoohuli ae la ka maua kamailio ana no ka mea e pili ana i ko maua hele ana aku i ka hulahula. A hala kekahi wa o ko maua kamailio ana ma keia mea, ua hele aku la au a wehe ae la i kuu pahu lole. Lalau iho la au i kekahi lole silika keokeo o'u, a hoikeike aku la au i ua hoaloha nei o'u, me ko'u olelo ana aku iaia, o ko'u lole ia e hele aku ai me ia i ka hulahula. Ua haawi mai la ia i kana apono ana ia u. Oiai hoi ia e kamailio mai ana ia'u, ua huli ae la ia ma kekahi wahi o kuu pakaukau a ike mai la ia i ka waiho aku o ka Buke Mele a'u i lawe mai ai mai kahi mai o Celini. O kona ku ae la no ia a kii aku la i ua Buke nei, a nana iho la. Ike iho la ia i na hua palapala mawaho, e hoike ana ne mea haku mele ka mea nana ia Buke, a ua make hoi. Ia wa kamailio mai la ia ia'u:

            "Heaha hoi ke ano o keia Buke? Ano e maoli hoi ka inoa mawaho nei o nei Buke."

            Mahope iho o kona hulihuli ana ae @e mau aoao o ua Buke la, aea mai la kona mau maka a nana mai la ia'u, a olelo mai la oia:

            "E kuu hoaloha, e makaala loa oe i kau mea e hana nei. Aole i liuliu loa kou kamaaina ana me keia kanaka, a o kou lawe mai nei no ka ia i kekahi waiwai mai iaia mai me he mea la ua hele olua a kamaaina loa i kahi ame kahi."

            Ua aka aku la hoi au iaia, no kana hoopahu ana mai i ka olelo elike me ia ke ano, me he mea la e i okoa mai ana, ia, ua komohia paha au ame Celini iloko o na aweawe i kapaia e ka poai o ka poe lapuwale, he hoowalewale, oia hoi, e hoao ana o Celini e hoowalewale mai ia'u. Ua pane aku la au iaia:

            "Auhea oe, e kuu hoa, he kanaka o Celini i hoopalauia i ka wahine i keia wa."

            O ka mea kupanaha nae ia'u ma ko'u hoopuka ana ae i keia mau huaolelo, oia ko'u hoomaopopo ana iho, aohe wahi a Celini i hoike mai ai no kona hoopalau io ia ana i kekahi wahine, aka, ua puka aku la nae ia mea mai ko'u waha aku, a imua o ko'u hoaloha. Pehea la i loaa ai ia'u ke kuleana e hana pela no ka pono o Celini elike me ka'u i hoike aku ai i ua hoaloha nei o'u, aole au i ike iki, a he mea kupaianaha loa keia ia'u.

            "Pela io ka hoi," wahi a ua hoaloha nei o'u i pane mai ai, me ka hoomau ana mai hoi i ke kamailio ana. "He keu ka kela a ke kanaka makemake hoikeike wale mai imua o kekahi malihini kipa aku i ona la no kona hoopalau ana. Aka, aohe a kaua olelo hou no ia mea."

            Alaila, huli iho la kona mau maka a nana iho la iloko o ka Buke Mele. Aole i liuliu kana nana ana iho, aia hoi, hooho ae la ia:

            "He keu maoli ka hoi. He kanaka pupule ka mea nana i kakau na olelo o loko o keia Buke. E hoolohe mai paha oe i keia mau lalani olelo," wahi ana i kamailio mai ai ia'u; alaila, heluhelu mai la ia:

