Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 3, 19 January 1900 — KA PUA LILIA O FARANI [ARTICLE]

KA PUA LILIA O FARANI

Ma ka i Ua'.a ae nei, i ik«ia ai ka hoehaia aoa o ka Naita Htgo, m&muli o ka hau,e aoa :bo o iekahi Pohaieu maiuna ona. mai luna maJ o k* paJ{ pohaka o kahi ana j hakaiiA ai nie oa T«reke. Ihea la oia i law«ia «ku ai mahope iho oia aoa oea; & owai ia ka poe nana oia li halihali aku l kahi e loaa al iaia ka palekana? OSa aa mea e aanaia a«a ma keia mokuna. nw ka hui pu auia hoi me *ekabl mau mea ano n«Ji e ae i pil! iaia. Ua loaa iho la be moeuhane t ma KeIkialii nei o Ver*maaadoa. Ike Hio la ola ma ua moeuhaoe ia ia Gereiuruda v ka mea hoi au, e kuu makamaka heluhalu, e homaaao Sh«*jpi, oia no ka mea i kapala o ka "Pua LilU o Farani." Ua haawi nsai Ja ka hoi ua Ul nei o Fara* oi i kona lima akau, a e marela ana ka fao| laua. l'a lanakila lea hoi ua NaiU Opio oei miuna o kona mau enemi apau, a o kona poe hoaioha hoi he nui, ke ika aku la oia ia iakou e kuknli mai ana Hnua ona, me ka haawi an* mai i ka lakou īnau hoomaikai ana iaJa. Ua hul ae la me ke Kauna Rayicood, ka luaui o kana mea I aioha ai, j ma ke kuai ana i kekahi aina nui, m« kekahi hale-kakeia nani, a haawi mai la laua iaia ame kana wahine, ma ke ano o ka iaua makana ia ia iaua. He hale kakela nani keia, a o ka aina i ku iho ai ia me he mea la ua iike kona ui ame kona n&ai me ka mahinaai o Bdena. lke lho la ka hoi ia e hele holohoio ana ia ame kaoa Pua Liila, ma ke kuiee ana o ko laua mau lima i kabi ame kahi, mawaena o na pua nani loa, e opuu a e niohala mai ana, ma kahi a ko laua mau kapuai wawae e hele aku ana. Ala ke ale onaona o ua mau pua )a ke moani paianehe mai la ma kela ame keia aoao o laua. Aia na manu leo lea ke kani mal la me ka hauoli ma na wahi apau a laua e heie aku ana, me he mau anela la e mele ana i na halelu o ke kakahiaka. Olal hol laua e hele ana ka plha hauoli o ko laua mau uhane i iea nani o na mea apau e hoopuni ana ia laua, a i ko laua hoea ana aku <ma kekahi punawal pipll, ka mea hoi nona na moali wai maopu e kapio ana me ka n&nahe loa, a 1 ko laua huli ana ae ma kekalii aoao o ua punawai nei, ia wa i ike aku ai laua me ke pihoihoi nui i ka owa ana mai o ka 'honua mamua pono mai o kahi a laua e hele aku ana, punohu ae la hoi mailoko mai b ua wahi nei o ka honua i owa ae ai, he owili uahi nut launa ole mal, a ma ia wa hoi i ike aka ai laua me ka weliweli nul i ka oili ana ana mai o k'-kahi kanaka. i kapaia. Lie pillkua, a i ole, he akua lapu mai ka po mal. He kanaka klno nui ke4a i hoohihimanuia kona kino apau me na helehelena ame na hiohiona apau i ku i ka weliweli loa. E paa ana hoi ma kona Hma he paihi-wakawaka, a ku mai la oia.imua o laua nei me ka papa ana ana mai, aq'-e iaua' o heie aku nui ia wahi. v "Owai ka uhane daimonio nana i haawi aku ia oe i ka mana e akeakea nial i ka hele ana aku a kekahi Naita Karistlano ma ke aia ana 1 makci*.iake make ai e hele aku?" wahi a <ka Naita Opio i pane aku ai imua o ua Giniai nel o ka lua hohonu. "B ke keiki I hanauia e ka wahine O ka honua,' w'ahi a ua Giniai nei i pane mai ai, me ka hoomau ana mai liohoi i ke kamailio ana mai. "Ua hoea mai ki au imua o olua ma keia wahi. aole no ka paio ana aku me ke Keiklnlii a Hooiiina Moi hoi o Farani. aka, ma ke ano he elele au i hoounaia mai e na Kauia Hoano ilako o na Sila Ehiku o ke komolima kupaianaha o Solomona, ke Pookela o ka Naauao, a o ko Alahe Kakaolelo Noeau hoi ma ka Honua, no ka hai ana aku ia oe, e makaala loa oe no kou poe enemi. Aole oe i kmakila loa maluna o lakou i keia wa, elike -me kau i manao ai.' He nui na la pouii e pol mai ana maluna o olua; a e h&awe aJcu ana hol olua i na haawe kaumaha he nui. Aka. a hala ae ia mau la, a ka>alo a<> hoi ia inau wa o ka popilikla, e oiino m*i no na kukuna o ka ia, e hauoli al olua; a e mareia no olua iloko ō ka hanohano ioa. E hoea mai «na ka la e ku aku ai olua ma ke kahua kaua e paio lika ana olua i ko oiim mau enemi i huiia. E o ana na maka o ka Pua Lilia o Farani me ka hanohano aoa ma ia la; a 0 ka Naita hol o ke K&pakiUi Eieele, he Weli ia no kona poe eneml. & ka Pua Lilia o Farani e! B kn Nalla Eleele o na kuahiwi! e makaala loa olua no na' hoahaiiau Burebona! E klal me ke nkaihele, o ke ki no ia o ika palekana." Me ka ulumahiehie launa olle l loiuku iho iloko o ka houpo o lea Nalta Opio, no na mea ana i lohe aku al e kamaWioia mai ana e ke Giniai o ka lua hoiionu, lele oku la ia me ka manao e' hopu aiui a paa ua elele nei o ka nuhou maikai, aka, i*ia 2 hana ai pela, ua pulwa ae kt ia, a kaakaa a<» la kona mau maka, a ttce ae la ia i ka maiamalama o ke kakahiaka, a hoomianao !ho la ia he moeuhane. ka, kana i iiee ai. He mea oiaio nae, ua maopopo iho la ua Keikkaiii nei o Varemaui(ioa ua ao, aka, aole nae e hikl iaia ke hoomaopopo iho i kona wahi e moe ana, nokameo. iaia 1 nana ae ai maluna pono ae o kahi ana e moe ana, iko ae la ia 1 ka huiiii olinolino ana īho e kekahl mau mea