Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 48, 1 December 1899 — KA AHAAINA KA= NAENAE ALOHA! HON. W. O. KAMIKA NO NA HAIOLELO LEHULEHU "Ma Haalele i na Kanaka Hawaii" [ARTICLE]

KA AHAAINA KA= NAENAE ALOHA! HON. W. O. KAMIKA NO NA HAIOLELO LEHULEHU "Ma Haalele i na Kanaka Hawaii"

Ma ke ahiahi Poaha o kela pule aku nei, Nov. 13, i malamaia ai he ahaaina kanaenae aloha ia Hon W. O. Kamika, ma ka Hotele Hawaif, a he "mohai" hoi ia na ko Honolulu nei poe kuonoono i ka Elele Kuikawa a ka Hui Kalepa o Honoiuiu nei ame na poe mikiala holomua no apau o keia kulauakauhale, oiai oia ma ke "ahiahi liula" o ke kokoke aku, i ka manawa ana e hooko aku ai i kana Misicna i Wasinetona. 0 ka "haku" o ka ahaaina, oia no ke Kuhina Kalaiaina AJexander Young, a o kona mau hoa-al mawaho ae o ka mea nona ka papa ahaaina.i haawiia ai, oia no o M. Louisson, Hon. P. C. Jones. Hon. W. R. Kakela, C. M. Cooke, Hon. L. A. Kakina, J. P. Cooke, Clive Davies, E. Suhr, C. Bolte. Col W. F. Allen, Kuhina Mott-Smith, T. R. Walker, Hon. Theo. Lansing, W. G. Irwin, Hon. W. N. Armstrong, Hon Cecil Brown, E. D. Tenney, E. Norrie. Hon. W. F. Frear, E Gear, F. A. Schaefer. John Ena, J. L. Kaulukou, Peresidena Dole, Hon. H. E. Cooper, Col. J. H. Fisher, Hon. F. M. Hatch, B. F. Dilinahama, A. T. Atkinson, Walter G. Smith ame kekahi poe e ae he nui. Ua luluu pono ka pakaukau i na mea e hauoli ai ka puu. Aia na "boke" pua nani, na pua ame na papahi lei ke muu mokaki la me ka nani nui ma na wahi he lehulehu loa o ka pakaukau. Oka "haku" o ka papa ahaaina, e noho ana ia mawaenakonu ponoi, ma ka huli mauka, o ke pakaukau loihi. 0 PereBidena Dole hoi, ma kona akau, a o Hon W. O. Kamika ma kona hema, a ma kona aoao hema iho hoi o Hon. J. L. Kaulukou ka lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana. Ma ke poo o ke pakaukau ma Waikiki o C. M. Cooke, ka Peresidena o lea Hui ana poe kanu ko, a ma kona akau ame ka hema 0 Hon. L. A. Kakina ame Hon. W. R. Kakela. 0 Mr. Schaefer hoi ma ke poo ma Ewa, a ma kona akau ame ka hema o Frear ame Haki. Aole i hoea mai o W. C. Wilder, ka Peresidena o ke Senate, a pela nohoi o Mr. Alex. Kohikana. kekahi hoa koikoi loa o ka Ahaolelo. Mahope iho o na kaana ana a kela ame keia mea i na ono i hoomakaukau ia no ia ahiahi, ua hoea aku la ke anaina ahaaina holookoa i ka wa e kaanaia ai na hookaau olelo ana ame na kanaenae aloha no ke au o ka manawa. ICA NAENAE MANAO. 0 ka "haku" o ka papa ahaaina, e ka "haku" o ka papa ahaaina, oia no ka mea e pili ana i ka Peresidena o na Aupuni huiia o Amerika ame Hawaii, oia hoi, "ka Peresidena o Amerika Huipuia," a ua pane ia aku keia haiolelo e Hon. P. C. Jones, kekahi keonimana kulaiwi o ka aina nei, i hoopiha i ka Oihana Waiwai i kahi wa i hala ae nei. Wahi a Mr. Jones i olelo ae ai, aole loa i loaa iaia ka ulia pomaikai o ka lulu lima pu ana me Peresidena McKinley, aka, ua lohe nae ia iaia e haiolelo ana maluna o ke kumuhana e pili ana i ka Bila Kanawai Dute, a ua komohia