            "Nani ka mana o na Aupuni o ka Lewa. Kini-lehu-mano ko lakou nui. Nani ka menehune o ko lakou mau lahuikanaka - a nani hoi ko lakou nee ana me ka maikai. Ua kiliwehiia keia poe me na haawina pokela loa o ka naauao, a he mau houpo ko lakou i papahiia e ke Aloha. Aohe o lakou ike i na inea o keia Ao, aka, ma keia Ao, he hauoli wale no ka lakou mea ike. He ola ame ka ui mau loa ka lakou e hauoli ana, a o ka lakou mau oni ana, ua like me ka hone ana a ka melodia oluolu loa. O ka lakou mau awihi ana mai, he mahiehie no ia, a e lamalama ana hoi ka malamalama nani ma ko lakou mau helehelena. Aohe kuhihewa ma ko lakou mau kanawai, aohe kuhihewa ma ka lakou mau hooholo ana, oiai o ko lakou noho ana, aia no ia iloko o ke Aloha. Maluna ae o na alii apau, o na mea ikaika, o na mea mana, @a haku, ame na inoa apau i kapaia, aole ma keia Ao wale no, ma kela Ao e hiki mai ana kekahi. O keia poe nae apau, ua like wale no lakou apau i kahi ame kekahi, aka, o ka lakou mau kanaenae apau, hookahi wale no wahi i kia ia aku ai, oia no ke Aloha. E na alii, a e na mea mana o ka lani, ke hoohewahewa nei ko keia Ao ia oukou, a ua pouli ko keia Ao, i ka malamalama o kela Ao. Aka, no kakou iho ia kakou iho ma keia Ao - auwe ka piha i ka u ame ke kaumaha, ka ehaeha ame ka auwe ana. Ae - mai ka wa kamalii mai a hoea aku i ka ipuka i kela Ao, oia ka luakupapau, wahi a keia Ao, ke kiaiia nei kakou e keia mau mea kino uhane o ke aloha. Ke kiai nei lakou ia kakou me ka hoomaha ole, ke kiai nei hoi me ke aloha, ke kiai nei me ka minamina, ke kiai nei me ka makee launa ole. E na Uhane Anela e, heaha la ka mea iloko o keia wahi popolepo honua i maliu mai ai ko oukou mau maka, a nana mai me ka hoohihi nui? He kino lani ma kela Ao, he kino honua ma keia Ao, okoa ka nani o ke kino lani, okoa ka nani o ke kino honua. Keia Ao, kela Ao, aole laua i like. O keia kino lepo la ua piha i ka ino, ka haumia, ka naaupo, ka hewa, ka lapuwale, ame ka palaka; aka, ke kaulona mau mai no nae ko oukou mau maka lani maluna o keia lepo o keia honua. Ua lawa kuu hewa, kuu haumia, kuu hilahila, kuu hoopailua, kuu nawaliwali, kuu naaupo, ame kuu kina o na kina apau, e palulu ai oukou i ko oukou mau maka hemolele, aole e hooluhi wale ia mai ma ke kiai ana mai ia'u. Ke pa-e mai nei ko oukou mau leo kahea i na keiki a kanaka ma ke ao opua i ka lewa. Aia ka oukou mau hoike kapaianaha ana, ma na mea kolo liilii loa ma na paia ame na kaupoku o ko makou mau hale. Ke hoike mai nei oukou i na hoeueu ana i ko makou mau noonoo ana ma ke ia Ao, ma na wai hooluu o ke anuenue. Ke ku mai nei o Kahilikulani me kona hiehie nui i ka poiuiu o ka lani, a, aia hoi o ke anuenue e pio poai poepoe ana ke hai mai la i ka olelo a na anela i ka ponaha lani. I kauakokoula i ka lani, e nee ana i ka moana, aia, ko oukou leo hoike ilaila kahi i nee pu ae ai. Kokolo mai la ka ohu i na kuahiwi, aia no ilaila ko oukou mau leo, a i ka walaau ana a na manu i ka pili o ke Ao, aia no ko oukou mau leo ilaila, aka, ua hoomakapoia nae ko keia Ao i na leo a'o mai kela Ao mai. Auwe keia Ao iloko o kona naaupo, i ka naauao o kela Ao. Aia oukou ke lele nei ma na poai o keia honua, e hoopuni ana i na keiki a kanaka. Aole nae i hoomaopopo na keiki a kanaka ia oukou. E na uhane pomaikai e. E hauoli no nae oukou, aia no he mau wahi huna lepo o keia Ao, e hoomaopopo ana no i ko oukou Aloha. He oiaio, eia makou ke hana nei me ka hooikaika nui me ko makou hoopuniia ana e na mea hoike he nui loa, aka, o keia Ao nae, ua hoole ae la ia mau mea hoike. Nolaila, e na uhane hemolele e, ua oki, e kaawale mai a'u aku, e hookaawale, oiai, he lepo wale no au."

            I ka pau ana ae o ka heluhelu ana a ua hoaloha nei o'u, ia wa i huli mai ai oia a kamailio mai la ia'u, me ke kiola ino ana ae i ka Buke maluna o ke pakaukau:

            "Nana oe. He keu keia a ka Buke lapuwale loa. Ua piha keia Buke i na olelo hoonohonoho uhane. He Buke ino loa keia. Ua kikoo aku nei keia i na olelo a Paulo, a hoopilipili ano e ae nei iloko o keia mau olelo lapuwale. O kela mau olelo e pili ana i na alii, na mea ikaika, a pela aku, e loaa ana no ia ma ka palapala a Paulo i palapala aku ai i ko Epeso, ma ka Mokuna I, a ke ole au e kuhihewa aia paha ma ka Pauku 21. Pela nohoi me ka lua o ka olelo, oia hoi i na alii ame na mea mana o ka lani, aia no ia mau olelo ma ka mokuna 3 o Epeso, ma ka pauku 10 paha. Pela nohoi kela mau olelo, ko makou hoopuniia ana e na mea hoike he nui loa, ke ole au e kuhihewa, aia no ia mau huaolelo ma Hebera, mokuna 12, pauku 1. O keia iho la no ke ano hana a Satana i hana ai, ma kona wa i hoao ai e hoowalewale i ke Keiki a ke Akua, ua lawe mai la ia i kekahi mau huaolelo oloko o ke Kauoha Kahiko a waiho mai la imua o Iesu, me ka olelo ana mai, eia ka mea a eia ka mea i oleloia ma ka olelo a ke Akua. O keia iho la no ka hana a ka poe hoonohonoho uhane e hana nei i keia wa, e hoopili ano e ana lakou i na olelo o ka Palapala Hemolele i mea e hooiaioia ai ka lakou hana lapuwale. O kekahi nohoi, ke olelo nei oia no ke kino lani ame ke kino honua, ame ka like ole o ko laua mau nani. Na Paulo no kela mau olelo ana i hoopili wale ai. Ina oe e nana aku ma I Korineta, mokuna 15, pauku 41, loaa no ia oe kela mau olelo. Nolaila, ke hopohopo nei au e alakai aku ana keia kanaka ia oe iloko o ka manaoio ana i na hana hoonohonoho uhane."

            Me ka mino aka ana hoi, ninau aku la au i ua hoaloha nei o'u:

            "Aole anei ou manaoio he uhane kou?"

            Pane mai la oia ia'u:

            "He mea olaio loa, he uhane ko'u. Aole hiki ia'u ke hoole ia mea. Aka, heaha la ka pili oia ninau au i ninau mai la ia'u no ka mea a keia kanaka e kamailio nei?"

