Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 3, 19 January 1900 — HALAWAI A KA PAPA OLA Mahelehelelo o Kona i na Apana he Kanaha Aloha Honolulu i [Illegible] Ehuehu a ka Pilikia [ARTICLE]

HALAWAI A KA PAPA OLA

Mahelehelelo o Kona i na Apana he Kanaha

Aloha Honolulu i [Illegible] Ehuehu a ka Pilikia

ftfa ka aaloa la o ka Poakahl nei, Itauarl 15, hom 3 p. m|?, ua noho kekahl halawai nai i kaheala e ka Papa OU. no ka noonoo ana ame ke kukakukm pu ana me na makaalnana k'ionooeo o loko nel o ke kulanakauhale no ka mea e pili ana l ke kinai ana i ka laulaha loa ana aku o ka mai Fiva E!e--el«. He uui ka poe o loko nei o ke kulanakauhale i akoakoa ae ma keia halawai. Ua hoakaka mal o Peresidena Kau--lak Wood o ka Papa Ola i ke kumu nul 0 ke kaheaia ana ola halawai, me ka hoike pu ana mai hoi, aia na hoakaka piha nua o ka hana i manaoia mal a Mr. 8. M. Ballou mai ka maa nana i hapai mai i kela manao; aka, ua hoike mai no nae ia, he elua mau maheie hana nui i makemakeia ai na kokua a ka poe owaho aku nei i ka Papa Ola, oia hoi, ka hoikeia ana aku 1 ka Papa kola ame keia mea i ioohia 1 ka mai maloko o kela ame keia hale; i mea e hiki ai ke kaupaleia ka nee ana o na kanaka mai kahi hale a kahi halo, m mai kahi wahi mai a kahi wahi. Da ku mai hoi o Mr. S. M. Ballou, a Hoakaka mai 1 ka manao Imua o ka halawai. Mr. Peresidena," wahi ana 1 hooxsaka mai ai i ke kamailio ana, "ua ma-j nao kekahi poe o makou e hooikaika makou e kokua akn i ka Papa. Iloko. o kela wa kupilihii, ua hapaiia mai ka manao e hoonohonohoia keia Ahahui knkua i ka Papa Ola, mamua ae o ko ka Papa haawi ana mai i ke apono ana. Ua hoomakaukaula e au ame Mr. Thurston me Konela Fiaher ame A. W. Carxer, he papa holke o na apana no ke kiaiia ana e na hoa o ka Papa Komite Nana Ola maiwnena mat o na makaainana, a ela nohoi ia poe Imua o ka Papa i keia wa a ke nonol nei lakou i ka Papa e haawila mal la lakou ka mana e hoonee aku I ka lakou hana, eilke no me ka lawelawela ana ma ka manawa ma*l Kolera. "(Ja mahelehele makou ia loko nei o ke kulanakauhale iloko o na apana he kanaha oiai nae he iwakalua wale no apana ma ka wa mai Kolera, I mea hol e holo lea al ka lawelaweia ana o keia hana. Ua makaukau makou e hoomaka aku I keia hana, ina nae e hoomana mal ana ka Papa Ola ia makou • hana aku ma ka aoao o ka Papa Ola ia makou e hana aku ma ka aoao o ka Papa. Ua makaukau makou e ka-i hea aku i na luna nana e akoakoa pu| enal me makou, a e kahea aku hoi i poe> Uma kokua kulkawa maiwaena mai o na boa makaainana, a hoolllo aku ia lakou 1 poe iuna nana. Ke manaolana oei nohol makoa e o) loa aku ana ka hololea o kela hana ana 1 ko ka wa mai Ko!era iku nei. Ua hoonoho mau i komit« o nmi lala. Ua hamama hoi keia komiie no ka hoonohoia ana mal o l > kahl hoa a mau hea paha mai ka Papa Ola mai. Ua hoomkaukauia hoi e makou kekahi mau olelo hooholo. a ua ma nao makou na lawa la mau mea no ka hanm i makamake ia. Nolaila, e heluhelu aku ao I ua mau olelo hooholo la." HA BULA HOOPONOPONO A KA PAPA OLA. Honolulu, lanuari IS, 1900. 