Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 47, 24 November 1899 — HE MOOLELO WALOHIA Ke Aloha o Kuu Makuakane Ke Aloha o ka'u Mea i Alhoa ole ai. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA

Ke Aloha o Kuu Makuakane

Ke Aloha o ka'u Mea i Alhoa ole ai.

A*c hb> Alii <jrf( 1•• •' niiwna. (Kak'iuui r HOOUU }l.\UlK!lir.) • No keia'ninau au ē.Papa, i ninau mai la. ua hiki no ia'u ke liai akii ia oe i mau wahi mea kakaikahi loa no ke kumu nui o ko'u hauoli ana. No ko'u aloha ia oe, e Papa, i hauoli ai au. Ua loaa hoi ia'u keia haawina mamuli o ko'u ike ana he alii hanau r.u no ka aina, a o ko'u mau kupuna alii mai ka po mai he,poe alii lakou i kinaunau ole ia-ko lakou mau inoa. Eia hoi iloko o u na manaolana maikai no ko'u noho ana

o keia mua aku. oia hoi. lie nohona ko'u i lako i na mea apau." Alaila, kaulua iki ihd la ia i ka hoomau ana aku i kana olelo ana; oiai hoi ia i haawi ae ai i na mino aka ana 1 kona luaui i»akuakane, a mahope pane hou aku la ia: "Ua hauoiiia au, e Papa. no ka mea owau no ka moiwahine no'u iho, a no ko'u mau waiwai apau. a oia na mea i .hauoli ai au." "He oiaio, he mau mea io keia e hauoli ai ka naau." wahi a kona makua-

kane i pane aku ai me ka piha ana o kona puuwai i ke kaumaha ame ka lu"luu nui. AUiila pane hou aku la ia: 'Ta ike au o kēia mau nani apau e.ku poai mai nei ma kela ain? keia aoao o'u. no'u wale no ia mau mea Xo keia mau mea la. ua inama a hauoli ae la ko'u uhane. e Papa. Aole arei i hw.a keia mau.mea apau a'u i holke aku la ia oe i mea no'u e hauol» ai. M-i. ma ka wa i he T e ikiī ai 'ia kaikamnhino ! < nia k*!:rhi wahi okoa aku. a ku ho.»kahi :*io :.t ia. ua oui ac Ui ke kauma.».». ka olu-eh.i amo-ka luuluu loa iloko o kona a ouana aē la ia: • t> I;? kiaha o ka hau: li au. e kim inu nei I u*a. iwle- <_• :i k::iuia akn ia kiaha nui kou m;;u ier.opiapio ak'u." AUūUu kuli ae la kv>na :nau wai-uuka n;;na. a pr.ana ae ia. 1:1 i mau h'-aoielo: "E n.t I-iui >\ e k >kua tna* o- i k-o'u .v.-a:na ara iie i kv;a ehaeha ,uv kun ,k.-v.3iaha. a l o'e. e r u «v :.." r t r.ui ku-E :>:Ukia niai. Aiaiia. iiuli aku la ia a naiu .:ki'. ; .i : -->■ : v u*?i au:i t* i-c;i .in:! uia keka'ai aoao o ke a oieio I:u> Va ūa : "ia : īio. oi aku ka :t-.u\o o . k*> »• - i ; -- : .k.\raah'r,e U\ ar.a e . % 3 k.i luakupayau. :nauu i o i.. i.u.i e ka :n.fi rrr- r.!a •>*- ; :r.<* k~-r.:t n.uii ap-iu'. r. > . . !io k.v nea e k ::Hki r - >• -a iauoii mai a iaiu u>.»i: aka. : •-••:! ,va aoI<?. Mki kiia l- v aio • >:. -on- r.o -na e kn aku itnu.i -:na a - i i.a i aa. mea apau: La aku o ka ao. k:i ka wa a ko- j e kiaeaoe ana maluna : - -aeo.aL nioe-. La. wa oia i lieL» aku ū. liiuilie» kukui raa kor.:\ -—• >tt aka ra..'iia, nani'ia yoru> o ke k : .L > Luani maknakane I a'ila e &*£&■ oi oui aua. i\ti-ieli-e -£t<* Li &i i iio-ULO» k:iktu ma!'tna '•mj. ikti īa rj> IK» £«?ī-e£a-!:«ffi:s * Iks=.o.li.tEoi » ; Ses.-> i2.*r :' £:tts'ssii SJJI- £Ji o» rsrai. r-« ®.-32ua ••£•? ia &!T-aa S.iv.u SLi5 ZJL ■•'> '&i' -t> i. La ra - p£?Ea&. rE«E3i ;•.« :.a i i-e!a &aa^:k>: b 3 i aI m* k«a apaa—"kria "hoi i 2'->a* — ia u ka lū>i 01-e, i t.o pīlia 'mnmoui a m&3! ho'.? O .v;va—ae—o-5-au ne:. -o kJ5r keiki. o-K-an loi.o ko kakon ]ala'2i zAI ma ka ao.;c o na "knno; aka. owau iiP.e ks inna loa ī akii i keia vv3iv:ai. Malla paha o oleloia mal ana. r«a ioaa ia au i ka p-apul? ame ka hehena. a oia ano no'e hiki ia'n ke hoomaopopo i ka poe naau inai ka poe hoopoeo ra?.i. E knniia ana ko'n inoa i ka hao heailona o na hilahila apau—ae —e oleloia ua haalele ;ho o Mau.i'iee, ka uniikumamakahi o ua Ela, i kona inoa alii iloko o ka lua ineki o ka hilahila. Ua waiho ino oia i k.i makani i ai. i i-a a i aahu no kana kaikamahlne. O keia iho la ka hano'hano. ka haaheo ame ka ihiihi alii a'n e hooili aku ai maluna o kuu leiMoha. Ea, e na Lani e, heaha keia a'u i hana ii? Auwe ka mea weliweli! Auwe ka ?oino o ka'u kaikamahine! O kuu poin£vnohoi." I keia vra i kukuli iho ai ua Duke nei ilaio maluna o ka papahele, me ka puili ana ae o kona lima i kona mau maka, a uwe iho la ia me ka ehaeha nui. A ma ka wa i pau ae ai o kana uwe ana, aia hoi ua o mai la na kukuna o ko kakahiaka Karikimaka. Ike iho la ia, aole pono iaia ke hookaulua hou aku i ka noho ana iloko oia rumi o ikeia mai auanei oia e kana poe kauwa.. a lilo ia i mea e kamailio hoohuoi ia ai e lakou. Ua paa nae ka manao iloko ona, e hoao elike me ka hiki iaia ke hana, oiai kahi koena ola e paa ana iaia i mea e pakele ai kona inoa maikai a hilinaiia.

