Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 5, 2 February 1900 — KE ALOAA O KUU MAKUAKANE [ARTICLE]

KE ALOAA O KUU MAKUAKANE

Ua ninau aku al ia ia lanatia uo keia mea, a o ka pane hoonaukiuki i loaa mai iaia, oia keia: "He mea makehewa ia oe ke ninau mal ia'u no keia mea. Heaha auanei ia mea ia'u?" "U'a inanao au, e ioaa la na hoakaka maikai ana mai a oe mai no keia wahi hana, a oia ke kumu o ko'u ninau ana mai la ia oe," wahi a Kuluroke i pane aku ai me ka oluolu ame ka waipahe nohoi. «'He hana pili kalepa waie no paha keia , nolaila, ina ua hooholo kuu makuakaaie iloko o ka malama o Aperila e hookoia aku ai keia aelike kalepa, ua hiki no. Aka, hookahi a'u mea i makemake ai e hoike aku i ko'u manao oia keia, malia paha mahope iho o ka hookoia an«i o keia aelike kalepa, e konoia ana kaua e hele aku i kekahi wahi no ka hoohala ana i na la i kapaia e kekahi poe, na la mahina wai meli. Ua kau aku la laua maluna o ke kaa- | ahi a hoea i Dova. Ua hoomama nui ia ae la hoi ka ikaika o ka uhane o ua Lede lanatia nei i ka hoomaopopo ana iho, eia laua ma ke alahele i kamaaina ole ai na kanaka i ko laua mau ano, aole hoi i ike he mau mea laua e hele ana e hoohala i na la mua o ko laua materemonioia ana, no na hookilihehe ana a nei mea he mahina waimeli. 0 ka aahu nohoi ana e aahu ana ia wa, aole no ia he aahu e hoike mai ana, he wahine ia akahi no a mareia

i ke k'ane. 0 ka poe i ike mai ia laua, ua nui ko lakou mahalo i ka nui o kona ui, a ua piha kahaha nohoi lakou i ka ike ana i ka nohona mumule mawaena ona am© ke keonimana e noho ana ma kahi kokoke iaia. Ma ko Haremano aoao nae, e hoike mau ana no ia i kona kulana piha oluolu imua o lanatia. Mamua o ko laua haalele ana aku i ka liome, \ia kuai iho la ia i na buke nupepa e puka ajia i kela ame keia mahina, pela hoi na nupepa puka la a puka pule nohoi. A nana ponoi no e hoonohonoho a e hookaawale pono ae i kela ame keia o ua mau buke la ame na nupepa, me ka makaukau no ko lanalia wa e makemake ai e nana a e heluhelu ia mau mea. Ma kela ame keia wa ana e hookauwa ai iaia iho no ka hooko ana aku i kekahi mea i makemakeia e kana wahine ma ka inoa wale no. e hooko aku ana ia, me kona hoomanao pu ana hoi, aia no he ko-wa nui mawaena ona ame ka wahine ana i mare akuai, ana hoi e hookauwa nei iaia iho me kona uhane apau, a o ua ko-wa la, oia no ka olelo hoohiki paa a lanatia i kau ai mawaena ona ame ia. Ua leokoke aku ia, ia lanatia ma ka leo a ma ka uhane, aka, ma ke kino i ke kino, ka lima hoi i ka lima, ua mamao ioa oia mai a iaia mai. Ua hele nohoi a molehulehu poeleele, hoea aku la ke kaa-ahi i kahi kulanakauhale o Dova. Ua noho iki iho Ia laua maloko o kekahi hotele, a malaila laua i paina ai i ko laua aina ahiahi. Ika pau ana ae oka laua paina ana, ua hele aku la o Kulurose a ninau i ke kakauolelo o ka hotele no ka wa e holo ai ka mokuahi no kahi kulanakauhale o Osetena, ua haiia mai la hoi iaia, hookahi hora i koe mai ia wa aku, a hoea i ka wa e holo ai ka moku. 1 ka h.oea ana mai hoi o ka wa e haalele iho ai laua i ka hotele, ia wa i iho aku ai laua no kai o ka uwapo. Ke hele Ia no hoi o Kulurose ma kahi kokoke iki i kana wahine, eia nae aole oia i haawi aku i kona lima i ua wahine nei ana, elike hoi me ka mea mau i na keonimana apau e hele ana me kekahi lede. 0 ke kanawai paa a lanatia