            "E ae mai oe ia'u, e ninau hou aku au ia oe, e kuu hoaloha oiaio. Ma ka wa e hookuu mai ai kou uhane i kou kino, ihea la oia e hele aku ai, mahope iho o ka waiho ana iho i ka popolepo i hoopaaia ai oia?"

            "Ua maopopo loa, e hoi aku ana ka uhane i ka mea nana ia i haawi mai, oia hoi ke Akua?"

            "Like loa ko kaua manao ma ia mea. A pehea la i ke ola hou ana mai o ke kino mai ka ilina mai, o ka uhane hea la ke komo mai ana iloko o kou kino? He uhane hou paha, a i ole, o kela uhane mua no paha i haalele iho ai i kou kino, ma ka wa i hookuu ai oe i keia ola ana?"

            I kela wa i ike aku ai au i ka nana ana mai o ua hoaloha nei o'u me na onohi maka palupalu, a olelo mai la ia:

            "Ke ike nei au i ke ano o kau alakai hele ana ia'u me keia mau ano ninau, oia hoi, e kukulu ana oe ia'u iloko o ka poai o ka oleloia ana, he manaoio au i ka hoi hou ana mai o ka uhane iloko o ke kino o ke kanaka; aka, e hoomanao oe, e kuu hoaloha, he hookahi wale no ia hoi ana o ka uhane iloko o ke kanaka, aia wale no ia ma ka la o ke ala hou ana."

            "Ua hiki anei i ka wa o ke ala mua ana, ka wa a Ioane ka Hoike ana i ike ai oia i kekahi anela, a i kokoke ai oia e kukuli aku imua ona, a olelo mai ai ua anela la iaia: Ua oki kau; nokamea, owau no kou hoakauwa, kekahi o na kaula, kou mau noahanau, ka poe e malama ana i na olelo o keia Buke. E hoomana i ke Akua."

            No keia ninau a'u, aole i pane hou mai ko'u hoa, a hala kekahi wa loihi, alaila, pane mai la oia ia'u:

            "Ke ike nei au, ua lilo loa kou manao io ma na mea a keia kanaka i hoike ai ma keia buke ano e loa."

            Alaila, hoohuli ae la maua i ka maua kamailio ana ma na mea e ae, oia hoi, ua hoomaka hou maua e kamailio no ka mea e pili ana i ka hulahula. O ka mea kupaianaha nui loa a'u i ike ai ma keia kamailio ana me kuu hoaloha, oia ka loaa ana ia'u he manao ulu iloko o'u ma na mea apau elike me na mea a'u i ninau aku ai iaia, a pela pu hoi me ka ninau hope loa a'u i ninau aku ai iaia. Hoomaopopo iho la au he ike uluwale keia i loaa mai ia'u.

            Ma ia wa aku o ka maua kamailio ana me ua hoa nei o'u, me ka maikai wale no, aohe i hooulu hou ia mai he manao ano e mawaena o maua. I ka makaukau ana o ko'u mau wahi aahu e hele aku ai, ua ku ae la kuu hoa, a hoi aku la. Aka, mamua nae o kona haalele ana mai ia'u, olelo aku la au iaia:

            "O keia wahi Buke ke kumu i ala ae nei he wahi hookuikui olelo ana mawaena ou ame a'u, nolaila, e hoihoi aku ana au i keia buke i ka hoaloha o kakou. A manao au, e loaa ana ia kakou he wa hauoli loa i keia po."

            Mahope iho o ko kuu hoaloha haalele ana mai ia'u, ua noho hookahi iho la au me ka noonoo nui ana i ko'u ano ia wa. Eia na mea i ulu mai iloko o'u ia wa. He uhane hou ka mea nana e hoeueu nei i ko'u mau ano apau, a i ole, o kuu uhane no na weheia ae kona hoopaa pio ia ana e na hoopoluluhi ana a na mea kino materia e hoopuni ana mawaho aku ona. Pehea la i loaa mai ai ia'u keia ano hou ana, aole loa i hiki ia'u ke ike iloko oia wa. Me keia mau manao i noho ai au, me ke kali ana o ka wa e hiki mai ai o ka manawa e hele aku ai makou i ka aha hulahula.

MOKUNA IV.

Ka Pua Lilia - Ka Peahi Loulu - Ka Ui Kamahao - Ka Aha Hulahula - Na Mea Huna Pohihihi i Weheia.

            Oiai no au e noho ana me ka hoomakaukau ana ia'u iho no ko'u aahu, aia hoi, komo mai ana kekahi kauwa wahine, a haawi mai la ia'u i kekahi wahi puolo pepa, a i kuu nana iho, he mau pua lilia ame kekahi peahi loulu. Aole i kana mai ko'u hauoli i ka loaa ana mai o keia mau mea ia'u. Ma ia wa nohoi, loaa pu iho la he, wahi palapala, iloko o ua poe pua lilia nei. I ko'u wehe ana ae ike iho la au mai a Celini mai ia mau mea, me kona hoakaka ana mai hoi i ke ano e kau ai au i na pua lilia maluna o ko'u kino. Hai mai la oia ia'u, e kau au i ka poke pua lilia nui maluna pono ae o kuu umauma akau, aole nae e oi aku na pua i kuu kipoohiwi, aka, e kaa ae kuu kipoohiwi maluna o ua mau pua la. E omau iho hoi au i kekahi boke pua, ma ka aoao hema o kuu puhaka, ma kahi o kuu lipine e kaliki ana. O ka peahi lau loulu hoi, ua hakuia iho la ka pua lilia ma kona mau aoao apau me ke koe ana o na kumu lau o ua pupu loulu la, a hiki hoi ke ikeia aku ka uliuli mai o na lau loulu.

