Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 49, 8 December 1899 — Page 1

Page PDF (1.32 MB)

This text was transcribed by:  Bobbie Stibbard
This work is dedicated to:  To the Stibbard Family

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@@KK           XXXVIII        HELU 49:       HONOLULU, POALIMA, DEKEMABA 8, 1899  NA HELU APAU 2781

 

KU ALOHA!

PEHEA AU?

 

He Moolelo Walohia i unuhiia e Hoolaleakauakukala'ole ka mea nana i unuhi "Ke Aloha O Kuu Makuahine," Ke Aloha o Ka'u Mea i, Aloha Ai."

 

            E hiki ana anei ia'u ke kokua aku @@, me ko'u ike ole ana i ke ano o @@, pilikia?  Wahi a kekahunapule @inau aku ai ia Naomi.

            Pela ko'u manao.  O ke kokua a ka @@aloha oiaio ka'u i makemake ai e @@ mai ia oe mai.  I kela hora a'u e @@ aku nei imua o'u, he wahine au @@ i na ohana ame na hoaloha; a eli@@nohoi me ka'u i hai aku nei ia oe, @@ka wa e pau ai ka'u mau wahi dala, @ au i ike i kahi a'u e hele hou aku i i loaa ai la'u na mea e pono ai au.  Aole i kahi e loaa ai ia'u e wahi hana.  A@ole nohoi ma kekahi ano e ae.  Nola@a, e kuu makua, makemake au i maha @o kuu uhane kaumaha, a i laau hoola noi no kuu ehaeha.  Makemake au e @@ike mai oe ia'u i ka hana e hiki ai @'u ke auamo ae i kuu uhane luuluu?"

            E hiki ana ia'u ke hai aku ia oe ia mea," wahi a ke kahunapule.  "He mea maopopo, aohe hiki ia'u ke ike i ke ano o kou pilikia, aka, ua maoopo nae ia'u, o ka ehaeha e loohia ana i ka uhane o ke kanaka, ua like no ia me ka wela o ke ahi e hoomaemae ana i ke @ula.  Auhea oe, oiai ua hele mai oe imua o'u, no ke noi ana mai i ka'u mau kokua ana aku ia oe, nolaila, e hai aku au ia oe, eia no oe i kou mau la opiopio, a nolaila, mai hiipoi oe i na manao paupauaho wale no keia ola ana, a kuko iho hoi oe, e kii mai ka make ia oe.  E hoolohe mai oe i ka'u mau olelo e hoike aku ai ia oe no nei mea he eha@@ a he kaumaha."

            E wa i hoomaka aku ai ua kahuna@@@nei i ke kamailio ana ia Naomi @@me ka leo oluolu a piha aloha nohoi.

            Hoomaka aku la oia ma ka mea e pili ana i ka ehaeha e loaa ana i ka uhane o ke kanaka mamuli o na kumu @@nai, aka, hookahi wale no nae ehaeha e kono ana i ke kanaka e kikoo aku @ona mau lima i ka make, oia na ka eha a ke aloha.  No ke aloha o ke ke@@i a ke Akua i ko ke ao nei i ae ai @@ i ka make mainoino maluna o ka @@au kea.  O keia make nae, he make ana ia i hoolaia ai ko ke ao nei.  Iloko @ ka uhane opiopio elike me kou, aohe ehaeha e ae nana e hookikina ia oe e @ikoo aku no ia mea he make, aka, o ke aloha wale no.  Ma no moolelo maa mau o na poe lehulehu loa i ikeia mai kahiko loa mai, he kakaikahi loa ka ikeia o ka make ana o kahi keiki no kona aloha i kona makua, aka, o ke aloha o e kane, a o ka wahine hoi i ke kane, oia ka make ana i kapaia i kahi wa, ma ka olelo a ka poe haku mele, he make no ke aloha, a he make @oi ia o ka ipo no ka ipo.

            Hookahi hora okoa a ua kahunapule nei i kamailio aku ai ia Naomi, a ma ka wa i hoea aku ai ke kamailio ana a ua kahunapule ia no ka mea e pili ana i ke aloha o ka ipo i ka ipo, o ke kane hoi i ka wahine, a o ka wahine hoi i ke kane, ua hiolo iho la na waimaka ma kona mau papalina, a ma ia wa i kukuli iho ai oia ma ka papahele, me ka puili ana ae o kona mau lima ma kona alo.

