Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 4, 26 January 1900 — KE ALOHA O KUU MAKUAKANE [ARTICLE]

KE ALOHA O KUU MAKUAKANE

■ MOKUNA VIII. I I Ua hiki mai ia ka la e mama ai o Kuluroke -īiie kahi nene a-hiu o Karumabe Hale. Ua hooikaika nohoi ka Haku Care, ika makuakane o ua wahi ! manu nene ahiu nei, e hanaia na mea i apau e nani a e ui ai ka la e mareia ai : kana kain.amahine me ke keiki ona mi- ! liona o ke kulana makaainana o Pelekane. Ua hoomakaukauia na mea nani apau 0 kela ame keia anq. Ua hoolueia mai la na <mea ai ono o na a.no no'hoi apau, mai kela a mai keia wahi kaulana mai o Europa, a hoea i Amerika. Aole paha i ikeia kekahi ahaaina hihimanu o na mea i hoomakaukauia elike me keia. he oiaio, ua lako i na mea apau e maona ai ka opu e waino'hia ai hoi kela ame keia mea e hoopa ana i ka wai hooulu kino a pela hoi me na mea e oluolu'ai ka manao o ka poe makaikai. Aohe pilikia ma la mau .mea. Lako ka papa-ahaai-

.na ikaai me : ka i>a, .ka wai e inu ai. ka ono hoi e hoonuu ai. O ka mea wale no i koe ma ua la nei o ka mare ana 0 ua -wahi kaikamanine hapai alii nei, me Kuluroke i ka ehuehu a ke aloha, oia no nei mea he Aloha. ■Ma ko Kuluroke aoao, aia hp Aloha oiaio iloko ona no ka mea ana i haawi aKU ai ikona .puuwai apau, aka, o ka mea hoi ana i manao aku ai i hoa kaana pu i na iu'hi ame -na inea o koia. ola ana, aole ia me .a, aole hoi kona Aloha. Iloko o na mahina ekolu 0 ka hoomakaukau ia ana o na mea e pili ana i ka mars mawaena o ua mau opio nei, u oia mau no ko ua wahi nune ahiu nei ku ana ma ka aoao o ka hoowahawaha kiekie ia Kuluroke. Aka. aia no nae iloko o kona houpo -kahi punohu ai 0 ika manao, oia ihoi, nani ia ua ae oia e mare l ke kanaka ana i hoowahawaha ai, he mea pono iaia ke hooko aku i ka :hua a kona waha i ae ai a olelo i'ho la nae ia ilon.o ona: . "Ae. Ua ae au e mareia au me kela kanaka. makaainana. O ka la' hookahi keia e pa mai ai kona lima i ko'u lima, a mahope aku nei, aole loa au e ae e pa mai ikau wahi .llm o kona kino ia'u. Aole loa au e ae ia mea, elike me k« maua i aelike ai i hooholo ai hoi, ka aelike i holo mawaena o kela kanaka haahaa ame a'u koko alii nei. Ua hana au i keia hana no ka nui o ko'u aloha i ko'u makuakane. Ua hoopakele aku au ia Papa, a nolaila, e hookuu no au na ke au o ka manawa a'u e noho hoomanawanui aku ai e hoike mai ia'u 1 na mea a'u e hana aku ai no'u iho. 0 kahi o laua i mareia ai <ma.loko no ia oka halepule o Liahu. oka hora ewalu keia o ke ahiahi. E a ana na ihoiho kukui he mau tausani ko lakou nui maloko o ua wahi ;halepu.le nei,. A ua hele 'hoi o loko o ua.hnlepule la a pfha pono i na maka./ianohano apau o loko o ke kulanakauhaie o Ladana ame na wahi e ae o ka aina Aia maloko 0 keia pukui o ua poe maka hanohano la, na lii koikoi o ka aina, na poe waiwai, ame na kanaka makaainana no>hoi i mare i na wahiiie koko alii o Pelekane, mamull o ka nui o ko lakou mau waiwai ponoi iho. •