ka manaoio iloko ona, he kanaka o Makinile i lilo i hoaloha oiaio loa no Hawaii nei, a ua hoomaopopo nohoi ia, he kanaka karistiano oiaio loa ia. A ua manaoio loa ia e hana an oia—Makinile —i ka hana e hanu auanei e hana ai, o ka kakou ia e apono aku ai me ka hoohalahala ole." PERESIDENA DOLE. Ua ku mai la ka Peresidena a kamailio mai la me ke koikoi o na manao, a me he mea la o kela ame keia hua- j olelo e puka ana mai iaia mai, ua kau- | paona pono loa ia, a o kana kumuma- j nao i puka ae ai ma ia kamailio 1 na Hawaii." laia i wehe mai ai i na aoao apau o keia manao, ua hoike mai la oia i kekahi manao koikoi loa imua oia anaina, a oia hoi keia, ua lilo na kanaka Anglo-Saxon i hookuene pono ia ko lakou noho ana ma Hawail nei, 1 poe i mahalo nui ia ma na moolelo o keia au holomua, no na hanamaikai i hanaia elakou, a o ka oi loa aku nae paha, oia ko lakou kukulu ana i ka naauao holomua ma keia Pae Aina, me ko lakou opa pu ole ana aku i na I kanaka Hawaii a pilipu i ka paia. Na i ka naauao o keia poe i kukulu ai ma 1 keia mau mokupuni i kalai i ko ke ka- I naka Hawaii kulana a loaa ai iaia ke i kulana naauao ana e ku nei i keia la; nolaila, he mea pono i na Anglo-Saxon ma Hawaii nei ke haalele ole i na paulele ame na hilinai ana mai a na Ha- I waii maoli o ka aina. He mea oiaio loa, mawaena o na lahui ili ulaula apan okeao nei. o ka lahui Hawaii ke pookela o ka naauao ame ka holomua. Nolaila, he hana na kakou ka hoomau ana akn i ka pulama ana i ka aoho aloha kahiko loa an» mawaena o kakou ilikeokeo ame na Hawaii. a e hui like a hana like hoi kakou na Anglo-Saxon apau e komo hou nei iloko o ka aina e pulama like mai lakoo me kakou ma ka malama ame ka hiipoi ana i keia nohona aloha kahiko me na Hawaii o ka aina. Ke oni a ke hana mai nei lakou me ka ikaiin* iie nwa maopopo hoi» aoke o lakon oana. mai la kakou nei kamaaina ko kakou noho kahiko a launa ana me na Hawaii, na mea i loaa mai ia kakou mai ko kakou maa makua mai a mai ko kakou wa kamālii mai nohoL Malia paha e hiki ana i nei poe mniihi^i

i;e ulaa pu ae ia kakou ma ko kakou mau wawae a olepe ia ae la kakou; aka, ma ia wa hookahi no nae, aohe hewa ia kakou ke kau leo aku ia lakou mai noho lakou a kau iho i ka iaina o | ka mahele a hookaawale ana ae i ka ulaula mai ke keokeo aku, ma Ke ano ! hoi o ka ili, aka, e apo lakou i na HaI waii i poe e laulima pu ana me lakou [ ma na poai o ka nohona iahui, ! a noho anaina hoolaulea ana hoi, oiai, t o keia kulana ke ola lahui oiaio o keia aina." Ua haawi pu ae la ia he mau olelo hoomaikai piha no Hon. W. 0. Kamika, ma kona ona, oia kekahi hoa o ka Aha Kuhina i hakoko me ka ikaika no ka pono ame ka palekana o ke Aupuni ma kona mau la omaka mua o ke ! ku ana mai, a ua ikeia keia haawina | makee lahui a pono laulaha hoi iloko ona ma ka wa mai Kolera. Ua nui ka paipaiia o keia mau manao hoakaka a ka Peresidena, a o ka oi loa aku o na manao i mahalo nui loa ia, oia no ka mea e pili ana i ko na kanaka Hawaii maoli pulamaia ana