Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 48, 1 December 1899 — NA ANGLO-SAXON AME NA HAWAII. [ARTICLE]

NA ANGLO-SAXON AME NA HAWAII.

O ka po o ka la 23 o Novemaba i hala aku Ia» oia ka po i hoonohoia ai ka poh&ku tejhi o ka hale nohona lahui h.ou uo Hawaii aeU ma ke au hou o ko Kawaii nei uoho Aupunl aua ma keia arua aku. D keia ka po i hookoia ai na iioi an» ua lia aaa a ke Kuokoa i. kalahea mau aku ai imua o koua poe fi»fttltoe£ui> ata kaoiefa aaa, he mea poao m?tr na keik.i a ua mikaueie oai haojCa- k.u.onooao a iKwpou® o> aet o> kat aiztai £ ua kaizaßsa Ss3tf»raū£ oa»£L A ma ia \«a hooifc»frE Qw&of. e- nana&kui ai * poaMe- afct* aiA roa«iS ma£uea& o> iu» poe-, osk maiUi usi> awa 2ws. £■ 3dM a» 3WSji Msxa &«& £3& <* 18&*KaSi oaiL, lajsta ib®Sāß« aaai. 2. 3ssaxiL ataaajs^ <d a» 3asn« «sio&aa> "*Hww& 3sa ila ;sizat a&a £s3c&M <a 3sd mA&sa 3*991 i> i«a Jjl Xa isa <os&, ir£ a&ft& i sa o ka. « 3Si i&e »a KiwpaK mo ka aina ttoko <e aa © 3ceia mua A3tcu Ca tatoo Ain o !>. A, Tharsion <Kaiina> i 3fesa ma&nō o ka Pews sHtena. . He manao "koehonua" waiwai nui keia i hoohanauia ma keia po o ka malama o **Karfo" ma ka helu ma]£ma kahiki a ko Oahu nei poe, oia hoi o ' Kaaona i ka pua i ka uahi," ma ka helu malama Hawaii a ka Moi Kalakaua, ke Alii Poo Karaunu o Hawaii nei nana i hoonoho ka pohaku k|hi o ka hoohuiia ana o na pomaikai o Hawaii ame Amerika Huipuia, ma ka hipnu o ke "Kuikahi Panailike." Eia na "keiki ame na welo mikanele" ame na haōle kamaaina o ka aina nei ke hoike nei i Ifo lakou hae o ka nohona lahui ana no keia mua aku, oia hoi, "Na Anglo-Saxon ame na Hawaii." Ua hoike na keiki haole Hawail i ko lakou mau manao, aole pono e kukuluia i kaupale mawaena o ka ilikeokeo ame ka ili-ulaula, e hookaawale ana i na kipoohiwi o kela ame keia kino kanaka i kaawale na wai-hooluu o ko laua mau ili, mamuli o ke ku paewa ana o na hooluu o na ili o la*ua. Aka, e holo like na nee ana a keia mau wai hooluu elua ma ka hoopiha ana i ka muliwai o ka Hawaii nei nohona piii Aupuni a pili lahui hoi, elike me ka hoio like ana o ka "wai kea ame ka wai ula" o Makaweii, ma ka mokupuni o Kauai. O keia kulana moekahi a hana like ana o ka ili-keokeo me ka iii-ulaula—ka Anglo-Saxon me ka Hawaii Oiwi—oia ka pohaku kihi pili lahui o ka nohona lahui a nohona Aupuni o Hawaii nei ma keia mua aku. Ua hemo a ua liamama ka puka o ka hale' o ke "keiki a welo mikaneie*" nou, e ke kanaka Hawaii ili-ulaula, ma kou kulana nohona aupuni nohoi o Hawaii nei. Ke hea ia mai la ee, "E kipa e.komo maloko—e noho a e lauiima pu me kou hoa o ka noho pu ana, ai pu ana a leaana olelo pu ana ma Hawaii nei"—ma ka hale o kou hoa ilikeokeo; i ame ia leo poloai o ke aloha ia oe, e Hawaii Oiwi o ka aina, e Hawnii II i Ulaula, e Hawaii Hooluu Mahiehie, e Hawaii Asia, a~ e Hawaii o na koko e 1 ae mai na kaiaulu mamao mai, pela | no oe e hea aku ai i kou hoa kupa a j noho hale pu, e ku nei ma ka poai o I na Anglo-Saxon, a hooia aku, ua ma- i kaukau au e lokahi pu a e hana pu me oe ma na hana e pono ai ko kaua noho j Aupuni ana. j E hoomanaoia nae, aole o ka hama-

