Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 48, 1 December 1899 — KUU ALOHA! PEHEA AU? [ARTICLE]

KUU ALOHA! PEHEA AU?

He Moolelo ll'nlohia i unuhiia e ■ Hoolale.(ikauakid-alar ale ka mea nana i unuhi kI KE ALO' lIA 0 KUU MAKUAHINR, y Ki', Aloha o Ka' u Mea i Aloha Ai." Kunou aku la ke poo o ua wahi kauwa nei, a hele aku la ia no ka hooko ana i ke kauoha a kona haku. laia i noho hookahi iho ai, ike iho la ia, ua hoonoho kona makuahine ia Sidonia i mea kiai iaNaomi, i mea e hiki ole ai iaia ke ike aku iaia. Nolaila, o kona mau hoao ana apau e loaa iaia ka ike hou ana aku ia Naomi, he mea wale no ia e hoomahuahua {īouha aku ai kona mau ehaeha mai na hana mai a kona makuahine. O leana hana i hooholo iho ai ia wa, oia kona hoouna ana i kana kauwa, elike me ka mea i hoikeia ae nei. Ua noho iho la nohoi ia me ke kaumaha launa ole mai 0 kona noonoo. Ike iho la ia, o ka wa mua loa ia o kona hookolokoloia ana e kona makuahine, no kekahi ninau e pili ana i ke kane ame ka wahine, ka mea hoi i pili loa i kona hanohano. Ua ike pu iho la ia, ua ku oia ma ia wa iloko o ka hohe wale ame ka naau papalu wale. Me he mea- la e lohe pono ana ia ika pa : e ana mai o kekahi leo me na huaolelo maopopo penei: "Hohe wale, ke aloha ole, ka makona, kanaka maka'u wale." Aole i kana mai ka ehaeha o kona puuwai no kona hoomaopopo ana iho, ua pili pono loa keia mau huaolelo īaia. No kahi kauwa hoi a ua Haku Opio nei i hoouna aku ai, ua hooko aku 1& n0 ia elike me ke kauoha a kona haku iaia, oiai i ke kakahiaka o kekahi la ae ua loaa mai la ia Sana Alabana kekahi lono telegarama: "O ka mea au i makemake ai, aia no ia maloleo o ka Hotele Girima, ma ka Uwapo o Ladana, a, eia no oia malaila kahi i noho ai. E hoea aku ana au i ka hale i keia awakea." KA HUAKAI ALUALU WAILIULA. I ka loaa ana mai o ua lono telegarama nei i ua Haku Sana Alahana nei, ua hele koke aku la ia imua o kona makuakane, a olelo aku la: ' E hele ana au i keia la, a e hala ana paha ia'u he mau la ma keia huakai a'u e hele nei. Ua ike ae nei anei oe i ke kanaka i hoea mai nei ma kekahi telegarama?" "Ae," wahi a kona luaui makuakane 1 pane mai ai, me ka ninau ana mai, "Alaila, nau ka paha.kela tdlegarama? E kuu keiki, healia ke ano o*kela telegarama?" "He telegarama mai nei keia na kekahi hoaloha o*u, a ua makemake oia e hele aku au i ona la e lioohala ai i kahi mau la me la. Nolaila, e hele aku ana au e ike iaia. E hai aku oe ia Mama i keia mea. Ua hala aku nei ia i ka holokaa. oke kaa-ahi oka hora 11 e kau aku ai au. E haawi pu aku nohoi oe iaia i kuu aloha." I ka hoi ana mai o ke Duke-wahine, ua hoike aku la kana kane i na mea apau a ka laua keiki i hai aku ai iaia. "Owai la nei hoaloha o ke kelki a kaua?" walii a ua Duke-wahine nei i ninau mai ai i kana k£vne. Ua hoike aku la ka Haku Sana Alabana (Makua) imua o kana wahine, ua poina loa ia oia i ka ninau ana aku i ke keiki no ka mea nana i hoouna mai i ua telegarama nei. Āole hoi i haupu iki ae ua Duke-wahine nei ana. eia ua keiki nei ana ma ! ke alahele