moif/nalama, me ho mau kini hoku la e oaka ana i ka poluia o ka lani. Auwe' he lani anei kiiia ana • ike ana? O ka honiA puanuann anei kona beia e hiamoe ana i haluku ae at ka nlnau lloko iuo ona. F:ia la au ihea kihi i moe ai; he hihlo lanl anti kela a u e Ike nei? Ia wa hoi, ala mai la na hoomanao a&a iloko ona, me he mea la, aia no ia iioko o ke kuUpoiipo o ka lina moeuhane a ike iho ia ia o Faranl kona aina a e hele ana ia ma kona kula maa e hele a&a ia ma kona* mau kula mawi uliail. OUno hou ae ia lte hoomanao hou ana iioko o&a, ua hnalele ka hoi oia i ua aina hanau iiei ona, a hele mai ia oia me ka huakai o ke Katm Memolele, a hoea i ka aina o IUUa. noho oia ma Romt, ua ieila ka ha&o9iano e ia mai ka Pope mal o Roma, oa kau hou oia maluna ka moku, «u mal 1« oia 1 ke kai, a ua m anaha*

kooa moko, a pae oialo mal la oia i na kapokai o ka aiaa o Eplmaa. Ke ike ia no ia iloko o kana maa hoomanao ana. i kona hoMpaia ana me ka hano&aeo loaeka Emepera Helene ma ke kuJaaakaafraJe o Konekakina. Ke ik* Ia ao ia i koaa hoeeioaoa ana oe kona. man hoa o ka huakai o ke Kaua mawafco onapaom kmanakauhale ia o Konekakina- Ke hoomanao la ia»i ko iakoa haaieie ana aku i uav wam la no ke kuianakauhaie 0 Niike, ko iakoo hoomoana ana mawaho ako o na pa-pohaku oia kulanakauhaie, ke ike ia nohoi la i ka ia a lakoa i hoouka kaoa ai me na kanaka Toreke o ioko o ua koianakauhaie la. Ke ike Ja hoi ia me ka polna ole i keKahi fae)ehelena ui ioa o ka maaio ana ae imoa o kona mau onohi maka, oiai ia e paio ana m« na Tureke maiana o ka pa-pohaku helu eiaa e hopuni ana 1 ua kulanakauhaie la. Ia wa no aia koke mai la na hoomanao ana. iloko ona, no kona haaiele ana aku i ke kahua hoomoana noioko o ka ululaau, kona alaaluia ana mai <na ke ano hoomaka>kiu e kekahi mau Naita eiua, kona haiawai ana me ka Elemakule o na Mauna, kona komo ana iiok > o kekahi paio 'hahana loa me na kanaka Tureke, a o ka mea hope loa ana i hoomaopopo iho ai ia wa, oia ka pau ona o kona ike ame kona lohe, mamuii o kona pa ana i kekahi pohaku i olokaaia mai luna mai o ka palt. Hoao ae la ia me ka ikalka e houiu ae 1 na mea e hiki ai iaia ke ike i ka hopena mai oia wahi, mai ka wa i pa al oia i ka pohaku a na Tureke, aoie nae he wahi mea oi»a a ike iki ia mea, a hiki wale i kona ike ana i ka moeuhane «na i ike ai, a i puoho ae ai, a pili hou iho ia kona mau ILhiiihi maka no ka hoonoonoo ana iaia iho. Kaakap. hou ae la kona mau maka, a ike hou ae la no ia i ka oaoaka hou o na mea kino makalii ana i hoomaopopo ai ma ka wa mua ana i ala ae ai, ma ke ano he mau mea kino lani e hoomalamalama ana i ka upoho o ka lani, a ninau iho la ia iaia iho. "Eia anei au ke ola nei maluna o ka i!i o ka honua? Ua ma.Ke anei au, a o keia mau inea a'u e ike nei, eia ia ma keia huli o ka honua, kihi noi e niki ai ke ike ole ia e kekahi maka o ke kanaka? I keia wa hoi, lohe ae la ia i ka owe nanahe ana mai a ka makani mawaena 0 na lau iaau, a lohe maopopo aku la la «i na manu e kani mai ana me ka olioli nul. Ke ike la ia, aia ia ke honi la 1 ka ea e papuhea oluolu ana iloko o kahi ana e moe ana, he ala onaona maikai e hoomama ana i kona mau ano apau, a me he mea la, ma kana hoomaopopo iho ia wa, aia oia iluna o ka apau, a me he mea la, ma kana hoomaopop ilio ia wa, aia oia iluna o ka eheu o ka lewa kahi I kau ai. Hoomau aku la no ia i ka nana ana i keia hiohiona hoopahaohao ana e ike nei, a Ihala he wa ioihi, ike maopopo ae la ia, o kahi ana e ike nei 1 keia mau mea olinolino e oaka ana maluna pono iho ona, he upoho ia o kekahl hale-iole i hanaia me ka noiau loa. 0 na mea ana i manao ai he mau lioku i ka poiuiu o ka lewa, he mau hoku ia * hanaia noloko mai, o na pohaku guia ame na pohaku mak.im?o e ae o na aina hikina. Haha iho la kona mau lima, me *ka hoopapa ana i kahi ana e hiamoe ana, aia hoi, ike iho la ia, he bela hulu manu nolunolu loa ia. Oni ae la kona kino, aolo Ike ona ī ka eha. Hapai ae la ia i kona mau lima, a hoomoe liou iho la iialo, .iohe no he loloku mai o ka eha. Huli ae la ia ma kahi aoao, a mahope huli hou ae la mai ia aoao mai, a kahi aoao hou, aole no wahi mea a umii mai oia mea he eha. "Ea/ wahi ana i hooho ae ai, "Ua oia ka au! Ua pau ka kuu eha. Maimaikai ka hoi au. Aole no ka paha au 1 ka 'honua? Eia ka paha au i ka lani? He 'kino uhane ka paha keia o'u ?" 0 keia na huaolelo mua loa ana i pane ae ai maMa kakahiaka a kona neonoo i hoopahaohao nui ia ai. Ma ka wa ho4 i pau iho ai ke o ana o kona leo, iaia i hopuka ae ai i ua mau huaolelo la, lohe ae la ia i ka nehe ana aku a kekahi mea mai ka aoao aku o kona moe. I kona nana pono ana aku ma kahi a ua mea nei ana e lohe ana i ka neh« malie, aia i\oi me ka houpo 1 hoopihaia me ke kapalili ano e, ike aku la ia 1 kekahi mau wahine opio nani loa, e oiU ana mailoko aku o kahi ana e moe ana. 0 ko iana mau ano apau ma kana hoomaopopo ana aku, he mau olwi laua i haheiia iho me ka ui ame ka nani, 4 like aku me ka oiwi o kana Pua Lilia i hiipoi ai <me ka hiwahiwa. Ia wa i ala Ino ae ai oia a noho ae la iiuna ,a pahola aku la ia i konalima ma ke kukulu a ua mau "opua" nei ī maalo &ku ai mai kana ike ana aku. Ua nalo, a ua hala aku na ui elua oloko o ka haie kupalanaha ana I waiho ai. 