Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 51, 22 December 1899 — Page 2

Page PDF (1.35 MB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

2          NUPEPA KUOKOA, DEKEMABA 22, 1899.

 

KA

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki          -           -           $2.00

No Eono Mahina         -           -             1.00

Kuike ka Rula.

PUKA }          1          2          3          1          2          3          1

ANA    }      Pule     Pule      Pule     Mal.     Mal.     Mal.     Mak.

   Iniha..    $1.50    $2.00     $2.50   $3.00   $5.00    $8.75    $12.00

2 Iniha..      2.00      2.75       3.50     4.00     7.00      9.00      15.00

3 Iniha..      2.50      3.50       4.50     5.00     9.00     12.00     18.00

4 Iniha..      3.00      4.00       5.00     6.00    11.00    13.50     21.00

5 Iniha..      3.50      4.75       6.00     7.00    12.00    15.00     24.00

6 Iniha..      4.00      5.50       7.00     8.00    13.00    18.50     27.00

  O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a i ua aole, aohe hookomo ia.

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

A. W. PEARSON, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE, Lunahooponopono

Honolulu , Oahu

POALIMA - DEKEMABA 22, 1899

 

  Maloko o ka nupepa @. C. Advertiser o ka Poalua nei. Dekemaba 19, i ike iho ai makou i ka hoike akea a Hon. W.C. Waila, Peresidena o ka Papa Ola. i hooiaia hoi e George Manson. ke kakauolelo la o ua Aha la. no ka mea e pili ana i ka nui o ke dala i hookaawaleia ai e elua Kau Ahaolelo o ke Aupuni no na lilo hoohana o ka Papa Ola.

  Ua hoike ae ka Peresidena o ke Senate. ua haawi ke Kaa Ahaolelo o 1896 no na uku kauka ame na uku paahana o ka Papa Ola. he huina o $119,112.00. a no na lilo he ohana o ka Papa. he huina o $273,405.50. 

  Ua hookaawale hoi ka Ahaolelo i hala aku nei no na uku kauka ame na uku paahana o ka Papa Ola. he huina o $158,324.00. a no na hao e ae hoi, he $324,000.00

  Ina e hoohuiia ae keia mau haina dala apau i aeia ai e kela mau Kaa Ahaolelo elua. ua hiki aku ka huina i ka $874,841.50.  A ke huiia mai me keia puipui. ka huina dala hou o $25,000 a ka Aha Kuka o ke Aupuni i hookaawale hou iho nei, no na lilo o ka Ma'i Ahuiau Bubo-Nika, ua hoea aku la ka huina i ka $899,841.56.

  Ua puka mai keia pane huahelu ana a ka Peresidena o ka Aha Senate. no kekahi mau nema i hapalaia aku maluna o ka Ahaolelo o 1898, no ke "pika" i ke dala i mea e pono a ina hana a ka Papa Ola.

 

KUEE KA ILE O NA KAUKA O HONOLULU NEI

  No ka mea e pili ana i ka ma'i ahulau, i oleloia he Ahulau Bubonika. a he Ahulau Eleele iho nei ia Honolulu nei, ua ikeia ka lokahi o loko o Honolulu nei.  He lehulehu loa na kauka i hoopuka ae i ko lakou mau manao. e hoole ana, aole keia he ma'i Bubonika, a mawaena o keia poe ma keia mahele. he poe lakou i kuonoono ka ike ame ka makaukau ma ka oihana lapaau. elike me na kauka McGrew, Raymond, Alvarez ame kekahi poe e ae.  Ma ka aoao hoopaakiki hoi. he ma'i Bubonika io no keia. he lehulehu no ia poe.

  Aole hiki ia makou ke hooia aku imua o ko makou poe heluhelu i ka aoao pololei a keai poe loaa lapaau e kuee nei i kahi ame kekahi; aka, hookahi nae mea maopopo ia makou. ina na pololei ka ike a na kauka hoole a hoopohala "Ma'i Bubonika." alaila. ua hooko makehewa loa ia na hana hoomalu a kaupale o kela mau la i hala aku nei.  Ina hoi ua pololei ka aoao "Bubonika," alaila, ua waiwai na kiai makaala i lawelaweia i na kahu kiai o ka Papa Ola.

  He mea moakaka hoi. he hana oe haa no keia i ka nana aku.  Eia la ihea ka aoao pololei m-keia ninau?

  Ua hoolaha maoli ae kekahi mau kauka o loko o keia mau poai ae la i ka lakou mau olelo hoakaka e kakoo ana i ka manaoio i pauleleia e lakou iho.  ma ka aoao kokua a kue. pili i keia ninau ma'i ahulau.