alualu ia Miss Winta. O kahi i holo aku ai o ua Haku Opio nei o Kakelamaina Hale oia no ka Hotele Girime, ma ka Uwapo o Ladana, elike me ka lono telegarama i loaa mai iaia mai kana wahi keiki lawelawe mai. Ma kahi e kau ai oia maluna o ka lio i,mea e hoohikiwawe ia ai kana huakai, ua hana aJcu la oia pela; a ma kahi hoi e pono ai iaia ke kau maluna o ke kaa ahi, ua hana aku la no oia pela, aia ka pono 0 ka hoea aku i kahi ana i manao loa ai, oia kahi e loaa ai o Miss Naomi Winta. Ua lioea aku la ua Haku Sana Alabana nei no ua hoteie la, a ua hoopahaohao aku la hoi ia i ka poe e noho mai ana ma ia hale. Aka, i kona komo ana aku iloko o ka hale, a ninau aku la, ina-paha he lede opio kekahi e noho ana malaila nona ka inoa o Miss Winta, aia hoi, ua i hooleia mai la ia. Me ke paha<)hao | loa hoi o kona noonoo, pane akn la ia imua o ka wahine nona ka hotele: "Kupanaha maoii ka hoi! Ke ole au e kuhihewa ia nei no keia lede opio a'u | i ninau aku ia ia oe ma ke ahiahi o | ka Ia inehinei. Ua loaa ae ia'u he hoi ike telegarama no ia mea." t Alaila, pane mai la ka wahine nona I ka hotele:

"Pehea, he puolo no nae paha kekahi p ka paa pu ana mai ne ia wahi aku?" wahi a ka Haku Opio i ninau aku ai. "Aole," wahi i pane ia mai ai. Alaila, manao iho la ua Haku Opio nei, ua waiho no o Miss Winta i kona ukana apau ma ka hale hoolulu kaa ahi, a hooholo koke iho la ia e holo aku no ua hale hoolulu la. Kau hou ae la ia maluna o ke kaa, a holo aku la me ka awiwi nui no ka hale hoolulu. I kona hoea ana aku ilaila, ua ninau koke aku la no ia i ke kanaka kiai o ua wahi la, ina paha he ukana kekahi i hoea ilaila ma ka inoa o Miss Naomi Winta, a ua aeia mai la, aka, ua hoea hou mai no nae ua lede opio la ia kakahiaka a lawe aku la i kona ukana apau mal'una o kekahi kaa hoolimalima. Ua kamailio iho la ua Haku Opio nei me na Juna hana o ke alanui hao, a mahope hoike aku la oia.imua o lakou i keia manao: -0 keia huakai a'u i hele mai la. he mea i piii loa ia'u no ke ola ame ka make. E haawi ana au i huina ilaia nui a i oie, i kekahi manaka waiwai nui' i ke kanaka e hlki ana e iawe ae imua o'u i hoike no kahi e loaa ai īa u 0 keia lede opio." I kela wa, ua-haawi koke ae la na luna o ka oihana kaa ahi i ke kauoha e hoakoakoaia mi ko lkou poe limahana. a, ua hoomaka koke ia aku la hoi ko lakou ninaninauia, ina paha ua ike lkou i kekahi lede opio i kulike loa kona aahu ame kona ano nie ko na mea i hoikeia aku.e ka 'Haleu Opio, aka, ua ae mai kekahi poe, a ua hoole niai' hoi kekahi. 0 ka poe i ike i ua lede opio la. aole hiki ia lakou ke hoomanao i ko lakou ike ana i kona wahi 1 hel eaku ai mai ka hale hoolulu aku. Ua hoounaia kekahi poe e hele ma na wahi he lehulehu o 'loko oia wahi •kauhale. no ka ninau ana no ka mea i ike i ua lede opio nei, aole.no i loaa he mea hookahi nana e hoike mai, ua ike he lede oia ano. I ka ike ana o ua Haku Opio nei, aohe moali, aohe meheu e hiki ai iaia ke hookolo hou' aku ma ke alahele pohihihi a ike ole ia o Miss Winta i hele aku ai, mai ia wahi aku. ua