            I kuu komo ana i kuu aahu silika hooluu keokeo, a hana iho la au i na mea a Celini i kauoha mai ai ia'u, ua ike koke iho la au, ua ku maoli io au i ka ui ame ka hiehie. I ko'u makaukau ana, ua hele aku la au a komo aku la iloko o ka rumi o kuu hoaloha me kana kane, oia o Konela Everada. I ko laua ike ana mai ia'u, ua hoike ae la laua a i elua i ko laua puiwa nui, a ua manao loa laua he kino lani ka laua i ike mai ai maluna o'u. Wahi a Konela i olelo mai ai ia'u, ua lamalama ka ko'u ano apau i poha aku ai imua o laua ma ko'u wa i komo aku ai. Ua mahalo mai la hoi oia i ka nani o na pua lilia, ame ka pili pono loa oia mau pua i ka hooluu o ko'u lole. Ia wa i hai aku ai au i kuu hoaloha, oia hoi o Mrs. Everada, o ua mau pua lilia la mai a Celini mai ia. Ia wa i mukiki ae ai ia, me ka olelo ana mai i ka ui o ua mau pua la.

            Mai ko laua rumi aku hoi iho aku la makou no ka rumi hulahula. I ko makou hoea ana aku ilalo, i ka rumi hulahula, ua hele o loko a piha i na poe i konoia no na lealea oia po. Ma ia wa hoi, ke ike aku la au i ka nui o na maka e huli mai ana a nana mai ia'u. O ka poe hoi i kamaaina ia'u, ua hele mai la lakou a lululima pu me a'u, me ka olelo ana mai hoi i ka loli ano e loa ana o ko'u ano ia po, aole hoi oia ko'u ano i na wa i hala ae.

            Ua hoomaka iho la ka hula ana, a ua hui aku la au ma ia hula ana me kekahi aliikoa Italia kaulana loa, a ke ike la au, i ka mama maikai o ko'u mau wawae, a me he mea la, aia wale no au iluna o ka papahele kahi i hele ai, a ua ike iho la au i ka hoohihi o ko'u hoa hula no ka maikai o ka maua hula ana. I ka pau ana ae o ka maua hula ana ua hohoi mai la ua keonimana nei o ka oihana koa ia'u, a hoonoho iho la maluna o ko'u noho, a hoike mai la oia i kona mahalo loa i ke ano o ka'u hula ana, me kona olelo pu ana mai nohoi, aole loa oia i ike i kahi wahine mamua aku ma na wa apau ana i komo ai i na aha hulahula i konoia ai oia, i like ke ano o ka hula ana me ka'u. Ua lilo keia mau olelo mahalo a ua keonimana nei ia'u i mea maikai loa i ko'u noonoo, a olelo iho la nohoi au iloko o'u, he uhane hou paha ko'u i keia wa.

            Mahope iho o kona hookuu ana mai ia'u, me ko maua hoopaa ana nae oia ko'u hoa hula ma ka helu ekolu o na hula ana, ua huli ae la ko'u maka ma o a maanei o ka rumi hula, me ke ake ana e ike aku ia Celini, eia nae, aohe wahi mea o'u a ike iki aku iaia. A mahope iho, ua komo iho la au i ka helu elua o ka hula ana, a o ko'u hoa hula ia wa he ona miliona no Italia. Elike nohoi me ka'u i ike ai ia'u iho, i ko'u wa e hula ana me ke kanaka mua, pela no au i ike ai i keia hula ana a'u. Elike nohoi me ka olelo mahalo i loaa mai ai ia'u, mai ke kanaka mua mai, pela no na olelo i loaa mai ai ia'u mai keia kanaka mai. Ma ka wa i pau ae ai ka hula ana a maua, ua hele holoholo aku la au ame ua hoa nei o'u, a ku iho la maua ma kekahi puka aniani, a kamailio iho la maua no na hana oia po. Oiai no au e kamailio ana, ua ike iho la au i ka oni ano e ana ae o ko'u mau ano apau, me he mea la ua hookuia mai la au e kekahi olapa uwila ikaika, a lele e wale ae la no ko'u hauli no Celini. Ia wa huli ae la au me ka hikiwawe loa ma kekahi aoao o kahi a'u e ku ana, a e kuikui lima pu ana nae oia me kuu hoaloha, me Mrs. Everada, a e noke ana laua i ke kamailio me ke ohohia nui. Ma na ano apau a'u i ike aku ai i ua hoaloha nei o makou, ua ku maoli no ia i ka hiehie ame ka ui nohoi, aka, aia nae ma kona mau helehelena, ike aku la au he ano keokeo pu, a i ko laua kokoke ana mai ma ko'u wahi e ku ana me ko'u hoa, ua kunou mai la oia imua o'u me ka hiehie nui, a pane mai la:

            "Ua nui loa ko'u hauoli i kou hoohanohano ana mai ia'u, mamuli o kou haalele ole ana aku nei i kuu mau pua iloko o kou rumi."

            A mino aka iho la hoi ia me ka maikai. Ma ia wa hoi, pane aku la au iaia:

            "He mau pua ui keia; a ke hoomaikai aku nei au ia oe no keia mau pua au i hoouna mai ai ia'u."