0 W* po« no lakou na inoa mahope M nel. © 1110 lakou i Komite Malama Ola (Citiaana Banitary Committee) no lawaalwa ana i na hana apau a ka Papa Ola a haawi mai ai na Ukou a| L. A. Kaklna, A. W. Carter, J. H.j 91ahar, J. F. Co!bum (Keonl Kolopama) A. Perry, a M. Ballou, R D. Tenoay, J. A. McCandleee, J. O. HoUiwaU, B Mahelekele ia ka Apana o Kona, MokKpuni o Oahu, iloko o 40 apana kl-1 ai ola, e hoomaka ana mai ka 1 « k# 4* 1 Ko awawa o Moanalua. 2 Māi ke awawa mai o Moanalua a H aianai Ktm»>nmeha IV, a holo aku m* I» aiaaui anpuni a hoea i ke ka-

, hawai o Kālihi, a holo a hoea i ke kai. 3 Mai ke Alanui Kamehameha IV, i mai a hoea i ke alanui o Kalihi ma ka - aoao mauka o Aianui Moi. J 4 Mai ke Kahawai mai o Kalihi a , hoea i ke kahawai e moe la ma ka ait na laiki o Ah In (oia hoi ke kahawai o . Nuhelewai) aoao makai o ke Alanui Moi. | 5 Mai ke alanui mai o Kalihi a hoea i ka Hilemai Pupule aoao mauka o ke 'alanui Moi. ī 6 Mai ke kahawai mai o Nuhelewai a hoea i ke kahawai o Nuuanu aoao ' makai. 1 7 Mai ke alanui mai o ka Halemai Pupule a hoea i ke alanui Moi, a i ke alanui Liliha, a i ke alanui Kauka, a hoea i ke alanui Halemai Pupule. 1 8 Ke awawa o Nuuanu, mauka o ke 1 alanul Wale. 9 Ke awawa o Nuuanu mai ke alanui Wale mai a hoea i ke alanui Kauka. i 10 Alanui Liliha a hoea i ke Alanni Kauka, hoea i ke kahawai o Nuuanu, hoea i ke alanui Kula, a hoea i alanui Liliha. 11 Alanui Kula a i Alanui Liliha, a hoea l kahi 1 hooloihl hou ia aku ai ke Alanui Kukui, a hoea i alanui Nuuanu, a i ke alanul Kula, 12 Aianui Kukui a I ke Alanui Nuuanu, a i ke alanui Beritania hoea i ke kahawai o Nuuanu, holo i kai o ua kahawal la a hoea i alanui Moi, alaila 1 ma Alanui Mol a hoea I alanui Liliha, holo luka oia alanui, a hoea I kahi i hooloihi hou la ae al o ke alanui Kukui. 13 Alanui Beritania a hoea i ke alanui Nuuanu, a i ke alanui Moiwahine, a i alanui Muliwai a hoea i alanui Beritania. 14 Alanui Hotele a I alanui Nuuanu, \ i alanui Moiwahine a I alanui Muliwai, a i alanul Hotele. 15 Ke awawa o Pauoa, ma ka aoao hema ke alanui Kauka, ke kahawai o Nuuanu, ke alanui Nuuanu, ke alanni Pauoa a hoea i ka uwapo, a holo i uka 0 ke kahawai o Pauoa, a hoea i ka palenapau mal o ka lapa pall. 16 Alanui Kula a I Alanui Nuuanu a i alanui Pauoa a i alanui Puow&ma, a hoi hou a hoea i ke alanui Kula. 17 Alanui Kula a i alanui Nuuanu,' ! a i alanui Beretania, i alanui Ema, a i alanui Kula. ] 18 Alanui Berltania I alanui Alakea, hoea i Alanui Moi, hoea i alanui Nunanu, a hoea i alanui Beritania. | 19 Alanui Moi a i alanui Alakea hoea 1 kai o ka uwapo a I alanui Nuuanu, a i alanul Mol. I 20 Mai ke poo mai o Puowaina a I holo ilalo a hoea I ka nwapo o Pauoa, alaila, ma alanui Puowaina a hoea'i alanui Puowalna a hoea I alanui Kina-) u, a hoea i alanui Alapal, & ke poo o ( alanui Puowaina. ' \ 