 

NA HOAKAKA A KA PAPA OLA

  E ikeia ana ma kekahi wahi o ka makou pepa o keia la. na hoakaka a ka Papa Ola no ka mea e pili ana i ka Ma'i Ahulau Bubonika - kona ano - na ouiii ame na hiona o ka hoea ana mai o ua ma'i la - ke keehina makaala- ame na mea kupono ke ai ia.

  He oiaio ua weheia ae nei ka hoomalu Aupuni ma Honolulu nei: aka. aole nae ia he mea e hoopalaleha ai kakou i ka lawe ana mai a malama i na alakai ana a ka Papa Ola i hoolaha akea ae ai no ka mea e pili ana i ke ano ame na hana e pono ai ke kiai ana i keia ma'i Bubonika.  aole kakou i ike iko mua nei noho ana aku.  O ka mea pono wale no, o ka noho me ka hanuao ame ka makaukau.

  Ma ko makou hoomaopopo ana. ua mui no na mea i hoikeia aku e makou ma na kolamu o ka makou pepa nei. no ka hoopuipui ana i ke kulana hoomaamaama ia kakou Hawaii ma ka mea e pili ana i keia ma'i.

 

KEKAUOHA HAIPULE A POPE LEO XIII NO KA WEHEIA

ANA O KE KENEKULIA IWAKALUA O KE AO NEI.

  Ma kekahi wahi o ka makou pepa o keia ia, e ikeia ai kekahi nuhou ano nui loa e pili ana i ko ka Pope Leo Xiii kuahaua ana a puni ke Ao Katolika Roma. e lilo ka la 31 o Dekemaba nei, ame kona po iho i mau wa e ala naia ai na pu e a "na haipule" o loko oia Ekalesia imua o ka Nohoalii Ihiihi o Iehova. a pela hoi me Kana Keiki Hiwahiwa, i wehe mai ai laua i na hoopomaikai ana maluna o na eheu o ke Keneturia Iwakalua o ka Era Karistiano nei.  E kauoha pu ana hoi keia olelo kuahaua a ko Kumu Kauoha o Roma, e waiho akea ia ke Sakarema Hemolele o ka Eukaretia ma ka la Sabati (Dekemaba 31) a hoea aku i ka hora 12 o ka po, ka wa e hemo ai ka hipuu hope loa i hoopaaia ai ka owili makahiki hope loa o ke Keneturia Umikumamaiwa, a omauia mai hoi ka owili makahiki mua loa o na hipuu makahiki he hookahi haneri e hoolawa a e hoopiha ana i ke Keneturia Iwakalua e hoea aku nei ko ke ao nei nee ana.  Ua kauohaia na haipule o loko oia Ekalesia e lawe lakou i ke "Komunio" ma ia mau manawa.  E kuia ana hoi he mau pule mesa kiekie maloko o na luakini Katolika Roma apau maluna iho o keia Poepoe Honua. ma ka hora 12 o ka po.

  Ma ka hoomaopopo ana i keia kuahaua a ke Kumukauona o Roma, he ku i ka eehia ame ka ma ea.  @  Akua. ma kona mau ano a pau.  Ma ia po. e olo piha like ai na kanawai p@l apau oia Ekalesia. me na leo mele hoonani o na papa himeni like ole o loko o kela ame keia lahuikanaka o ke ao nei.  E puia pu ana na leo o na haipule he mau miliona ko lakou nui ma ia po.  E wawalo ana ke lewa me na mea kana moohani a na ohana aina na kuii haipule o loko o ia Ekalesia "Karistiano."

  He mea kanalua ole, e komo pu aku ana na apana Ekalesia Katolika Roma o Hawaii nei iloko akea ana i kauohaia mai e ke koe Nui o ka laau hoomana.

  Oiai makou e hoaiai aku ana i keia kulana hana a ka Pope Roma. ma keia hoeu ana i na makaainana ame na hoahanau o loko o ka Ekalesia i noho mana ia ai e ia, e hoike pu aku no makou. me ka oiaio maoli. aohe hoomana a Ekalesia Karistiano maluna iho o ka Poepoe Honua nei i hiki e hana i hana mu elike me ka hiki ia Pope Leo XIII e hana nei i keia wa.  Ua lilo kana kauoha i mea mana maluna o ka lahui Katolika Roma mai o a o . o ka honua nei.  A he lua ole keia mana!  Ma ke kulana "Moi, Alii a Emepera a Peresidena" hoi o na Moi, na 'Lii, na Emepera a Peresidena o na Aupuni honua maoli. elike me Enelani, Rusia, Auseturia, Geremania, Italia, Sepania, Kina.  Tureke. Iapana. Farani ame Amerika Huipuia, na hoolaikiia ko lakou mau mana maluna o ko lakou mau makaainana ponoi iho: aka, o ka Pope o Roma. ma kona Mana Ekalesia, i kapaia hoi i kahi wa, he Aupuni Uhane. ua palahalaha loa ia maloko o na Aupuni ame na lahui apau o ke ao nei.