            "Nolaila, e kuu kaikamahine," wahi a ke kahunapule i kamailio iho ai iaia.

            O ke ano iho la keia o ka hana a ka ehaeha i ko kakou mau uhane.  Olelo mai nei oe, makemake loa oe e make, @@ pau kou makemake ana i keia ola @na; a ina pela, e kuu keiki, e ae mai @ i ka'u olelo a'o, oia hoi, e haawi oe @kou ola ana no kou Haku no Iesu Karisto, oia hoi, e ola oe i ka ola ana no @@ Home Lani. E hoohaliu oe i kou aloha no Iesu."

            Ma keia wa i moakaka maikai mai @i na mea apau imua o ko Naomi mau noonoo ana.  Ke ike aku la ia i ka nani maemae o ke ola lani a ke kanaka o ke Akua i hai mai ai iaia.  E like me ka @@he ana mai o ka wanaao i ka aahu @@ele o ka pauli, pela i olino mai ai @@ wanaao malaelae o ka hauoli iloko @@ kona uhane, a naholo awiwi ae la @ pauli ana iloko ona.  Ma ia wa i nalu iho ai oia iloko ona, i ka i ana:

            "O keia anei ka kuu Hoola i kauoha mai ai i ko ke ao nei, 'E hele mai oukou apau i o'u nei e ka poe luhi ame ke kaumaha, a Na'u no oukou e hoomama aku."  O ka uhane luuluu anei a kaumaha o keia ao, elike la me a'u nei i keia wa, ka kuu Hoola e kahea nei ia'u, e hele au i kona kanaka, elike me nei kanaka a'u e kamailio pu nei? Ae - o ke ola ana no Karisto, he ola maemae ia ame ka maikai."

            Oiai no ia e noonoo ana, aia hoi lohe hou a la ia i ke kamailio ana mai a ke kahunapule:

            "Ano, e kuu keiki, heaha la ka'u mea e hana aku ai nou?  He mea pono ke loaa ia oe he hoomaha ana; a loaa hoi ia oe he manawa no ka noonoo pono ana i keia mau mea i hoike aku nei ia oe.  Ua hiki no ia'u ke imi a loaa he home e hiki ai ia oe ke noho me ka maikai ame ka aluolu; aka, a ka mea mua a'u e ninau aku ai ia oe, oia keia:  He mea anei kekahi i pili i kou ola ana e hiki ai i kou lunaikehala ke ike iho, he mea ia nou e kupono ole ai ke noho pu me na wahine o ke kulana hanohano a maikai hoi?  He mea anei ia au i ike ai me ka oiaio, ina e ike ana lakou ia mea, alaila, e ahewa ana lakou ia oe me ka ikaika loa?"

            Aka, aole o Naomi i pane koke mai ia wa, eia nae ua nana mai la ia i ke kahunapule me na onohi maka maemae, e hoike ana aohe kinaunau o loko o kona houpo i ikeia e kona lunaikehala.  Ua hoomaopopo aku la ke kahunapule ia mea.  A haia he mau sekona o ko Naomi nana ana mai i ke kahunapule me ke pane leo ole, aia hoi, pane mai ia ia:

            "He oiaio, ua hana paha au he hana hemahema loa i ulu mai noloko o kuu hupo; aka, no ka hewa maoli ana o'u, aole au i ike ia mea.  E hoike aku au ia oe, e kuu makua, aole he hewa iloko o'u - aole."

            "Hauoli loa au i ka loh ana i keia mea mai a oe mai.  Nolaila, e hahai mai anei oe ia'u. Aka, he mea pono ia'u ke hai aku ia oe i kahi a'u e makemake nei e lawe aku.  Ua lohe anei oe i ka Hale Virigine o Sana George?"

            "Ae, ua heluhelu nui loa au no na mea e pili ana ia hale," wahi a Naomi."