'O na anela kiai anei kela na laua i maiama iho nei ia'u, ma ko'u wa e hiamoe ana maiuna o keia moe nani loa?" Ikona ana, aohe wahi efca iki o kona kino, a ua loaa hoi iaia ka ikaika ame ka oluolu pono o kona kino holookoe, ia wa i haalele iho &i ia luna o ka moe, a hooholo iho la ia i kona manao, he mea pono iaia ke ike pono i ke ano o kahi ana e noho nei. O na lole ana e aahu ana Ia wa, he mau k>le ia i aahu ole ia eia mamua. 0 ka palemai e piU ana i kona IH, he lole lilina p&lupaiu loa ia, oia no oe o ke eilika i hohoaia a pepe maikai. 0 ; ke kapa iho mawaho, e uhi ana i kona kino a hoea i kona mau kuli, he lole sika ia e loli mau ana kona wai hooluu, elike me ke ano o ka p& ana o ka malamalama o ka la maluna ona, e loli ana hoi mai ka hooluu melemele mai a 1 ka hooluu omaom&o, a oia paha ka mea i kapaia he «iilka wailiula. I alawa iho koea hana ma na wawae o kona moe, ma ka aoao mahope ike iho la la he mau kamaa pale-wawae aiUki. Aia hoi ma ka paie o hope o kona moe, e waiho ana kekahi kapa veieveia loih'., i miloia kona maa wahi he nai me na opuupua gida ame ke dala. Ike |ho ia ia, o ua aahu Televeta 'a, oia kekihi hapa e hoolawa pono loa ana i kona i paa 1010 holoholo a noho hale hol oia kakmhiaka, elike me ka ka haka nona ia vahi nani sn& e noho ana. Noiaila, lalaa aku la U i ua aahu Teter«ta la, a komo iho la. Ike aka la ia maiona o kekahi wahi pakaa-

L kau eboni. he wahi pagalē moouou uu- ■ kn i hanafa me ka maiau 100, a ua omauia hoi kooa ipu poepoe me na po- . haku makamae a naai loa o na alna i hlkina. Lalau aku ia ia i ua papaie ; nei, a kau iho la malnaa o kona poo. r ī ka n&ika ana aku i ua Naita Opio nei. l ua k xl maoīl no ia i ka aani ame K* -j hanohana Ia wa haalele iho la ia me ka hoohel wahewa ole ia ioko o kahi ana i moe ■ ai.'a puka aku la ia iwaho, a ik-? iho. ■' la ia e ku ana ia ma kekam -1 klhapai pua ana i ike ai maioko o ka -1 moeohane. O na alanui heie e waiho i mai ana imua ona, he mau alahele ma- . ba!a ia i hana ia me ka nani nui. Aia • hoi ma hai o keia mau alahele, e ulu l ana na poa oani o keia ame keia ano; [ no iakou na moani £taia kupaoa e pu- , ia ana iloko o ka lewa. Aia ma na l wahi he ie&ulehu ioa o loko o ua kihapai la, e ulu -ana <na kumu-laau hua » o ua ano he nui. Aole i iiuliu loa kana • w&hi oka hele ana aku, ike aku la ia , i kekahi punawai pipii e ku mai ana. ■ He lelehwna wale no ka wai e pipii ae ■ ana ia wa. Aia hoi ke kahe mai )a ma i ke alo poooi mai o kekahi auwaha po- \ haku uuku he wai i like ke ano o koma , hooiuu me ka halelolelo o ke gula. la- > ia i hoea aku ai ma ua wahi punawai nei, honi aku la ia i ke ala mai a ua i wai halelolelo nei elike me ka wai gul la. Puia mai la ka ono i kona puu. Ike l aku la ia e piii ana ma ka aoao o na [ punawai nei he wahi kiaha gula. Hele aku la la, a lalau aku la i ua wahi kii aha la. Kukuiu ae la ia i kona waha ma kahi a ka wai aliali hooluu gula e ; kahe iho ana, a inu ae la, elike me na I kono hialaai ana a kona puu. i Auwe! He lua ole ka mikomiko mat ikai a ono hoi o ua wai nei ana i inu ao ai. Ua hoeleuia ae la ka ikaika kuloko o kona kino, maau maikai ae la [ hoi ka mahie(hie hoonoenoe anuhea ma knoa mau ano apau, a, eia ka auanei, , he waina nani loa kana o ka inu ana [ ae; a, o ua punawai nei aha i manao [ ai he wai maoli la ia, %ia ka o ka waina t ala loa ia i hanaia noloko mai o nahui- ( hui waina kaulana o Enegeti, ma ka aina o Palesetina. Ukuhi hou aku la t ia no ka lua o ka manawa i kahi ki- , aha gula ana e paa ana, a inu hou ae la no ka lua o ka manawa i ua waina nei o Enegeti, ka mea ana i lohe pet peiao ai ma kona aina hanau, a o ka L mea hoi ana e inu maoli nei. a e ike, paka nei i kona nani. , Oiai ia i ku iho ai, a nana pono aku | la kona mau onhi maka i ua wahi put aawai kupaianaha nei, ua hoopuiwaia ( ae la ia ma ka pa ana iiho o kona kipoohiwi akau i ke kaomi palanehe ana iho a kekahi lima, a e pa-e ana hoi kekahi leo oluolu ma kona mau pepeiao: L "E homaikaiia o Alahe no ka hlwahiwa launa ole mai o Kona lokomaikal.' , I ka huli ana ae o ua Naita Opio nei, | ike ae la ia me ka hoohewahewa ole, i ka elemakule ana i ike ai ma ke kua- | hiwi i loaa ai iaia ka hakoko ana me na Tureke, a Oike kanaka poohina hoi | ana i maaao wale ai <no ma ia wa ana i ike loa ai, o Kasikini, ke alii, a 0 ka Moi kaulana loa o ka poe Isamaela, a i ole, o na kanaka hoi 1 kapaia e ka poe Tureke o na Powa o na Mauna. Ike ae la ua Naita nei e aahu ana EllemakU'le nei he aahu silika eieele loihi, a he kaei gula hoi ma kona puhaka, i omauia iho me na pohaku -nani makamae loa. Aia hoi kona mau umiumi hina keokeo ke maewa la me ka maikai ma kona umauma, a o kekahi mea keia i hooi loa ae i ka hiehie kapukapu o kona kulana. 