            "A he keu keia o na pua mae ole," wahi a kuu hoaloha Mr. Everada i pane mai ai, me kona honi ana mai i ua mau pua la: "Iloko o ka nui a ka wela o keia po, aole nae he wahi mea e maemae iki o keia mau pua."

            Me ka mino aka ana hoi, pane mai la o Celini, a pane hoomakeaka ae la ia ia Mrs. Everada:

            "Aole keia mau pua e mae iki ana, oiai lakou e hoowehiwehi ana ia Mademoasela. O kona hanu e hanu iho la i keia wa, oia ke kulukehau nana e hoomau iho la i keia mau pua, a mau no ko lakou omamaka ana.

            Ua mino aka ae la makou apau no keia olelo hoomakeaka a ua hoaloha pena kii nei o maua me Mrs. Everada.

            Ia wa hoi lohe aku la au i ka olelo ana mai o kuu hoaloha i ua Celini nei:

            "Ua haiia mai ia'u, eia ka oe ke noho nei i keia wa iloko o ka hoopalau ana. He mau pua lilia oi loa aku la paha hoi ia i keia?"

            No keia mau olelo a kuu hoa i pane ae ai aole i kana mai ka pioo o ko'u noonoo, a nana pono aku la au ia Celini, me ka nalu nui ana no ke ano o kana pane e pane ae ai ia Mrs. Everada. Aka, mamua o ko Celini pane ana mai, ua kamailio hou e la o Mrs. Everada i ka i ana:

            "Ke ole au e kuhihewa, he Aka Kinowailua paha kau i hoopalauia aku ai?"

            Ia wa i pane mai ai o Celini iaia me ka mino aka ana, ame ka olino ano e ana ae hoi o kekahi mea ma kona helehelena apau:

            "Ke ole au e kuhihewa ua loaa aku ka lohe ia oe no ko'u hoopalauia ana mai kou hoaloha aku, oia kela e ku mai la me ka pua lilia? He oiaio, ua hoopalau io ia no au, a ua pololei nohoi oe i hai mai la i ka mea a'u i hoopalauia aku ai, oia nohoi, ka mea au i olelo mai la he Aka Kinowailua ka'u i hoopalauia aku ai. Ua pololei like no olua ma keia mea."

            I ka pane ana mai o Celini no kona hoopalau io ia ana, ua maha ae la ko'u pioo, a hoi pono iho la ko'u noonoo a ka iliwai maikai. Pehea la hoi i ike ai oia na'u i hai aku ia Mrs. Everada no kona hoopalau ana, oia kekahi mea hoopahaohao loa mai i kuu noonoo, aka, ua hoopauia ae no nae keia pahaohao iloko o'u i ko'u hoomaopopo ana iho, he kanaka pahaohao no Celini ma kana mau hana, elike no me ka'u i ike pono ai i kana mea i hana mai ai maluna o'u, a na la ano pahaohao no ona i hoeueu ae i ke kumu e hiki ai iaia ke koho honua iho, na'u io no i hai aku ia Mrs. Everada no kona hoopalau ia ana i ka wahine.

            Ma ia wa nohoi lohe aku la au i ka ninau ana ae a Mrs. Evarada i ka hoaloha pena kii o maua:

            "Eia nae paha iloko nei o keia keena ka wahine au i hoopalau aku ai. Makemake loa au e ike iaia, a e oluolu hoi oe e hoolauna aku ia'u iaia."

            "Aole oia iloko nei o keia wahi a kakou e noho nei a e hele nei. O ka mea oiaio, aole oia no keia aina."

            "Minamina maoli ka hoi," wahi a kuu hoaloha i pane ae ai, me ka hoomau ana aku i ke kamailio ana aku ia Celini, "Makemake loa au e ike iaia. Aole anei hoi o oe kekahi makemake e ike iaia?" wahi a ua hoaloha nei o'u i huli mai ai a ninau mai la ia'u.

            I kela wa nana aku la au ia Celini, a ike aku la nohoi au i kona nana ana mai ia'u, a ia wa i pane aku ai au i kuu hoaloha me ke ano ulolohi:

            "Ae, makemake nohoi au e ike iaia; aka, malia nae paha he wa okoa ka'u e ike aku ai iaia."

            "He mea oiaio ia," wahi a Celini i pane mai ai. "Aka, e Mademoasela, ua ike au o keia hula ana aku, ua paa oe i kekahi makamaka okoa aku o kakou, aka, no ka helu eha o na hula ana aku a kakou, e oluolu oe e ae mai o ko'u wa ia e hula pu ai me oe."

            Ua ae aku la au i kana noi me ka hookaukaulua ole iho o ko'u noonoo, ame ka piha hauoli nohoi, oiai, ke ike la au, oia ka wa e hooko ia ai ko'u makemake ma na mea he nui a'u i iini loa ai e ninau aku i ua kanaka akeakamai nei.

            I ka pau ana ae o ka hula ekolu ana, a i ka hoea ana mai hoi o ka ha o na hula ana, oia ko'u wa i hula pu ai me Celini. A e hai ae au ma keia wahi, aole i kana mai ko'u hauoli lua ole i ko'u ike ana iho i ka nani o nei mea he hula me ka pa ole iho o na wawae i ka papahele, wahi a'u i hoomaopopo iho ai ia wa. Pahee aku la maua me ka haaheo nui a hiki i ko maua hoea ana aku i kekahi puka aniani nui ma kahi aole no i mamao loa mai ke poo mai o kekahi alanui pii e iho ana ilalo. Ma keia wahi kaohi iho la maua i ko maua niniu kaahele kauaheahe ana, alaila, kukui lima ae la maua ia wa, a iho aku la hoi ilalo.