a makeeia ana 6 na ili-keokeo. THOMAS RAIN WALKEH. Ua kamailio mai keia keonimana maluna o ke kumuhana "Na Pono Kalepa o Hawaii nei." Oia no ka Peresidena o ka Hui Kalepa o Honolulu nei. Hoakaka mai oia i kekahi mau mea ano nui e pili ana i ka oihana Kalepa o Hawaii nei i ka wa he kanalima makahiki i kaa hope ae nei. Hoomanao oia i ka wa a Hawaii nei i haaheo ai no ka loaa ana iaia he 12,500 tona ko-paa i ka makahiki hookahi, a he nui iho la ia ma ka helu o ia mau la. Aole oia i poina i na olelo a kekahi poe e kalahea ana, aole loa e hiki ia Hawaii ke hoohua mai noloko mai o kona oihana mahiko i 25,000 tona kopaa i ka makahiki hookahi. I kela mau la i hala aku la, o ka hulna waiwai i'o o na waiwai i hoopukaia aku mailoko aku nei o Hawaii no na makeke o na aina e, he $1,000,000, aka, i keia la, ua pa-umi ia keia huina miliona no na waiwai a Hawaii e hoolako aku nei i na makeke kuwaho. Ma ia la, he hookahi wale no wahi mokuahi no ka ohikihiki ohua ana, ame ka lawe ana i na wahi ukana mai kahi awa a kahi awa i kipa aku ai ia; aka, i keia la, aole i emi iho malalo o 20 na mokuahi e maau nei mawaena o ko Kakou nei mau mokupuni, me he mau "na-ia" la e alo ana i ka ehūehu a ka ino, a me he mau "mahimahi" la hoi e nee ana me ka haaheo ma ko Hawaii ne imoanakai, no ka pono o ka oihana kalepa." Ua haawi mai oia i na olelo mahalo no ka mahalo nui loa ia o ka oihana kalepa ma Hawaii nei, no ka hoopono ame ka malama maiau ia ana oia oihana me ka maemae. He nui nohoi leana mau olelo mahalo no ka mea nona ka papa ahaaina i haawiia ai ma ia ahiahi. MR. C. M. eOOKE. 0 kana kumumanao o ke kamailio ana mai, oia "No Pomaikai o ka Oihana Mahiai ma Hawaii nei." Ua hoike mai la ia i kona hoomanao ana i kekahi wa i hala lilo, i kona hao uala pu ana me Hon. W. O. Kamika, oiai laua ma ke Kula Ao Mahiai ma Maka- J kuseta, a mahope iho o ia, hoakaka j mal la ia i na mea e pili ana i ka oihana Kalepa, mai ka makahiki 1867 a hoea mai i ka 1897, oia hoi, e hoomaka | ana ia huina waiwai mai ka $1 000,000 mai a hoea i ka $15,000,000. Hoike mai I la ia, i kona manaolana e hoea mai ana ( ka la, aole no i mamao loa aku, e hiki j no ia Hawaii ke hoouna aku i huina waiwai io o $60,000,000 i ko na aina e., Hoakaka mai la ia, he mea pono la Hawaii ke hooikaika nui ma ka hooulu ana i na hua-ai i lawa loa ai no ka hoopiha ana 1 na makeke o na aina e. He mea pono ke laupai ka aina me na manu pelehu ponoi iho nef o ka aina. Eia kakou ke ai nei i ka io o ka manu pelehu mai Kapalakiko mai, a ke uku nei kakou no ka manu hookahi he hookahi hapaha kini, ao'e hoi no ka manu oiwi iho o ka aina nei. Ua ninau mai nei hoi ke Aupuni o Amerika Huipuia ia kakou, ina paha e ae ana kakou e kukuluia ona hale huli a noii o na mea kino. Aohe a kakou hoole ana aku no la mea. e kokua aku ana kakou īa hana. Ma keia wahi hana a Amerika e makemake nei e hana mai no kakou, me he mea la he wahi weuweu mauu ia e hoike mai ana i kahi a ke au e ko nei ia kakou, ma ko kakou pili ana