            "O keia kahi a'u e lawe aku nei ia oe.  E loaa ana ia oe ka malama maikaiia ana maloko o kela hale. He nui na hoaloha oluolu e loaa ana ia oe ma keia wahi.  E hele anei oe me a'u i keia puuhonua o ka poe naau i hookaumahaia?"

            "E kuu makua, ma haki @u e hele aku ai, malaila aku au."

            "Ua pono," wahi a ke kahunapule hele kaua."

            Ia wa i haalele iho ai laua i ka hale, a hele aku la no ka Hale Virigine o Sana Geoki.  I ko laua nei hoea ana aku ilaila, ua huipu iho la o Rev. Peter Mackay me ka luna virigine nui o loko o ua hale nei, a hoike aku la hoi oia imua ona i na mea apau e pili ana i ka wahine opio ana i lawe aku ai iaia.  Ua ninu mai la hoi ka Luna Virigine iaia nei no kona inoa, a ua hai aku la keia o Naomi, me ka olelo pu ana aku, o ka inoa o kona makuahine oia o Hester Leyburn, nolaila, o kona inoa ana i makemake ai e hoopaaia ma ka papainoa o loko oia hale, oia no o Naomi Leyburn.

NOHO I KA HALE A KE ALOHA.

            Ia wa lawe aku la ka Luna Nui o ua Hal Hoohiki nei iaia nei a hoea i kekahi rumi uuku i hoomaemae maikai loa ia.  Maloko o keia rumi i hoonohoia iho ai keia, e ka luna nui, me kona olelo ana mai kekahi mau wahi mea ai i hoomakaukauia nana.

            Ua honi mai la hoi ua luna nui nei iaia nei me ke aloha, a ua o iho la na kukuna o ka hauoli iloko o kona houpo no na hana oluolu a ku i ke aloha i hoikeia mai imua ona.  Ua pane mai la nohoi, ua luna nui nei iaia nei, ma ka olelo ana mai:

            "Good-night, and Heaven bless you dear child."  (Aloha oe, a e hoomaikai mai na Lani ia o, e ke keiki aloha).  Iaia nei i noho hookahi iho ai, ua lehulehu na noonoo i kupu ae iloko ona, a oiai ia e lulumiia ana eia mau hoopoluluiia ana, aia hoi, komo mai ana kekahi wahine virigine iloko o ka rumi, a e paa mai ana ia i kekahi pa hali mea ai.  I kona waiho ana iho ia mea maluna o ke pakaukau, pane mai la ia me ka leo oluolu:

            "Ua olelo mai nei ka Luna Nui ia'u e nonoi aku au i kou oluolu, e ai oe a pau keia wahi pa@@, a e inu hoi a pau keia wahi @ola ti."

            "E hoao au e heoko aka i ka makemake o kela wahine puuwai lokomaikai," wahi a Naomi.

            Inu iho la keia i ke ti, a ai iho la i kahi popo palaoa me ka maikai, a i ka pau ana, ua nalohia ae la ka nananakea mai kona mau papalina aku, a hoike ae la hoi kona mau helehelena apau i ke konini hou ana ae o ke ola maikai iloko ona.

            Ua moe iho@ia o Naomi ia po, a ao ae, ua halawai he@ mai la no ia me na lawelawe oluolu ana a na virigine o loko o ua hale @a.  Mamuli nohoi o ke onawaliwali i loaa @aia, ua hooman iho la no ia i ka noho ana iloko o kona rumi, a hoomau mai la nohoi ka virigine lawelawe iaia i kana mau kiai ana ame ka malama ana iaia.  E hele mau mai ana nohoi ka luna nui e hana a e hui kamailio pu me ia.  No kekahi mau la ko ia nei noho ana iloko o kona rumi no kahi nawaliwali i loaa iaia, aia hoi, loaa ae la iaia ka oluolu ame ka ikaika o kona kino.