0 kona mau ano apau ma ka hoomaopop ana aku a ua Naiia Opio nei, fue kulana hoano kona a kilakila nohoi. "Ae;' wahi a ua Naita Opio nei i pane mai ai imua o ua Elomakule nei." A ke ole au e kuhihewa, 'E hoonani pu ia hoi o Hasikina, ka puuwai lokomaikai no ka nui o kona aloha i ka mea poino! līa pololei aku la anei kau hoopuka ana aiku la i kou inoa?" Manao au, e pono au e hooho ae me ka hauoli. "E hoomaikai nui ia ke Koa Karistiano no ka nui o kona ikaika ame kona koa lua ole ma ka hoopakele ana i ke Elemakule Poohina o na Pae Kuahiwi o ka aina o Kouma. Ua pololei aku la anei ka'u koho ana? Aole ka hoi. O oe ka ke Keikialii o Varemanadoa, ka Nalta Opio kaulana loa o Parani. A ole aned?" "N'o kau inea i pane mai la no ka waiwai io o kau wahi apana uuku o ka'u mau hooikalka ana, aole no o'u makahehi nui i ka hoohiwahiwa ana iho ia mau mea iloko i<ho o'u? a i ole ia, o ka mahaloia ana mai paha e kekahi poe okoa aku, eia nae. he mea oiaio loa, ina paia aole au i hoea mai 1 ka wa pono ma kela manawa e paio hoomanawanui ana kana mau keiki aloha me na poe Tureke, ina paha ua anai ia oe e ko lakou mau lima, a lilo aku kou ola mai a oe aku. 0 ka inoa au i hoike mai la, he oiaio o ko'u inoa io no ia," waihi a Hugo i pane aku 1 ai i ua Elemakule nei. 'Aole paha lakou e lawe ana i ko'u ola. O ka lakou mea i manao ai e ha- « na, oia ko lakou hoao ana e hopu pio i, ia'u, a lawe aku ma ia ano a haawi i aku ia'u iloko o na ihna o ko lakou i haku. oia hoi, o Kilidge Arslan. A o l kela nohona plo ana nae e kau mal [ ai maluna o'u, he hopena poino ia I ;; oi aku ka ehaeha mamua o ka make. ) Aka, e kuu hoaloha opio, aole maanei »■ kaua e kamailio al, e hoi aku kaua no- . loko o kou hale-lole, Ua lawa iho i& »=. keia hele holoholo ana au i keia wa." > E kuu makamaka heluhelu, he mea > pono ia kaua ke nana ikl i kekahi mea l e pili ana 1 keia Elemakule o na Kua- - i hiwi. O ka inoa maa mau o kela kanaka, a I kaulana loa nohol mawaena o na l koa Kerusade, oia no o Haaikini, aka, 1 o kona imoa maoli nae, oia no o Hasa* 1 na ben Saha, a he mamo pill poioiei * loa hol ola malloko mai o Mahomeda, 1 ke kaula. TJa noho a'o oia ma na ike 1 o ioko o ka oihana kahuna Mahomed% i a mamuii o kona hoo4kaika nul ana i » ka hrrii i ka ike ame 1» naaoao ma ia • m&hele hana, ua iilo oia 1 poo no ka * .oihana kahuna o loko o kekahi aha- * hui hoomana maioko o ke kulanakau--1 hale o Bagedada. Hamuli o kona lilo i ana I poo no la mahele o ka i oihana kahuna Mahometa, ua kaa > iho la malalo o kana mau alakal > ana na hoahanau i pili iio- - ko ota aoao hoomana. Ua lilo kona i ieo 1 mea mana loa mawaena oia poe. - O kana kauoha he kanawai pea loa ia

mawaeaa o kkoa. 0 kekahi manAoio apo hou lea i booltomoia e ia i'eoko o ko lakon tnaaaoio heooiaaa. a i ioaa o!e ho\ na e se o ka Inwinaaa. ma oea ponoi wile no € loia ibal &i ka Akihe naaa hooponiai ka l aaa i ke kaoalea. Imi maiemake kekahi kanika e !oaa mai ona. iniii pomaikai mai a Alahe mai, alaila. he mea pooo i kela. kanaka ke nonoi atai lala —Hasikjal— * n&na e hea aku ia Aia&e i mea e KAa mai ai &e paue, e hoike aaa i ka hookoia ana mai o ka mea i makemakeia, a i ole ia. o 'ka hooko o!e i& ana. paha » ua noi *a. Uoko o kekahi mau makahiki kakaikahi wale oo o kona alakai ana i wa aoao homana nei aaa i ooho poo ae ai, ua hoe® akn la ka nul ōka poe e hahai ana i kana mau a'o ana { na tausani o na tausani kanaka. Ua lih> maoli oia i Moi maluna o keia | poe apao. Ua hoonaauao aku ia oia i i keia poe I make loa ko lakou mau maoao mamuli o kana mau ao ana, e lawelawe nui lakou l ka oihana powa, aole nae i k& poe illhune, aka, i ka poe waiwai wale no, ame ka poe apau e noho aIH ana maluna o na kanaka. Ma ka wa hol e loaa mai ai iaia o na waiwai he nui mai ka poe kuonoono mi\i o ioko o ka aina, ame ko na wahi e ae a kona poe kanaka i maau hele aku ai ma ia hana, e haawi aku ana oia i ka akahi hapakolu oia mau waiwai no ka hanai ana i ka poe ilihune mawaena o kona poe kanaka, ame ka malaua ana hoi. i na wahine-kanemake. 0 kekahi hapa-kolu hoi e haawi aku ana ia no ka ana o kona poe koa; a o ka (hapa-kolu i koe iho, no ka waihona waiwai holookoa 1 piii iaia Iho. No keia kulana hana a ua kanaka nei o na Mauna, ua lilo oia i mea makau loa ia e na alii he nui, a i mea iioi e kau ole mai ai kana mau hana powa maluna o lakou ua hookupu aku la lakou iaia i kela ame keia makahiki i na waiwai he nui, a ma ia ano ua hoomahuaihua loa ia ka pii ana o ka nui o kona waiwai, a ua lilo hoi ia ame kona poe kanaka i poe na lakou e malama maoli a e kiai maoli ka palekana ame ke ola o ka poe i hoowi mai i ka lakou mau hookupu ana ia lakou. Ua mahelehele nohoi oia i kona poe kanaka iioko o na mahele ekolu; ka mua, na poe mahiai; ka lua, ka poe koa, a oia hoi ka peo elilo ana i poe kiai kino no na alii i hokupu auhau mai iaia; a o ke kolu, oia ka poe i kapaia, he poe Fidei. 