  O kekahi mea ano nui a makou i makemake ai e hoakaka aku ma keia wahi, oia ko makou ike ana. he hana ku i ke aloha Akua oiaio, ka hoolilo ana i ka la hope ame ka po hope loa. o ka makahiki i mau manawa e noho ai ka makuakane, ka makuahine ame ko laua ohana apau iloko o ka pule hoomaikai i ke Akua, ka pule nonoi aku Iaia i na hoopomaikai ana elike me Kona lokomaikai. no ka makahiki hou e loaa mai ana.

  Aole hoi o keia wale no. aka. he mea pono i na lahui Karistiano apau ke hoolilo i ka la hope loa o ka makahiki e pau ana, ame ka la mua o ka makahiki i komoia aku ai e ka lahuikanaka. i mau la hoomaikai a hoalohaloha hoi i ke Akua.

  Ke lana nei ko makou manao e kapaeia ae ana ka makou i hoomahui mua aku ai. "O ka makahiki 1900 ae nei. he makahiki koko ai."

 

Inuia e na Kou Pelekane mau Aferica.

  Ua kamaaina loa ia o Kapena C.G. Dennison ma Aferika apau, ma ke ano he alihikaua oia no na koa i paa pio ai keia kipi kaulana, oia o Galishe. Maloko o ka palapala o ka la 4 o Novemaba, 1897, mai Vryburg mai, Bechuanaland, ua kakau mai la oia: "Mamua o ko'u hele ana aku ma ka huakai kaua i hala ku nei, ua kuai iho la au i lako laau o ka LAAU OLA A KAMALENA no ke Nahu, Kolera ame ka Hi, a o ko'u laau ia e inu ai ma ka wa e loaa ai au i kekahi pilikia ma ka opu, a ua haawi aku noho! au i na laau la i ko'u poe kanaka, a ua ikeia ke ola ma na ma'i apau i inuia ai na laau la."  E kuaiia ana e na poe kuai laau apau.  O BENSON SMITH & CO., Kaupalenaia, na Agena no Ko Hawaii Pae Aina.

 

BILA KANAWAI HAWAII

@olaoa @o H@le a @ula

Alo@i Ahapa Ale ka Wal@ul@

o Mana

@uo ke ka o ke @uwa.

AOHE MAOPOPO KA WA E HOLO A.

  Ua loaa mai nei ia makou na loa e pili ana i ka Bila Kanawai no Hawaii nei, a oia hoi ka makou e hoopuka aku nei ma keia wahi o ka ma kou pepa o keia la:

  WASINETONA, Dek. 10. - Ua hoea mai nei o W.O. Smith, o Honolulu, ia nei i keia la, he Elele mai ka Papa Kalepa mai o Honolulu, a ua halawai koke nohoi oia me Kenerala A. o Hartwell, ka Agena Kuikawa o ke Aupuni Hawaii.  Ua olelo mai oia, n@ maikai loa ka Bila Kanawai i ho @kona ia aku ai e Senatoa Cullom iloko o ka Hale o na Senate, oia nohoi ka Bila Kanawai i hoomakaukauia ai e ke Komisina o Amerika Huipuia, a ua pau. nohoi ia i ke Aupuni Hawaii.

 

  Ma ka huli hoi ana mai a Loio S.M. Ballou mai Wasinetona mai. maluna mai o ka mokuahi Coptic. i loaa ma ai keia lono:

  Aohe mea i ike e hooholo loa ia aa paha ka Bila Kanawai o Hawaii nei, ma keia Kau Ahaolelo. aole puaa. aohe mea i ike.  I keia wa, ua komo aku la ua Bila Kanawai la iloko o ke Komite o Ko na Aina E, oia nohoi k Komite i noho ai o Senatoa Cullom he koa, a ke manaoia nei. e hooho a ana paha ka Aha Senate i na la mua o ka noho ana o keia Kau:  aka, ma ka wa nae o komo ai maloko o ka Hale o na Makaainana, aohe mea i ike i ka wa a ia Hale e hapai ai i ka noonoo ana ma ia Bila Kanawai.  Aole ae (Ballou) i lohe i kekahi olelo mai a Lunahoomalu Henderson mai no ka mea e pili ana i keia Bila Kanawai.  Ola mau no ko Senatoa Morgan kulana ma ka mea e pili ana ia Hawaii nei.  Ua ake loa oia e hana i na mea apau e hiki ana iaia ke hana no kakou nei. a ma ka wa e hoea mai ai ka ninau e pili ana ia Hawaii nei. aia oia ma ke kakou aoao kahi i hakoko ai.

