Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 52, 29 December 1899 — Page 6

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Aulani Green
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KEIA AO KELA AO

HE KAMAHAO O NA KAMAHAO.

Unuhiiia @ Hoo@mahiehie no KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nana aku la au i na maka hoopahaohao o ua kanaka kamahao lua ole nei, a ia wa i ike iho ai au i ka hooholo ana mai o kekahi manao awila iloko o’u, a ia wa i pane aku ai au iaia:

“Ke haawi aku nei au ia’u iho iloko o kou mau lima, a e hana mai oe i na mea apau au i manao ai he mea ia no’u e pono ai. Ke haawi aku nei au i ka’u mau paulele ana maluna ou, aka nae, aohe i maopopo ia’u ke kumu o ko’u haawi ana aku ia oe i keia paulele ana; o ka’u mea nae e ike nei, eia kekahi mea ke koi mai nei ia’u e hana au pela.

“He oiaio, aole kaua e ike ana i ke ano e hoohana ia ai ka mea huna pohihihi nana e hoonee nei i na onou ana a na popo manao e haawi manawalea ia ana e ko kaua mau uhane. Ke ole au e kuhihewa ke ike nei oe me ka hoohewahewa ole i ka mea hiki ke hanaia e ka uwila kanaka-makua iloko nei o’u maluna ou?”

“Ae. Ua pau ko’u kanalua no ia mea.”

“Ua pono. Aole liuliu mai keia ia aku, a ike no oe i na mea apau a’u e hana aku ai nou. Aia a hiki mai ia wa e ukali mai no auanei na hoike e hoopau loa ia ai kou pohihihi. E hai aku au ia oe, o ka mana i loaa ia’u maluna o kekahi poe e ae, clike no hoy me ia a’u i hoike aku la ia oe, aole ia he mana o kekahi uhane hoonohonoho, a ole hoy no kekahi uhane mai ka po mai aka, o ka uhane akamai mai ka ka Meia I ke mai e noho mana ana maluna o na kanawai o ka uwila, Oia ka mana nana i haawi mai i ka ike a’u e lawelawe nei. O na lawelawe ana a’u, e haawi aku ai ia oe, mamuli no ia o na kanawai o ka akeakamai i ike ole ia e ko ke ao nei. Ua ike no oe, aia maloko o na mea kino apau, he mau kanawai e hooponopono ana i ko lakou noho ana nee ana a hana aku hoy a o ke kapae ana i keia mau kanawai pili paa ia lakou i mea e hookauwaia ai ko lakou mau waiwai io ma ka hoohanaia ana o ke kanawai la i koe iho iloko o lakou. Ua kapaia keia hana he hana mana. Penei au e hooponopono aku ai ia oe. E kapae oe i ke kanawai maamau o ka wela iloko o ka wai maoli, e @piki ana kona mau hunahuna apau, a o ka hopena oia ka loaa ana mai ke hau paa; aka, ma kou wa e hookomo hou ai i keia wela iloko o kela mau hunahuna wai i hoopaakikiia, e mohala hou ana ko lakou mau hunahuna apau, a hehee ae la, a lilo hou i wai. Ke hoomahuahuaia ka wela iloko o ka wai e loaa ana kona kulana i kapaia e kākou he bailaia ana. O keia mau mea apau i ikeia ai ka loli ana o na mea kino, he mau mea wale no ia i hoea mai noloko mai o na kanawai i kapaeia, a i hoomahuahuaia aku paha ke kahi mau kanawai. Ua hiki ke kapaeia na kanawai o na mea kino materia, a pela pu hoy me kekahi mau kanawai e hoopuni ana i na mea kino uhane i mea e hiki ai ke launa na mea kino materia me na mea kino uhane. Penei e maopopo ai: Ua kapaia na kino kanaka i launa ia e na mea kino uhane, he poe midiuma, oia hoy, he poe haka. Ma ka hapa nui o ka manawa e hoomaluleia ana ke kino kanaka, oia hoy, e hoololiia ana kekahi mau kanawai maa mau i ua kino la, a kapaeia ae hoy mai iaia ae, no ka manawa, a ma ia kulana e hiki ai ke hoolaunaia mai na mea kino uhane, a ua kapa iho la ko ke ao nei, he uhane noho kela uhane i hoopili mai la i ka mea kino. O keia kulana nae o ka hoololi ana i ke kino, he wehe wale ana no ia i ka ipuka e loaa māhuahua ai ka ume uwila māhuahua ana iloko o ke kino kanaka i hiki ai ke kuikahi pu ka uwila e hoopuni ana i ka mea kino uhane, a loaa hoy ka launa ana mawaena o kekahi ame kekahi, a lilo ke kino o ke kanaka i auwaha e hoike ai ka mea kino uhane i ka makemake i koiia ai oia e ke kono materia: aka, aole nae no keia kulana hana ka Oihana lapaau i loaa ai ia’u, a e hoohana aku ai hoy au maluna ou. Nolaila, e hoy oe me ka manaolana maikai, a, e ae mai hoy oe ia’u e ukali aku ia oe a hiki i ka puka. Ke launa nei kuu manao, aohe ikaika uwila hou aku nana e kaohi ia oe mai kou hele hou ole ana mai ia nei nei.”