0 keia poe kanaka o lakou ka mahele ano nui loa o kona poe makaainana oiai, he poe kanaika opiopio wale no lakou apau, i aoia a i homaamaaia i ka lawelawe ana i na mea kaua mai ko lakou lilo ana i poe kanaka nunui a ui nohoi. Ua hookupaaia ihoi iioko o keia poe ka manaoio naue ole, aia i ko lakou haku alii na ki hemoleie o na ipuka pa e komo aku ai 4 ka Paredaiso o Alahe ke Akua, nolaila, o kona leo ia lakou, he mea hoano loa ia. 0 ka hana mua e hohanaia aku ai maluna o keia poe kanaka opio. oia ko lakou hoonaauoia ana ma kela ame keia maheie o ka naauao mawaena o ka poe Mahomota, me ko lakou ao pu ia ana, ' ua hiki i ua Alakai nei o lakou ke hookomo aku ia lakou iloko o ka Paredaiso o ke Akua. 0 ka wa hoi e lawelaweia ai keia hana maluna o kela ame keia kanaka opio i komo maloko o keia mahele, oia no ka wa e ike ai ua xiaslkini nei ua makaukau ke kanaka no ka lawelawe , ana i na mea kaua e lilo maoli ai oia I koa kiai kino nona. O keia ka wa e ike ai ua kanaka opio la i ka nani o ka Paredaiso, a o kona wa hoi keia e ike ole ai oia i ua wahi la. I ka hiki ana mai o ka wa a ua kanaka nei e olelo ai ua k\«yono kekahi kanaka opio e lawelawe i ka Ike o na mea kaua, ia wa oia o lawēia aku ai iloko o ana pohaku pouli s , ma ka aoao o ka mauna. Malaila, ua Haaikini nei e i*e ai i ke kupono, ame ke kupono oie o ; ua kanaka 2a no ka oihana kiai kino nona. A ma ia wa no oia e hooholo | ai iloko iho ona i kona ae ana e lilo i ua kanaka opio la i koa nona, a ma ia wa nohoi oia e hoole ai. O, keia ae, ame keia hoole ana nae iloko ona, aia no ia iloko ponoi iho o kona noonoo, J me kona holke ole ana aku imua o ke kanaka opio. Ma keia wa a laua e no- J ho ana iloko o ua ana pouli nei, e noke ana ua Hasikini nei i ke kamailio j aku i ke kanaka opio i na mea apau j e pili ana i ke ano o ka hooko ana i j na kauoha powa apau e haawiia aku j ana iaia, pela 'hoi me ka nui o na po-; maikai e loaa ana iaia no kona hooko pono ana ia mau hauoha. Ma ka wa s hoi e haalele iho ai ua Hasikini nei i ua kanaka opio la iloko o ua ana pohaku pouli nei, a mehameha hoi, -e pane aku ana oia i keia mau huaolelo: "E kuu keiki, maanei oe e hiamoe a! i keia po, a mamua o ka hoea ana mai o ke kakahiakanui o ka ia apopo— ae—mamua ae nohoi o ke kani ana mai a ka manu o ka pili o ke ao, e hooholo ai na anela o Aiahe i kou kupono, ame kou knpono ole e lilo i hoa no ka puali kiai kino o kona kaula ma ka honua nei. Ina e ike ana o Alahe ia oe, he kauwa hoopono oe nana, alaila, e ike ana oe me kou mau maka i ka nani o kona Paredaiso. Aka hoi, ina mamua o ka puka ana mai o ka malamalama o ka la apopo, aoie e loaa ia oe ia haawina nani, alaila, e ku ae no oe, a e hele aku oe, e kuu keikl, ma ke alahele au i makemake ai, oiai, ' ua hoike mai la o Alahe aoie oe i kupono i kauwa Nana. Eia no kau al, a ke waiho nei hoi au i pahikaua, nau. E kuu hoaloha opio e noho me ka manaoiana maikai.' Ma ka wa e pau ai keia mau huaolelo i ko kamailio ia ae • ua Kaula Mahometa nei, e haalele iho ai oia i ke kanaka opio. Ma ia la hoi mai ke kakahiaka mai, aole i komo wahi ai iki iloko o ke kanaka opio, a nolaila, ma kona wa e hoomaopopo ai he w&hl ai kokahi i waihoia iho nana, aole e nele ana ka hae o kona puu 1 ka ono a ka ai. 0 keia ai nae i waihoia iho, ua &- wili pu ia ia me kekahi laau hoohiamoe» e lawa ai kona ikaika no ka hooliiamoe ana i ke kanaka no hookahi po okoa. Ina e ae ana ua kanaka nei o na kuahiwi i ke opio e lilo oia i koa noloko o kema puaii kiai kino, alaila, ma ka wa a ua kanaka opio la 'e haule aku ai iioko o ka hiamoe kulipoiipo loa mamuli o kona ai ana i ka mea ai I awiliia me kekahi laau hoohiamoe, e kaikaiia ana koaa kino maiioko aku o ke ana pouli 1 hoonohoia iho ai oia, e kekahi poe kauwa i hilinaiia a ua kanaka pahaohao nei a komo iioko o kekahi o na kihapai naoi loa o k&hi i kapaia o ka Paredaiso r eii--1 ke me kau, e kuu makama .a heluhelo,

i ae i& i ka Xaita Hago * aobo ana. Maloko o kesa kihapai nani e feoaaaaia ai »a kiaaks opio la H-oko o ka wal t houalau» me na wai ala k,vu!irsa loa o Aribla. aiaiU. «• heaahma iho ar*a ĪA mt kekahi aiiisa aaai loa. A i k i hoea aaa mai o ke kakahiakanu;. !aa aole oia e ala roao!i «e ana. akula, e hoaiaia akn ana ie e kekahi poe ne ai oioko oua kihapai k. A k-> na *a e aia ae al, e ike ae &aa ia nse kooa ma« m&ka i ka nani o na me» | apau e hoopani ana iaia. Maloko o j keia kihapai nani e he!t bo?ohoio ai! ua kanaka opio ia. e makaikai ana hoi' 1 kela ame keia nani kupaia&»ba i Jke mua o!e ia e kona mau maiea. | M& ia wa hoi ana e |&1& ana iloko o ke kihapai, e hoopuni mai ana na wahine opio ui loa ma' kona maa aoao apau. E m«!e mai ana kekahi poe o lakou i na leo mele maikai loa, e hookani mai ana boi kek&(ii poe i na mea kani, a o kekahi poe e iawelawe mai oooa ma ka hooko ana i kana mau kaooha, a e kamaiik» pu mai ana nohoi me ia «Uke me kona m&kemake. Ara ma na wahi he lehulehu loa o ioko o ua kihap&i ia ua kukulula kekahi maa punawai i hoopihaia me k& waiu, ka hooe-mell, ka waina o E»negeti, ame kekahi mau wal hooikaika kino e ae i kawiliia me na wai-ala