            I kona oluolu loa ana, ua hele aku la ia ilko o ka halekuai, a hana iho la malaila me ka eleu ame ka hoihoi.  Ma ka hoomaopopo ana aku i kona mau ano apau, oiai ia e lawelawe hana ana malaila, me he mea la ua loaa iaia ka uhane oluolu ame ka ehaeha ole.  Aka, ina nae e hakilo pono loa ia aku kona ano, ua hiki ke ikeia me ka hoohwahewa ole ia, aia ka uhane hoomanawanui ke paa la i kona kino apau.  A hala he mau pule o kona noho ana me keia kulana eleu, aia hoi, loohia hou ia iho la ia i ka ma;i. I ka pule mua o kona waiho ana i ka ma'i, ua ikeia e Rev. Peter Mackay ame ka Luna Nui o ka hale, ke ano e o keia mai i loaa ai o Naomi, pela wale no a komo i ka lua o ka pule, a hoea i ke kolu o ka pule.

            Ua piha pihoihoi loa ke kahunapule, a pela nohoi me ka Luna Nui, nolaila, ua kauohaia aku la kekahi kauka e hele mai e nana pono i keia pilikia i loaa ia Naomi.

            I ka hiki ana mai o ke kauka, a nana iho la oia ia Naomi, a o ka hopena o keia nana ana a ua kauka la, oia kana i hoike ae ai i ka Luna Nui.

            Me ka piha pihoihoi loa hoi o ua Luna Nui, nolaila, ua kauohaia aku la kekahi kauka e hele mai e nana pono i keia pilikia i loaa ia Naomi.

            I ka hiki ana mai o ke kauka, a nana iho la oia ia Naomi, a o ka hopena o keia nana ana a na kauka la, oia kana i hoike e ai i ka Luna Nui.

            Me ka piha pihoihoi loa hoi o ua Luna Nui la, kauoha aku la ia i ke kahunapule me ka awiwi nui.

KE HELE NEI AU ME KA UKANA A KE ALOHA       

            Ua nalewale honua iho la o Naomi Leyburn; aohe hoi mea i ike i kahi ana i hele aku ai.

            Ua haalele iho la ia, ia loko o ka Hale Hoohiki ma ka wa a na mea apau e noho ana ma ka pule ohana.

            I ka hoea ana mai o ke kahunapule, ua hoike aku la ka Luna Virigine nui imua ona no ka nalowale honua ana aku o Miss Naomi Leyburn mailoko aku o ka hale hoohiki.

            Ua hoike pu ia aku la hoi imua ona, ka ike a ke kauka no ke ano o ka ma'i i loaa ai o Miss Leyburn, oia hoi, he hapai keiki; a ua hooia mai nohoi o Miss Naomi Lyburn, ua hapai io no ia.

            I ka lohe ana o ke kahunapule i keia mea, aole i kana mai ka nui o ka pono ole o kona noonoo, a ua kaumaha nohoi oia.  Ua pane mai la ia imua o ka Luna Nui:

            "Ua hoehaeha loa ia kuu naau no keia mea, a ua maopopo nohoi ia'u, ua lilo keia i mea hoopilikia loa aku ia oe.

            "Ae, ua kaumaha loa au no keia mea.  E hai aku nae au ia oe, owau wale no ame Virigine Mareka na mea o loko nei i ike i keia pilikia.  Ua haawi            nae au i kekahi kauoha ikaika loa iaia, aole oia hoike aku i keia mea huna i kona mau hoa o loko nei o keia hale, aole nohoi i kekahi mea e ae mawaho o keia hale."

            "He mea oiaio, he ulia kaumaha loa keia i komo mai iloko nei o keia opu malumalu.  Aole loa au i ike mua i keia pilikia.  Ua ninau au iaia ma na ano apau, ina paha e hiki ana iaia ke hoike mai ia'u i ka pilikia nana i hoehaeha mai i kona naau, aole oia i hai iki mai ia'u' a ua manaoio loa au, he pilikia kona o ke ano i ikeia e na poe opio noonoo ole, he aloha ipo."

            "Pehea la; aole anei ou manao, ua mareia keia lede opio i ke kane?  wahi a k. Virigine i uinau aku ai i ke kahunapule.

            "Ina no ua mareia oia, aole no ia he mea e holoiia ae ai o kana hana alakai hewa ia oe ame a'u."