Ia wa i haalele pu iho ai maua ia loko o ka rumi nani, kahi hoy a maua i kamailio pu ai, a komo aku la maua iloko o ka rumi hookipa, ka rumi mua hoy a’u i komo mua aku ai, alaila, hele loa aku la maua no ka puka komo. Ia maua hoy i hookokoke aku ai i ka puka komo ia wa i huli mai ai o Heliobas, ame ka mino aka ana ma kona mau papalima, pane mai la oia ia’u:

“Aole anei i hoopahaohao aku ia oe na hana a keia puka komo ma ka wa au i komo mai ai iloko nei?”

“Ua hoopahaohao io ia no ko’u noonoo.”

“Ae. Aole o oe wale no ka mea mua loa i komohia ke pahaohao no na hana a keia a keia pahi pani puka, he nui loa no i’a poe. O ke pihi au i hoopa mai ai mawaho he pihi uwila no ia. Ma kona wa o kaomiia mai ai, e hemo koke ana keia pani puka, a ia wa hookahi hohoi e kani ae ai ka hele iloko o ko’u rumi huli palapala a pela iho la au e ike ai ua hoea mai kekahi mea mawaho. Ma ka wa aia mea e komo loa mai ai iloko nei, e hehi ana la i kekahi ki uwila hou ma keia huli Moloko nei o keia wahi, a oia ka we e kani ai kekahi bele kahea iloko o ka rumi o kuu keiki lawelawe, a ma ia wa nohoi e pani hou aku ai keia puka a paa. I ke kani ana o ka bele maloko o ka rumi o ke keiki lawelawe, oia kona manawa e hele koke ae ai iloko o ko’u keena no ke kauoha e haawiia mai ana e a’u, no ka mea e pili ana i ka malihini kipa mai. Nolaila, ke ike mai la oe he wahi mea paahana pili akeakamai wale no keia. Elike nohoi me ka hana ana mawaho mai pela no e hanaia ai maloko aku nei, a e nana mai oe.”

Ia wai ke aku la au i kona hoopa ana aku i kekahi pihi keokeo poepoe am ka aoao maloko aku nei o ka puka, aia hoy, hamama koke aku la ua puka nei. Ma ia wa puka aku la au i waho, a haawi mai la ua kanaka kupaianaha nei ia’u i ka lima no a’u i paa ai i kekahi mau minute mamua aku ( a loaa ai ia’u he hoike kupaianaha ana, alaila, me ka leo oluolu loa pane mai la oia ia’u:

“Good-bye, mademoasela. Ke ole au e kuhihewa, ua pau paha kou manao hoomaku’uka’u no’u nei i keia wa?”