aku me Amerika, oia hoi, aohe o Amerika « haawi mai ana ia kakou i makana e like me ia ke ano ina ia e mano ana e hoolilo mai ia kakou i "panalaau" (colony) wale no nona. HON. W. 0. SMITH. Ua ku mai oia a kamailio mai la, no ka poe i hoeunaia aku i Wasinetnna mamua, a na lakou hoi i waele i ke alahele ana e helo aku ana ma ka miaiona koikoi i haawiia aku iaia. Kamailio mai la oia no Lunakanawal Kiekie Alani, a nela nohoi me Lunakanawai Kiekie Harris. Pela nohoi me Kauka Mott-Smith, H. A. P. Carter, F. M. Hatch. W. R. Castle ame Kenerala Hartwell. He poe kanaka naaaao keia apau, a lie poe hoi i kamiaina i na nohona pili lahui a nohona aupuni nohoi o na kanaka o keia aina. Ua 'keia. he hana nui kana i haawiia mai ai e auamo ae. a e lawelawe aku. Alaila. kamailio mai la oia no na kanaka Hawaii i lawelawe ma na hana o ka aina, ko lakou kilakila ame ka noeau ma ka haiolelo, a ua lilo hoi lakou i poe lima kokua ikaika no na ili keokeo ma ka hooholomua ana i ka naauao ma

keia Pae Aina. 0 ko kakou kulana e ku nei ma ka moana Pakipika nei, wahi ana i kamailio mai ai, oia kekahi mea ano nui e noonooia ai. Eia kakou ke ku nei mawaena 'o ka Poaiwaena ame ka Poai Anu Akau, a mawaena hoi hoi o Asia ame Amerika. Ke ike nei kakou ma ko kakou aoao hema ia Auseteralia, me kona mau "makaha" piha waiwai, a o Asia puni ole me kona mau lua huna waiwai nui ma ko kakou komohāna, a eia keia mau waihona waiwai nui o ka honua nei ke hoo-kahe-a-wai nei i ko laua mau waiwai iwaho, a o Hawaii nei auanei ka ilina kuwaena o na auwaa o keia mau "maka ha." Ua haawi mai ia ina mahalo ana no ka holomua o ka oihana kalepa ma Hawaii nei, a no ka pono auanei o keia oihana ke aupuni holookoa, ame ka lahui e hooikaika ai oia e hooko aku i kaoa misiona. . HON. W. N. ARMSTRONG. | Ua kamailio mai oia no ka mea e pili ana nct"Ka Papapai." O keia no ka lunahooponopono mua iho nei o ka Advertiser. Olelo mai oia, aole ia he hoa no ka "papapai" i keia wa, aka, he hoa oia no ka poe i pau ko iakou pili ana me ia mea he papapai. Ua hoike mai oia me ka manao kuokoa loa, oia hoi, mamuli o ka lilo ana aku , 0 Hawaii nei Kuokoa, ua kauia iho la j ia ma ka papa like o na pukui nohona lahui liilii o loko o kekahi aupuni nui, a ma ia ano oia e nanaia mai al. KEKAHI POE KALAI OLELO E AE. Mahope iho o ka pau ana o na kanaenae manao ano nui ia po, ua kaheaia kekahi mau keonimana e ae e hoike 1 ko lakou mau manao. ' Ku mai hoi o Mr. Schaefer a hoike mai i kona manao aloha i ka nohona kahiko o ka aina nei, oia hoi ka nohona o na la i hala aku; a ma ia wa nohoi i hai mai ai ia, me he mea la he olelo wanana, aole e liuliu a hoea mai ka wa e lilo ai o Hawaii nei i Aupuni Teritori malalo o ka noho mana ana mai a Amerika Huipuia. Ua kaheaia aku o Mr. Norrie, Lunahooponopono nui o ka Nupepa haole "Independent," ma ke ano, oia ka "Naita" o ka aoao kue, a hoike mai la he hoa haahaa io no oia no ia aoao, aka, ' ua hiki nae iaia ke olelo ae, ua hoao no ikona aoao me ka ikaika apau e