oia ka mea nana i kaupale mai iaia, aole e hooko aku i keia hana, ke ole oia e kauoha ponoi ia mai e lanatia. I ko laua hoea ana nohoi i kahi a ka moku e ku ana, a ma ka wa i pii aku ai o lanatia ma ke alapii no luna o ka moku, ua ku aoao ae la o Kuluroke, aole i haawi aku i kona lima i kana wahine, elike me ka rula. He keonimana okoa kai hele mai ia wa, a haawi mai la i kona lima i ua wahine nei, a pii aku la laua noluna o ka moku, oiai hoi, o Kuluroke, ka mea nana ka waiwai, e ukali aku ana ia mahope o laua. Haalele iho la ka moku i ka uwapo a nee aku la ma kona alahele e hoea aku ai i ka aina puni ole o Europa, 01ai ka moku e holo nei me ka maikai, ua hele holoholo ae la laua maluna o ka oneki o ka moku. Kaawale no kahi, a kaawale nohoi kahi. Aole hoi o ka hele ana o ke kane ame ka wahine i waikahi like ka manao, e kuiee ana ko laua mau lima i kahi ame kahi, a e kamailio ana hoi me ka oluolu loa, Hookahi paha hora o ko laua hele ana ma keia ano, ia wa i hoomanao ae ai o Kuluroke, ua maluhiluhiia a ua kaea paha o lanatia, a ia wa oia i kamailio aku ai. "Ke ole au e kuhihewa, ua lawa paha ka loa o ke alahele au i hele mai ai, i mea e hoomaluhiluhiia ai kou kino; nolaila, he mea maikai paha nou, ka hoi ana aku iloko o kou keena no ka hooluolu ana?" Ia wa \ huli mai ai ua wahi manu kolea ahiu nei o Karumabe Hale, a pane mal la: "He malihini loa oe i ko'u ano nei. Aohe o'u makemake e komo aku iloko o kela mau mmi liilii o luna nel o ka moku. Ua ol aku ko'u makemake maluna nel au o ka oneki o ka moku e noho ai, a Ina nohoi au e moe iho ana

maluna nei o ka oneki, aia no ia i ko'u makemake. "ina pela, e kala mai oe ia'u. A eae mai oe ia'u e kii ae au i noho oluolu maikai, nou e noho iho ai, ame ona mau kapa hookumehana hoi nou." "Thank you! Mai hooluhi oe ia oe iho ma ia mea, oiai, ua hiki no i kuu kauwa wahine ke haua mai ia mau mea no'u." j I kela wa i kuemi hope aku ai o Kuluroke me ka haikea ana ae o kona 1 mau papalina, e hoike mai ana hoi, ua hoehaehaia kona noonoo no keia pane a ka wahine i mareia e ia, elike me ke kanawai o ka aina. Ua hoomaopopo j iho la o lanatia i keia kaumaha i ko- j mohia aku iloko o Kuluroke, a nolaila, pane hou aku la ia: "Malia nae paha, he oi aku ka maikai o kau hoolawelawe ana mai no'u niamua o ka kuu kauwa wahine; nolaila, ua oluolu loa au e lawelawe io mai oe no'u." Olino ae la ka hauoli ma na maka o i Kuluroke, ame ka eleu loa, kii aku la ia i na mea apau ana i hoike mua mai ai ia lanatia. Oiai hoi ia i haalele iho ai ia lanatia, ua hoopuka ae la ia iloko iho ona i na huaolelo elike me keia: "He mea oiaio loa, he keu kela a ke kanaka oluolu nui wale. He keonimana oiaio oia ma na ano apau. Aka, hookahi no hewa, he koko makaainana kona ahe koko alii hoi ko'u. He leauwa ia, a h% halou au." Hoi mai la o Kuluroke, hoonoho iho la ia i ka noho ma kekahi wahi lulu, apa makani ole ia hoi; a ma ka wa i noho iho ai o lanatia maluna o ua noho hooluolu nei, ua nonoi aku la no oia i ka wahine, ma ka olelo ana: "E ae mai anei oe ia'u na'u ponoi e uhi aku i keia mau pale lioopumehana a paa maikai oe? A i ole e kahea ae paha au i ka wahine lawelawe?" "Manao au, mai ka noho nei a kena mau pale, ua paa ia mau mea ma ka aelike a kaua i hana iho nei, ma ke ano o ka haku ame ka paahana. Nolaila, e hana oe a pau pono ka aelike a kaua." "0 ka mea pilikia paha auanei, oia ka pa ana <aku o kuu lima i kekalii wahi 0 kou kino, me ko'u lke ole, a lilo ia 1 mea no'u e hahai ai i ka aelike mua au i kepa ai ia'u?" Me ka mino aka, pane ae la o lanatia. "Owai hoi ka mea nana e hoahewa ia oe, ina ma ke kuhihewa i pa mai ai kou lima maluna o'u mamuli o kou hooko ana i keia aelike a kaua? E hoomanao hoi paha oe, he hana ku keia i ka pilikia (a case of necessity)."