            Oiai maua e iho ana ilalo o ke alapii, ia wa i huli mai @i o Celini a kamailio mai la ia'u:

            "No ko'u ike ana he nui na mea au i makemake ai e ninau mai ia'u, nolaila, i nonoi aku ai au ia oe e ae mai oe i keia wa kaawale ou me'u oe e hula ai."

(Aole i pau.)

 

NUHOU O NA AINA E

 

HOOPANEEIA KA AHAOLELO O BERITANIA NUI.

            LADANA, Okatoba 27. - Penei ka haiolelo a ka Moiwahine o na Aupuni Huiia o Enelani, ma ka la i hookuuia ai ka Ahaolelo Kuikawa o ke Aupuni.

            "E o'u poe Haku ame na Keonimana: Ua hauoli au i ka hiki ana e hoomaha aku ia oukou mai na hana kuikawa i kau aku maluna o oukou, mamuli o na pilikia i loaa mai i ka oihana no ka pono o ka lehulehu.

            "Ke mahalo aku nei au ia oukou, no na haawina hiwahiwa i hoikeia ae e na regimana wiwo ole i ili aku ai ka hana o ke kue ana aku i ke komohewaia ana mai o ko'u mau panalaau e waiho ana ma Aferika Hema. Ma ia hana ana nae, aole hiki ia'u ke kaohi iho i ka hoike ole ana aku i ko'u ehaeha kuhohonu no ka lehulehu o na 'liikoa ame na koa wiwo ole he lehulehu i make ma ka hooko ana i ka lakou hana.

            "E na Keonimana o ka Hale o na Makaainana, ke hoike aku nei au me ke aloha, no ka haawina dala mahuahua a oukou i haawi mai ai no ka uku ana i na lilo o ka oihana koa ma Aferika Hema.

            "E o'u poe Haku ame na Keonimana, ke paulele nei au e kau mai ana na hoomaikai ana a ke Akua maluna o ka oukou mau hooikaika ana ame ko kuu pualikaua wiwo ole hoi, no ka hoopaa ana i ka maluhia ame ke aupuni maikai ma kela lihi o ko'u aupuni, a e koo ana hoi i ka hanohano o ka aina."

            LADANA, Okatoba 27. - Ua hoopaneeia ka Ahaolelo i keia la, mahope iho o ka hooholoia ana o ka Bila Haawina Dala no na lilo o ke kaua. O ka heluhelu ekolu ia ana o ka Bila maloko o ka Hale o na Makaainana, ua lilo ia i mea e leoaa ai he mau nema ana ma ka aoao kue mai i ke alahele kaua a ke Aupuni e hana nei i keia wa.

AOHE A FARANI KUE I KA PELEKANE KAU AMA AFERIKA HEMA.

            PARISA, Okatoba 27. - Ua hoopukaia ae kekahi olelo hoike ma keia auina la, e hoole ana i ka oiaio o na lono no ko Farani ame ko Rusia manaoia ana e hui ana laua ma ke kue ana aku i ka Enelani kaua e nee nei ma Transvaal, Aferika Hema, ame ka hoike pu ia ana ae, aohe manao o Farani, aole nohoi ona makemake iki e akeakea aku ia Enelani ma ke kaua ma Aferika, a oia manao hookahi nohoi ko Rusia, a ua hoikeae la nae ua manao la, o Geremania wale no ke Aupuni i kuleana ma na mea pili i keia kaua.

KIPOKA PAHU NA BUA.

            PRETORIA, Okatoba 27, ma ke alahele ae o Lorenzo Marques. - I keia kakahiaka i hoomakaia ai ke kipoka pahuia ana o Mafeking e ka mahele koa o Kenerala Cranje. Ua haawiia he manawa lawa pono i na wahine ame na keiki e haalele iho ai i ke kulanakauhale.

            PRETORIA, Okatoba 25, ma ke alahele ma Lorenzo Marques ae. - Ua hoomaka hou ia ke kipoka pahuia ana o Mafeking i keia wanaao. Lehulehu loa na hale i a ia e ke ahi.

            LADANA, Okatoba 27. - Ua hoike mai ka mea kakau nupepa o ka nupepa Daily News mai Cape Town mai, mamuli o kekahi mau lono kuikawa i loaa mai iaia, ua puka aku na koa mailoko aku o Mafeking, a lawe pio mai la he 240 poe Bua.

            He uuku loa kahi nuhou mai ka palela ke kulana hoopuni a na Bua ia Kimke kulana hoopuni a na Bua ia Kimberley, aka, ua manaolanaia nae e hoounaia aku ana he poe koa holo mama no ke kokua ana ia wahi. Ua lilo aku la i na Bua kahi kulanakauhale o Wyndfontein, he wahi i loaa ole na pakaua pale. Ua haawi pio aku la na poe o loko o ke kulanakauhale ia lakou iho ame ke kulanakauhale holookoa iloko o ka lima o na Bua, malalo nae o ke kumu, e malamaia ke ola ame ka palekana o na kanaka ame ko lakou waiwai. Ua oleloia nae, ua hoole na Bua i ka malama ana i na pono o na waiwai o ka poe i haalele iho i ke kulanakauhale. Ke kaliia aku nei me ka pihoihoi nui e loaa mai ona mau lono hou mai Mafeking mai, kahi i manaoia ai ua hui aku nei kekahi poe aliikoa me Kolonela Baden-Powell.

LANAKILA NA PELEKANE.