ma ana mai o kahi umeke ai, pela hoi kahi kilu i'a, kahi ipukai ono au, e ka Hawaii, e lele wale mai ana ia mau ono ame ia mau momona a komo iho iloko o kou houpo, ke ole oe e kii aku, lalau aku, a hoonee aku paha ia oe iho ma kahi i waihoia a i hoolakoia ai ia mau "inai" o kou Ia pololi a maka poniuniu hoi. Aole o ke kahea ana mai o ka lanai ahaaina ia oe, e hele aku oe ilaila no ke kaana ana i na mea maikai i hoomakaukauia malaila, he mea ia nou e kaana ai i ko laila"mau ono ina e hooku mamao mai oe ia oe iho, me ka manaoio hana ole iloko ou, na ka laulau puaa no'e lele mai a komo iloko o kou waha. lele pua-o mai la ke ka-ka puaa he'a a paki ana i ka nuku, o ka poi uouo a pahee ana i ka puu, oiai e ku ana oe i akahi legue ka mamao mai kahi ahaaina mai. Ua hoonohoia ka pohaku kihi o ka hale i keia wa, e hui like na Hawaii ilikeokeo me na Hawaii maoii, alaila o ka mea i koe oia keia. E kukulu na Hawaii maoli apau i mau ahahui kalaiaina, a ma ia mau ahahui e hoolokahi ai lakou ia lakou ioh no ke kiai ana ame ka pulama ana i ko lakou mau pono nohona pili Aupuni a lahui no keia au hou aku o ko Hawaii nei noho ana aku ma ke kiilana Aupuni hou e ioaa mai ana iaia ma keia mua kokoke lo iho. Ma ka \va hoi e ku ai na ahahui o keia ano, oia ka loaa ana ia lakou he kahua ikaika e ku ai lakou no lakou iho, a haawi ae ina kokua apau e loaa ana ia lakou ma ia ano i na Auglo-Saxon kamaaina a kuonoono o loko nei o ka aina, a pela auanei e hiki ai i keia mau "wai elua" ke kahe me ka lokahi iloko o ka auwaha hookahi o ko laua noho aupuni ana. O ka naauao keia, o ka ike anie ka noeau keia o ka mea ike a uhane hookuli ole. O ka hoolo i keia» oia ka hoole ana o ke kanaka maka kaakaa, aohe malamalama i ke ao, aohe lioi he pouli i ka po, a o ke ahiahi ame kakahlaka, he mau mea oiaio ole ia ma kona hoomaopopo ana. E haalele kakou apau i na mauao kuee o ka wa i hala a e lilo kakou apau, e na Hawaii i poe e koino like ana, a huki like i na haua kajai Au« puni e pono ai ka nohona o kela mua aku, me ka hoomaopopo mau ana hoi, aole hiki ia kakou ke hana kaokoa uo kakou Hawaii maoli iho, mamuli •> Ko kaku ikaika pouoi iho ke ole e kakooūi uxai kakou e k.o kakou mau uki-' kaiaaka iUkeokeo o ka »&i, a i ole, \f auiiuei o kakou (kaika pahu ke hoolilo ae kakou. i. »xea koiaa ao3(C> o Ulkeokeo. a ka> SiO«! * i&e- t 'A * "<C> ***««& Siu sisia*- W* ***" M*. **»**»•