            Kulou iho la ke poo o ua makua uhane nei ilalo, a i kona aea hou ana ae iluna, aia hoi, hoike mai la oia i na mea apau e pili ana ia Miss Naomi.  I ka pau ana o ka hoike ana mai a ua kahunapule nei i ka moolelo piha o kona halawai mua ana me ka lede opio, ua ninau aku la ia i ka Virigine, ina paha ua ike oia i kahi i hele aku ai o ka Lede opio.

            "Aole.  Ua lawe aku oia i na mea he nui o loko okona wahi pahu, a ua haalele iho nohoi ia i ua wahi pahu la iloko o ka rumi ana i noho ai.  Ma ka wa i akoakoa ai makou apau iloko o ka rumi pule, oia kona wa i puka hou mai ai iwaho nei, a hoi aku la  kona rumi.  Ma ia wa i hoea mai ai ke kauka, a kii ia ae la au e Virigine Agata.  I ko'u hiki ana aku, ua kauoha aku la au e kii ia o Kaikuahine Mareta.  I kona hiki ana mai, ua hoomaka iho la ke kauka e lawelawe i kana hana.  I ka pau ana, ua hoike mai la ke kauka ia'u ame Kaikuahine Mareta i kama mea i ike ai, oia hoi, ua hapaiia oia.  Me ka leo oluolu, ame ko'u houpo nohoi i pipiha i ke aloha, ninau aku la au iaia, ina paha he oiaio i mea, a ua ae mai la ia, nui ke kahe ana iho o na waimaka ma kona mau papalina.  Ua olelo aku la au iaia, e noho oia me ka hoomanawanui, a hiki i ka pau ana o ka pule, oia ko'u wa e hui hou ai me ia, a noonoo hoi maua i ka hana e pono ai oia.  Ua haalele mai la kekauka ia loko nei o ka hale hoohiki, a huli hoi aku la hoi au ame Kaikuahine Mareta no loko o ka hale-pule.  Hookahi paha hora o ko makou pule ana, a i ko'u hele hou ana aku i ka rumi o Miss Naomi Leyburn, ike iho la au me ka kaumaha loa o kuu naau, ua haalele mai oia i ka hale nei."

            Kulou iho la ke poo o ke kahunapule ilalo a puai ae la ka ula ma kona mau papalina, a puaua ae la ia:

            Poor girl!  U haalele mai oia i kona opu malumalu - kahi e loaa ai iaia ka maha!"

            Mai ia hora aku, ua hoomaka kela kahunapule e huli ia Naomi, a ua mau nohoi kana huli ana no ka lede opio iloko o na makahiki lehulehu loa mahope mai, aka, aole nae ona loaa iki iaia.  Ma kela ame keia wa ana e pule ai, e puana mau ana ia i ka inoa o Naomi ma kona mau lehelehe.  Aole oia i halawai hou me ia.  O kona wahi i hele aku ai, aohe mea i ike.

            E kuu makamaka heluhelu, ma keia wahi i hoea mai ai kaua i ka hopena o ka mahele mua loa o na hookaauia ana o keia moolelo, oia hoi - Ka wehe ana i ka nane huna.

            Ma keia hapa hope o keia mahele i ike ai kaua, e hapai ana o Miss Winta Naomi i ka hua a ke aloha, a oia nohoi ka mea ana i pane aku ai imua o ka Haku Opio Sna Alabana, ma ka la i kipakuia ai oia mai Kakelamaina Hale mai i ka, ana:

            "Aloha oe, e kuu haku, ke hele nei au me ka ukana a ko aloha i papahi mai ai ia'u a paa.  O kuu ike hope ana keia i kou mau maka, aole au e ike hou ana ia oe.  E noho oe me ko makuahine, a e lawe au i kuu aloha mai a oe mai.  Mai imi ae oe ia'u, oiai he hana makehewa wale no ia au e hana ai.  Darling, good-bye.  Aole aka - farewell - ae - forever."

            Ua nalowale o Naomi mai Sana Geoki aku.  Aia la ia ihea - ua huii hou aku anei ka Haku Sana Alabana iaia - ua ike hou ia anei oia me ka Haku Opio Sana Alabana - ua hookoia anei kana i hoopuka ai imua o ke Duke-wahine, i kona olelo ana, e hoea mai ana ka la e ku hou ai oia ame kana keiki imua ona, a oia ka wa e hoopukaia ae ai ka mamalo olelo 'it will be all right' - heaha la kona kulana ame kona ano ma ia hope aku - a, aia la oia i hea.