            LADANA, Okatoba 26. - O na hoike nee papa e pili ana i ke kaua ma Reitfontein ke hoea ulolohi mai nei. Penei ka hoike a kekahi lono kuikawa mai Ladysmith mai, i kakauia ma ka la 24 o Okatoba, i waihoia ae mahope iho o ke kaua ana: I ka ikeia ana e houluulu ana na Bua ma ke komohana o ke alanui e holo ana i Dundee, ua hoao ae la kekahi kaa-ahi e loaa mai ke kino o Kolonela Scott-Chisholm, i make ma Elands Laagte. Ua kipuia mai la nae ke kaa-ahi, a ua kuemi hope mai la, a puka aku la o Kenerala White e lele kaua aku maluna o na Bua, kai manaoia he poe lakou mai ke Aupuni Kuokoa mai, a i huipu ae me ka poe Transvaalers ma Elands Laagte. Na Kenerala White ponoi no i alakai i na koa Pelekane.

            Ua hoonohoia na Koa Laau Ihe Maehle 5 ma kela ame keia eheu. Ua halawai mua aku la lakou me na Bua malalo mai o Modderspruitt, kahi a kekahi poe Bua, he 1,500 e hoomoana ana maluna o kekahi pali i lilo i puu-kaua ikaika loa, a mai keia wahi mai lakou i ki mai ai i ka lakou mau pu, no ka mamao o 1200 i-a, a he lehulehu ka poe Pelekane i ku i ka lakou mau pu. Ma ia wa nohoi i nee aku ai na koa Husa ame na koa o Natala me ka manuheu ole mawaena aku o kekahi kowa o ka puu oiai nohoi e noke mai ana kekahi pukuniahi a na Bua i ke kiia mai maluna o lakou, a ma ia wa nohoi i lele kaua aku ai na koa kaua lio Imeperiela maluna o ua puu la, a kuemi aku la na Bua. Ma ka hora 9, ua kiia mai la kekahi pu a na Bua i kukuluia ai maluna o ka puu o Matawanaskop me ka pololei loa i ka puaiikoa kuwaena o na Pelekane, a ua hoopoino ole ia nae na Pelekane mamuli o ke pahu ole ana o na poka i kiia mai ai, a ua noke aku la hoi ka batari pukaa Pelekane i ke kipu aku maluna o na Bua a hookiia aku la ke kiia ana mai o ka lakou pukuniahi. Ia wa i nee aku ai ka pualikoa Pelekane holookoa, a oia ka wa i hahana ai a i kupinai ai hoi ke kaua mawaena o na aoao elua.

            He pualikoa nui o na Bua ke leheu mai ana ma kekahi mau kulana ikaika a oolea loa maluna o ua puu la, ame na wahi kipapali nihinihi e ae ma ia wahi. Ua oni paa iho la na batari pukaa a na Pelekane ma kahi hookahi, oiai ka lakou mau hoolele poka ana e pii ana iluna o kahi a na Bua e kipu mai ana, a o na koa helewawae Pelekane hoi ua nee aku la lakou no luna o na pa@ oiai na pukuniahi e waele ana i ke @ hele mamua o lakou. Ua hoea aku @ na pualikoa Galausesta ame ke D@ ma kahi  i hahana loa mai ai ke kip@ ana mai a na Bua, a make iho la h@ka nakolu poe koa Pelekane ma ia wa@ ma kahi he 200 i-a mai kahi a na Bua e noke mai ana i ke ki i ka lakou ma@ pu. I ka ike ana o Kenerala White keia pilikia i loaa mai i keia m@ hele koa ona, ua hoouna ae la @ koa kaua lio e nee aku no ka @ hope mai o na Bua. I keia wa@ ai na kipu alapine loa mawaena @ aoao elua, na Bua ame na Pelekane @ pu raifela ame na pukuniahi. K@ pine loa aku ana ke kani ana a @ Maxim a na Pelekane, a mamuli @ ka hookuene ana o na Bua ia lakou @ mahopee mai o na pili pohaku o luna ka puu i lilo i puu kaua no @ kou, ua hoomau mai la no lakou @ kipu ana me ka eleu loa. Ua hooma@ aku la no ko na Pelekane kipu @ lele ana ka lakou mau poka pah@ na wahi apau o luna o ka puu a @ mau kipu ana i hookuemihope aku @ Bua no kekahi puu hou aku, aka @ ulaa hou ia ak ula no lakou e @ Pelekane. Alaila, no ka hahana @ na hoolele poka ana a na Pelekane @ hoao na Bua e nee no ke kahi pu@ aku, aka, ua hookuemi hope ia m@ lakou e na koa Pelekane ma kekahi @ ao mai, a hoi hou ae la lakou a m@ hi a lakou i puuluulu mua ai. Ua @ mauia no ke kaua ana me ka ika@ e na aoao elua, a hiki wale i ka @ ana aku o na Bua e haalele iho @ ko lakou wahi i k@ ai, a nee komo @ aku la lakou, a oia ka wa i pau @ kaua ana.

MUU MOKAKI KA MAKE O N@

            LADANA, Okatoba 27. O ke @ o ke kaua i keia kakahiaka, aole @ i loli ae mai ko @a mea i lohe m@ mai. Ua manaoia @e ma Natala @ na poe Bua ke hoonohonoho ho@ ka lakou mau hoonee kaua ana @ hoi na Beritania e hoomaha ana. A@ o keia lono nae i loaa mai mauka @ no ia o ka aina, a e hala ana @ mau hora he kanaha-kumamawalu @ ka laweia ana mai, nolaila, aole @ maopopo loa ke @laua o ke kaua keia wa.