hooho- > iomua i na pono ame na pomaikai o Hawaii nei. No keia w*a hoi oia hana a konaaoao i hooikaika ai, oia ke hanaia I nei i keia wa, a no ia manao i kohoia ai o Mr. Smith kekahi hoaloha oiaio o Hawaii i mea nana e kakoo a e hoomau aku i ka holomua o ka oihana kalepa o Hawaii nei, mamuli o ka loaa ana mai o na kakoo maikai ana ma Wasinetona. Mamuli hoi o ke noi a Peresidena Dole, ua haiolelo mai la ke Kuhina Kalaiaina, oia o Mr. Young. O kana mea nui o ka hookaau ana mai. he makemake oia, e loaa nui ke d.Ua no ka hoohana ana i na hana kuioko o loko nei oka aina. Haawi mai oia i na mahalo kiekie ana ia Hon. W. 0. Smith a olelo mai oia, ina e hoea mai ana ka wa e kiolaia aku ai na kanaka o ka waa Aupuni o Hawaii i mea e loaa ai ka hoomama ana ae iaia, aiaila, o Kamika ke kanaka hope loa e kiolaia mai luna aku o ka moku, oiai ina aole e pakele ana iaia ua moku la, alaila, oia ame ua moku la e piholo pu no laua. Alaila, ku mai la o Mr. Atkinson, Lunahooponopono o ka nupepa "Star," a olelo mai, aole i kuikahi like loa kona noonoo me ko Mr. Armstrong, ma ka olelo ana, ua liio mai a Hawaii aku kona kulana Aupuni, mamuli o ka hana hoohui Aupuni, aka, ua manao ia, 0 ke kuokoa i loaa ia Amerika Huipuia i keia la, oia ke kuokoa i loaa ia Hawaii nei, a he kuokoa oi aku hoi ia 1 ko ke kuokoa i loaa iaia mamua. j Ku mkai o Hon F. M. Hatch a hoike mai i kona hauoli ma ke ano ua huipu oia ma ia ahaaina hauoli no ke kanaenae ana ae no ka pomaikai ame ka holomua o ka misiona a ka mea i mahaloia Mr. Smith. Hoike mai oia i kona manaoio loa, e loaa mai ana he Aupuni Teritori ia Hawaii nei, alaila, oia auanei ka wa mua loa e loaa ai ia kakou he kulana Aupuni e hooponoponoia ana e kakou iho. Mamua aku nei, he wahi mea uuku loa o keia pono ka mea i loaa mai ia kakou ke hoohalikelikeia ae me ko na aupuni e ae, koe wale no paha o Rusia. , Ua loaa ia kakou ke kulana Aupuni

| Moi ame ke Aupuni Repubalika; aka, o [ ke Aupuni e loaa mai ana ia kakou, l he aupuni ia e haawi mai ana ia kakou he mau hana e ili ponoi iho ai ko lakou koikoi maluna o ko kakou mau I hokua, a na kakou ponoi hoi e auamo 'ae ia mau koikoi. Na kela ame keia mahele poai, a puulu kanaka mawa- | ena o kakou e hooponopono i ko lakou Imau hana ponoi iho. 0 keia mau koi- ! koi auanei na mea nana e hookikina ia kakou e nee aku kakou imua. . I keia wa, ke ku nei kakou me ka maopopo oie o kahi e ku nei kakou. He mea pono ke kukuiu ia ona mau kulanakauhale hooponopono kuloko ia lakou iho, pela me na mahele aina, na kauhale ame na taona. Ke ku keia mau mahelehele hooponopono kuloko e ike auanei kakou i ke ala ana mai 0 na aoao kalai aupuni like ole a hakoko hoi na mea apau no ka pono. O ke kulana i loaa ia Mr. Smith he kulana ia i kau nui ia e na poe he nui. E halawai aku ana ia me kekahi o na kanaka nona ka mooolelo e paa ana i ko ke ao nei, ma ke ano oia kekahi o na kanaka pookela loa iwaena o na Pere-1 sidena o Amerika Huipuia. Ua ku mai o Mr. Irwin a hoakaka mai i kona manao