Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 6, 9 February 1900 — NA LEO MAHALO I KO KA PAPA OLA MALAMA I NA KANAKA HAWAII MA NA WAHI HOOMALU. [ARTICLE]

NA LEO MAHALO I KO KA PAPA OLA MALAMA I NA KANAKA HAWAII MA NA WAHI HOOMALU.

He nui na wa i kaa hope ae nei, mai ka wa i hoomaka mua ai ka laha ana 0 ka Mai Ahulau Fiva Eleele e paa-la niai nei mawaena o kakou, a ma ka wa hoi i laweia aku ai kekahi poe Hawaii ame ko na lahui e ae e hoopaaia malalo o ka hoomalu, elike me ke kauoha a ka Papa Ola, i ku nana ai makou no ke ano o ko ua poe Hawaii i la malamaia ana e ke Aupuni ma kaIhi i hoonohoia aku ai lakou. lioko no 1 nae oia wa hookahi, e hoomanao ana no makou i kela kau ma'i hcbera (amali i>ox) a poha ai ina Honolulu i ka makalhiki 1881, a i 'hoomaluia ai hoi na kanaka i loohia kekahi o ko lakou mau ohana i ua ma'i la, ma ke Kahua hoomalu mai ma Kahakaaulana, kahi mokupuni hoi i kapaia, "Ka | Moku Akulikuli."

Ua ike pono ioa makou me ko makou mau maka ponoi iho, ka noho kino ana malaila, ame ka heie ana mawae- ' na o ko laila poe ola, poe ma'i a poe make nohoi, ma na hana e hooko ana ina kauoha Papa Ola. Ma ia ano o ka. 1 ike maka maoli ana ia kulana hoomaiu ma'i ma :a wa, i ku iho ai makou, a j noonoo no ke ano o keia kulana hoo- ; malu mai, e nee nei i keia kau hoee lai hilahi a ke Ahulau "Bubonika," ma ka \ mea hoi e pili ana i ka ai ame ka ia, ! ame na mea e pono ai, a e oluolu ai I hoi ka noho ana o na poe i hoomaluia. Ma ia kau hoomaiu mai, ua ike makou ua hoolako peno ia na poe i hoomaluia me ka ai, ka i'a, ke ki ame ka palaoa, ame ka aahu i na mea apau. Ua ai na kanaka i ka ai, ua ai i ka i'a, ua inu i ke ki, a ua aahu i na lole i haawi manawaleaia ae e na opu aloha 0 Honolulu nei. Aole piiikia nia ia mau mea. Aohe hoohalahala. Ua lako na mea. apaiv i ka ai ame ka i'a. Me he mea la ma ka makou hoomaopopo ana, ua oi aku ka lako o kekahi poe 1 hoomaluia ma ia wahi i ka ai ame ka ia, i kela ame keia la i hoomaluia ai lakou, mamua o ka mea i Joaa ia lakou i keia ame keia la, oiai iakou ma ko lakou miau hale ponoi iho maloko nei o Honolulu. Ma keia mau ia kokoke iho ia, i ha•lawai ai makou me Mr. Ka'hakauila, ke kahi mea i noho kokua a lawelawo hana ma Kahakaaulana, ma ka wa mai hebera (Samola poki) i oleloia ae nei ua hoike mai la oia ia makou, ua like no a like ka malamaia ana o na kanaka i hoomaluia ai ma Kakaako ae nei, elike no me ka malamaia ana o j na ma Kahakaaulana, i ka laI ko i ka ai, ka i'a ame na mea apau e ola ai ke kino. Ua ike maka oia i keia mea, oiai oia kekahi i paa i ka hoomaiuia ma Kakaako iioko o kahi mau la i hala ae nei. O kekahi mea ana i hoike mai ai i kona manao mahalo, oia no ka oluolu 0 Dr. Niehols, e noho luna nui mai la no kahi hoomalu ma Kakaako. Pela nohoi o Dr. Hoffman. He nui leona malama i ka poe mai i hookomoia maloko o ka halemai maiaila. Ua kamaaina ia Dr. Nichols. Ma ke kau mai "Kolera" aku nei o leakou, ua hele pu makou me keia keonimana ma ka oihana nana kau-haie, elike nohoi me ko keia wa e hanaia nei, a ua hoomaopopo makou i kona oluolu. No Dr. Hoffman, aole makou i kamaaina iaia, aka, ke hauoli nei nae makou, mamuli o ka lono i hoikeia mai ia makou, e Mr. Kaliakauila, e pili ana i ka keia kauka hana maikai i na poj& -piliikia, ua 'lilo ia i mea hookamaaiina anai ia analkou no <kona ano. O ke ano kanaka kupono keia e hoonohoia mai ai ma ke, kiai ame ka hoomalu ana i na Hawaii i hoopililiia ia, elike iho la me ko keia wa e nee nei. He mea hoike maopopo loa hoi 'keia i ko ke Aupuni kiai ana me ka makaala loa i na pono o ka lehulehu 1 lilo i poe "olulo" na ke ahi, a pela pu hoi me ka poe i loohia maoll i ka i ma'i.