Oiai laua e ku ana, he aoao i ka/aoao, imua o ke kahunapule nana laua e mare , ua paa aku la o Kuluroke i ka lima akau o Lede Oipio nei, oiai hoi ua kaikamahine la i waiho iho ai i ua lima la ona, iloko o na puiii arva a Kuluroke, me ka manao he lima paha kaihi ona maloko 0,. na paa ana a ke kanaka ana i hoowahawaha ai, aole paha. Aia he tausani maika ohohia ke nana aku la ia laua. I ka puana ana ae a ke kahunapule i ka huaolelo e hoopaaia ai laua he. kane a he wahine i kahi ame kekahi, ua noa ae la ke anaina mare. Aka, ke ike la no nae o ICuluroke iloko 0 ka ehaeha 0 kona naau, ua mareia mare, o ke kuleana no nae o ika mare, aole ia me

īa. I ko laua .haalele ana aku ia loko o kaihi halepule i mareia ai laua, ua hele mai la laua mailuna mai o ke kuahu, me ka paa oe ana mai o Lede lanatia i ka lima o kana kane elike hoi me ka mea mau ika poe mare. Ahe mea nuhou keia ina mea apau. I ko laua hele ana mai a iho mai la i ke alapii, a hoea ilalo-i 'kahi e ku ana 'ko laua kaa, ua kau aku la no ta Lede lanaitia nei iluna o ke kaa me ke kokua ole ia ana aku e kana Kane. Ahe nu'hou no keia i ;ka ike aku a na mea apau, a wa ae la k?yolelo mawaena o lakou i ka i ana "Heaha la hoi »ke ano o keia mau mea mare?" Mahope iho o ke kau ana aku o lanatia iluna o ke kaa, ia wa i kau aku ai'o Kuluroke, a noho iho 1$ oia ma ka aoao o ka wahine an-a i mare ai ma ka olelo ana, a ma kaiai hoi e hiki ole ai i kona kino ke pa āku ia lanatia. Ia laua (holo ana, aole laua i pane ae i kaai ame kahi, aka, i »ka hala ana nae o kekahi wa loihi, a ma >ka wa hoi i hookokoke aku ai ke kaa e hiki i ka puka pa nui o Karumabe Hale, ia wa i huil ae ai o Kuluroke a'ninau aku la ia īaHl nalia: ''Aole anei oe i-hoopilikia nui ia iloko o ka ikiiki O' n-a. meā 1 lawelaw-eia mai nei iloko o ka halepule?' Huli mai la hoi ua manu nene ahiu nei a kamailio mai la; "Ua hookoia ka aelike a'u i hana ai me oe. 0 ka'u mea i makemake ai e kamailio aku ia oe, oia keia, ina e noho mehameha ana au, a ua kahea aku hoi au ia oe e hele ae īna kahi a'u e noho hookahl ana, alaila, ua hiiki no ia oe ke kamailio mai ia'u ima na ano aipau au i makemake ai e kamailio mai. Aka, ma ko kaua wa e komo aku ai iloko o ka huikau o keka'hi anaina, e kaihea mai oe ia'u, o lanatia. Aole au inoa e. ae e'hea mai ai ia'ū, o kela inoa wale no." 0 keia pane a ua kaikamahine, wahine nei a Kuluroke i pane mai ai iaia, ua like ia me kekahi kui eha loa i hou ia mai iaia, ajka, uumi iho la no nae ia i ua eha la ona iloko o kona naau. a ia wa pane aku la ia:

"E lanalia, ina manao oe, he hani ia ng'u e uhai o!g ai i ka aelike a !<"- ua i hana ai, alaila, e hana aku no au pela me ka hauoli loa." I ko laua hoea ana aku i ka haie. ua lele aku la laua maiiuna aku o kaa iloko o na leo huro o na kanan-a hoa-aina o Karumabe Haie. I ko laua pii ana a.ku ma ke aiapii, ,kaa\yn!? no o lanatia, a kaawle nohoi o Kulūroke, aka, o na kaina like no nae o ka laua mau kap-uai, ua like no ia, me he mea la ua lfke no a like ko iaua mau manao ma ia mea. I ka hoea ana iloko o ka rumi 'hookipa, ua lulumi mai la

n-a makamaka ame na hoaloha o iu mau mea mare nei i nele i ke Aloha, a haawi mai la i ka lakou mau hoo-mai-kai ana ia laua me ke ohohia nui. He mea oiaio, ua nui ka hauoli o na mea apau ma ia po. Ua ai ia Jia ai, ua inuia ka wai, ua lealea ia na lealea, aka, oia mau no nae ko lanatia hoowahawaha ana i £k mea nana i hoopakele ae i kona makuakane ame ia pu iho nohoi. Ua wawa koke ia ae la maaone :>.o o ka pau ana o na lealea oia po, e holo aku ana na paa mare no Ladan3, a malaila laua e kau aku ai maluna o ke kahi mokuahi i 'hoolimalima kuikawa ia, a holo aku np Parisa, a malaila laua e hoohala ai i na la nono wai meli, wahi a kahi olelo ana, a o na la mahina opulepule hoi, wahi a .eekahi poe. Oiai e hoomakaukauia ana na ukana o ua mau paa mare nei e na kauwa. a ke huli hoi la ihoi na makaikai. no ko lakou mau ihome iho, ua hoi aku la ke Eiela iioko o kekahi keena i wehe nui ole ia kona puka a kauo<aa mai la i kana kaikamahine e 'hele aku e halawai me ia. Ika hoea ana aku hw oua kaikamahine la ana ilaila, ua pane mai la. oia iaia:

'E kuu kaikamahine, ua kauoha aku nei au ia oe e hele mai oe e halawai pu nie a'u maloko nei o leeia keena, kaihi 'hoi au e hoomanao 'iho ai, maanei nei i haalele mai ai kou luaui makuahine ia oe ame a'u. Ke ihaawi aiku nei au ja oe i ka'u mau lie oiaikai ana no kou hoopakele ana ia'u, a pakele pu hoi ka inoa hanohano o kou makuahine. 0

ka'u mau hoomaikai apau aia na ia maluna ou, e kuu lei. TJa ola au, a ua ola pu nohoi oe." Ia wa lalau aku la ua nei i ka a-i i kona makuakane a honi aku la iaia, me ke kahe ana iho o kona inau waimaka. 4Jaila, hoomau mai la no kona makuakane I ke kamailio ania mai iaia: "Aole hiki ia'u ke hai aku ia oe, e lanatia, i ka nui o ko'u hauoli. I keia wa, ua loli ae nei ke ano o ko'u f>la ana, a >he ano okoa loa. Me he mea la ? ma ka'u 'hoomaopopo iho, he iwakalua makahiiki hou aku o'u e ola a;ku ai ma keia. hope taku. Ke manaoio loa nei au, e hii aku ana no au i ka'u poe moopuna, na hua hoi e hoea mai ana mailoko mai o kou pu'haka. Aohe o'u kaoalua iki e hoea mai ana no ka la e .pipii mai ai lakou me ka olioli nui ma lio'u mau kulu A ma ia wa e U» •hou iho ai au, kou luaui makuakane nei, me he kanaka opiopio la. E lanatia e ,ke ihoomaikai aku nel au la oe. Honi hou aku la no o ianatia i kena makuakane, a pane aku ia nohoi iaia: "E Papa, ua ihauoli loa au i kou hoike ana mai ia'u,. ua pau kou pilikia. 0 kou hauoli ana, o ko'u hauoli ana nohoi i?..' Alaila, lalau mai la ikona makua'kane i kona lima, a olelo mai la. "I 'hookahi a'u huaolelo o ho,i aku al ia oe, e kuu kaikamahine, mamua o kou l\aalele ana mai ia'u. O -a haaheo apau, aia no ia maiuna ou, e •kuu lei. Ua. ike na mea apau o Pelekane nei i keia mea. Aohe ou lua ma ka aina nei ma ia mea he 'haaheo. -a ike au ia mea iloko ou, a Jie nui loa nohoi na. poe e ae 'mawaen-a o ka poe i pili ia kaua ame ko kaua poe i ike ia mea iloko ou. 0 ka'u e nonoi ak»