            O keia na ninau e weheia aku ana ma keia nee hou ana o keia moolelo.

            E pau ana ke poo e kau nei maluna ae, oia hoi - Kuu Aloha, Pehea au?"  A ma keia puka hou ana aku e hele aku ai keia moolelo malalo o ka inoa:

            "Ke Mea Huna Pohihihi a ka Haku Opio o Kekelamaina Hale."

(Aole i pau.)

 

Ke holomua loa nei ka Hui Hawaii Kuai Aina o Honolulu nei.  O ka nui o kona kumuwaiwai i pau i ka hookaaia i keia wa, he $34,750.

LUULUU WALE I KE ALOHA!

JOSEPH WAILEHUA KAHAIAO - UA HALA!

 

E ka Nupepa Kuokoa:

            Aloha oe: -

            Ua numi iho no i kealoha, aole e naio.  Ha'i ae no i ke waimaka hanini mawaho, i ike aku no i ka uwe ana iho.  E o'u kini makamaka e noho ana i ka la hiki ma Haehae a ka welona a ka la i ka mole olu o Lehua, aloha oukou.  Eia mai keia wahi puolo a kakou pu e nuu pu iho ai i nei mea lihaliha pau ma-ko i ke aloha, ke panee ia aku nei imua o ko oukou alo.  A na oukou hoi ia e kaana i nei mea he aloha, a na oukou nohoi e alawa iho i kona wahi moolelo malalo iho nei.

            Mai ka la 1 o Dekemaba M. H. 1899, ma Kakaako, Honolulu, Oahu, ua kipa ae la ka anela o ka make ma ka home noho o ko makou makuakane, me ka ae ole ia aku e kipa ae oia i laila  A lawe kohana aku la i ka hanu ola o ko makou papa i aloha nui ia.

            Ua hanauia o Joseph Wailehua Kahaiao mai ka puhaka mai o Pihana (w) ame Kahoohanohano kana kane i ka M. H. 1852.  Ma Kohala, Hawaii.  Ola no hoi kona one hanau.  Hanaiia no oia a nui ma Kohala, komo no oia i nakula apana a hiki i ka loaa ana he wahi mahele iki ana o ka naauao iaia.  Hookomo ia ola e kona kaikuaana i ke kula Hanai a Rev. Bond ma Iole Kohala Akau Hawaii.  A ma ia kula no oia kahi i noho ai a hiki i kona unuhi ia ana a komo i ke kula Hanai o Hilo, Hawaii.  A no elua makahiki kona noho ana ma ia kula, hemo mai oia, a komo hou oia i ke kula o Lahainaluna a hiki i ka piha ana o na makahiki elua.  Hoi ae oia a Kohala noho pu no oia me kona kaikuaana ame ko laua mama aloha.  A mahope iho hoi mai oia a noho ia Honolulu nei.  A mai Honolulu aku nei ua hele oia i ka makaikai ia Laie, a noho oia ma Laiewai.  Male ola i ka wahine oia wahi.  Ua hanau mai la mai ko lana puhaka mai he kaikamahine, a eia no oia ke ola nei i keia wa.

            A no ka nui loa o ke aloha o ko laua luaui makuahine, holo mai oia mai Kohala mai, a noho pu me ka mea nona keia walohia.  Noho pu no lakou a hiki i ka make ana o ko laua makuahine.  Noho iho no oia me kana wahine a hiki i ko laua hoi ana a noho ma Iole, Kohala Akau, Hawaii, a ma laila no laua kahi i noho ai a hiki i ka make ana o ka wahine, a mahope mai oia manawa, ua hoihoi mai oia i ke kino kupapau o kana wahine a waiho ma Laie.

            Hoi hou mai oia a noho ma Honolulu nei, a mahope mai oia noho ana ana, ua mare hou oia i ka wahine i ka la 4 o Mei, M. H. 1881.  Ua piha ia laua he 18 makahiki me 7 mahina a oi o ko laua noho pu ana ma ka berita o ka mare ma keia ao.  A hala wale aku ia no oia ma keia ao ma-o, kuu kona luhi, pau na kaumaha, pau kona mau ehaeha ma keia ao.

