Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 51, 22 December 1899 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA MEA HUNA POHIHIHI EKOLU [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA MEA HUNA POHIHIHI EKOLU

K»- Kanaka uhfii l!Ml(>liol<»na opio, owai ia'; K;/ Waliiiu- ī alia ina'r * 'innn.'i:! ki>'n iii"fi, Ow/ii ia? illeg keia i Kakauia e Sylvanus Cobb, Jr. ke kahi o na Kanaka Kakau Moolelo Kaulana loa illeg ao nei; a i unuhiia mai hoi e HOOULUMAHIEHIE, mai ka olelo Beretania mai a i ka Olelo Hawaii, no ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii. MOKI'N'A XVI. 'HK I'KU PANI KI'PONO. \la ka wa i hnli lioi mai ai o Hurama k i hale, mahope iho o kona kanu ana k > kino make o Koletona. ike iho la i. 'ia pohala mai o Moragiana mai ka -'likia i kau iho ai maluna ona, a, me »; mea la he wahi hoomanao iki kona .<> na mea 1 hanaia ma na hora aku 1 kona ike ana īnai ia Hurāma ,ua : >ke mai la ia i ke kamailio no kona i'iki pu a kauaalakoia ana e kekahi >>- kanaka— kona ike ana i kekahi ai.ika o kona hale. He mi nohoi na mea e ae ana i hoopuka r'K' ai imua o Hurama, aka, he mau i ' 1 . wale no nae ia e pili ana i kona ) !;oo olalau e pohina ana iloko ona. Aka. nia ke ano nui nae, ua hoike ii.'i ia i ka pau ana o kona uluku, a. o-> hoi he ano olalau loa elike me ko i -A'a i hala ae. V:ihope' iho o kona kamailio ana mai > ka haunaele o ka wa mamua iho; hoi, ua kamailio mai la ia no ka <v \ *• pili ana i kana keiki. Ua noke ik i !a hoi o Hurama i ka hooia imua m . no ka palekana o ua keiki la ana. a' ka olelo ana aku. aole e liuliu a ho. mai no ua keiki aioha la ana. Mah<v»- iho. ua kuli ae la o Huraraa, a i'u; ] mai la i kahi wahine lawelawe. 'i _ {ioi. e hahai aku oia iaia. a e haaiho.laua ia ioko o ka rumi. l'.t hele aku la laua a komo aka la !"ko o ka rumi kuke, a malaila huli mni la o Hurama a ninau enai la i kahi wahine: • r ; i ki pu r»;fela qo iuie paha oe mnmua?" " ua ki no au i ka pn a kuu haku /p-."." wahi a na wahi wahine neL ' U»-'a wa e hele aku at o Hunma m.i kahi e waiho ana o ka pu a ke ka- !!?! < > opio, a law'e mai ia oia i kekahi :>t: N'ana iho la ia iua pu la. a ike iho ' a ua hoopihaia no. la wa. hoo-poiu-.pono iho la ia i ua pa la. a i ka w.no iiui. haawi mai la ia i na pu 1j r k »r. • wahin*» kanwa me ka olek» aaa rn t •