maikal loa. Nolaila, ika ike ma&a aoa o ua kanak opio la i keia mau nani ana i ike oie ai mamua, ua paa kxa iho ia kona manaoio. ua komo io no oia iloko 0 ka Paredaiso o Alahe, a ua hoao hoi oia i kona nani ame ko iaila mau ono apau. I ka hoea ana aku hoi l ke ahlahi o ua la ala, ua hoohainu hou ia oia 1 ka waina i paipai pu 1a me ka iaau hoohiamoe. A ma ka wa e hauie aku ai kona kino iloko o fca hoonipo ana a ka hiamoe, ia wa e weheweheia ae ai n& aahu ana i komo ai ma ia la. a hookomo hou ia iho la no kona mau aahu mua, aiiaila, napai hou ia aku ia kona kino e na kauwa na lakou i lawe mai iaia maiioko mai o ke ana, a hoea hou no ia wahl, a malaiia oia e waiho ai a hiki i ke ao ana. I kona wa hoi e ala ae ai, e -āe ana ia ia Hasikini e noho ana ma kona aoao f a ia wa e olelo mai ai oia iaia: "E hoonaniia o Alahe! la'u hoea mai nei maanei i keia kakahiaka, ike iho la au i kou kino, ua hele a puanuanu a nele i keola, me he ala ua make oe. Ua ike koke iho la au, ua haalele mai kou uhane ia oe, ame ke pahaohao loa au i naiu iho ai iloko iho o'u, ina paha e 'hoi hou mai ana ke oia iloko ou. Nolaila, e kuu keiki, heaha kau mea i ike ai me kou mau maka?" I keia wa e hoike akn ai ua kanaka opio la i na mea i ikeiā e ia, elike no me na mea i hoikeia ae nei, a ma ia wa hoi e lalau aku ai ua Elemakuie la i kona lima, a haawi aku la i ka hoomaikai ana me ka oielo ana aku iaia, ua ae o Alahe iaia e Hlo o.a i kanaka no ka pualikoa kiai o kona Kaula ina oia e make maoii iho ana, aole hoi ma ke kahua kaua, e komo ana ia iloko o kahi hoomaemae, oia kahi e hoopaaia ai kona uhane no kekahi manawa pokole mamua o kona aeia ana e komo iloko o ka Paredalso; aka, ina oia e make ana maluna o ke kahua kaua, e komo koke ana ikona uhane iloko o ua Paredaiso nani nei ana i ike pono ai me kona mau maka. Nolaila, aohe e hookaulua ana kela poe i ka hooko ana i na kauoha e haawiia aku ana ia lakou no ka lawe ana i ke ola o kahi kanaka i makemakela e ua Hasikini nei. Eia keia wahi nani o ua Elemakule i kamahao nei o na Mauna maloko o ke- | kahi owa iloko lilo loa o na kuahiwi, a he wahi hoi ia i 'hanaia me ke akamai loa, a i kokuli pu ia hoi e ke kulana kamehai o na kuahiwi ma ia wahi o ka aina, ua lilo ia wahi i wahi e hiki oie ai i na kanaka o waho aku nel i loaa ole na kuleana e komo ai īlaila, e ike ai i ua Paredaiso honua nei o Hasikini ke kupaianaha. (Aole i pau.) Ma ka auwina la Poalua nei. Jan. 23, i puka ai hookahi mai "Fiva Eleeie" ma Makiki ae nei. keia o Ng Gee. a he kauwa hana hoi na Mrs. S. Roth. Ka ikaika o kona pana he 102; he pehu "ha-hai" ma ke kapakapa hema. Ua haawi manawalea aku nei o Kapena im Murray i ka Papa Ola, e hooliloia o luna ae o kona hale amara ma alanui Moi. me Kamika i wahi e malamaia ai kekahi poe i hookuuia maiioko mai oka hoomalu. Ua aeia kana manawalea.

mai o Haailliainanu a hoea i Kamaki Kaea. t*a hoailonaia feela man palena 0 ke alheie i aeia ai ka Hai Kaa rwi!a e hoomee ! kona alana! hao, me na' pine hao, mai lalo mai o HoaliUainaan a hoea i Kamakai Kuea. Aolai hoi r aole i lqaa mai na alahao o k& Hui Kaa Uwila, ua kii hikou i man no ka* manawa waie no, a hoomoe iho ia i ! mau paukn a.lahao, ma kela ame kela' m&hele nui o ke alanui, e hele mai I ialo mai & hoea i waho i mea hoike! aku hnua o ke akea ua paa ia man wahi | apan i ka Hui Kaa UWila. KE KtJMt7 O KE AL.V AN'A MAI O KA MANAO I KA HUI KAA HAPAUMI E HOOMOE I ALAHO PALUA. "No umiknmamalima makahiki o ke ku ana o ka Hui Kaa Hapaumi ma Honolulu ne!, aole loa oia i lawelawe iki e hoomoe i ka lua o kona alahao, a,! aole noho! i ike Iki ia kona pilikia no! kona nele ana i ke alahao oia ano. Aka,j ma ka wa ana i hoomaopopo ai e komo, ana ka Hui Kaa Uwihi iloko o ke kula-! nakauhale nei ma alanui Moi, ia wa i hapal koke la ae ai iloko ona ka make-j make loaa ona alahao nona. O, kana hana i hana ai, oia kōna hoonee ana i kona alahao pakahi e ku nei I keia wa mai waena aku o ke alanui a kekahi aoao o ke alanui, alaila, hoo-j komo iho la ia i alahao hou ma kela huli maanei mai o ke alanui, oia hoi ma kahl mawaena o ka lihi o ke ala-j nui, a mamuli oia hana ana, ua ua paa na aoao elua o ke alanui i kona mau: alahao, a loaa ole iho la he ko-wa e hi- j ki pono m ke moe aku ke alahao o ke Kaa Uwila. Nolaila, ua hoouna aku la ua Hu! Kaa Hapaumi nei he kauoha alahao i Kapalakiko, a loaa mai la he ( mau wahi alahao kakaikahl wale no, ame ia mau wah! mea ! hoomaka mua ai oia i kona keehina hana hoopuhlli mai i ka Hui Kaa Uwila. "0 ka pono i loaa i ka Hui Kaa Hapaumi,' maloko o kona palapala hoohui me ke Aupuni, aia ka mana hoopono-j pono a kuhikuhi ana i kahi e hoomoe- ( ia ai kona alahao malalo o ka mana o ke Kuhina Kalaiaina. 