            Ua piha nohoi iaia na makahiki he 47 a oi o kona ola ana ma keia ao, a kuu wale aku la kona aho hope loa i ka hora 6 o ke kakahiaka o ka la i hoikeia ae, a haalele iho la he wahine, he kaikuaana, a he mau keiki, a he pokii no kana wahine, ka ohana no apau.  Na hoa aloha o kona mau la inea o keia ola ana.  E pili-e!  E ka Lahiki ola e!!  Ua pau ka olua hiipoi ana ia Iosepa Wailehua Kahaiao.  Ua hala, ua kuu kona luhi ma ke la ao ma-o.

            Ua kanuia kona kino kupapau ma ka Pa Ilina ma Kawaiahao.

            Me na keiki hoonoho hua metala ko'u welina no keia kupulau.

            'Kou oiaio.

S. W. K. KAAINONI

            Manoa, Honolulu, Oahu, Dekemaba 5, M. H. 1899.

 

UA MAOPOPO IAIA, A NO IA KUMU I KAKAU AI OIA.

 

            E pai ana ka lunahooponopono i kana nupepa no ka haawi ana aku i kona poe heluhelu i na nuhou o ka la, a no ke dala hoi e loaa mai ana no ia mea.  Ua manaoia, ua ike no oia i kana mea i kakau ai, a pela io no nae.  Ma kona wa e kakau ai, elike me kana e hoo Iaha ai maloko o ka Leader Courrier Oseeola Mills,, Pa., me ka uku ole, ame ka upu ole ana hoi e loaa mai he makana, ma ke ano "he kamahao na hana a ka Laau Kunu a Kamalena a aohe hoi he laau lapaau maikai e ae aloko o k hale mamua o keia laau.  Ina he kunu kou, e hoao i keia laau."  Ua hiki ke oleloia, he hoike pololei keia, a kupono hoi ke hilinaiia.  E kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau.  O Benson Smith & Co., Kaupalenaia, na Agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

HE LAAU HOOLA OIAIO NO KE KUNU HO.

Iwakaluakumamalima Makahiki i Hana mau ia ai me ka Pahua ole.

            O ka mea hoike mua no ke kunu Ho oia ka ha o ka leo, a ina e loaa ana ke keiki ia mea, he hoailona maopopo loa ia no ka hoea ana mai o ua mai la.  Mahope iho o keia ha ana o ka leo, he kunu ano kalakala.  Ina e hoohainu koke ia aku ke keiki i ka Laau Kunu a Kamalena, ma ka wa e ikeia ai ka ha o o ka leo, a mahope koke iho hoi o ka loaa ana i ke kunu ano ho, he mea ia e kaupaleia aku ai ka loaa ana mai o ua keiki la i ka ho.  Ua lawelawela keia laau maloko o na home he mau tausani mai kela aoao a keia aoao o nei aina laula, a, aole loa i hoohokaia ka iini o na makuahine aloha keiki.  Ke kali nei makou o ka loaa mai o kekahi hoike no kahi i pahua ai keia laau.  Aohe laau lapaau e ae i loaa he moolelo elike me ko keia laau no ke ola o ke kunu ame kea nu, kone hoohanaia ana iloko on na makahiki he iwakaluakumamalima me ka pahu'a ole. E kuaiia ana e ka poe kuai laau lapaau apau.  O Benson Smith & Co. Kaupalenaia, na Agena no ko Hawaii Pae Aina.

 

            Ua kokoke e pau loa ka hanaia ana o ke alanui Kuakini i keia wa.  O ke kaa rola ia e maholahola nei i na pohaku papaakea i keia wa.  Ua hele ua wahi "Kuamoo" nei o Kuakini a ui.

 

            Ua hoomakaukauia iho nei e Mr. Williams, mea pai-kii, he mau kii a kekahi poe kaiakmahine Hawaii maoli, no ka hoounaia ana aku i ka Hoikeike Nui o Parisa.  Ua haawiia aku keia mau kii ma ke Keena Kuhina o ko na Aina E.