Ua akaaka aku la au iaia, me ka olelo ana aku nohoi: “E kala mai oe ia’u no keia mea, a e hai aku au ia oe, he oiaio ia’u e noho ana iloko o ka rumi me ke kali ana o ka hoea ae o kekahi mea imua o’u, no ka hai ana ae hoy ia’u no ka mea e pili ana i ke kanaka nona au i hoea mai ai i Parisa nei, a i ole ia, o ka hoea kino maoli ana ae hoi o ua kanaka la imua o’u. aia hoy, na komohia iho la iloko o ko’u noonoo ana ka hopohopo ame ke kanalua nui nou, a manao iho la au e haalele ia loko o ka rumi hookipa a hoy aku au ma ke alahele a’u i hele mai ai, me ko’u waiho ana iho nae i wahi palapala na ka mea nona keia hale, aka, mamuli o kou hoea koke ana mai, ua hoopauia ae la ia manao kanalua iloko o’u, ka manao hoy a’u e olelo aku ai ia oe, he manao makau io no ia o’u ia oe. Aka, no kei awa aole. Ua pau loa ia manao mai a’u aka. O ka manaolana ame ka manao, oiaio maoli ame kuu paulele ana maluna ou oia na mea iloko o’u i keki wa.”

“Ua pono,” wahi ana i pane mai ai ia’u. O ka loaa ana o ka manaoio ka manaoio ame ka paulele oia iho la na kumu hoeueu e hooholo pono loa ia ai ka lapaau ana a kekahi kauka lapaau o na ano apau. E hoomanao hoi oe i ka hora elima o ka la apopo, a mai ala lohi wale aku oe i keia po. He mea maikai nou, ka hoi ana e hiamoe ma ka hora umi o keia po.

Ua ae aka la au i kana i olelo mai ai. A mahope iho o kona kumom ana mai ia’u a pela nohoi au iaia. Ua huli hoy mai la au me ka piha mama o ko’u mau ano apau. Aia ka hauoli ke opuopu maikai la iloko o’u. O ka eeu māhiehie ana o ko’u noonoo, aia ia me a’u ia wa. O ka mama maikai hoy o ko’u kino ke ike la au ia mea me ka hoohewaheka ole. Me ka awiwi nui au e hoy nei a hoea aku la i ka hale o ko’u kamaaina.

I ko’u hiki ana aku hoy i ka hale, loaa iho la ia’u he palapala mai kuu hoaloha mai, oia hoy o Mrs. Everard. E hoike mai ana oia ia’u i na inoa o kekahi mau hoaloha ona e noho ana ma Parisa ia wa, a , aia lakou maloko o ka Hotele Grand kahi i noho ai. Ua hoouna pu mai la hoy oia i kekahi mau palapala hoolauna ia’u i ua poe hoaloaha nei ona. Aia hoy ma ka hope o kana leta, e hoike mai ana oia ia’u no ka mea e pili ana ia Celini, kuu hoaloha Italia. O na huaolelo ana i hoike mai ai oia no ua hoaloha nei o’u, oia keia:

“Mai ka la au i haalele iho ai ia Italia paha o ko kii no keia ana i hoomao Rafaela Celini iwaho nei. Aole ona launa hou mai me makou. O kahi kauwā wale noana ka mea ikeia aku, a ma ona la makou e lohe mai ai, o ke kumu nui ka o kona ike ole ia ana mai, oia kona paa loa ana i ka hana i kekahi kii nui no ka hoikeike nui e malamaia ana ma Parisa. Ua olelo mai hoy ke kauwā a ua hoaloha kupaianaha nei o kaua, he kii ka keia aohe ona lua o ka nani ma ke ao nei apau. Nolaila, e hele malu aku ana au e ike iaia iloko o kona keena hana, i hiki ai ia’u ke hoike aku ia oe i na mea apau e puli ana i nei kii ana e hana nei i kei awa. Malia uaha o ko kii no keia ana i hoomaka ai e pena? Mai kei awa aku a hiki i ka loaa hou ana aku o ka’u palapala ia oe e mau no kaua, e kuu hoa, iloko o na hipuu poina ole a ke aloha.

“Owau iho no keia o kou hoa.”

“AMY.”

Ua kakau iho la au he palapala i ua hoaloha nei o’u, a i ka pau ana oia hana a’u, ua haule aku la au e kamailio iho la me kuu haku hale. He wahi wahine eleu keia ma kona mau ano apau. I ka hele ana a he elima minute ae i koe, alaila, kani ae ka hora umi, la wa i hoy aku ai au e hiamoe elike me ke kauoha; aka, mamua nae o ko’u moe ana ua haule aku la au iloko o ke kapu wai auau mehana, me ko’u hooko ana nohoi i na mea apau a Heliobas i hoike mai ai ia’u, oia ka hana ana i na wai o loko o na omole laau elua ana i haawi mai ai ia’u.