elike loa no me ko Mr. Young. Ku mai hoi o Mr. Dilinahama. a kamailio mai no ka mea e pili ana i ke alahao o Oahu nei, a hoomaikai ae la hoi ia i na hoa o ka Ahaolelo Hawaii nana i haawi mai iaia i ka pono alahao ana e lawelawe nei. Hoakaka mai oia he mea maopopo loa, aohe hiki ana l ke kanaka ke lawe aku i kahi mea mai keia ao aku no kela ao ma o, koe wale no kona inoa maikai. Hal pu mai oia 1 ke kokua nui ia ana o na ilikeokeo e na kanaka Hawali maoli. Ua kaheaia aku hoi o Hon. L. A. Thurston, a ua kamailio nui mai oia no ka mea e pili ana i na kanaka Hawail maoli. He'mea pono ke hoomauia ka nohona aloha mawaena o na kamaaina ilileeokeo me na Hawaii maoli, aole wale nohoi me lakou, aka, me na Doe malihini kekahi mai waho mai. Eia o Honolulu nei ke hele nei me ka holomua loa. Aole e liullu iorf e hoea aku ana ko kakou nui mai ke 75,000 a ka 100.000. He mea kaumaha launa ole. ke hoea mai ka wa e mahae al a kue aku, kue mai ka poe ilikeokeo kamaaina me ka pe iiikeokeo akahi no a kipa mai. Ku ae na kamaaina i kahua

hoomoana okoa ko lakou, a pela hoi na malihini komo hou mai i kahua hoomoana okoa ko lakou. Eia ke komo mai nei na kanaka hou me ka eleu uui a makahiaa hoi ma na hana holomua, a ina e apo ole ia aku ana keia poe me na umauma lahalaha a maikai e kakou, ma ke ano he pukui Amerika hookahi me kakou, he mea maopopo e hoea mai ana no he mea na kakou e mihi ai. Eia kakou ke ku nei ma ka paepae o ka ipuka e hookuene pono ia aku ai kakou ma ke kulana hooponopono Aupuni kuloko ana. He hana waiwai nui keia na na nupepa e hana ai a pela nohoi me na kanaka makee iko Hawaii nei mau pono. Eia o Amerika Huipuia ke hoonee nei iaia iho ma keia kulana hoopnopono AupunL me ka hikiwawe loa, aka, he mea pono nae ia kakou ke noii pono aku i ke po- , okela loa o ka ike ma keia kulana hooI nee aupuni, ma ti!nelani ame Ge-ema-I nia. Ua haawi mai oia i na mahalo ana no na hana i lawelaweia e Mr. Smith ma kona kulana kauwa na ka lehulehu, a ua hoopuka ae oia i ko Mr. Smith "stick-to-it-iveness" ma kekahi hana, a ke unuhiia ae paha ma ka manao Hawaii, he "makia-kui-nao-a-ke-akamai." KAULUKOU NO KONA MAU HOA , HAWAII. I Alaila, ua kaheaia mai la o Hon. J. L. Kaulukou e ka "haku" o ka papa aina e ku ae e hoike i kona manao, a ua ku ae oia me ka hiehie mau o kona kulana, a haiolelo mai la ia ma ka oielo makuahme o ka aina, a na Mr. W. 0. Smith i unuhi ae i kana mau olelo ma ka Olelo Enelani. i Olelo mai la ia, oka hapanui o oukou he poe ili-keokeo wale no apau, i hanauia ma Hawaii nei, a i hoea mai hoi ia nei e kaana pu ai i na nohona o keia aina me makou na kamaaina a oiwi hoi o keia wahi. He mea oiaio, ke ikea io ia nei ka laupai holomua ana o na hana kalepa o loko nei o ka aina, a ke hele nei ia oihana me ka hihimanu o kona mau aoao apau me ka maikai. Aka, i mea e mau ai ka paihiihi o keia nee holmua ana o keia oihana, he mea pono ia oukou ke hookaulike i kekahi mau mahele ano nui 0 ko kakou nohona lahui e noho nei i keia wa, o