Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 49, 8 December 1899 — KEIA AO KELA AO HE KAMAHAO O NA KAMAHAO. [ARTICLE]

KEIA AO KELA AO HE KAMAHAO O NA KAMAHAO.

1 jfiJ.fi >o •' //o(n''i'mahi'hi< no h h ILOIIA Ayi 3 JOKF.LA X<> *"-> LMIUI IĪAWAII. ~o<ar an o noonoo ana i keia mau mea, na ala nui mai Ia ka naauao iloko ■3 ko'u noonoo. a olelo iho ia au iloko ,!ho o'u he moa makehewa wale no ia'u :te ola ma ka honua nei. I kela wa •lalaa iho la au i kekahi pahi puhaka malf»ko o ka aoao o kuu kuka, a unuhi jnal ia iaia mailoko mai o kona wahi. iJio la au i kona maka, a hauoli •Oio la ko'u uhane ia wa. Aka, oiai nae ;xa e aana ana i ua pahi la, me ka hoo!tolihuli ana ae hoi iaia ma kekahi ao--M3, alalla, huli ae la ma kekahi aoao, wa> i hoopuiwa loa ia ae ai au i ka hema ana akti o ka pahi mailoko aku o «wn iima, a hemo pu mai la nohoi au mal ka puili ana iho a ka mea nana :aa i lalau iho. I kela wa i kuemi hope , &ku ai au me ke pahaohao ioa o ko'u noonoo, a huli mai ia au a nana mai ~ttat! ka mea nana i hopu iho i kuu lima, la wa i ike mai ai au e ku mai ana tmua o'u kekahi kanaka kino kulana tilehle a maikai nohoi o kona mau ano a;pnu. He kanaka kino roihi puipui ke3a,ae aahu ana oia i kekahi kuka loihi. Ma ko'u hoomaopopo aku iaia ia wa, me he mea la he kanaka Pelekane a Amenka waiwai loa ia, a e hele ana hoi ?a 1 ka makaikai honua. Oiai au e na--na aku ana iaia, ia wa ola i pane mai ,ii ia'u: "Ke ike nei au ua kaea oe i ke ola ana ma keia ao. 0 ka make he ;mea hanohano loa ia, ina nae e hanaia me ka maikai. Ina komo aku oe ma ks A-ahna kaua, e lei ana kou make ana i hanohano e mahaloia ana e na 'naoauna apau o kou aina hanau. Jna haawl oe i kou ola ma ia hana ana, he ma--1(0 mahalo loa ia no ia. Aka, o ka la- ( we ana o kekahi kanaka i kona ola iho fflike me ka'u e hoomaopopo nei o kau ia i makemake ai e hana i keia «a; īli'o nei, he make haahaa !oa ia. E iiai aku au ia oe, o ke ola ana ne hoo- j mau ana ia i na hana e loaa ai lea mahalo nui ia o ka inoa; aka, o ka make ina he hooki ana ia i ke ola e ioaa ai he inahaloia ana. E hoomanao oe e kuu Āoaloha opio, eia kakou apau ke ku n<ii maluna o keia poepoe honua, me ae poe hana keaka la. A elike auanei me ka loihi o ka mau ana o ke ola iloko be kino o ko kanaka pela ka mau ana * ka paani ana o ke kanaka i ka apana !hana i haawiia mai nana e hana. He anea oiaio, e kuia ana no ka'koa me na haawina e hoonalueaia ni ka naau no ka hema hema o ka kakou hana ana, aka, elike tne lea haumana i paa maikai oie kana liaawina, pela iho la ko kakou aiio, eia nae, aole ia he mea e aeia ai kakou e Moomaunauna waie i ko kakou ola. Nolaila, heaha ia kau olelo?" U 1 kela wa i mohala mai ai na nooooō maikai apau iioko o'u, a ike iho la uu I ka hewa maoli o ka'u mea i makeai e hana i na minute mamua iho. Jiana aku la au maluna o na helehelema o na kanaka nei, a hele aku la au a haawi aku