Ua wehe ae la au i ka umoki o ka omole Helu 1 a ninini aku la au i ka wai o ua omole la iloko o ka wai mehana., Ike iho ia au i ka baila ana ae o ua wai la. O ko’u wa hoy ia i wehewehe ae ai i ko’u lole, a komo aku la iloko o ke tabu wai. I ka uhi ana ae o ka wai a paa ko’u kino holookoa, me he aahu mahana la e uhi ana i ko’u kino he ina ole ka olu ame ka maikai o ko’u kino. Me he mea la ke ike la au ia wa i ka naholo aku o kekahi mau mea mailoko aku o ko’u kino me ka awiwi nui a waiho malaelae iho ana i ko’u poo. Ka umaumau ame na wahi apau o ko’u kino me ka mama ame ka maikai i ku i ka oluolu io maoli. Mama maikai mai ia ko’u noonoo. I ka pau ana o ka’u auau ana iloko o keia wai a’u e olelo ae ai he wai lani. Ua puka hou mai la au mailoko mai o ua kiowai nei. Ka mea hoy a’u e olelo ae ai. He kiowai lani.”

I ko’u ku ana mawaho o ke tabu, huli aku la au a nana hou aku la au i ka wai a’u i auau ai aia hoy, me ke pahaohao ike aku la au na pau kona haila ana. E lana mai ana no la elike me ka mea mau o nei mea he wai maoli a wai mehana paha. Ia wa i hoomaupopo iho ai au he wai uila ka ka’u i ninini aku ai iloko o ua wai la i omoia ae ai ka uwila e ko’u kino me ke koe koena ole: na kela uwila i hoeu ae i na haawina nani a’u i ike ai. He oiaio he lea ole ke kamahao o na hana a ka uwila

Ia wa i lalau aku la au i ka lua o ka omole laau. Aohe mea ano nui a keia laaa o ka hoike ana ae i ko’u mau maka. Inu ae la au, aole au i ike i kekahi ano e. Alaila, mahope iho o ko’u ho ʻ oponopono ana ia’u no ka hoi ana aku e hiamoe, he oiaio, ua haele aku la au I kekahi hiamoe kulopilipo.

MOKUNA VII.

ZARA KA POHAKU WAILIULA. KE KEIKIALII IVANA O RUSIA.

I ko’u ala ana ae i ke kakahiaka, ike iho la au ua haalele mai la na hoonipoa ana a ka nalulu elike me ka mea maa mau loa ia’u. O ka hu’i keia ame ka eha i maa mau ai au i ka ike ana i na wa he nui ua haalele mai la lakou i ko’u kino. Ia wa ala ae la au. A i ko’u nana ana aku i ka uwati, ike iho la au o ka hora umikumamalua ponoi i ia o ke awakea. Aole i kana mai ko’u pīhoihoi no ke awakea maoli ka hoy o ka’u hiamoe ana, a manao iho la au ua hele hewa ia paha ka’u wahi wati, no laila, ala mai la au mai ko’u wahi moe mai, aahu ae la i ko’u kapa huluhulu hoopumehana, a hookani ae la i ka bele kahea no ke kauwā lawelawe. I kona hoea ana mai ia wa i ninau aku ai au iaia ina paha o ka hora 12 io no ia. Mino aka māhiehie mai la ua wahi kauwā wahine nei a pane mai la:

“Aole au i kala kahiko i noke mai nei i ke kikeke i ka puka a no ko’u lohe ole ana i kekahi pane mailoko ae nei. Ua hooki iho la au i ka’u kikekeke ana. Ma ia wa no nae, i pii mai ai o Madame Denise, a oia kai komo mai iloko nei o ka rumi, aka, i kona ike ana i ka maikai ame ka oluolu o kou hiamoe ana, aole oia i hoala aku ia oe. A olelo mai i oia ia’u, minamina loa oia ina e hoopilikia ia aku kou hiamoe maikai ana.”