lilo auanei ka mokuahana ana oia mau mahele i mau mea e oupe ai keia kulana holomua o ko kakou oihana hooulu waiwai a hoolaupai kuonoono . He mea nui no ke kakoo ana 1 keia kulana holomua o ko kakou mau hana kuloko e kapaeia ae na hoomkuahana pili lahui, mawaena o kahi ili ame kahi ili—ka ilikeokeo i ka iliulaula, a ili e ae paha i kahi ili e ae. Ehana pu na iiikeokeo me na Hawaii maoii. Na oukou kekahi a na makou hoi kekahi. He mea oiaio, aole na Hawaii maoli o ka aina nei, ma ka oleio ano nui ana ae, he poe waiwai a kuonoono no ka aina nei, aka, aia nae, he maua a he ikaika maluna o na kipoohiwi huna o keia poe, a e ikeia ana no ia mea i kahi wa ma keia mua aku, a oia wa aole no la i mamao loa mai keia wa wa aku. Ke manaoio loa nei au, e hana ana no oukou no ka pono like o kakou apau—ko oukou pono ame ko makou pono iho nonoi ko na Hawaii. He mea pono ke hookuikahiia keia mau pono a kaulike kahi me kekahi. 0 ka oi aku o ke koikoi no keia hana, aia no ia maluna o na hokua o na ka--1 maaina. Nolaila, ke manao nei au, aole o Mr. Smith e liio wale ana no i wahaolelo no oukou, a koe makou na kanaka Hawaii, aka, e lilo no ia i mea kokua mai i ko makou pono. I keia wa no a kakou e heie nei, noho nei, a e kuka nei. aia he noonoo maikai ole iloko o kekahi poe kanaka Hawaii, aka, o oukou e na keonimaua ka poe na lakou e kaikai ae i keia noonoo ■ awahua iloko o keia poe Hawaii a lilo ' i mea noonoo hou ole ia. E ikeia aua ka laau ma kona hua, aole ma konu lau wale no. Ua ike no au, ina aole i ku o Mr. Dole ame ka hapauui o na keiki haole kamaaina nei o ka aina i kahi mau wa i hala hope ae nei, ma kekahi mau ninau koikoi loa pili i ka pono kivila, o na kanaka Hawaii, ina no ua ulu nui mai he mau mea hoopioo 1 ko kakou noho ana aloha. Ua ku oukou ma ka aoao makee i.'ka pono o.aio o na kanaka Hawaii. Ke kaulona aku nei na Hawaii makee Aupuni maikai maluna o oukou no ko lakou pouo. KA OIHANA HOOKOLOKOLO AME j KA PAPA LOIO.

I Ua kamailio mai la o Lunakanawai Frear o ka Aha Kiekie. Ua miuamina loa ia no ke kaawale ana aku o Lunakanawai Judd. Hoike mai oia i ke kulana o ka Oihana Hookolokolo o Hawaii, ma ke ano, he oihana ia i maia- : maia kona maemae ame ka neneihikaI pu elike me ka hiki ke pulamaia e ka noiau o ke kanaka. He kanaha kuku- ! mamalima makahiki i kaa hope ae nei, ' ua kukuluia iho la e ka Moi ame na alii hanau o ka aina ka hookolokolo lia ana ona haole e ka poe kiure. Ma ka makahiki 1840, ua kukuluia ka Oihana Hookolokolo malalo o ka noho lunakanawai ana a na kanaka Hawaii maoli, a mamuli o ka holopono o ka lakou mau lawelawe ana i na hana, ua aeia mai la ke Kuokoa o ko Hawaii nei Pae Aina. Ua hoike mai hoi ia, e hoonohonohia aku ana na Aha Hookoiokolo o Hawaii nei mamuli o ke kulana o ua Aha Hookolokolo o na Mokuaina o Amerika Huipuia, aole hoi mamuii o na Aha o na aupuni Teritori. O na mea i haiolelo hope, oia o Mr. Clive Davies ame Hon. W. R. Kakela, a hookuuia na hana oia po. |Ho, mapuo etaoin taoi taoin aoinoln