K' 1 niai keia pr._ e malama loa > t»ei: a ina e howa hon mai kekahi i.-i nei e hana ino hon ai ia oe amt •,"'i haku. alaila. mai hooiiakuukau 00 iiMpnhopo hoi i ka hoohana ana aku '«♦•ia pu. E kahea aku oe ī na ilīo e i'>> m;i! iloko nei o ka hale. a e mala:n 1 ia laua iloko nei o onei." t ;»p aku la hoi kahi wahine kau- * i na mea apau a Hurama i hoike ti iaia. Alaila, haalele iho la ua -> >: tka hahai holoholona nei ia lr.ko o t 0. a'hele pololei aku la ia no ka t :u;\i. laia e huli hoi ana no ka iwai. ua kamoe pololei aku la ia no u . i ina i hoopaa ai ia Oiiimana. Ua - > loa oia, ina e loaa aku ana ua -• 'ii kunaka nei iaia, alaila, o kona la- ■ pu no ia iaia me ia no kai o ke kuiiAkauhale i mea hoikeike aku imua • K(vkley. Aka. i kona wa \ hookokok ;i ku ai ma kahi ana i hoopaa ai i r,.i wohi kanaka la, ua hoolonolono aku ia ia o ka lohe aku \ ke kuamuamn mai <» uh wahi kanaka la, eia.nae, aohe ona wiihi raea a lohe iki aku i ka leo o na wahi kanaka la. aia hoi, he mea e ka loio o kona oili i kona ike ana aku i Kf kino make o ua wahi Oilimana r.t-i •• waiho mai ana. ua hele a laau. H- mea «wopopo, ua hala aku ke ola mai ke kino aku o ua wahi Gilimana nf-i, a ua makp hoi oia. Aohn hana i koe a Hurama e hana ih'-> ai maluna o ke kino o Oilimana. m.i konn wa i hoea aku ai ma kahi e " aiho ana ke kino make, aka, o ka t ina wale iho no, a pane iho la: K Oilimana, ua kau mai ka mana- •> inalima o ke Akua hoopono maluna i Aole au 3 manao. o ke ano Ueia o < niake e loaa ai ia oe. Aole nohoi 1 i manao e make oe i keia wa, oiai, hana nui ka'u i ma- ' "• ;ti ma ou la. Aia a pau keia hana ' makomake ai ma ou la, alaila, i!h«> aku au ia oe ma na lima o na I'-. na lakou'e hoopuka mai i olelo ■ ■ 'iiolo kupono no kou hewa. Aka, i loa aku nae paha ka maikai o ke■!:ake i loaa ia oe mamua o ka make t i mai ana ai-oe mai kou hoakamai No'u nei, ua holoi ia kuu • • mni 'na ■ kiheahea mai 0 kou i iiia. lalau iho la ia i kana pahi ; • 1. a ooki iho Ia oia i na kaula 'i'.iaia ai ke kino make 0 ua kana- ■ I.alau iho la keia i ua kinō la, a i iku la a hoea iloko o kekahi i i hihipea. malaila waiho iho la ' i kino la, me ka uhi ana hoi a k.i opala ame na lau laau. huli hoi loa aku la ia no ka • wailio ana kōna waa. Panee ia i ua wahi waa la ona a ho"k<> o ka muliwai, kau aku la ilu- ' na wahi halelana nei ona, a no

kai o ko kulanakauhak* ka ihu o ka mokn. Ua kipa ae la ia i kahi o Sir o!iva. Ea aku ia e noho mai ana no ua Haku nei, me kana wahine ame ka l:iua kaikamahine maloko o ke keena h>ili palapala. f ka halawai ana aku o Hurama me Sir 01iva. ua hoike aku la oia iaia i na me:t :ipau ana i hana ai no ka pono o kt kanaka opio: a ma ia wa nohoi oia i paiK! aku ai: "Lana kuu manao, mamuli o kou kokua ana mai ia'u e Sir 01iva. ma ka la apopo. e hookuiiia mai ai ke kanaka opio hala ole mailoko mai o ka halepaahao." "Pehea? E hookuuia mai ana īa mailoko mai o ka halepaahao ma ka la apopo?" 1 ninau mai ai o Sir 01iva me ke ano pahaohao o kona noonoo* "Ae; oiai aole au i ike i kekahi kumu e hiki ole ai ia ke hookuu ole ia mai." * "E kala mai oe ia'u," wahi a Sir 01iva i pane mai ai, me ka hoike ana mai hoi o kona mau ano apau i ke pahaohao ano e loa, a ninau mai la nohoi: "Aoie ka nau i hookuu i ua kanaka opio la mailoko mai o ka halepaahao ma ka po nei?" "Aole;" wahi a Hurama i pane aku ai, me ka oleio ana aku, "i ko'u olelo ana ae la e hookuu ana au iaia, oia hol, ua makemake au e hookuu ia mai oai mailoko mai o ka halepaahao. Aole au i manao iki, a i moeuhane iki hoi 0 ka po nei ka'u wa e hooko aku ai ia hana. Ke hana au ia hana. alaila. o oe ka'u i makemake ai e kokna 'mai ia'u ma nei hana." "Alaila. e oleio mai ana anei oe ia'tt. aole naa i hookuu i ua kanaka opio la 1 ka po nei?" wahi a Sir Oiiva i ninau mai ai ia Hununa. "O ka mea oiaio loiu aole loa au i ike ia mea au e ninau mai la ia'u. oiai, mai ka wa a'u I ike hope loa ai ia oukou; aole loa au i hwa iki i ke kuianakauhale. Aka. e Sir Oiiva. heoha keia mea au e ninan mat ae'ua'u no ko'u "hookuu ana i ke kanaka opio īuailoka mai o ka halepaahao i ka po nei?" 'Ae. e "hai aku an m oe. Aole ke kanaka opk» o loko -o halepaahao. Ua puka oia mailoko aku o ka halepaahao: a. aoite mn i ike i kona wahi i na!o*ale aku air Ua piha iho ia o Hurama i ke pahaohao nui no lono i haiia mai iaia. Aole loa ona wahi taanaoio iki. he oiaio ka Str 01ira m«i ī M m» ai iaia. a. noiaiia. pane ak« ia ia ia | Slr Oriva: j ' Maaao au ua lohe hew» paha oe ao ; k?īa ao 1 hoike nei ia~uT~ I "He mea oiaio ioa Xeia." «mhi a Sir ! 01iva. nie ke ano e ana ae nohoi o kv>na heleheleiaa." oiai» ua "hominaia e ka oihaaa mafeu ma elele hr> miī e hnlt iaia. I keia kakahiaka i ikeia at. o» o loko o ka mmi i hoopaaia ai ola: a ua ik? pu ia hoī. ua pau na pou hao inlii 1 hoopaala ai ma ka puka anianī i ka hemohemo." "ina he mea oiaio sa, alalla, aohe hiki" iaia ke hemo malloko mai o ka halepaahao ke ole kekahi mea mawnho afcu nei e kokua iaia." # He mta maopopo. he kanaka. a h« -poe kanaka mawaho aku nei o kahalepaahao ka poe na iakou i kokua iaia. Aole kanalua ana ma ia mea. Ua ikeia kekahi mau moali kapuai wawae ma ka aoao mawaho aku nei o ka halepaahao. O kona wahi i nalowale aku ai, aole ia i ikeia e kekahi mea." I kela wa i ano e loa ae ai na helehelna o Hurama. Ikeia aku la ka hooluu nananakea pu ma kona mau papalina holookoa. Mumule iho la ia no kekahi wa, a mahope pane aku la, ia imua o Sir 01iva:

[ "Ke ike nei au he hana kela na Ka | enemi. Aoie na'u. 0 ka mea maopopo, na komo ke kanaka opio iloko o kekaHi oana i apuhi kiekie loa ia aku aī ia. Aole o'u wahi kanalua iki, o ka mea nana i hana i keia hana, ola no ke kanaka naita i hoao e lawe i kona ola ma ka hanai ana iaia i ka laau make r n ko ole ai kela hana puuwai eleele ana i manao ai, oia no ka mea nana i hana i keia hana. Aole o*u wahi kanalua iki ma keia mea. Ua maopopo loa, na ka enemi keia hana." I kela wa i uwe kapalili ae ai o Adelia, me ka olelo ana ae hoi: j . "E hoopakele iaia, e hoopakele iaia! E hoihoi hou mai iaia i o*u nei. E Hurama, ka mea i hooia mai imua o'u. he hoaloha oiaio oe nona, e hoopakele oe iaia. a e ike hou aku hoi au i kona mau maka, a e hoomaikai mau loa aku no au ia oe!" Nana aku la o Hurama me na onohi maka i haloiia ae e ka walmaka, maluna o Adelia, a pane aku la: "E ka lede opio maikai, ina eia no ke ola nei ke kanaka opio nona ka nalowale ana aku, mailoko aku 0 ka halepaahao mamuli o ka hana a kona enemi„ a ke ku nei nohoi kona mau kapuai'wawae maluna o ka ili o ka honua, e loaa hou ana no oia ia'u, a e hiki ana no ia'u ke hoopakele iaia, ina no nae ia he mea e lilo aku ai ko'u ! ola." | Ike iho la o Hurama ma ia fc wa, he mea makehewa wale no iaia ke hoopau manawa, ma ka noho hou ana iho ma ka hale o Sir 01iva. mahope iho o kona lohe ana na ka hemo ana aku o ke kanaka opio mailoko aku o ka halepaahao. Awiwi aku la ia a kau iluna o koaa wahi waa, a hoe aku la no kai o ke kulanakauhale. Aole hoi oia i hoike aku imua 0 Sir 01iva ame kona ohana

i k;i nui o kona hopohopo ame kona makau no ka hopena i kau iho maluna o kona hoaloha opio. Ua huna oia i kona hopohopo apau iloko iho o kona houpo. He mea oiaio hoi. ua ala ae ]a_ keia manao iloko ona. ina ua makemaken e ko laua enemi e laweia kona ola, elike nie kana i hoomaopopo ai ma ka po i kiia ai oia i ka pu. a hoi me kona hoohaluaia ana e Gilimana ma ia kakahiaka; nokeaha hoi e hiki ole ai ke hookoia kela manao hookahi maluna o ke kanaka opīo mailoko uku o ka halepaahao. L T a hoea aku la ia i ka halepaahao. ua hoikeia mai ia iaia ka holo mahuka ana o ke kanaka opio niailoko mai o ka nalepaaha. Aua ike iho la hoi ia me kona mau maka i na kapuai wawae e moali ana mawaho aku nei o ka halepaahao, ma kahi e ku pololei ana i ka rumi i hoopaaia ai ke kanaka opio. (Aole i pau.)