Ua hooia mai la hoy o Madame Denis i keia mau olelo a ua wahi kaikamahine nei ma kona wa i hoea mai ai iloko o kuu rumi, mahope iho o ka haalele ana mai o ke kaikamahine ka welawe ia’u.

Ua komo iho la au i ko’u kapa no ka mākaukau e paina i ko’u aina kakahiaka. I ka haalele ana mai o ua Madame Denis nei ia’u aia hoy ua haawi iho no ia kakahiaka. Oiai au e kahi ana i kuu lauoho, lohe aku la au i ke kani hone ana mai a kekahi violina a hoomanao ae la au o ka leo mele ana e paani mai ana noloko mai no ia o kekahi mele kaulana loa a Beethoven. Oiai kela @ mele o ka violina e uwe hone mai ana, ua ulu mai la na maau hoihoi apau o ka ulumahiehie pani mele iloko o’u a me he mea ia e hoolale mai ana no ia’u, e pili aku au me kuu pauah@, oia hoi, ka piano, ka mea nae au i hoopa ole ai no kekahi mau mahina lehulehu i kaahope ae. He wahi haawina hou no keia loaa mai ia’u, a manao iho ia au o ka ulumahiehie paha keia a ka uwila e hana nei i loko o’u.

Mahope iho o kou mākaukau pono ana no ka paina awakea, ia wa i hele Mahope iho o ka uau ana o ka’u ai ana ua haalele iho la au i ka hale a hele aku @oau naaee etaoin etaoin emfwyp fwyp la au no ka Hotele Grand e halawai pu ana me na hoaloha o kuu hoaloha Mrs. Everada. He mea oiaio, i kou hoea ana aku i ka hotele, a ninau aku la no kahi e loaa ai ua mau hoaloha nei o maua, ua hoolauna koke ia aku la no hoy au me ua poe nei. He ekolu no ko lakou nui. Ua loaa iho la ia makou ua launa oluolu ana me ka maikai. Ua hoike mai la hoy o Mrs. Kalote oia hoy kekahi o ua mau hoaloha nei o kuu hoa. Ua haila mai oia e Mrs. Everada, he ike au i ka hookahi piana, a he loea nohoi ma na mea mele, a ia wa I lilo aku ai ka mākou kama ʻ ilio ana ma ia mahele e pili ana ia’u. Ua hoaia mai la hoy lakou i ka manao, oia hoy, he mea pono ia’u ke haawi i wahi aha hookani piano hoolaulea, i hiki ai ke hoakoakoaia mai na wahi kanaka Beritania e noho ana ma kekahi mau hotele o Parisa. Ua lilo keia mea i mea na makou e aka ai no ko lakou hoopaakiki loa mai e ae aku au o wehe au i ua wahi aha hookani piano nei a makou, a no ko’u hoole ana aku hoy. Me ka hoike ana aku ia lakou, aole au i hiki mai i Parisa nei no ka huli ana i mea e hookaulana ia ai ko’u inoa ma ia mea he hookani pila, aka, ua hoea mai au ilaila no ka imi ana i ke ola o ko’u wahi kino.

KE KAA UWILA O HONOLULU NEI.

Ma ka huli hoy ana mai o Mr. C. G. Ballentyne, ka lunahoohana nui o ka Hui Kaa Rapid Transit ame Aina o Honolulu nei, mai Amerika Huipuia mai, maluna mai o ka mokuahi Warimu o ka la “Sabati” nei, i loaa mai ai kekahi mau hoike e pili ana i ke kulana hana no na kaa oia hui, oia hoy, ei ae ma ke alahele mai ma ka Lae Hao, he elua paha mau moku i piha i na ukana ame na lako e ae o ua Hui la: a iloko paha o eono pule, a elua mahina okoa no paha, e hoea mai ai ia mau moku i Honolulu nei. Ke hoomau la nohoi na hale hana o Un loka i ka paahana ana i na mea i makemakeia no keia Alahao uwila o Honolulu nei. E hooholoia aku an na kaa okeia Hui ma ka papa helu ekahi o ka maikai ame ka maemae, i like no me ko na kaa oia ano ma Amerika Huipuia.