21 Alanul &ma a i alanul Beritanla, a I alanui Alapai, a i alanui Kinau, a i < alanui Ema. | 22. Alanui Berltania a i alann! Puowaina, a I alanul Moiwahine, a i alanui ; Alakee, a I alanui Beritania. j 23 Alanui Alakea a l alanul Moiwa-' hine, a i alanui Puowaina, a kahakai, a hoea I alanul Aiakea. ; 24 Alanui Ber)tania a I alanui Penaaeola, a i alanul Puowaina, a hoea 1 ke poo o alanui Puowaina. a ma ia lapa pale ae a hoea I kahi i hoolihl hewa ia aku ai o ke alanui Alapai, ai alanui. Beretan)a. ( 25 Alanul Puowalna i alanui Beritanla, a i alannl Vitoria, i alanui Moi, a 1 alanui Puowalna. I 26 Alanui Moi l ka palena komoha- ■ hana o ka Pa Ulu Nlu a Ka pepee" (3) 1 a hoea i ke alanul Waimanu a hoea i, ke alanui Ward a i ke |lanni Moi wa-' . hlne a I alanui Puowaina a i alanni , | 27 Alanui Moiwahine a i ka hale ho>ahu aila mahu a hoea i kahakai o AK na Hou a hoea i aiannl Puowaina a i alanol Moiwahine. j 28 Alanui Moiwahlne a hoea i ala-1 ntii kahakal a ke a!anui hale hoahu aila mahn, a t ke alanui Moiwahlne. 29 Alanul Mol a 1 alanui Sheridan a i kahakal a i alanu) Molwahine. a i alanui Ward. a 1 alanu! Waimann. a ka nalena komohana o ka Pa Ulunia a Kapepee, a i alanui MoL j 80 Alanul Penaaeoia ame kona wahi i hooloihiia akir ai a hoea i alanui Berltania, m i alanni V!toria, a i alanni Moi. m i alanui Keeanmolni, mme konm wahi i hooieihilm aka mi m pii i ka pmli. j

i 21 Mai luna mai oka pali, Ih' 4 tnn j kc alaeiii Keeai m« ku * 1 akmai Mo;, a | i alanol Punahou a bo!o 1 uka o ke alaj nui Pnnaheu. a ma kona wslxi i h^oloihi ia aku al, a heea i k& pali. { 32 Alanui Mei ai ke aiauui Wiikiki. j a i ke aianui o Kalia, a i alanui kjhakai, a i alaeui Sher dan a i alanui Moi. 33 Alanui Waiklki a hoea i ke komo ana aku i Kapiolani Pa, alaila, ma k:?h?kai ākii, a hoea i alanui kahakai, a i alannl Kalia. 34 Mai ke komo ana aku Kaplolani Pa, ma ka lihi kai aku e k?mo pu mi! ana o Kaalawai a hoea ilnna o ka He 0 Kaimana Hila, a helo ae 1a ma ke kua-pali o Ka'.mana Hila, ma ka hulmakal o ka aina o Kaimuki, a i ke alanni Waialae, a hoea i alanui Kaoa- ! hnlu (Alanui Feokeo) a heea i ke koI mo ana' aku i Kariclani Pa. £5 Alanui Waikiki a i Kaplolani Pa, a I ke alanvi Kap?hnlr». a i aalrui pJa<?, a 1 alanul Beretacla, a 1 alanui P>'r»ahou, a i alanui Moi a i alanul Waikiki. 26 Al'wi Punahou a i alanni nos', a i kahi e mana ai o ua alanui la; alaila, holo aku i ka hiklna a hoea ikela aoao o ke awaawa ma ke noo o ka ralf ho r o i ka' ma ke alanni a 1 alamii W*ial*e. a i alanui Beritania, a i alanni Punahou. 37 Awawa o Manoa mauka o ka apana 38. j 28 Awawa o Palolo, e po'e ia ana ia wahl e k«i pali e pili ana me k* awawa o Manoa, me ke kahawai o Manoa, j alanui o Waialae, ame ke k"2'ana o mauka oke alanui Waialae. J 39 0 ka Apana Apau o H' , nolulu ma ka hikina aku o Kaimana Hila, ame ke kualapa o Kaimuki. 40 Pun Ohla (Tantalue) oia na kualara apan malw* aku o Puowaina me Ualak&ai (Rounfl-top). 