la iaia i ko'u aloha, a pane akn Ia au:" w He malihini oe ia'u, a he maiihini au ia oe, aka, o kau mau olelo nae l hoopuka mai nei ia'u, he mau olelo ia i kamaaina mua ia'u, he mau olelo aohoi au ia mau mea. 0 kou manao ana ua hoao au e lawe i ko'u ola me \etahi kumu ole, ua hiki au ke hooma»j>opo ua kuhihewa oe, e kuu makamalea. E ae mai oe, e hai aku au, he fcumu nui a koikoi nohoi ka mea nana au i hookikina e hana i keia nana." M Aohe kumu pono e loaa ana ī'i katora maluna o keia ilihonua no ka onou ana ia kakou e lawe ae i ko k.ikou mau o»la ma ko kakou mau lima, koe wale ao ka hohe wale ame ka hehenn n p'ijrale hoi." "A pehea hoi, ina ua hehena io ia au, aole anei ia he kumu kupono e hiki ai īa'u ke lawe ae i ko'u ola ma ko'u Alalla ike aku la au i kona minoaka niiia mai ia'u, a pane mai la ia: "Nawai < olelo mai ia oe, ua hehena ia oe. Aole <ne he kanaka i hehenaia, a «a like loa ao oe me a'u nei. Ke ike nei nae au, aia kou pilikia ma kou noonoo. Me he ih«a la eia oe ke noonoo nui nei no keleahi mea ano nui loa. Aka, ua ola oe l heia wa, a ina makemake oe e loaa ea oe ke ola, alaila, mahope iho o kou hoiko ana mai ia'u i kau mea e noonoo mil nei i keia wa, ma kekahi wa pono mn keia mua aku, alaila, e hiki ana no ia*u ke hoola aku ia oe iloko o na la pokole wale no." "E hiki anei a oe ke hoola ia'u?" waU a'u i ninau aku ai iaia me ka haoiao o ko'u noonoo. A mahope ninau rtou aku la no au iaia: "He- kauka anei oe?" "Akaaka mai la ia, a pane mai la: iole an he kauka; aka, ua hiki no nae ia'u ke haawi i kekahi mau laau lapaau ma kekahl mau ma'i a'u i ike ai ua kupono no ka'u mau laau lapaau. O %o*u ano maoli, he agena hōola au, aole hoi he kauka, Aka, e kuulioaloha opio aole paha kaua e ku ma keia wahi a ao āfefa po. Manao au e hel£ mai oe me Aia ko'u wahi e noho nei maloko

o ka hotele Constanza, a o ko kaua wa- . 1 ia e kamailio ai i keia po no ■< ke īp.ea e pili ana i keu pilikia. A no ] keia wahi mea paani maikai, oia hoi. ; ko wahi pahi puhaka nei e ae mai oe ia'u e hoihoi hou aku au īa oe, me ka olelo pu ana aku hoi ia oe, mai noho ee a hoohana hou iaia nei, i mea e kaawale aku ai ke oia mailoko'aku o kona haku." j "Aiaiia, haawi mai ia ia i ua pahi la ia'u me ke kunou ma.kai ana mai o kona poo imua o'u. Me ke ano hila hoi no ke ano o ka'u mea i makemake ai e hana me ua wahi pahi puhaka nei a'u, ua hookomo hou iho la au iaia iloko o kona wa-hi. Huli aku la au a ninau aku la iaia: | "E oluolu anei oe e hai mai ia'u i kou inoa?" oiai hoi maua i haaleie iho ai i kahi a maua i ku ai. | "'Me ka hauoli loa, ke hai aku nei au ia oe i ko'u inoa. O Helioba's ko u inoa. He inoa kamahao loa paha keia ia oe, oiai he inoa ano malihini no keia. Aka, e liai aku nae au ia oe, he inoa Kalaelea keia." 11 "Alaila, he kanaka Kaladea ka paha oe?" wahi a'u i ninau aku ai iaia. | "Pela io no. He kanaka Kaladea au. Ua puka au noloko mai