hobmaoypopo iho la ia, ua kaawale loa o Naomi mai iaia aku. la wa i ku maopopo mai ai na huaolelo a Naomi i pane mai ai iaia, oiai laua iuiua o ka noho hookolokolo o kona makuahine. Ua kupouli mai la kona noonoo apau ia wa, a piha loa iho la oia i ka hoonaukiuki iaia ilio nofka hana aloha ole an'a" i hana aku ai ia Naomi. Nolaila, i kona nele ana ame ke ko ole ana hoi o kana mea i alualu *nai ai. ua hooholo iho la ia, aole ia e hoi koke aku i kona home, a noho īho la no ia maloko o ua wahi kulanakauhale nei. Oiai, kona mau la e noho ana ma laila, aole no ia i nele i ka hele hul ana no Miss Winta. E komo ana ia maloko o na halekuai he nui, a pelr nohoi maloko o na liale-aina, A m. r kona wa e hele ai ma ria alanui e hul ae ana no kona mau maka a nana ae iluua o na hale e kuku ana ma kel: ame keia aoao o ke alanui ana e hele ana, akW he ole nae kona ike aku ka mea ana e huli ana. Ua nalo, ur pale ka ikena aku i kona man hiohion aloha! A hala kekahi wa loihi o kana noke hele ana i ka huli no Miss Winta, aia hoi, ua haalele iho la ia i ua wahi kulanakauhale nei a hoi aku la ia no kona home. a lilo ilio la> kona lio'ie wale ana iloko o hookahi hora i ku ai oia imua o kona makuahine i mea nona e hoehaehaia ai no na la he nui, a i ole, no na la āpau o kona ola ana. Ma kona hoea ana aku i Ruda K;ikela, a halawai aku la oia me kona makuahine, ua pane mai la ia mo ke ano e ana o kona helehelena: "E kuu keiki aloha! 0 kou mau ano apau a'u e ike aku nei, me he mea la aole i loaa iki ia oe he wahi hiamoe ana, a hooluolu ole ana hoi iloko o keia wa loihi o kou kaawale ana aku mai a maua aku." Ua nana aku la kana keiki iaia mo na onolū maka i kupeeia e ke kaumaha, aole nae hookahi wahi huaolelo i puka mai kona waha aku. Ua hoomaopopo nae kona makuahine, aia he uhane o ka ehaeha ke holapu ana iloko o kana keiki, ā manao ifio la ia, o ka haawi ana i na aha' hulahula ame na hoahaaina ana oia na mfea e hoopaula ae ai na kaumaha ame na luuluu e lulumi ana iloko o kana kamalei aloha. He mea oiaio, ua hapai ae la ua Duke wahine nei o Ruka Kakela i na aha hulahula hihimanu, na aha hoi l lulumi mai ai na ui ame na maka hanohano apau o ka aina, aka, he ole nae haawiia na papa ahaaina luluu i na ka loli ae o ke ano e o kana keiki. Ua mea ai ono o na ano apau, aka, oia mau no ka lulumi ana a ka ohu pohina o ke kaumaha maluha o ua Haku Opio nei. A hala he wa loihi o keia mau hooulumahiehie ana a ua Duke wahine nei. ua oi loa aku la ke ano e o na helehelena o ua keiki nei ana. A manao iho la oia, e hookuu no i ua ano e nei o ua keiki nei ana e nee hele aku no pela, a malia e pau wale ae nohoi. Mai ka la i kipakuia aku ai o Naomi mailoko aku o Ruka Kakela, aole loa ua Haku Sana Alahana nei ame kona luaui makuahine i kamailio iki no kahi mea e pili ana ia Naomi. Ua palapala aku noho ua Duke wa-