Ia wa ku ae la ia iiuna a hoi aku la i kona rumi. a pani malie mai la hoi i ka puka. Ae —ua puka mai la ke kskahiaka o ka La Karikimaka —ka la hoi ana e haawi aku ai i puolo waimaka i ?aakana Kankimaka i kana kaikamahine, ka onohi aloha a kona mau maka, ka la hoi ana e mu'o ae ai me kona lima ponoi iho i ka hauoli e kaanaia ana e kana lei aloha —ka la hoi e umalu aku ai he kaumaha nui maluna o ke ola ana 0 ka hua o kona pythaka. Opuopu ae i.i ka manao iloko ona, ina paha e hiki ana iaia ke kapae ae i ka hoike ana ku i ka inea weliweli lua ole ana i :ke ai, aka pehea.la e hiki ai iaia'ke hooko aku ia hana. Ua ike nohoi oia mamiili o kona hoike ana aku i keia pilikia nui imua o kana kaikamahine, oia kona pepehi ana iho i ka haiioli e lana maikai ana iloko ona. He hana kaumaha a ehaeha launa ole mai keia ana e hana aku ana; aka, pehea la auanei e iiiki/ai iaia' ke alo ae. MOKUNA 11. KA MOOLELO WELIWELI. I ka hele ana a po ia la, a kokolo mai ia na eheu o ke ahiahi maluna o ka aina, hehi ikaika mai la hoi ka po me kona aahu eleele maluna o ka papa lina holookoa o ka ili o ka honua, aia hoi, ke kokoke loa mai la'ka hora weliweli e halawai aku ai ka Ela me kana kaikamahine—ka hora ana e kaili mai ai 1 ka pua rose nani o ka huuoli mai kona lei aloha mai. ,