0 ke Kuhina Ka-j laiaina ka mea hiki e kauoha e hoo-| moeia kona alahao mawaenakonu o ke alanui, a m kekahi aoao paha o aoao eula o ke alanui. Nolaila, ua no-, noi aku la ka Hui Kaa Uv?ila i ke Au-| puni e haawi mai oia i kana hoomalu, ana i kahi ana i haawi mai ai i ka pono alanui i ua Hui la, ma "ke kauoha ana i ka Hui Kaa Hapaumi e hoomoe 1 ka lua o kona alahao, ina e hoomoe hou aku ana ia, ma kela aoao mai e hu--1! like ana me kahi i moe ai kona alahao mua. Ua ponoi na hul elua ke imi I ko laua mau pono alahele ma ka hana ana imua o ka Aha. "Nolaila, ua hoakaka waha aku la ka Hui Kaa Uwila ia Paul Neumann, ka loio o ka Hui Kaa Hapaumi, e aelikeia e na hui elua kekahi mau ninau a wiho aku imua o ka Aha Kiekie, a maluna oia mau ninau e hooholoia ai na kuleana ame na pono o ua mau hui la. Olelo mal o Mr. Neumann, ua kokua oia i kela manao. A ua walhoia aku hoi imua ona, ma ke kakau, ke kumuhana i manaoia no ka noonooia ana, ela nae, aole la i pane !ki mai. Alaila, hoomakaukau lho la makou i palapala hoopii ma ke kaulike no e loaa mai ona olelo kauoha e papa ana i ka Hui Kaa Hapauml, aole e hoomoe i kona kuleana alahao ma kahi a ke Aupunl i haawi mal ai t ka Hui Kaa Uwla. KE KAUOHA A PERESIDENA MAKINILE. "Ma kela wa i puka m&i ai ke kauoha a Perecldena Makinile no ka mea e pili ana na aina aupunl. Oiai nae makou i ae ole a\. ua pill keia kauoha i na kulekna 1 loaa 1 ka Hul Kaa Uwila no ka hoomoe ana i ke alahao ma na alanul o Honolulu, aka, oiai he waiwai Aupuni ia, ua loaa aku la ao-j ao kue mai he kumu e hoala mal al ia. ninau. Aole makou i makemake e ha-j pai ma! i kela ninau, olai he nlnau ia e hookuia mai ana 1 ka Inoa malkai o ka huL Nolalla, ua hoomanaia aku o Mr. Southwick e knai l kekahi mau kufeana o ka Hui Kaa Hap&umi, & hap&i hoi t n& ninau ulu m&i &n& mamoili o ka hoaola an& o k& m&n& o k& Hui Kaa Hapaumi ma kk mea e pili ana ! nel hana. He hana keia i hikl ke hanaia e ka Hul Kaa Hapanmi ame Mr. Southwlek nohoi. A kue nae o Lunakanawal | f "He hana hoao keia me ka manao maikal (hona flde attempt) ma ka aoao o k& Hul Kaa Uwila i mea e loaa mai ai ka ka Aha mau hoak&ka ana no na pono me n knleana o na hui elua. | POHOLALO KA HUI KAA HAPAUMI. j "Aole ka Hni Kaa Hapaumi I paio mai i na ninau nul maol 1 plll i ka hiihla, ak>&, ua hoala mai 1« ia 1 ke knmn e plll ana i ko ka Hvti Kaa Uwlia kono ana ia Stenthwiek e lawe ma I hoopii iaia (Hul Kaa Hapaumi) a he pono ke kiolaia keia hoopii mailoko aku o ka Aha. Ua olelo ho! o Southwick lmu& o ka Aha. aohe kuleana e hoaiaia mai ai ka nlnau e pili ana 1 kona maoil iho ma k& mea e pili ana 1 koaa ku&i &n& i m&n mahele kuleana Uoko 1 o ka Hni Kaa Hap&umi; aka, ma ke ; * ano he mea ia e paa&nai kek&hi mahe- l

le kuleana iloko o k& Hni Kaa H&p«umi 'ne kuleana kona e pono ai e kol no ke knleuna ma ke kanawai l l<aa i k& Hu! Kaa Hapamnl, he kuleana hoi kona e kei ai e hoekiia ka hoolilo dala ana a ka Hoi ina e hooi aku ana ia l koua pono i haawMa mai ai mloko o kona palapala hoohui me ke AupunL Ua hooholo aku la o Lunakanawai Pere rr?a ka aoao e apono ana i ke kue a ka \ H'.ii Kaa a hoole hoi i ka paj pa ana i na Hui la, aole e hoomoe i ko- : na alaho ma ka aoao mak&i o ke alanui I MoL | "Nolaila, ua hoomaka ka Hui. Kaa iHapaumi e hoomoe i kona alahao ma ke Kuea Pa-AHi, malana ponoi iho o ke kahua alihele i haawiia mai a! e ke Aupuni i ka Hui Kaa Uwila. Ua hoopU hoi keia hui hope mua o ka Aha i palapala papa i ua hui Kaa Hapaumi la. no ke kaohi ana iaia ma ka hoomau ana aku ia hana. U hoole hoi o nawai Pere i ka hoopuka ana mal I ka-| uoha papa no ka m&nawa i mea e ku 'llke ai na aoao elua i kahi hookahi | (statu qdb) a hiki hoi i ka wa a ka 'Aha e hoopuka ai i ka olelo hooholo ! no na pono ame na kuleana o na Hui elua, me ka waiho maoli ana mai i na ; Hui elua e hele paio no laua mawaena 'o laua iho, a e hoolohe ana ia i ka hihia ma ka wa pono. Malalo o keia kulana a ka Aha i hoike mai ai, he mau mahina paha mahope aku nei, ai laila, puka mai ka olelo hooholo, a he ' wa nae la i līlo ole ae ai ka paa ia ana o ko makou pono alahele ma ke [alanui Moi. | HOOPIIIA AKU KA MANA HOOKO. | "Ua makemake ole loa ka Hui Kaa Uwila mam'uli o ka ikaika e pulamaia ai kona mau pono.a nolaila, ua nonoi hou aku la lakou i ke Aupuni ma ka Poakahi nei, oial ua hoole ka Aha i ka 1 hoopuka ana i ka olelo papa ! nonolia aku ai, nolaila, e hoopuka mai ke Kuhina Kalaiaina i ka Hui Kaa Hapaumi e hoomoe i kona aiahao ma ka aoao mauka o ke alanui. Ua hoouna aku la ke Aupuni no Mr. Neumann, a kauoha aku la iaia e hooki i ka hoomoe ana i 'ko lakou alahao a hiki i ka wa e hoo-| ' holoia ai na pono ame na kuleana o na ! Hui elua e ka Aha. Ua hoike aku la 'hoi makou,'ina e aeia ana keia manao, ' alaila, e unuhi hou mai no makou i ka makou noi ma! ke Aupuni mai, a, ae : nohoi makou e lawelawe oie i kah! I hana ma ke alahele, oiai e kali ana na aoao elua i ka oielo hooholo o ka Aha. 