hine nei ia Miss Graham. no ka inea e pili ana i kona hookuu ana ia Miss Winta mai kona hale aku, a hoike aku ]a hoi i ka nui o kona kaumaha noiko Miss Graham hoouna ana mai i kekahT kaikamahine elike me Miss Winta ke ano imua ona. Ua hoole mai hoi o Miss Graham i ka oiaio o na mea apau a ua Duke wahine Ia i hoike aku ai imua ona, a e haawi ana hoi ia i kona paulele apau maluna o Miss Naomi Winta. Aka, a hala ae la he wa loihi ioa, oia mau po ka nananakea ano e o ka Haku Opio, akahi no a noonoo iho ua Duke wahine nei, aia he mea huna hoopilikia loa e nanali ana i ka noonoo 0 kana keik'i. 0 ka ike like hookahi no keia a na mea apau i halawai a 1 ike i ka Haku Opio iloko o keia mau la ana e noho nei. Ua pae mai la hoi na leo hoolele hauli a hookaumaha noonoo mai na hoaloha mai apau o ua Duke wahine nei, no ka mea e pili ana i f<e ano maoli ona helehelena o kana keiki. Aole hoi i komo ilei mai iloko ona ka j noonoo ana, o keia pilikia i loohia iho maluna o kana keiki mamuli no ia o kona hai-na ana a hana ana hoi me ke aloha ole ia Miss Winta. 0 ka mea oiaio nae, oia ke kumu o 'ka pilikia o kana keiki. NAOMI MA KE ALAHELE 0 KA NOHONA HOOPILI WALE. E kuu makamaka heluhelu, maanei. e waiho kaua i ke kamailio-anayio ka Haku Opio Sana Alahana, a e huli ae kaua a nana aku ia Naomi Winta. 1 ka po o ke.kolu o ka ia mahope iho o ka'hoea ana aku o ka Taku Sana Alahana i kahi kauhale o Ladana Hou, ua hoea aku la o Naomi i ka Hale Hoohiki Anegali'kana e malamaia ana e Rev. Makua Mackav. I. keia wa a Naomi i hoea aku ai imua o ua makua uhane maikai nei, he wa ia nona e haaweia ana e na kaumaha ame na luuluu npau, a ua ike aku hoi ua kahunapule la ia mea: "E kala mai oe ia'u," wahi a Naomi i pane mai ai imua o ua makue uhane oluolu nei, "no ko'u hele ana mai la ia nei imua ou. Ua heluhelu nui au no ka mea e pili ana ia oe, a ua ike au. he uhane kou i hoopihaia be ke alhoa no ka poe pilikia a ilihune. No'u iho, i hai aiai au ia oe, a e oluolu hoi oe, e hoolohe mai ia'u, ke haawe nei au i leekahi ukana o ka ehaeha loa. Nolaila, i hoea mai la au imua ou, e nonoi aku ia oe i ka'u mea e hana ai me keia ehaeha i loaa ia'u. Ua ike au ma na mea i hoolahaiai nou, he aloha oe no ka poe pilikia, he makua no na keiki makua ole, he lima kokua' hoi no ka wahine kanemake, a he alakai uhane hoopono no ka mea hele hewa. Aolie o'u hoaloha. aohe o'u makamaka. a owa» hookahi wale iho no e auamo uei i keia haawe kaumaha. E haaAvi mai oe i oleloao e hoomamaia ae ai kuu kaumaha ame kuu ehaeha." 1 kela wa haloi ae la na waimaka ma na maka o ua kahunapule nei. a pane ae la ia: "E kuu keiki —e'kuukeiki!" Alaila, hoomau mai la no o Nnomi i ke kamailio ana mai:

"He ehneha ko'u a he luuluu hoi i like ole me na ehaeha ame na luuluu i loaa i na mea kino uhane e ae. O keia eha a'u e haawe nei, ua oi aku kona welenia i ko ka hora o ka mako. E aho paha ka make e loaa aua ia'u ilaila, he malia. Mai oi loa aku ka pono ina la i loaa ia'u ia mea he make i na Ia ekolu i liala'ae nei. E ktm makua —e hoomanawanui mai oe ia'u. l'u heluhelu au i ka moolelo o kou hoo- | pakele ana i kekahi kaikamahine opio mai kona piholo ana aku iloko o ka wai. a ua hoopakele pu hoi oe i kona uhane. I keia kakahiaka