E hiki ana i keia mau kaa ke pakuia a paa iloko o ka wa pōkole loa, a hiki ole i na kulu paka ua eloelo ke komo iloko. E hiki ana i na ohua ke puka aku a ke komo mai hoy iloko o ke kaa, ma na pooelua o ke kaa, mamua mahope. Me ka maikai, ma ka wa ua; a ina maka wa malie, alaila, ma na aoao no o ke kaa e komo mai ai, a e puka aku ai. Aia ma na poo o ke kaa, he keena me na pani aniani, a malaila e puka ai ae komo ai na ohua. Ma ka wa ua.

Ua manao loa ia, aia maka hapa hope o keia makahiki 1900 ae e paa pono loa ai he umi mile o ke alahele i loaa i keia Hui. A ma ka hapa waena hoy o ia makahiki aku (1901) e paa loa ai na mile he 21 oia alahao.

Ma ka la apopo. Poaono. Dekemaha 20, 1899. E ku mai ai ka mokuahi Hongkong Maru no Honolulu nei mai ke “Komohana” mai. A niau loa aku no Kapalakiko.
No keia pane a Tanasareda i pane mai ai laia, ua paila koke ae la ka inaina wela iloko o Balauwina, hoike mai la kona mau kii onohi i na haawina o ke aloha makamaka ole iloko o kona naau, a ia wa oia i luai aku ai i na huaolelo o ka inaina, ka huhu, ka hoino a me ka makona imua o Tanasareda a me Behemund, a pela no hoy laua i panai mai ai i na haawina e like me ia.
He mea maopopo loa, i ka ike ana o na kanaka Italia malolo o Tanasareda ame Bohemund i ka hoino ia ana o lakou mau alakai, ua ala ae la ka pioo nui mawaena o lakou, me ka inaina nui, a hoike e maka mai ia lakou i ko lakou makemake loa e hoolei koke i ‘‘na ai o Hina-Kahua maluna o Balauwina ame kona peo koa, me ka nana ole i ka nui o ko lakou heluna, aka, malolo o na alakai naauao ana a Tanasareda, ua kaomi ia ka ulu ana mai o kekahi hookahe koko weliweli mawaena o na Karistiano ponoi iho.
Ua olelo aku o Tanasareda imua o na aoao hoopaapaa ia wa, he mea pno ke haawila ka olelo hooholo i na kanaka o loko o ke kūlanakauhale o Tareso, na lakou e koho i ke alii a lakou e haawi pio mai ai i ke kūlanakauhale, ia laua paha (oia hoy o Bohemund ame Tanasareda) a la Balauwina paha.
Mamuli o keia manao o Tanasareda, ua hooki@ iho la ka hoopaapaa ana a me ka hakaka ana ma waena o na aoao elua, a ua waiho io ia aku la ka ninau imua o na kanaka o ke kūlanakauhale.
Ma ka wa hoe a na kanaka o loko o ke kūlanakauhale i noonoo ai no ke kumuhana i haawila aku ia lakou, ua hooholo lōkahi lakou e haawi i ke kūlanakauhale ma na lima o Bala@wina.
O ke kumu o keia hana pela, oia ko lakou ike ana i ka nui hewahewa o na koa ma ko Balauwina aoao, a uuku hoi na koa ma ko Tanasareda ma aoao, nolaila, ua hooholo lakou he oi aku ka pono ke haawi i ka mena o ke kulanakauh@le na ka mea ikaika.
Ua lilo keia hana i hoi kēia ae la mawaena o na alakai o na koa Kerusade, I mau mea e hoomokuahana ia ai na ‘lii ame na kauakā.
A me he mea la nae, o ka hana a Balauwina i hana ai ma ke kūlanakauhale Edesu, ke Kapitala o Mesopotamia, oia ka hana nana i hoomauanalo i kana mau ino a pau o ka wa mamua aku.
He kūlanakauhale waiwai nui keia. He kanaka Helene ka mea e nohoalii ana maluna o ke kūlanakauhale nona ka inoa o Teodoro, a na ka Emepera Alexius i hoonoho iaia ma ia kulana, a e hookupu auhau ana hoi ia kūlanakauhale i na Emepera nei o Konekakina .
I ka lohe ana o ua Teodoro nei i ka hookokoke ana aku o na koa Kerusade malalo o Balauwina no kona kūlanakauhale, na hoouna aku la oia i na elele imua o Balauwina e nonoi ana iaia, e ae mai oia –Balauwina- e haawi aku oia – Teodoro – i na kokua ana iaia.
O kela komite i hoounaia aku, he poe lakou i waeia mailoko mai o na kanaka waiwai o loko o ke kūlanakauhale­­ a he poe Karistiano oiaio hoi. Ua ae koke o Balauwina i keia noi, a ua kamoe pololei aku la kana huakai no ke kūlanakauhale o Edesa.
I ka hoea ana aku o Balauwina me kona poe koa ma na puka p@ o ke kūlanakauhale, ua halawai pu aku la oia me na elele hookipa e ke kūlanakauhale a me na kanaka e paa mai ana i na la@a oliva, oiai hoy lakou e mele mai ana i na himeni hoonani.
I ko Balauwina komo ana iloko o ke kūlanakauhale, ua ike iho la ia ua oni paa oia iloko o laila, ia wa oia i hoike aku ai i kona makemake, a oia hoi keia, aole oia e ae e lilo i mea nana e pale aku i na lele kaua ana mai a na poe Tureke maluna o ke kūlanakauhale ana i ike ai, aole ona wahi kuleana malaila.