  O ka manao nui o Senatoa Cullom ma keia hoonee ana i ka Bila Kanawai Hawaii i hiki ai ke noonoo kaawale ia me ka hoohuikau ole ia me na mea e pili ana ia Porto Rico. a luau aina e ae paha.  O keia ana ke alahele a na hoaloha o Hawaii e paio aku ai.  He kulana kaawale a kaokoa loa ko Hawaii nei mai ko na aina o ae i loaa ia Amerika Huipuia.

  Ua manaolana loa ia aohe e kueia ana ke kulana Aupuni Teritori o manaoia nei no Hawaii.  Aohe nohoi he kulana Aupuni e ae i komo aku iloko o ka hale.

 

KA BILA KANAWAI HAWAII MA KA HALE

O NA LUNAMAKAAINANA.

  WASINETONA. Dek. 8. - I keia la i waiho mai ai o Lunamakaainana Hi@  o Ilinoi he Bila Kanawai e hoakaka ana i ke kulana Aupuni Teritori no Hawaii. Ua like loa no keia me ka Bila Kanawai i hoikeia aku ai i ka hale ma kela makahiki aku ai.  e hoonoho ana i Aupuni Teritori e hookohu ia ana kona mau luna Aupuni e ka Peresidena, a e hoonoho pu ana hoi i elua hale Ahaolelo.

 

E OLA ANA KEKAHI POE E AE I KA LAAU HOOLA EHA A

KAMALENA, NO KEAHA HOI KOU MEA E OLA

MEA AI?

  Ua hamo iho nei kuu wahine i ka Laau Hoola Eha a Kamalena, me ka ikeia o na hopena maikai ma o kekahi eha 'la i loaa iaia ma ke kipoohiwi, a i hoehaeha mau hoi iaia no eiwa makahiki.  Ua hoaoia e maua na ano laau lapaau apau o na ano  apau, a pela nohoi me na kauka he lehulehu, aole nae loaa mai he wahi oluolu.  I kekahi la, ike iho la maua he olelo.  I kekahi la, ike iho la maua he olelo hoolaha no keia laau, a manao iho la maua e hoao a ua hoao io iho la hoi maua me ka holo lea loa.  Hookahi wale no ana omole o ka hana ana, a ua aneane loa kona kipoohiwi e ola - ADOLPH L. MILLET, Manchester, N.H. E kuaiia BENSON SMITH & CO., Kaupalenaia, na Agena no Ko Hawaii Pae Aina.

KUHINA S. M. DAMON.

  Ua hoi mai nei o Kuhina S.M. Damon, maluna nai o ka Mokuahi-Coptic o ka po Poalua nei, mai kana huakau aku nei i na kaiaulu o Europa. a ua lawelawe hou ae nei oia i ka Oihana Kuhina Waiwai Hawaii.

  Ma ka noho ana o ka Aha Kuhina ma ka Poakolu nei, ua hoike ae ia, ua ae no ke Aupuni o Italia e loaa mai ona mau limahana mailaila mai.  Ma ke ano pana-iki no nae.

 

  Aole he mea i haohaoia ai e ka poe i kamaaina loa me na haawina maikai i loaa i ka LAAU HOOLA KUNU A KAMALENA, ke ike iho lakou, eia na kanaka ma kela ame keia wahi ke hookani nei i ka lakou mau mahalo ana no ko lakou inu ana i keia Laau Lapaau maikai loa, a ma ka hai ana hoi i ka pomaikai i loaa ia lakou mai keia laau mai, no ke anu inoino loa i lao i keia laau. no ka ma'i numonia i aneane e komo mai iloko o k e kino, a i hoolaia hoi, ame ka nui o na keiki liilii i hoopakeleia e keia laau mai na ma'i ho mai a kunu kalea hoi.  He laau waiwai nui keia, a maikai nohoi.  E kuaiia ana e na poe kuai laau apau.  O BENSON SMITH & CO., Kaupalenaia, na Agena

  He La Karikimaka ka Poakahi ae nei.  Mele-mele-mele Karikimaka!

 

KE A @  A  @ KUO MA KUAKANE

(Mai ka aoao ekahi mai.)

  aole mamuli o ka pilikia maoli i na hana o loko o ka hale. ke kumu o ko Ianatia ae ole ana e hele aku  i ka hookaa ma ia kakahiaka. aka. mamuli io ia o kona hoowahawaha maoli iaia. Hoomaopopo iho la nohoi ia, aole o Ianatia i hopoina iki i kona ano makaainana.