o kekahi o kela mau Magoi i kapaia ai "na Magoi o ka Hiklna," a o keia hoi na poe i oleloia ai ma ka moolelo, o lakou na kanaka ma ka aina Hikina i ike i ka hanauia ana o Kristo, mamuli o ko la- • kou ike ana i Kona hoku ma ka H.kina. E hai aku hoi au īa oe, aole wale no he ekolu keia poe magoi i ike i keia hanau ana o ka Hoola o keia ao, aka, he lehulehu loa lakou. Aka, e kuu hoaloha opio, ua hai aku nei au ia oe i ko'u inoa, e oluolu anei hoi oe e hai mai ia'u i kou inoa?" "Ua lioike aku la au iaia i ko'u inoa, a hoomau aku la no inaua i ka maua j hele ana. Ke ike la au ia wa i ko'u oluolu ana a mohala maikai mai la hoi ko'u mau noonoo apau. Elike hoi me kekahi poiwai i ninini ia iho maluna o'u, ko'u ike i ka oluolu maikai, pela au e ike la i ko'u ano ia wa a maua e , hele pu ana. Oiai no maua e hele ana, hai mai la oia ia'u. o Kasimira kekahi inoa ona. "I kcj maua hiki ana aku i ka Hoteie ua lohe aku la au i ke kahea ana mai a ke kauwa lawelawe iaia ma leekahi' inoa alii, oia hoi, he Kauna, eia nae aoie oia i hai mua mai ia inoa ona ia'u. He mau ruml nunui maikai kona iloko 0 ka Hotele, a ua hoonaniia nohoi me ( ka maikai loa. Ma ka rumi hookipa, i 1 noho iho ai xnaua, a ma ia wa i hialaai nui. I ka pau ana ae o ka'u hoike ana aku iaia i ko'u moolelo, ia wa i kau mai ai oia i kekahi lima ona maluna o kuu kipoohiwi, a pane malie mai la: | "E kuu hoaloha opio, he hana nui kau e imi a e huli nei, a he mea lioi ia . e naauaua ole ia ai e oe. 0 kou imi ana i ke uno o ke pena ana elike ke ano I me ka mea l ikeia a i loaa ai i na poe , pena kaulana loa o ka wa kahiko, he ( hana kaulana loa ia au e huli nei. A mamuli o ka hooko ole ia ana o kou' makemake iloko o ka. wa pokole o kou j huli* ana, aia hoi, ua makemake iho la oe e hoopau koke i kou ola. He oiaio eia na pena o keia wa e like me ia e kual a e kalepaia mai nei ma ke kulana paipaiia a awiliia hoi. Aole i pau ka opu o ka honua i ka huliia e lakou; aole nohoi na l\va-huna waiwai nui o loko o ka honua i nele ole i na materia e hiki ai ke loaa na wai hooluu elike ka aai mekona wai-hooluu o ke anue- j I nue. O ria mea i loaa mai ia lakou a j awiliwiliia ai e lakou no ka hoomahua- [ hua ana ae i ko lakou mau pomai&n pilikino iho, a no ka hoomahuahua ana hoi i ka pilikia o na hulu pena a ka | poe pena ake maoli i ka nani oiaio o , na wai hooluu, ame ka mau ana hoi o ko lakou mau wai, aole e mahiehie, a lilo hoi ī mea ole. O keia mea nana oe i hoopilikia, he mea hope ia na kaua e noonoo ai, a o ka mea mua loa a kaua j e haawi ai 'i ka kaua mau hoomaopopo i ana, oia ka mea e pili ana i kou ola. | Manao au iloko o hookahi hebedoma mai ka Ia aku a'u e hoomaka ai e lawelawe lapaau maluna ou, e loaa hou no ia oe kou ola kino maikai, a ikaika hou hoi oe. Ma kou wa e ola ai a maikai hoi kou ola, oia ko'u wa e ao aku ai ia oe i ke ano e loaa ai ia oe na wai hooluu mau loa, elike me ka