111. Ua papala na mea apau, ma keia, aale e hoololi i ko Ikkou mau wahl e hoj ho ai, loai kekahi apana mal a kekihi | apana, me ka palapala ae ole mai ke | Komite Nana Ola akn. Ma keia ua hoomanaia eku ke Komi- ! te Nana Ola e hookohu aku i poe l»ca j nana ame na hope luna nnna no kela, i ame keia apana, me ka mana pihi ej ! komo maloko o na alna, a paha'e amej | na hale apau mnloko o ka apana no ka | [ eana pili malama ola ana, l oa aina, pa hale, hale ame ra kanaka. V. Ua hoemanaia ma keia ke KimUe | ' M"hma Ola e ha??a I na hina apau j ame na mea apav e pono ia ai ua kumnhana \ hoakakaia ae nel Ua hapaiia ka noenooia ana o ke'a' mau hlelo hooholo, a ua npono lokihiia. A ua k-ohoia na Luna Nana Ola, o uaj 7una la oia keia: Apana 1, D Mack!nyre: 2, W. R. Sims; 2, U. Thompgon; 4. F. F. Sedg-1 wiok; 6, W. C. AehU 6 Wm. Henry: ( 7, Emmeluth; 8, E. F. Biehop; 9, Fred Waterhoree; 10, H. Wnterhouse; 11, D. H. Hitchcock; 12, Brother Thomas; I 13 ame 14, aia ma ka maT*ma an" ki Papa Ola; 15, C. Crane; 1«, A. B. Wood; ] 17, Clarence Cr?bbe; 18. F. J. 19, J. G. Pratt; 20. A. V. Gear: 21. Wm.| Klng: 22, A. J. eamphell; 28, C. W. Ecelee; 24, F. J. Lowrey; 25, Vida Thrum; 26, W. E. Fl«her; 27, E. B. MoOhnahan: 28. Jno. W*?e; 29, E. Van Valkenberg; 30, J. A. Gilman; Sl. L. C. Abl«; 82, George Maneon; 33, W. T. Monsarratt: 34. P. M. Pord: ?7. H. S. Townsend: W. B. BT3*«nSpll: D. P. RIsenberp; 40 J. F. Hackfeld. O keii poe ae la o lakon na Luna Nana Ola o kela eme k?ia Apana, e koe ana nae na Anana 13 me 14. oiai aia la mau apana malalo o ka Papa Ola. O ka hara a kela ame keia o loko o kefa i>De Lnna Nana. ola ka mahele hele ara i kor»a apana iloko o nn apara lill'i iho. a e hoonoho pna hoi 1 hookahi hm>e lnna nana no kela am? ke!a apana liilil. Nana hoi e noho lunahoomalu a hoononopono i na hana a kona mau heipe lnna nana. a nana e hoonna akn I kana hoike i ke komlte kuwaena, i eloa mar»wa ik« la hoo)tnhi. E loaa ana na olelo hoakafca mai ke komite Kuwaena mai. , Aia Iw hana nui ame ke ko!koi maoli o ka hnea mahina o ka hope lnna nana. Nanm o hooraa pono ma kekahl buke i ra mea e nili ana i na poe i nanaia e Ie I k« kakahiaka ame ka awina la— ke kane, ka wahine ame ke keiki i hoonohoia ai oia i hope luna nana. E hele ana ia i kela ame keia ha?e. e hnl a e halawai pti ana me ra ohn o ka hale. a e uaua poeo \ ko «»no. a hoopaa iho la ma kana bnke. E!a e kefa pee fciua ka o ka laaa. Ina miikai ke ano o ka lakon hana ana. alaila. e maikal ana ka hele ara o ea mea e h!ki ai ke haawiia na m?»k»f?« ?r»a 1 he mau kulasa hoohuoi kekahi I Ike ia. t*a nhilaha ae k?i lono ka anlna ' H Poaha loei. n* pnka te !a he mai ma . ka hniaa o ka alanui Ral«ilii ame PuoI waina. F* o : Hennloa Fraoi ka hioa. Okalnakel* I o na iiml o keia la. O ka ma*i mua, o*a o Sen, he Pake 46 ona maknhiki. i Make oia ma ka Apa«* 15 ma Kama* j *mra* t aa2kOfe On o KMOMkapUi. koI koke ii fce alaeoi Naoaam.