 

            Oiai kekahi lio huki kaa, e ku ana ma ke alo iho o ka halekuai buke @ Taramu, ma Alanui Papu, ma ke kakahiaka nui o ka Poalua nei, ua ikela aku la kona hehee ana iho ilalo, a waiho lolo iho la.  Pakele oia mai nahaha a o kahi kaa nae ana i hookauwaia ai aole i pepee.

 

            Oiai kekahi l@ina o luna o ka moku "County of Merioneth" e hana ana ilalo o ka "holo" ma ka auwina la Poakolu nei, aia hoi, ua haule iho la kekahi nauku hao mai luna iho, a pa iho la la ma kona poo, a ua hoehaia oia.  Ua puka pu kona poo.  Aole nae i poino keola.

 

UOLA MA KA MARE

            Ma ke ahiahi Poakolu nei.  Dekemaba nui on ka mahiko o Oahu ae nei. me Miss 6. i mareia aio August P. Arens me Miss Hattie Ahrens, i ka Rev. G. L. Pearson o ka Ekelesia Metedita o Honolulu nei.  O kela Miss Hattie Arens he wahine hou loa mai nei ia mai Oakland mai nei, a o kopa ku ana mai nei no ia i Honolulu nei ma ka Poakolu aku nei, maluna mai o ka makuahi Alameda.

 

            Oiai kekahi Pukiki e ohi iwi ana maloko o ka hale lole pipi Metropolitan Meat Market ma'ke kakahiaka Poakolu nei, a o kona hana maa mau nohoi ia, na ikeia aku la ia e kekahi luna hana haole o loko o na hale la, e amio aku ana he mau apana io pipi palai, a ua hopuia aku ia ma ka a-i e ka mea nana oia i ike aku.  Ua puka mai oia i waho o ke alanui Moi e "holina" ai, eia nae aohe i hookoia kona makemake.

 

HOOLAIA KE KEIKI A KEKAHI KANAKA KALEPA NO KA MAI HI MAU

 

            No kekahi mau makahiki i loohia ai kuu keiki i ka mai hi mau.  I kekahi wa ae nei i hala, ua koi aku ia au iaia e inu i ka Laau Ola a Kamalena no ke Nahu, ke Kolera ame ka Hi.  Mahope iho o kona inu ana i elua omole o 25 keneta ke kumukuai o ka omole hookahi, ua ola loa ae la ia.  Ke haawi aku nei au ia oukou i keia mea hoike, me ka manaolana ana, e heluhelu iho ana kekahi mea i loaa i keia ano mai, a loaa hoi iaia ka pomaikai - Thomas C. Bower, Glencoe, O.  E. kuaiia ana e na poe kuai laau lapaau apau.  O Benson Smith & Co., kaupaleia, na Agena no Ko Hawaii Pae Aina.

 

AE E MARE I NA WAHINE HE UMIKUMAMAHA

 

            Kikako, Ilinoi, Nov 25. - Ua akoakoa ae la he umikumamaha poe wahine ma kahi hoolulu kaa-ahi o Grand Trunk Station ma ka la inehinel, a o lakou apau e kali ana o ka hoea mai o kekahi kanaka nona ka iona o John A. Schmidt.  A keia poe wahine apau, aole lakou i kamaaina iki i kahi ame kekahi.  Eia nae i ka hala ana ae o ka hora i kauohaia ai kela ame keia mea pakhi o ikou e ka ipo a kela ame keia o lakou i paulehia ai, aia hoi, ua, hui ae la lakou a kamailio i kahi ame kahi, no ka ipo a kela ame kela o lakou e kali ana.  I ko lakou kamailio ana, ame ko lakou hoike ana i na mea huna a lakou, aia hoi, ike iho la lakou apau he hookahi kane a lakou apau i hihia ai ma ka umiumi.  Ia wa i uwe kuwo maoli ae ai kekahi poe o lakou.  Ua pau na dala a kekahi poe o lakou i ka lilo i nei kanaka.

 

            He la hookahakaha nui ka la 16 o keia mahina no na haumana o ke kula Kamehameha me na keiki o ka Y. M. C. A. ma na hana hooikaika kino.