iho la no ko'u manao ana e inu au i ka laau make i mea e hoopaula ai kuu mau ehaeha apau; aka, mamua nae o kuu hooko ana aku ia manao weliweli, ua manao iho la au e hele mua mai au e ike ia oe ina paha e hiki apa ia oe ke hana mai i kahi hana nt>'u nei elike hoi me kau i hana aku ai no kela kaikamahine, a loaa iaia ka maha ame ka palekal. A ke nele au i ka mra e maha ai au mai a oe mal. alaila, e aiio au e make." Aohe huaolelo e ae i puka ae mai ka waha ae o ke kānaka o ke Akua. o keia wale 110: , "E kuu keiki popilikia'. Aloha i«o!. Alaiia. pane hou mai la o Naomi: "Mai oi loa.aku paha ko'u pono ina i hookaheia e a'u ko'u mau waimaka. aka, aole nae hiki ia'u ke uwe, oiai ma ka'u hoomaopopo iho, ua like ko'u puuwai i keia wa me ka pohaku. Me he mea la. ua paa kuu 1010 apau i ke apo hao 'oolea loa: a ke ike nei au, ke okooko nei kuu mau onolii niaka me ka punia o ke kuakoko o ke kaumaha. Ua hoao au e kanikau no'u iho. e hoomanao ae i na la o'u i noho ai i ke aio o ko'u makualiine, a pela hoi me ko'u makuakane, ame ka hoomanao pu ana ae hoi, he home ko'u e noho ai, aka, oia mau hoomanao ana ae apau ua lilo i mea ole—aole ae ka waimaka o ke alolia e hanini hou ma ko'u mau papalina. Nolalla. e ka makua maikai. e hiki ana anei ia oe ke hoopakele mai .ia'n? Ua ike no au e hiki ana 110 ia oe ke hoopakele mai ia'u? Ua ike 110 au e hiki ana no ia oe ke hoopakele mai ia'u me ke aloha o Karisto!" Alaila. pan'e aku la ua kanaka nei o ke Akua: I "E kuu keiki. e hoao au elike me ka I liiki ia'u ke liana, me ke kokua pu ana I mai o ke aloha o Karisto ia oe ame a'u. I E noho iho oe, e kuu keiki, oiai ke ike nei au, ua maloeloe ia oe a ua maopa hoi. He mea maopopo loa, ua oi aku ka eha o ka uhane luuluu e hana ai i ka uhane mamua o na eha a ke.kino e haawi iho ai i ke kino." I kela wa i leha ae ai na maka o ua {kanaka ia iluna. a iamalama holookoa [ae la kona mau helehelen.i apau me | kekahi malamalama i like loa me ka j maamaama oka la. He hiohiona eehia I kana i ike mai ai e poha aku ana mai ke kanaka aku o ke Akua. a kau iho la maluna ona ka ilihia ame ka eehia anoano. Me keia uluhia maemae i loaa iaia. pane mai la ia: "He mau hora kakahiaka wale uo i

haia ar nei ! nuww r! •* : , manaoiuna i ao u n, i: a -^ u | nt»i au. aia n»> k.i he niaiia e»j i. l . hauo'i. NoIaiLi. ** la tuak.ua | e haawi mai i aiau kokua *n.i. j i pakoW au, a r.at kuu kaum.iii.. . kuu luuluu." "E kuu wahi a k»* k.i:: pille. '> oluohi e»- e hu: ntai i-t i l»i!:kia." I keia wa naiia mai la «« kahunapule. hoohoio a** Ut k.i h-■:< ■*■ na maku'u a h0EM>h0jK> maiue.i - o!t>ro mai la ia: -.\o!o hiki ia u ke inti ■ mea. (> keia ka'u mea i ai. Aolf hiki uu aku :.t ua siia a aa uwepaia hoi kuu aiau lehe a ua paa. O ka nwa %ma,o .... hai aku no au ia oe. he mea aka, aole nae au i hoohiki ao k • na ana iho i ua mea huna Ia. nae, he mea huua iaahia loa iu i no ko'u hoike ole aaa ae i ua la au ma ka wa i hoiia ai au wa i koiia al au me ka ikaika. ai.