I kela wa, eleu iho la na lawelawe ana a Kuluroke, a ke olelo wale iho la no ia iloko ona: "Ina peneia mau oia e maliu oluolu mai ai ia'u, alaila, aole liuliu a lanaklla no ka hoomanawanui maluna o kona manao liiipoi alii." I keia hana ana, ua akahele loa oia, aole e pa hewa ae leahi lihi o kona mau ma-namana-lima i kau wahi o lanatia. O kana hana ana, ua nonoi aku la i ua wahine nei ana, eku ae iluna. Alaila, hooulii mai la ia i na kihei mehana ma ke kua, a hoopili ae la i na lihi elua 0 ua poe kihei la ma ke alo o lanatia, a omau iho la me na kui pine i hoomakaukauia no ia hana. He palanehe wale no keia mau mea i lawelaweia e ua kanaka opio nei, a ua komohia maoli no ka mahalo iloko o lanatia no keia hana a kahi kanaka makaainana. I ka pau ana o keia mau lawelawe ana a Kuluroke, ua ku iho la ia'me nā manao anoninoni iloko ona, no ka pono iaia ke noho kokoke aku ma kahi a lanatia e noho ana, a ia wa oia i kamailio aku ai: "E lanatia, ina ua ike oe, lie mea e loaa ai ka hauoli ia oe, a e hooluoluia ai hoi kou manao ma ka'u hookauwa ana aku nau, elike iho la me keia au i ae mai nei ia'u me ka laelae, a e hoomau aku hoi au i ka hana ana pela; alaila, aole no au e hewa ke nonoi aku ia oe, maanei nohoi au e noho iho ai 1 kokoke ai au īa oe, a liiki ia'u ke hooko aku i kau mau kauoha; aka, e kala mai no nae oe ia'u. Ua maliaoi loa paha keia nonoi a'u i waiho aku la imua ou? Ina hoi, ua oi akil kou makemake e noho hookahi iho no oe, alaila, 6 hoike mai no oe ia mea ia'u." "Ua oi loa leo'u makemake e noho hookahi iho no au," wahi a lanatia i pane mai ai. Me ka houpo i hoomaluleia e ka ehaeha, ku iho la ia. Ike iho la ia, ua kipaku maoli mai no o lanatia iaia. Manao iho la ia, e haawi aku i kona lima no ke aloha ana aku iaia, aka, hoomanao koke ae la ia no ka aelike naue ole a ua wahine la ana i hana ai, nolaila, leaohi mai la ia i kona lima, a pane ku la ia: "Good night, good night ! A e hoomaikai mai no na lani ia oe!" Alaila, huli ae la ia a hele mai la mal kahi mai a lanatia e noho ana, me ka naau luuluu ame ke kaumaha. Aole paha i hala na minute he elima mahope iho o ko Kuluroke hele ana mai, aia hoi, ua nalowale loa ae la na hoomanao ana nona mailoko aku o ko lanatia mau noonoo ana apau. Hele mai la ia a noho iho la mai kahi kaawale loa aku mai kahi a kana wahine e noho ana, alaila, noho iho la ia. Oia ke ike aku i ka wahine,' aole hoi e ike mai ka wahine iaia. Oia ke nana aku me na onohi maka piha i ke aloha nona, aka, aohe nae he wahi lihi hoomanao o ka wahine nona.