  He mea oiaio nae. aole o Ianatia i hana i na hana e hoike ana he naau hoowahawaha maoli kona ia Mr. Kuluoke.  no kona kulana makaainana.  aole oia kulana kana i hoike ai; aka, o ke kulana no o ke alii i ka maka@nana, a o ka makaainana hoi i ke alii.  Aia nohoi ma kona mau kamailio ana me Mr. Kuluroke, ka maemae o na olelo ana ame ka piha oluolu no. elike o me ka mea e hanaia ai e kekahi mea @makee i kona kulana alii. a he kaaka makaainana hoi kona hoa kamailio.

  Hookahi pule i hala ae. a ke mau la no ko Kuluroke noho ana ma Karumebe Hale.  E ike mau ia ana oia e ha@ i ana i kana mau kokua ana o kela me kia ano i ka Haku Care.  Ua loli ae la hoi kona kulana i keia wa, @ a hoi, ma kahi o kona kamailio mai @a ia me ke kuoo.  He kakaikahi nohoi kona manawa e kamailio pu ai me ia.  @ia hoomaka mai la ia e malama @ke @apu alii o ua kaikamahine nei, a ua ke hoi oia i keia ano hana a ua keiki makaainana nei.  A mamuli hoi o kona pili mau me kona luaui makuakane. kona kokua iaia ma na mea e hooluoluia ai ke ano o kona noho ana, ua hoomaka mai la ka ulu ana o ka manao paulele iloko o Ianatia no ua kanaka opio makaainana nei.  O ka paulele a hilinai maluna ona, oia ka Ianatia i haawi aku ai iaia; aka, o kela kaupale alii a makaainana. aia no ia ke ku mau la mawaena ona ame ia.

  Ua hoomaopopo iho la nohoi ia, e hoao mau ana kona luaui makuakane e hoohele a e hoohalawai up iaia me Mr. Kuluroke ma ka makaikai ana i na kii o loko o ka rumi hoahu kii o loko o ka hale.  O keia ka wa i hoomaka mai ai o kona wahi lihi hoihoi iki. e pilipili-aina aka me ke kanaka makaainana.  Ma ka wa e ku mai ai na kanaka opio makaainana nei a hoakaka mai i kekahi mau mea imua ona me ke kuoo. ke ike iho la ia he kanaka naauao maoli ka o Mr. Kuluroke.  Hoomaopopo iho la ia. he kanaka waiwai oia. a he kanaka naauao hoi.  Hookahi no hewa, wahi ana i nalu iho ai iloko ona.  he kanaka makaainana oia.

  Ua lilo na hoakaka naauao kuoo ana a Mr. Kuluroke e waiho mai ai imua ona i mau mea makemake loa ia e ia.  ma na moolelo hoonanea liilii a pokonoko hoi. he keu kona makaukau ma ia mau mea: a o ka mea oi loa aku hoi.  aole puka mai na olelo koaka mai kona mau lehelehe mai.  Ma na kunu uhana pili akuakamai a oihana naauao e ae apau. na hiki loa ia Mr. Kuluroke ke kamailio me ka hupo ole.  He mea maopopo. he kanaka huli palapala ia.

  Ma ko Kuluroke aoao hoi. ke ike la ia ke ano hooneenee kokoke iki mai la ia na manu nunu ahiu nei o Karumabe Hale. a ke hoowalea mai la ia i ka maau hele maikai ana ma na Kauna olelo "mikolololehua" a ia nei.  Nolaila, me ka noeau nui hoohuli liilii ae la keia i ke au o ka ia nei kamailio ana ma ke kamailio ana no ia mea he hiinei kulana. elike me ka hana ana a ka poe o loko o ke koko alii.  I kekahi wa e olelo aku ana ia imua o lau aia.  i ku no nei mea he alii i ka loaa o na kanaka na lakou e hapai aku, a e malama hoi i ko lakou mau kapu; aka. ina e loaa ole ka poe na lakou e malama i keia kapu. ua lilo iho la ke alii ana o na alii la i mea noanoa wale.  Ua lilo keia olelo a ua kanaka ona miliona nei i pahu pono ae ai ia Ianatia i mea nona e pioo ai; aka. ke ike la nae ia ma ia wa hookahi no i ka oiaio maoli o ua mau olelo la.

  Ma keia wa e ikeia ae la na hoohana ana mawaena o ke koko alii ame ke koko makaainana. e hoomaopopo iho ai, ka mea heluhelu. aia ua mau opio nei ma ka kulana paio olelo. no ka makee ana o kela ame keia o laua  i ko laua mau kulana iho.  Ua maliu iki mai la hoi o Ianatia ma ke kamailio ana ia Kuluroke.  Aole hoi elike me ko ka wa mamua.