ne.i ia oe, mai 'hana oe ia &no hana haaheo imua o kau kane. He oiaio paha, ua haahaa oia malalo L.o ou m>a kona hanauia ana, aohe ko-ko alii iloko ona; alea, aohe nae ona .ua ma ka lokomaikai ame ka oluolu. He puuwai kona i oi aku i leo ke'ka'hi alii aimoku. He kanaka ia i hanauia mai' me ka uhane o ke alii. I nonoi aku au ia oe, e lanaUa, ē alo;ha a>ku oe iaia me kou naau apau ame kou uhane apau. He kane kupono loa oia na ke pookela loa o na wahine o ke ao nei m'a ka oluolu ame ka lokomaikai. E hana aku oe. e kuu kaikamahine, i na hana apau e hauoli ai oia a e oluolu ai ihoi kona noonoo, oiai, ua aie kaua i Kona lokomaikai. Hai poina oe i keia kauona a kou 'makuakane ia oe.'

Aohe nae mea- a ua kaikamahine nei e pane aku ai i-kona makualeane. no keia mau olelo ana i hoike mai ai imua ona, oiai ua paa oia malalo o ka hoowahawaha i ke kanaka makaainana, a ua kau hoi oia i kanawai paa ioa maluna ona, aole loa oia e hoopa mai i kau wahi lihi o kona kino, aole hoi e hookokoke mai iaia, ke ole ia oha aku iaia; Aole hoi oia i makemake iki e hoike aku i keia mea ana i hana ai maluna o lee kanaka i makamehi loa ie e kona luaui makuakane, imua o ua m.akuakane nei ona, nokamea, ua ike oia he mea ia e hookaumaha loa ia ai kona noonoo, nolaila, o kana hana wale no, oia kona apo hou ana a.vu i Ka a-l_o kona luaui, a pane aku la: "E Papa, e hana no 'au eli'Ke me ka hiki ia'u ke hana ma na mea e oluolu ai o Mr. Kuluroke. 0 ka'u wale no e 'hoike aku ia oe, oia 'keia e hoomaikaiia na lani no kona hoopakele ana mai.ia. oe. I ka makaukau ana 'hoi o na mea apau no ka 'holo ana aku o ua Lede Ia? •hatia nei ame i«.uiuroke no Ladana. aia hoi, hoopauha hou i'ho la ua wa.hi kaikama'hine nei, a hoole hou iho la ia aole e holp aku i Ladana, a holo loa aku hoi i Parisa; Nolaiia, o na mea apau hoomakaukauia no ka laweia ana aku ma keia huakai, ua pau hou ae la i ka wehewehela. I ka hoea ana mai o ke kakahiaka, ua hoo>holo i,ho la ua Lede lanaiia nei, e holo aku ia ame kana kane no kalii kauhale o Osetena. oke alaihele nae e hoea aku ai ilaila, e holo ana ma ke kaa ahi mai ka hale hoolulu kaa aku o Karumabe Haie a hoea i Dova, a mai keia wahi aku, maluna o ka waapa mokuahi, a hoea i ua wahi la. (Aole i pau.)

O khi kapa i ka ili, oia ka hapa nui o ka na kane, na wahine ame na keiki i lawe mai ai me lakou ma ka Poaono nei. mailoko mai o kela pau ahi nui i ikeia ai ma ia la. t