0 ka wa.'an'a i hooiiolo ai no ka liooko ana aku i keia hana weliweli, oia ke kulu ana o ke aumoe, ka wa hoi e h'alana lai papuhea ai ke ano o ka.maiuhia ma na wahi apau o ka hale. Ma ke ahiahi liula wale aku, ua hai 0 aku la ia i ua kaikamahine nei ana, v;a makemake oia e ike iaia ma hora 11 12 paha oia po maloko o kona ke.Mia. a wahi ana i pane mai ai iaia, olelo mai la ia: "Makemake loa an e ike ia oa: ma konnke au e kamailio me oe ; Nolaila. e. hmai oe i ka rumi buke o Pai»a." Aol« nohoi ua Lele Opio nei i haupu ;e iioko ona iho, ma ke ano e halawai ana oia me kona luaiii no kekahi hana okoa ae. aka, no na mea v a!e no e pili ana i na (laiman;i ;ime mi pohaku makamae e a-v o ko :;'i'a ok'Uia alii, oiai, o. ua l:i l\. irikim;ika la. oia ka la mahope iho o kona !;i uanau. Aole oia i moeuhaii'' iki, e iu'le aii:» oia imua o kona li'.aui īu.ikuakaee hoolohe ai i kekahi olr.o hooholo weliweli ioa e omilaia ai ka malvieh?e o'ioki'a o kona hiiuoii. 1 k-e k::ni ana o ka hora 1-. k* <va i ha.iioie iho ai ia i konn nuni 'V,' iho a ulaiano ka iiale o lalo. l.i iO aku ia i ke iuvna huke o kon i uaui makuakane. I kona ho-Mi an'n :;ku ra:" k;> puka. welie aku la ia i ke ]>ank aku ia ia i kona make.-.kane ■' m'ii" ra?i an amamun mai o ke kapua'M h.""»'aumehana. Aiaii.i. komo aku 11". ia ko. hele aku ia a wāiho iho !a : ka-iho--, n.o kukui ana i paa aku ai htaliria n ke pakaukāu, a he!e ioa aku ia i ■ a ma k 'ai i kor.i ie..tkuic:uie e noho i\a. Apo •'kn V.«. kona līnia ra;i ko'nii a-i. a pa-ao :>.ku ia ia me k-a" ini'uo aka.ana iho «> i • a/ ir.au pāpalina: -H :> n hoi keia a ka. ! • 'U"'- ■ ■ . !-•■••■; e lv.:.i-.v;«i n; >; . i k • '•''•••' >- v. .v .> IMpa." . . ; k'«n.M'." i-vV. » ••' " rv .» !: ••u.> luaio ' ' k".: e Ui i k;i nananakoa . ac * 51 '•• "ileaka keia. e Papn?-V «ahi ila i V.--- v :vt me !.;> i !"i:. > ' : ; i :>■■ aa oe. ;> : oie. h.e 1.-no "•'■• ■ ;;; * V >u e;» <j mai aifi -i' \no •> k 'n it ;:>•' -na. e t\i:> ;. ■■'- • aa hoi keia?" K.;kali īho ia oia ik'lo :; i i.a-.a/; 1 " k va aiakuakaue. ame koe.. tuaa Uma ei'"-•>. i r.u ia manuia -o;,.». ;> e rtiil Miui iuu ia ma ka aoao aKau ) >»:r 'Tuatii u<?i ouii. aia l>ot i'.ia.i ae -;v t ! 'u-;;.!. maknak t«e. a pene ae i.v. •■ aai mai oe ia'u. e tV*.u. iv>a ia x i n:nv ii> *. kmi; • ' ' -ei.a akiaiii. l"« 'k v"o 00. .e <\i.u ukvkua. aw.'i' im kou iu>a kuk ». no. v oi'u -»i« h. v;> :"■ a. vv n > »<i ko T<ar-t ī'oi 1 " \ : ..'aa. os\a*a .w k'" 1 ;>x-h!r fc \ •» r>iv uoaoi■«> M>a. r. > h'M ■■•M v^ ! ! a uooLaoL".? ;UvU av . t W* ».vuCV U - - - n. a; L. 6 : ..vU.- .^o -v»»> >> --K >"rr ;r.h-. k-.L ! Nt. v,> V. -t *V* -?>» wa l i?;v aw» -";i } Jc<> '• «K.l o i al-au ia c<e e> >K\e «> v r»ri t» kia f«wi. Aka. v h«i. p-e .r«j ia o*\ s!«i ke: > "ws r<"r. ee. - xra! oe. e kv»v k^ o : nr;v> .V«. a hoi tr:v,:a ou. k-- :ke - •-T "kvy. ī };a :>r,ic k 1 - Weii Ti i ke ke ku imua o k i :ioho o kfl ,iv-e k> -«>! ~Ve r , V -.V-«Sl V=>' o"-o.i ne: r>;e i" 5 . «r.-e hiki 1 -- ; i iro;\t ou. rae ka ao°m\irne n"ī nr'-> o k.o'ii e v-> v> hnnnho«n 3me we]>veiK oi;>i o 1 '>?w? a">vi hana akn in oe. "ā e' p'"" >a iVo ka rowa i hana ni. a oka k 1 hoi i ai me ka pnnv,vtī npnemene ole." iho la na Eln nei. a nn »•> hoi. nia ke pioi nn ke h"'v>'»o ->f> 1.1 ma na helelieiena o knna vnc.h ; .r»e: n olino ae 13 hiona hio mn kona mau onohi māka. A i pan*» pnno ana akn i kona nink'Vi"v»« r<->a ho r»-»on ]a i»a <Ve sku la ia* i hiohīonn wiwo e moali mai ana m' ko"i mau maka.