  I kekahi ahiahi hoi, noho iho la o Haremano Kuluroke me ka Haku Care maloko o ke keena heluhelu buke. a ua lilo loa laua i ke kamailio ma kekahi mea ano nui loa.  Ma ia la. ua ike o Ianatia i ke ano e loa o kona makuakane, a ua lilo ia i mea maikai ole ai kona noonoo.

  "Heaha la hoi keia mea ano nui loa a laua e kamailio mai la iloko o ka rumi heluhelu buke? "wahi a Ianatia i ninau iho ai iaia iho.

  Aole hoi i liuliu. puka pupuahulu mai la laua mailoko mai o ua rumi la. a. ike aku la ia me ka hoohuoi nui ana o kona noonoo.  i ko laua nana ole ana mai iaia. "Heaha la hoi keia?" wahi ana i ninau iho ai iloko iho ona.

  Aia maluna o kona luaui makuakane he nanaina hi-o, a ano huluaa pihoihoi; aka, he ano mohala nae ka nanaina o kona mau maka i keia wa. aohe hoi he ano hailepo elike me ko na wa i hala ae.  Nana aku la hoi ia ia Mr. Kuluroke, he ano pihoihoi no kona. a me he mea la nae e kali ana oia i kekahi mea ano nui i noonooia e ia, a i makemakeia hoi e ia.

  I ka pau ana o ka lakou paina ahiahi. na olelo mai la ka Haku Care.  i kana kaikamahine, he makemake oia e ike iaia maloko o kona rumi heluhelu buke.  I ka haawi ana aku o ua kaikamahine nei i kona pane i kona makuakane, ua nana pono mai la o Haremano Kuluroke iaia.

  Ua haalele iho la hoi lakou i ka rumi aina, a hoi aku la lakou a noho maloko o ka rumi hookipa.  Ua noho iki iho la hoi ka Haku Care a hoi loa aku la ia noloko o kona rumi heluhelu buke.

  Oiai hoi i noho kokoolua iho ai o Ianatia ame Haremano Kuluroke, ua ku ae la ua kanaka makaainana nei iluna, halele iho la i kona noho. a hele aku la ia a ku iho la ma ka aoao o Ianatia.  Ua lamalama pu ae la hoi kona mau hiona apau e ka ui e ulupuniia e ka pioo ame ke pihoihoi.  O Ianatia hoi e noho ana no ia maluna o kona noho me ka kulana hiehie a pioo ole hoi.

(A keia pula ae.)

 

KUU KAIKUAHINE ALOHA NUI IA

UA HALA AKU LA.

  "Ua hala aku la oia elike me na moka holo.

  Elike hoi me ke ao e nee ana. a nalowale aku.

  Pela oia i moe aku la aole e ea hou mai,

  Aole ia e hoi hou mai i kaahale nei.

  Aole hoi e ike hou aku kona wahi iaia.

  iaia."

  No ka mea. ua hele ma ke alahele hoi ole mai,

  I ka piha ana ae o ka huina o na la.

  A pio iho la ke kukui i kona hale kino.

  A holo ae la ka lono i na mokupuni.

  "O Kuahine Annie N. Holokahiki. ua hala aku la,

  He paoanehe ka hele ana aole i hooluhi mai.

  Nona wau i hiki mai la e ike wale iho mawaho,

  A e makena aku nona me ka noau ehaeha:

  Kuu Pokii aloha - e!

  Nou wau e kanikau nei.

 

KONA WAHI MOOLELO.

  Ma Kalehuawehe i Puna, Hawaii. kona wahi i hanauia ai i ka M.H. 1841, na Wahinehuhu (k) me Mahoe (w).  He mau mahoe laua elua i hanauia mai i ka la hookahi.  O ka inoa o ka Mahoe mua, o Kaleikini; a o ka mahoe hope aku nona keia kanaenae aloha, o Nakoolani.  He eono ka nui o na keiki a kela mau makua; a o ua mau mahoe la ka laua mau keiki hope. pau ka hanau ana.

 

KA HONE O NA LA OPIO.

  O Halauula ame Nohokoolu (ma Puna) na wahi i noho ai me na kupuna ame na makua, i na la opio hau ole. ma kela huli o ka anai e ku pono ana i kai o Kaluaopele; a o Laeapuki. Kaena, Apua, ame Kealakomo. na wahi e kii aku ai i na mea ai mai ke kai mai.