I ko laua pae ana i Osetoaa, aia no o Kuluroke ke makaala mau la ma na mea apau e loaa ai ka oluolu ame ka hauoli ia lanatia. Ua hookoia na makemake apau o ua wahine nei e Kuluroke. Aohe mea a ua wahlne la i haakoi ae ai kona naau i nele i ka hookoia e ua kane makaainana nei. Mai keia wahi aku, hoea laua i Roma. Kaaheleia e laua ko laua mau nani apau. Mai Roma aku hoea laua i Venisa, ke kulanakauhale nona na auwaa lana maluna o kona mau alanui hele. Pau ko laua lualai ana i ka nani o Venisa, ua hoea aku la laua i Napela. Aka, hookahi mea ano nui loa i ikeia mawaena o laua, ma ko laua wa e makaikai ana i ka hale hoikeike kii o Venisa. Eia ma keia hale i ikeia ai kekahi kii pena, nona ka inoa "An unhanny Marriage." (Ka mare hauoli ole). 0 ke ano o keia kii, he wahine opio ui e ku ana. Aia maluna o kona mau helehelena ui, ka uhane o ka ehaeha ame ke kaumaha. E nana iho ana ia maluna o kana kane opio e moe ana. Ua pukalaki kona lauoho, a ma kona ano anau, e hoike ana he kanaka inu rama ia, a he hana ino mau hoi i kana wahine 1 na wa apau. Ma keia kii, e

lioike ana o ka wahine kai alolia i fee kane a o ke kane hoi kai aloha ole i ka wahine. I ka ike ana o Kuluroke i keia kii, oiai ia ame lanatia e Mana ana ilaila, ua pohina ae la kona mau maka i ka waimaka. Aka, me ka hikiwawe loa onoonou koke ae la ia l kona hainaka i kona mau maka, ame ka hookunukunu ana iho, huli ae la ia a pane ae la ia lanatia: "E aohe o'u makemake i ke kaona i hanaia ai keia kii." "Owau hoi ka makemake," wahi a lanatia i pane aku ai. "Heaha ka pilikia o keia kii?" "He keu keia a kahi kn hoomanaonao nui wale i ko'u noonoo," wahi a ICuluroke i pane mai ai. "Heaha hoi ka hoomanaonao a ke kaona o nei kii i kou noonoo? Heaha auanei ka pilikia o nei kii? Aole waji mea a pili iki kona ano ia kaua. 0 ke ano maoli o keia mare hauoli ole, oia ke ku ana o kekahi o nei mau mea ma. kahi o ka hoka. Aole nae hiki ia'u ke hai aku ia oe, o ka wahine paha kai hoka, a o ke kane paha. 0 ko kaua mare ana, aole ia o keia ano. He mare ko kaua ma ke ano kalepa waiwai. He business maoli ke alahele o ko kaua mare ia ana. Mare loaa ke daia ia u ame na mea apau a'u i makemake ai, a ia oe hoi. loaa kuu inoa alii a kulana hanohano nohoi." Aole hiki ia Kuluroke ke hoomau aku i ke kamailio ana imua o ua wahine nei ana, ua hele mai la kana mau olelo kikooia a niua i kona houpo; nolaila, me ka ehaeha o kona naau, huli ae la ia i kahi e. - Ma keia huakai makaikai a laua i kaahele ai ma Europa, ua nui launa ole mai na mea nani i kuaiia e Kuluroke elike me ka makemake o kana wahlne. A o keia mau mea apau ua hoounaia i Karumabe Hale. He mau kii hoonani keia i hanaia me ka nani loa. Aka, o ka nui o ke dala i hooliloia aku e na ona miliona makaainana nei, elike me na piikoi ana a lahatla, aole ia he mea e bapetizoia ai ua wahi manu koloa ahiu nei o Karumabe Hale. 0 ma- ' liu ae ia Kuluroke, ka hoomanawanui, a o ka puuwai hamama hoi o ka piha lokomaikai ame ka oluolu. Ua pau lia makaikai ana ia Europa, a e hoi ana laua i ka home. (Aole i pau.)