'oielo mai o Mr. Neumann, ua manao 1 oia he maikai keia manao, aka, makemake nae ia e kuka pu me Mr. Pain. : Olelo mai ia, e pane mai ana ia ma ke kakahiaka Poalua. Olelo mai la noiTdi ia, aole makemake ka Hui Kaa Hapau-i mi e hana ing i ke alahele o ka Hui Kaa Uwila, a ia hoi a hiki i ka wa e hooholo pono ia ai ka manao maopopo 0 na Hui elua, aole ka Hui Kaa Hapaumi e hoomoe alahao hou aku ana a 01 aku i ke Alanui Alakea. Ma ka Poakolu mai, aole no i pane mai o Mr. Neu-| mann, aka, ua hoomau aku la no nae o Mr. Pain i ka hoomoe ana i ke alahao. Ma ka Poakolu, ua weheia ae la ke alahao a ka Hui Kaa Uwila i hoomoe ai, a he hana kue loa keia i ka mēa a Mr. Neumnn i hooia mua mal ai. "Alaila, nonoi hou aku la makou i ko ke Aupuni noonoo ana no keia hana, me ka nonoi pu aku hoi i kana keehina hana e hana mal ai, me ko makou hoakaka pu ana aku ina aole ka Aha! Kuhina e hana ana i kahi hana, alaila,' e kon»ia ana makou e hana aku 1 ka' hana e wawahiia ai hoi ka maluhia.! Ua hoouna aku la ka Aha Kuhina noj Mr. Neumann, a ua hoole mai hoi ia I, ka hooki ana i ka hoomoe ana i ke ala-1 hao. Alaila, hoike aku la makou i ke Aupunl e hana koke aku ana ka Hul Kaa Uwila i ka hana e malamala al ko lakou mau pono. Ua kauoha mai la hoi ka Aha Kuhina ia makou, aole makou e hana pela, oia! e lawelawe ana ke Aupuni 1 kahi hana, !ma keia kakahiaka. [ "Kakali aku la makou a hoea i ke awakea o nel la, aia hol haiia ma la makou, aole ke Aupuni i kauoha i ka Hui Kaa Hapaum! e hoomoe lakou ! ko la-| ' kou alahao ma ka aoao mauka o ke alanui, aka, e kauohu hou aku ana ka Aha Kuhina i ua Hui la e hooki 1 ka h&r n& ana, a hiki i ka wa e puka mai ai-ka olelo hooholo a ka Aha. Ma ia wanae % ua a'o mai la na poe paahana a Mr. Pain ma keia aoao o ka hnli ma Ewa nei o ke alanui Alakea, a e hookokoke |mai ana 1 ka pauku elua 1 moe al ka m&kou alahao. "Oial, ua hoole mai ka Aha Hookolokolo, a ua hlki ole hoi i ka Mana Hooko ke malama mai l na pono o ka Hui | Kaa Uwila, & na hoole hoi ka Hui Kaa Hapaumi i ke kauoha a ke Aupuni, ua hooholo iho la ka Papa Alakai o ka Hui K&a Uwila, ua 111 ke koikoi maluna 0 lakou e hana akn &n& i k& hana e malamaia ai ka palekna o ko Ikou maa pono. Noalila, ua haawiia Jku la ke ( kauoha ia Mr. BaHentrne, e han-i <oke| akn oia ,a e lawelawe ana hr»i uie k&j ikaika kupono no ke akeakea ana aku 1 ka Hui Kaa Hapauml mal'ka poonao hoa &na mai maluna o ke alaheie i waiho mua ai ka makou mau aHhao, a e hana aku nohoi me ka Ik&ika e lawa k pona ana no ka ana ia mau al.vj hao mal&ila a hiki i ko lakou hooneeia!

i|ana ae ma kabi e mmlee aao t ke < L ! "Ua mluamiua loi au. ua book;fciaa- *| ia laakou e lawelaw® ska i k«»ia hana, 1 ■ aka. ua hoe-i mai ni» ke kiilma o keia ' | hana aumeame pono &lan*u ra \ kahi '|e pono al ia makou ke hana a&a R3 ko • | makou pono iho. a I o!e, e hia'ele ho!u-« • l okoa makon i ka lawelawe au i aku I nei olh&na, aole nae l»o! o aikon ma- • kemake e haalele i ka lawelawe ana ■ aku i eei oihaea, aole sae hoi o makea i makemake e haalele i ka iawela*-.» ana 1 keia o'ihana." i KA PANE A PAUL NEUMANN, KA LOIO O KA HUI KAA , ( HAPAUML | • Eia iho ke ano nui ona oWlo a Paul ■ Neumann no ka mea e pllī ana i ka pai io mawaena o na Hui Alahao elua o ioi ko nei o ke kulanakauhale, o'»a ka Hui : Kaa Hapaumi ame Hui Ka«\ Uwiia. "O ka bila kana«rai e baavi ani i ke knleana hoomoe alahaa i ka Hui { Kaa Uwila (Rapid Traosit Company) e hookoe ana no ia i ka pono -» ka Hui . Kaa Hapaumi (Hawaīian Tramwayß i Company) ma ka hana ana a hoohana ana i alahao pakahi a palna paha. I ! "Ua hoomaka makou i ka hoomoe . ana i ko makou alahao pa lui ma ka mahina aku nei o iulai i hala, a 1 mea e hki ai ke hana he mea pono i.t makou. ke hoonee i ko makou alahao pakahi m ma ka aoao mauka .vke Ma ka wa i aneane ai e pau pono ka makou hana ana 1 o ka makon haua, ia wa i lele mai ai ka Hui Kaa Uwila ( ma kahi a makou i hoieamama aku ai | no ka hoomoe ana ae i k> makou ali(hao pa-lua, a hoomoe iho la ia Hui he mau wahi hao kakaikahi v.'ale no i mea e loaa ai ka pono o ka paa maoli ana iho ia wahi. Alaila, hookamu ae la lakou i hoopii hookamaema*», ma ka' inoa o Southwick, i ka Hui Kaa Hapaumi, a loaa mai la hoi ka olalo papa no ka nianawa mai ka aha mai. oka hopena o ua hoopii la, ua ike maopopoia ia, e lilo ai i mea makehewa k.i noakaka hou ana aku. T}a kupono loa ka oleloia ana. he hana opuhi wale no ia i ka Aha. , i ! "Alaila, imi hou ae la Jia Hui Kaa Uwila e loaa hou ona paiapala papa ia makou, aka, ua hooleia nae, a i kefa wa ke ku nei ka lakou hoopii iloko o ka \ha. Alaila, nonoi akii l i lakou i ke Kuhina Kilaiaina ame ka Aha Kuhlna e kauoha mai ia maken e hooki i ka hana āna. Aole au i ae aku ia Mr. Thurston a i kekahi mea e ne paha,| mawaho aku o ka'u mea o k:i olelo an&' aku, e hoouna aku no au i pane ma ka wa pono mua loa e hiki ana ia'u. 0 ka a'u i hpouna aku ai, aole m.i-. kou e ae e hooki i ka hana ana. | ! makou e keia hana me ka maikai, a ina e hooholo mai ana ka Aha, aohe o makou wahi kuleana elike me ka makou e koi nei, alaila, e auamo ae ana no makou ' me ka hauoli i ka makou mau dala i; |poho. Aohe nohoi makou e hoopilikiaj i aku ana i na pono ame na kuleana o ka • Hui Kaa Uwila. Na ka Aha e hooponopono i keia hana, aole na ka mauae ana mai a ke Kuhina Kalaiaina."