            Hookahi nae lono kuikawa e @ ana ua hoomaopopo o Konela Baden-Powell, ka alihikana nui o na koa Pelekane ma Mafeking, ua loaa ma@ kauoha ia Kenerala Cronje e @ ana iaia aole e hoonee i ke kai@a m@ Pretoria mai, oiai nae ua lawa no @ Bua malalo ona no ka hoonee ana @ kana ma Natala.

            Mamuli o na hoike i loaa mai o @ hoouka kaua mua i hooukaia ai m@ Glancoe, ua ikeia o ka nui o na Bua @ hiki aku i ka 7,000, a ma ke awakea ana ae, ua hoea hou mai la he p@alika ua hou o lakou malalo o Kenarala J@bert i like no ka @ui me ko ka poe mua a ua nee mai keia poe a ma kahi @ 6,000 i a mai Glencoe aku, a kuemi hope aku la. O ka nui o na make o @ Bua ua hiki aku no ia i ka 3,000.

KA NUI O NA PELEKANE I MAKE

            LADANA, Okatoba 25. Ua hoik@ mai e na hoike o ke Keena Ka@ nui o na make ame na poi@o o na Pelekane, mai ka hoomaka ana @ kaua, oia hoi ua hoea aku ka @ ka 597. He umikumamawalu ka @ na aliikoa i pau i @a make, a @ limakumamalima i noeha@a @ nahikukumamaono na koa i @ 435 poe i hoehaia. He umikumam@ lu poe kanaka i maopopo ole ko @ wahi i nalowale aku ai. Aole @ mo keia poe i nalowale oia hoi ka p@a-holo aku ai mahope o na Bua.

KA WIWO OLE O NA BUA.

            DURBAN, @Nata@, Okatoba 27. - Ua hoikeia mai kekahi lono kameha@ no ka mea e pili ana i ke kaua i ne@ nei, oia hoi, ke kaua ana a na Pelekane ame na Bua ma Elands Laagte. M@ ka wa i ike ai na Bua i ka ikaika loa@ na kipu ana mai a na Pelekane, ia wa haalele iho ai he ewalu poe Bua @ lakou mau wahi e pee ana, a puka @ la i waho a ku laelae aku la imua kahi a na Pelekane e kipu mai @ ame ka wiwo ole me ka makau ole @ hoi ua hoomau aku la lakou i ke ki a@ i ka lakou mau pu imua o na koa ka@ lio Pelekane. Ua hana keia poe @ ewalu i keia hana lua ole o ka w@ ole i mea e hoohuliia mai ai @ k@ ana a na Pelekane maluna o lakou @ a loaa hoi he wa i ko lakou mau @ kuemi hope ai. He ehiku o keia @ pau i ka make, a koe hookahi.

E UWAO PAHA AUANEI O AMER KA MAWAENA O PELEKANE AME KAHI REPUBALIKA O TRANSVAAL.

            NU IOKA, Okatoba 27. - He @ono@ legarapa kai loaa mai i ka nupepa @ mai Parisa mai, e hoike ana penei @ manao loa na luna aupuni o loko o @ Keena o ko na Aina E, aole e liuliu @ ana ke kaua ana ma Transvaal a @ i kona hoopauia ana. Eia ke hapa@ nei na noonoo ana mawaena o na iun@ aupuni o Farani @ei me ko Amerika Rusia ame Sepania no ka mea e ho@ pau koke ia ai keia kaua. Ua hoo@ loia e nonoi aku keia mau Aupuni ap@ ia Peresidena MaKinile e ae oia e @ ho aha uwao mawaena o Enelani a@ Transvaal.

                        LADANA, Okatoba 27. Ua hoak@ ae ka nupepa Standard maluna o @ kumumanao i hoikeia mai e ka nupepa New York World, e koi ana i ka Peresidena MaKinile mau kokua ana ma @ aha uwao no ka hooponopono ana i @ kaua ma Transvaal. Ua kanalua lo@ ka ae ana mai o ke Aupuni o Amerika Huipuia i keia ma@ao e onou ia ak@ nei imua ona; aka, he mea pono no n@ ke hoomaopopoia e ka poe i komo iloko na kuleana o keia ninau, a pela p@ hoi me ka poe i komo ole i na kuleana maoli o keia kumu@ana, ke hoomana@ poina ole iho, aia maluna ponoi o ma kou na ehaeha o na hana i hanaia @ e ka Repubalika o Transvaal; a @ o makou wale no auanei ka poe ku@ ana e hooponopono i keia ninau maw@ ena o makou iho ame ke Aupuni Transvaal, me ke kokua ole ia ana m@ e kekahi poe e ae, @ kana paha o ke@ hi ano e ae.

KUHALAHALA KEKAHI HOA O KA HALE O NA LUNAMAKAAINANA

            LADANA, Okatoba 25. I keia ia hoike mai ai o Mikaele Davitt, he @ namakaainana mai South Mayo ma imua o ka Hale e haalele mai ana @ kona noho hoa ana no ka Hale ma ka la apopo, ma ke ano he mea hoike @ kona kue i ke kaua mawaena o Enelani ame Transvaal. Ma ia wa hookahi nohoi, i hoike mai ai oia e lilo ana k@ kaua i mea paa maloko o ka moole@ ka honua nei, ma ke ano oia kekahi @ na karaima kiekie lo@ i hoea mai i @ i uhai-a-holo aku @i mahope o na Bua.