 

No keia mea, ua nonoi lōkahi ae la na kanaka i ke kiaaina Teodoro, he mea pono e @u’aia o Balauwina ame kona poe koa. Aka, aole ae o ua kiaaina la ia manao o na kanaka, ua hoao oia e haawi mai ia Balauwina i heluna waiwai nui hewahewa ma ke ano oia ke kumuwaiwai e hiki ai oia ke hookauwa i kona poe koa no ka palekana o kona kūlanakauhale mai na hao wale ana a ka poe Tureke, a pakele hoy @a ame kona lahui mai ka hookupu auhau ana aku i ka Emepera Alexius.

 

Aole i pau.

 

KA NANEA HOONI PUUWAI

NO KA

MEA HUNA POHIHIHI

O

HAMETONA KAKELA.

Ka Ui Beatirisia, ka Oi o ke Kupaa, ke Pookela o ka Hoomanawanui a o ka Hiwahiwa a ke Aloha.

MOKUNA ii.

 

MOE KOKOLO KA UWAHI O KULA-HE INO ANEI? HE MEA HUNA.

 

Pomaikai ka poe

I lohe i ko lakou mau kina;

A hiki nae ke hoomaemae ae.

HOONAUEUEIHE.

 

E na hoa uhaiāholo o ka mea huna pohihihi @ Hametona, ua ike kākou ma ka m@kuna I i hala aku la, I na kuka kama ʻ ilio ana mawaena o ka Haku Hametona a me kana kaikamahine, ka mea I kapaia ka Ui Beatirisia a o ka Nani o Hametona Kakela.
Ua makemake ua Haku Hametona la e mare kana kaikamahine me ka Haku Adelo, aka, aole nae he ae iki o Beatirisia ia manao o kona makuakāne.
Pela no hoi kākou i ikea ai ia Haku Adelo e kamailio pu ana me Beatirisia, a me kona nonoi maoli ana aku no i ua kaikamahine la, e ae mai oia e lilo oia i wahine nana, eia nae ua hoole mai no ua @ede opio nei.
A he mea no paha ia na kākou e ninau hooh@oi iho ai, heaha ia ke kum@ o keia Kede ae ole ana e mare i ke kane.
He oiaio anei he hoowahawaha maoli ko na Ui la o Hametona Kakela i na poe i nonoi aku i kona lima no ka materemonio hoano? Heaha @a ke kumu o kona ae ole ana i keia makemakea o kona makuakāne? Ua wahawaha maoli anei oia i kona lua@i? A i ole la, ua mare mua anei oia i kahi kane, me ka ike ole o kona l@aui makuakāne? Ioa pela- owai la ia; a @ohea kona wahi i noho ai; a pehea i ike ole ia ai oia e ko Ladana a pau?
E na makamaka, o keia mau ninau ae ia maluna nei ka kākou e noonoo ai, oiai kākou e hoomau aku ana i ka heluhelu ana i keia moolelo.
Nolaila, i ke komo ana mai o ka Haku Hametona, elike me ka mea i hoikeia ae nei ma ka hapa o ka mokuna 1 @ hala aku @a, ua noho iho la oia maluna o kekahi noho, a hooneenee mai la a kokoke loa i kahi a ka Haku Adelo e noho ana, a hoomaka iho la laua e kamailio.
Mamua nae o ka puai wahi leo ana mai kahi aku o laua, aia hoe, inu ae la laua i hookahi oolopu o ko laua mau bo@a kope, a mahope iho, kamailio mai la ka Haku Hametona:
“He wa kūpono ole loa paha ka’u i komo mai nei, e Adelo? Ia’u i komo mai nei, ike mai nei au ma kou mau helehelena, a me ko Beatirisia ano, me he ia e kamailio hou ana paha olua no na mea e pili ana i ko olua mare. Ke manao nei au, e kuu keiki, aole paha ia i hoole mai nei?”
“Ua pololei kau I manao mai la, elike me ia au I hoike mai la,” wahi a ka Haku Adelo I pane aku ai, me ka halii ana iho o ka helehelena ano e maluna ona, me ka hoomau ana aku hoe I ka olelo ana-
“Ua ae mai ka Lede Beatirisia e noonoo oia no ka’u mea i hai aku nei iaia, a e hoike mai ana oia i kona ae ana mai no ka’u noi, ma ka wa a’u e ninau aku ai no ia mea.”
I kela wa i olino ae ai he hiohiona hauoli ma na helehelena o ka Haku Hametona, a pane mai la oia:
“He wahi hiona hoohauoli manao ia, e kuu keiki, me he la, e ae io mai ana paha ia i kou manao?”
Alaila, pane aku la ka Haku Adelo:
“Pela no kuu manao kanalua ole. Oia ka ua Lede Beatirisia @a i hai mai nei ia’u. Ke manao lana nei au, e hoea mai ana ka la e hoopomaikai ia mai ai au, a mānanalo hoi na inea o ko’u kali ho ʻ omanawanui ana iloko o ke@a mau makahiki he nui I hala ae nei. E kuu hoaloha, ke hai aku nei au ia oe, me ke ku@o o ko’u manao, eia ko’u mau maka ke hekau aku nei maluna o ka mana e polena paa ia ai au me kau kaikamahine ma ka berita o ka mare.”
“Ea! aole au i ike i ka’u mea e kamailio aku ai ia oe, a ke hoike ali meo jpo ai oa pe. Je lei a la ,ea [ajapjap @oe,” wahi a ka Haku Hametona I kama ʻ ilio mai ai I ka Haku Adelo, me ke ano e o kona helehelena; a hoomau mai la no hoi ola I ke kama ʻ ilio ana-
“E kuu keiki mamua o kou hoea ana mai i keia ahiahi iho la, ua hoopa mua aku la au ia Beatirisia no ka mea e pili ana ia oe; aka, ua pane mai oia ia’u e like no me kana ano hana mau i na wa he nui i hala ae nei mamua, oia hoy, aole loa oia e ae e mare me oe. Aole no hoy ia oe wale no keia hoole ana, aka, i @a poe e ae no kekahi he n@i. I kela pule aku nei no la, ua hoole no oia i ke noi a ke Duke Lanafoda i nonoi mai ai i wahine o@a nana. Ua ike no oe ame a’u pu no hoy, o kekahi keia o na kanaka waiwai a kuonoono loa o Enelani nei, a he kanaka kūpono maoli no hoy oia na kekahi kaikamahine k@ikoi o Ladana nei. A ina no oia i ae i ke noi a keia Duke Lanafoda, aole no nae au e ae i ko laua mare ia ana, o@ai, @a paa ko’u manao maluna ou, e kuu keiki. A ke hauoli nei au i ka hoomaopopo ana, ua haawi mai @a oia ia oe i na olelo hoola@a manao. O keia ka’u i ake nui loa ai; a ke ike nei au me ka hoohewahewa ole, e ae @o ana aia e lilo oe i kane nana @ oia hoy i wahine nau.”
Aole i pau.