  Malaila ka noho ana a nunui. a malaila noho i hoonaauaoia ai. a loaa khi ike heluhelu, me ke kakau, ame kahi ike mea helu haahaa, maloko o ke kula i noho kumu ia e Mr. Kapu. Aole no oia i hoonaauao nui ia. elike me na kaikamahine o keia au mai nei.

 

KAHI NOHO HOU.

  Ma ka M.H. 1852 pana. haalele oia i kahi mua. a nee mai la a noho ma k@ a: he wahi ia he 34 mile mai Hilo aku ma ke alanui Aupuni kahiko. A o ka hanai kao ka hana i noho ai Maila. he paheehee ka hapanui loa o keia home hou, i uhiia e ke pulu ohia lehua: a i ke kau mohala pua.  i ike no na malihini hele i ka luhieha o aa pahoehoe la me ka pua o ka lehua. a he kahiko nani ia no ua aina aloha la o na i hala. Aloha no!

 

KONA MAU LA O KA MOHALA PUA.

  I ka niu ana ae o kona kino a mohala pono na hiona, ua kau mai la iluna ana na haawina o ka hiehie: a pela pu nohoi me kona kaikuaana o ke kuikoko o ka la hookahi: aia me laua na haawina o ka maemae, a no ia mea na kaulana laua iwaena o ka aina hanau a ua paa hoi ma ka waha o na kupa o ka aina keia mau olelo no laua: "Na ao opua o ka la hiki ma Ha'eha'e; a o na mahoe u'i a Wahinehuhu."  A pela io no.

  "Maemae i ke kai ka pua o ke Kamakahala,

  I ka lohi lima ia e ka noe o alakai.

  I ka pehia e ka ua wali kanahele.

  Oia nahele aloha a makou e noao ai - e.

  Hali'a wale hoi la."

 

KONA MARE KANE ANA.

  I ka hoea ana aku i na la o ka ohi ai ana, ua mare kane ua mau mahoe nei.  Ua mare oia me Kekapa Hairama, no Olaa, ka aina nona ke kapa aa a he "Ouholowi."  na Rev. S. Coan i mare ia laua ma Hilo. i ka la 16 o Oct., M.H. 1859.  Aoha keiki i loaa mai a make ia kane.  Mare nohoi kona kaikuaana mahoe ia Kapaa (k), a hanau mai o Buke e noho nei. i mare ai me Simona Kaai.

  Mahope mai o ka make ana o ke kane mua. ua ulu mai la nohoi na anoai a ka manao. "a hihi aku la kaunaoa hihi i Ma-na;" a oia iho la ku alahele i pae mai ai i Oahu nei i ka M.H. 1865, a hookamaaina i na kaiaulu o keia mokupuni i kapaia.  "Ka Onohi o na Kai."

 

KONA MARE KANE HOU ANA.

  Ma ka la 9 o Ianuari, M.H. 1870, ma Kahana, i Koolauloa, Oahu nei, mare hou oia me Akona Pake.  Na'u no i mare ia laua.  O keia mare ana u'a ia laua oia ka kekahi Loio naauao o Honolulu nei i hoole ai me kona naauao apau, "i ka mana ole, kuleana ole, a paa ole."  Aohe no he keiki me keia kane hou, a make o Akona.

  Mamua aku nae o na makau a ka lawia i Wailua.  I Waialua ka kela. i Waianae hoi ka keia.  I ka maalo ana ao oia kualau, hiki aku la o Nakoolani iluna o Kilohana. a kilohi aku la i ka nani o Koolau pali hauliuliu me kona kai kohola lana malie, a uwe iho la oia me ke aloha o ka makua ame ka ohana. a olelo iho la oia penei iloko ona:  "Ua nui kuu hihia ame ka lauwili ana i o a ianei, a pehea la wau e hana ai no ke koena o kau mau la ma ke ao nei."

  Oia ninau ka i waihoia mai na'u e pane aku. mai kuu pokii aloha mai. O ka pane i paholaia aku. oia iho keia.  "E hoomaemae ia oe iho me keia kane au e noho huikau nei. ma ka mare pono ana me ia; a mahope aku na hooponopono e ae e pili ana no olua iho.  Ua ae mai la oia.