iini a kou uhane." "No keia niau mea a ua kanaka kamahao nel i kamailio mai ai ia'u, aole i kana mal ka hauoli o ko'u uhane. Lalau koke aku la au i ka lima o ke kanaka nana i hoopakele i ko'u ola mai ka make ana ma o ko'u lima ponoi la, a o ke kanaka hoi a'u i nana aku ai, he mea hoonomaikai oia no'u. Ku iho ia maua ma ia ano, me ko maua pane leo «le ana i kahi ame kahi, a mahope ike aku la au i kona hoomalo ana ae i kona kino, a ku mai la oia imua o'u me kona hiehie apau, alaila, pane mai ia oia ia'u: "E kuu hoaloha, e pono oe e hoomaha. B ke kino maluhiluhi, e hoomaha ia oe iho, i loaa ia oe kou oluolu. E ka uhane i paa iloko o kahi paa o ka poe pio, ua kokoke mai ka wa e hookuuia ai oe mailoko mai oia wahi paa. Nolaila, ma o kela Mana ame kela Ikaika, e noho nei iloko o'u, ke kauoha aku nei au ia oe e hoomaha oe!" "Ua kau mai la ka ilihia maluna o'u, a mamuli hoi kekahi o ka hiehie launa ole mai o kona kulana, ua pilipju iho

la ko'u īnau ano apau. Nana aku Ia au iaia, a makemake iho la au e kamilio ku iaia, aka, nae i hoao ae ai o kamailio ua hiki ole. Ike iho la au ika noe ana wai a kekahj mea ma kuu mau maka, popoi mai la ke poluluhi ikaika ma kuu mau lihilihi. Malule iho la kuu mau lala, a o ka'u mea o lea hoomaopopo hope loa ana, ua haule iho la au ilalo." I keia wa i hoomaha iho ai o eeiini i kana kamailio ana mai ia'u. a nana mai la hoi oia ia'u, aka, aole nae au i kamailio aku iaia, alaila, hoomau h.u mai la no ia i ke kamailio ana mai ia'u: "Olelo aku nei au ia oe no ko'u hina ana ilalo. Ae, he mea oiaio ia. Ua na- ; waliwali kuu kino, aka, e mau ana no ka ikaika o kuu uhane. E hiki a.na no iaia ke oni, ke nee a ke ike, oia hoi, ma kekahi olelo ana ae, oiai kuu kino e waiho ana iloko o ka hiamoe a o ka hooluolu ana awa kanaka kamahno nei i kamailio mai ai ia'u, ke lohe la no au, ke ike la no au, a ke nee la no au i 0 a ianei. A no na mea a'u : īke ai a 1 lohe ai ma ia wa, aole hiki ia u ke ka'mailio aku ia oe, oiai, ua hookapuia mai kuu waha, aole au © kamailio aku ia mau mea. Aka, i ka lioi hou ana mai o ka ikaika' i kuu kino, ke iho la au e hiamoe ana au maluna o kekahi moe koki nani launa ole. 1 ko'u ala ana ae, eia ka ua ao ka po, a eia au i ke kakahiaka nui. Nana, ae la au ma ke kahi aoao o kahi a'u e moe ana ike aku la au ia Heliobas e noho ana, a e naiia' mai ana kona mau maka oluolu maluna o'u. O ka mea mua loa a'u i hoomaopopo iho ma ia wa, oia ko'u ike ana i ka mama maikai o ko'u kino, mohala mai la na manaolana maikai apau iloko o'u, a ma na ano apau, ua lilo ae la au he kanaka kino ikaika a maikai hoi. I kela wa i ala ae ai au, a hele aleu la au a paa aku la i kona iima. "Ua ala mai la ka oe," wahi ana i pane mai ai ia'u, me ka mino aka ana iho o kona mau papalina. "E kuu hoaloha ma kai, wahi a'u i hoolio ae ai, "ua ike au i ke kamahao ona kamahao—ua weheia mai na mea huna pohihihi imua o ko'u mau maka —a ua naauao au ma kahi o kuu naaupo!" "Alaila, me ka leo oluolu, pane mai la oia imua o'u: ''0 keia mau mea apau au i ike ai me kou mau maka, a lohe paha kou mau pepeiao, e huna oe ia mau mea maloko o kou umauma. No na ninau lehulehu au i makemake ai e ninau mai ia'u, aole keia o ka wa kupono a kaua e kamailio ai ma ia mau mea. i!) hai aku au ia oe, aole i pau loa na mea e pili ana i ka loaa hou ana o Ke 01-a kino maikai ia oe. Manao au, he mau la leakaikahi koe ou e noho pu ai me a'u, a loaa no ia oe ke ola maikai loa, a pau hoi kou pilikia, noiaiia, e ae •anei oe e noho pu oe me au a hiki i ko'u hookuu ana aku ia oe?" "Ua haawi koke aku la hoi au i ka'u ae ana iaia, me ko'u hauoli nui. He umi o'u la o ka noho pu ana me ia, a iloko oia mau la he umi, i haawi mai ai o Heliobas i kekahi mau laau ia'u. E inu ana au i kekahi mau laau maloko, a e hamo ana nohoi mawaho. I ka pau ana o keia mau la he umi, ua ikaika loa ae 3a au, a ua loaa maoii ia'u ke ola kino maikai. Ike iho la au 1 ka maikai o ko'u puniu poo, a maikai nohoi ko'u mau ano apau. Ala ka'u hoomaopopo iho, he ike a he naauao hou ka mea i loaa ia'u. lloko o keia ma.u la he umi a'u i noho pu ai' me Heliobas, he elua mau mea waiwai loa i loaa ia'u. ka mua, ko'u hoomaopopo ' ana i nei mea lie lioomana; a o ka lua; ka mea huna e pili ana i ke ola ana oke kanaka. A ma ia manawa nookahi, ua hoopuniia ko'u uhane i nei mea i he aloha!" Maanei i hoomaha iho ai o uelini, a ike aku la au i ka leha ana ae o kona mau maka iluna, a lamalama mai la kona mau ano apau imua o'u. A liuliu, huli hou mai Ia oia ia'u, a kamailio hou mai la: "I keia ala ana ae o'u, a ike au i ka piha o kuu uhane i nei mea he aloha, ike iho la au ma ia wa hookahi no, mamuli o ke ano halialia e hoopuni ana ia'u ia wa, me he mea la he mea kekahi i haawi mai i kana mau hoohihi ana ia'u, ame kona aloha ana lioi no'u. Hoomaopopo iho la au, aia ua mea la ke kiai mai la ia'u, a ua lilo oia i mea nana e hooponopono i ko'u mau ano apau. Aole au i ike iaia ma ke kino, aka, ma kuu uhane me he mea la ua ike aku au iaia. O kona mau ano apau, he ui oia a he nani, a e kahakahaia ana ka wai pahe ame ka lokomaikai ma kona mau heleheleua. 0 ka nani ame ka ui ana maka o kuu kino i ike ole ai, oia ka nani ame ka ui a kuu uhane e ike nei. Ma ka wa i loaa ai ia'u ka ikaika o kuu kino, ua ao mai la o Heliobas ia'u i ke ano o ka paipai ana i na wal hooluu ole, mai ia wa mai i lilo ai ka'u mau like ole, mai ia wa mai i lilo ka'u mau kii apau i mau mea ohohia nui ia e na kan'e,ka, a ua nui hoi ke kuaiia o ua mau kil la a'u. O keia ko'u moolelo pokole, a ua lohe-aku la oe, e Mademoasela no ke ano i loaa ai ia'u ko'u ola ana ka mea huna pohihihi ma ka paii pai ana i na wai hooluu." (Aole i pau.) Ma ka Poakahi nei i noho ai ka Ahaolelo Nui o Amei'ika Huipuia, a, ke kali aku nei kakou o ka loaa mai o na lono maikai mai ia "Heiau" mai.