"E Parw. kau mea i hana aī? Aoi? «11 i ike ia mea: ak<*. hooknhi ?*n mea i m«>or>nr>n. poie oe i hana i kekr?V y>*r>n e hoohilahilsi» si kn inoa o kn nhona -alii o Vnu nisiu kun"na." "Aka. aka!" wahi a ua Ela nei i hooho pe ai. a k"lon ifto 1» nno i'nio a D»liki ae la kona mau lima i kona man m«ka. "E Pana, mai hookaumaha loa ,oe 1 kou noonoo. nokamea. ua maonooo lo" ia'u, 'ia naumaele ole kou uhane me r»-> hana e hnohaahaaia ai a e hoohilahil* ole ia ai hoi au ame oe. ame ka hale o ko kaua mau kupuna alii. Mnnao au ua hoanoe ia kou noonoo. e Pana, i keia wa. Ua kuhihewa ke ak«»ku, he mea kino ia; a o ka moeuhane hoi, he mea oiaio ia. Ua ike au. he keonimana oe ma kou mau ano apau, a ma kau mau hana nohoi. 0 kou lunaikehala. e Papa, ua maemae no ia; aka, no kahi mea uuku loa nae au i manao ai he

v>ain me.i paua iu c UookuumaUa iki iiiO at i kou noouoo. ua luo uio :a ut i īuea uui loa nau e kauuutua ai me ku pauiuuKO. t;i niaopopo la'u, e i*ai>a. uone au mea i hana ui. ma ke ano 110 hana ia i kue i kou kulaua keommana a niakua nonoi no'u nei. "E ku uiei, e hoolone mai oe." wahl a ua Ela nei 1 pane iho ai i kana kaikamahine, "i ko u hoomaka ana mai i ua hakoko ana no keia ola ana. ua ohuohu peno ko'u mau noonoo ana apau mo na moeuhane hiwahiwa o ka nani. l a paa kuu manao ma ia \va, aole loa au e hana i kekahi hana i hana ole ia e kekahi o ko kaim mau kupuna alii. aole, hoi e ko'u makuakane. oia hoi kou kupunakane. Aka, e kuu keiki, aole nae au i hooko i keia manao a'u i hooholo air

"Aka, e Papa," wahi a lanatia i pane ae ai, "e hoike mai oe ia'u i n:\ mea apau i makemake ai e hai mai ia'u. ao!e loa nae he mea nana e hookulanalana mai i kuu manaoio ame kuu paulele ana maluna ou. Ua oi loa aku ka hikiwawe o ko'u manaoio ana, i 11:1 oielo no ka pouli ana o na hoku o ka lani i keia po mamua o ka wawahi ia ana ae o kuu paulele ia oe, e kuu makua. E haawi 110 au i kuu manaoio ana i puka mai ka la i keia po, mamua o kuu manaoio ana, ua hana oe, e Papa, i kekahi hana hewa. Manao au he mau olelo wale no keia i puka mai noloko ma. o ka nawaliwali o kou wahi kino i keia wa.

","K kuu keiki, o hoolohe mai. lua he mea hiki ia'u ke'haawi aku i kau ola uei apau i mea e weheia ae'ai keia pilikia nui a'u e ike nei .alaiia. e kiola koke aku ana au i ua ola nei a'u ine ka hookaulua ole ana ino i hookahi sekona. Ina hoi mamuli o k:i hhoehaehaia ana o ko'll noonoo, ko'll kino-nei i niea e pakele ae ai au mai keia pinkia a'u e ike aku nei .alaiia. »» aiio e uuamo hoomanawanui ae'-au ia popilikia. i mea e pakele ai aii; aka, ke ike uei nne au. aohe au e pakele ana ina 110 e iiio aku kuu oia, a hoehaehaia hoi ko'u kino. Aka. he walii manaolana no nae koe. a pehea la e ko ai ia manao'.ana? C) keiu ka'u e noonoo nei. n e kah nei. (Aoie i pau.)