 

KA MARE KANE EKOLU @

  Ma ka la 30 o Augate, M@ ma Hilo Taona, Hawaii. ma@ me W.L. Holokahiki. @ mare i a laua. O ka poe @ Nakoolani no keia anaina @ oia o Rev. T. Coan me k@ Rev. A.O. Porebe me a na@ D.R. Lyman. Rev. L.S. K@ A. Hapai. ame kokua m@ no. O ka ana hook@ mea ia i hookahaha aku @ ua mau kahunapule ma@  ka lehulehu pu no ka like@  mea maa mau i ikeia no @

 

KONA ANO ME KEIA KAN@

  I kona manawa me keia @  i ulu mai ai kona hooka@  ana ma na ano pau e ka@  like ole me ke au o @  Ua ike na poe apau @  i kona mau ano oluolu. @  maikai. hookipa a pela aku @

  Owau ame ko'u ohana p@  ko makou huina.  He mea@  nana: mai ia u a i ka'u wa@  ka maua mau keiki: me @  mau keiki ponoi la makou @  mau mai. kona malama. k@  na ano apau e hik lana. @  ano oha a hiki wale i ka no@  la.  Ua lilo oia he makua n@  ohana.  ikaika kona mana@  i ka'u mau kaikamahine. m@  komo ana ia lakou iloko @  noho paa. no ka hoonau@  oia i ke pauaho ole. aole a @  kaumaha mai ikona kaka@  kona kaikoeke aloha. a p@  na keiki a kona kaikuaana @  koko o ka la hookahi i hao.@  Ua pulamaia laua oia me@  ohana oiaio.

  I ka wa i loohia ai kana@  ma'i. no ka makahiki a o@  pono loa aku oia iaia me@  ana la a ka makuahine @  ai waiu: aole i pauaho a u@  He hoike moakaka no ia o@  maikai. a ua kulike loa no ia @  i hoohiki ai. i ka wa i laua: @  a penei kana olelo hoohiki @  ai:

  "Owau o Ana N. Akona, ke @  au ia oe e W.L. Holokahiki  @  mare na'u. a e malama a hool@  no au ia oe i na wa aoao a hik@  hookaawale ana o ka make ia @  Pela ke akua ma la @  A ke@  oiaio nei au i kela ma ka h@  imua o ke Akua Mana Loa. @  Ana

  O kela ae la kaua @  ka la o laua i mare @  pono oia i kana h@  make ana o kana k@  Feb., 1899 nei. A ma kah@  kana kane i kanuia ai na@  paa ma ka papa, he mai@  penei:  "He Hoomana @  W.L. Holokahiki."

  Aole i piha ae la ka @  ka make ana o kana ka@  moe nu aku la oia ma ka a @  kane ana i aloha ae ma ka @  Kawaiahao. kahi o ko makou ma@  hine i moe ai. ame kona kaiko@k  noi.

  Ma ka la 23 o Novemaba @  makahiki. loaa ae la ka lono@  ana no keia haawe kaumaha. @ 

  "Luuluu ino la o Hiki i ka u@  Kaumaha i ke aloha o Le@  Kuewa i ke ala me ka waima@  He makamaka no'u kona hiki mai.

  A hiki mai kona aloha. @  au:  Kona aloha e. - oia no me au.

 

KONA MAU HOA'LOHA

  He nui a lehulehu kona @  ma na wahi a laua i hele a@  ma Maui. Hawaii, Kauai, a @  nei hoi.  A mawaena oia mau @  he nui. o Mr. ame Mrs. Kau@  ko laua mau hoaloha pili paa @  wale i ko laua kaawale ana @  aku hi no a ko-o ka pili. Nan@  maeele o ka naau i ka nui o @  no ko laua kaawale ana aku @  hui hou.  Ae!  Aloha no!! @ 

  Ua komo oia i kekahi mau @  ino walea ma Honolulu nei. @  hanau hoi no ka Ekalesia o @  pili. kahi ana i hele hope @  ka pule na ka La Pule ia @  1899, a hoi mai la nai laila @  hoi i hiki i kauhale nei.  hala@ la me ka anela hooko kauoha @  aku la no ka aina nani kama@  o, ma o, maluna."

  I ka hoomanao ana ae nona @  na mau hana aloha i ka ohe@  makamaka. ame na hoaloha @  hoalauna. he nui ka ehaeha @  kaumaha o ka naau, ame @  iaia.  Aka, o k lawe ana aku @  mai iaia aku. o ko ke Akua @  no ia; aohe mea hiki ke hoo@  aku.  O Kona makemake k@  a e hoomaikaii aku ko ke a @  Kona inoa Hoano.

  Eia malalo iho ne kaua loa @  la'u. i kakauia ponoi: @

  "Honolulu N @  Kunane E. K. W.  Aloha oe ame oukou apa la e haalele ai au la Honolulu @  lakai, no kekahi hana. haa@  na'u e hana. a ke hoiopuu ne au i ka Poaono ae; a @  Poalua aku paha.  He ma @  ohana.  E aloha ia kuaano @  ua keiki.

  E kunane. ke hooikaika @  au ma na ano apau.

Kuu Pukui.

A@aie Hou@

( E nana ma ka aoao @ )