* . ua kalliia aku ia ka hauoii amv k.. hona oluolu luai a u aku, a i ktv.i ke ku nei au he wahiue iiihune.' Aiaila, me ke akah«ie lua, aku ia ua kahuna pui« ner "O keia pilikia au i olela mai akuu kaikamahine, ma ke ano ue jhuna ia nau, he mea *aei la i oe ihu, a i oie, i kekahi por ,vha?'* 'Ta pi!i uo ia'u. a ua pat uoakahi {>oe e ae. lua uae « au.». > mea huua, aiaiia. e ol aku aiia au .<■ kia e loohia maluua o ki* po* 1 ■ aiia pu me a'u »ua keia uiea. uw.ut 0 ka pilikui a ia mea »- haua U»t . 1 keia wa. aka uae, h*« uu-i% urt«> i.* e hauoii ai. A ma koi*uia - lt»>ike ak>l ia inea l kekahl kino ma keia ao, o uv - iuv.t !a a'u o hoike aku ai ' iVhi i a la. aia keu 'uvav :jhau i? hiiiH»i uyi, Uoko u»v w hupu waie, a i uie, aia iKth t 'luku • Upt> t> Ht'i i»H'4 hf h«l*d. "Aoie yo t» hiki i<4 a u*vt -Mku or ia tma. aka, ua hik; w ?» .. hai -iku ia o« i k«*u m**. a * - lUHw a»iv \ aku au u h.-. Hy |imtkiuv ulw au, u.v >4 « i k.un' .auo ko u \v>&=j - - I Ha4kua>iu4/ K-uku^.^.. | hoi ivv> kiUkaiUa, u V4 ,»,. 4.1! j Ho Uviv Kv» ā,uu - , 4 Haalwlu ih» vu-v ' V\ "'hklk&k ; tiv U i' ■ I h*k« iv» * i«w *»• ., % %■• r«hii t«v.H '•«! ••*■ % ltVi • \-i »&* * *w»i V % v!y i -•»' \ v ««•*. 1»' ■ " *. 5k«l *•%*«* I» |tk&» %.A «♦. i %l *' M'l'' '"IW *fe.M «tuMsA »14» 4«a* ! &.iik 4kl * 4.' akAi *»*?■ «■ l(M*t <kJk ' • & i *»* + «Kii *&% » tt«Ul A >.* a i±\t |UK> o ka iwilinn» «fc* 4 * va&t**v k<% v īroa l klki el* k» «kit i,v - r* p« afci W £*&£. » hua&ua « iarA *S tx» «. iamoia aua. me ImnHi «a* f&r 0 ua m»ktt»htc<» c#i «** i b M» rt* au t maiamn iaa « k*«fc k0"u om» »•* kahiki & ka umlkmniwiMwn. hookomo koke la a» ltofc» o na « io*A al la'u k» *Ju. o i«de no nu ko*u bc& mn» e maiaa*. "I hiki »«»» o 1eq*b mutu aut't!>' : ' 1 ka umikumamaowo. oa Im& «!*<' ka'u haoa mt ka bal* » kekahi hanohano loa* a maiaila ko*tt «a* noho ai me ka hauoU bo kekah! « Aka. hoea mai la ka maa ka&a •* • hoike mua aktx sei ia o«. ka »«i °i a'u e ae o!e nei e hoik» aku la o" 1 . *■• hol, na klpakaia zxtal U aa mai ia. »mmai. me kona haavl oie aaa mai kekahi paiapala hoomaikai. V% mai la au mai iaila mai. a oeho tb la au m* na wahi e hiki aaa. ia'-i noho no kahl mea e hiki asa t ka mau wahi da!a ke uku. H« oiaio. u haawi mai no kuu hakuwahine iai*u b 100 paona, a ke pau keia sau wah! •! la. o ko'u neie no ia. a I!k> pa&a. aa mea makilo ma zta ala&o!. Aohn I.w ia'u kekahi kulana e hiki al ia'u i hana aku i mea e ioaa ai ia*tt h* au w?.hi dala hou. Aka. ao't» mI nae keia *a, he mea makehewa hm se ka manao ana e laweiawe wah! ha» hou i mea no'u e pono al, <rfal, aa> ki.. leie mai ka ikaika o ko*u kino 0 kuu puuwai. ma ka'u iho. ua naha ia no la. E na i;iai anhe kaumaha. aohe iuuiuu eiUe n kn'u e auamo nei!" ī kela wa i knlou iho ai kona ; ma kona mau iima, a uwe iho la ia k ka ehaeha loa, a ua o mai la ki * lenia oia uwe ana a Naomi o * houpo o ke kahunapule. A Iioiia r ne aku Ja ia: "Me he mea Ia ke ike aku nei aa : piilkia nui io no kai kau iho malur cra; a o he nea kana • no ia no kou ola ana. He pilikla, k^ 1 kiola ae ia oe mal ke kniana niaii^