Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 7, 16 February 1900 — NUHOU O NA AINA E KE KUMUHANA O KAKOU KE AUPUNI MOI A HOI MAI, A HOI OLE MAI! HOIKE MAI O R. W. WILIKOKI AOHE AUPUNI MOI E ULU HOU MA HAWAII. KA ANATOMIA O KA PALAPALA A WILIKOKI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

NUHOU O NA AINA E KE KUMUHANA O KAKOU KE AUPUNI MOI A HOI MAI, A HOI OLE MAI!

HOIKE MAI O R. W. WILIKOKI AOHE AUPUNI MOI E ULU HOU MA HAWAII.

KA ANATOMIA O KA PALAPALA A WILIKOKI.

NEE HOU O KBNBRALA BL r LA. I)URBAN, Feb. 4. —Ma ka pa Poao- : ma aka ei i a'e liou aku ai o Keae.a--j I!uller -ma keia kapa o ka mu.iwai Tugvla. a ke "hele la ia 110 ke kulanao Lady3mith. Aole e •'au ana fcekahi lono 'maopopo, a hiki hoopakeleia ana o Ladysmi£h. LAUANA. Feb. 5.—E hoike ana ker;:xai lono kuikawa mai Durban mai, r 1 ka mea e pili ana i ka a'e hou ana -:u o Kenerala Bula ma kela aoao o V ; muliwal Tugela, ma ke alahele e aku ai i Ladysmith. mea maōpopo loa, ua a'e aku o 1 • 2erala BuHer ma kek&hi wahi ma- • o Trichard's Dnft, a nolai:a, r - hialele ae la ia i na ©nemi ma kona ■ ui akau, a ke nee la ia no Aefon kahi ljoi e loaa ai ke alanui e - a ai i Lad3>roi'th. ma ke kulana holo ' : maluna aku o kekahi aina <naI a manao loa ia maanei. e hoea a--na ia i Ladsmith i ka po o ka la ?o (I'oakahi.) LADANA, Feb. s.—Maloko o keka)./OĪJ;V h <*>unaia mai e Winston mai Sparman's Camp mai, i A ; lu ; a ka Poaono, Feberuari 3, hoike leai la ia: l a laulaha loa ka manaoio ia ana. t - t nul ma o k hoouka 7 , oea mai ana. He mea mao- ' f lono « -aeia "a B ° <l,al ® lia ' '^ 001100 kaua o ka pua- * a « * ai ka lleu j oa ano apau elike me ko keia

' E hoike ana hoi ka uupepa "Daily Telegra>ph," i k£kahi lono olelo mai Spearman's eaanp mai, penei:' j "Eia na launa olelo ana ke alahula ; maikai la mawaena o na kahua :hoo- ; mona e!ua, ko Kenerala Buller ame ko Keuerala White. I ka po, aia na lauua olelo ana ma ka ipukukui Caleium; ma ke ao-lioi, ina ka ohe hooieie kukuna la (heliograpa). Piha hauoli loa na koa i ko lakou nee ana me ka awiwi malalo o na kauoha a Kenerala Bull€T. E ukali aku ana i ka pualfkoa ma keia nee ana, he mau kaa lawe ai no ke kulanakauhale o Ladysmith. Ua 'hana hou ia ae nei a paa e na Bua ka uwapo maluna o ka muli■wai Tugela, ma Colenso, e hiki pono ai ke a'e aku na kaua lio. HOEHAIA O KENEKALA JOUBERT. LADANA, Feb. 5. —Ua hoike mai ka mea kakau o ka nupepa Daily Mall ma ke telegarapa, ma ka la Inehinei, penei: "He meii kanalua ole, ua lilo mai ia Kenerala Bula ke e hoea aku ai i Lady®mith, a e hoea aku ana oia ilaila i keia pule. Ua manaoio loa ia ma-, anei, o ka manao nui o ko na poe Bua noho ana a paa paa ia Ngrutu, ma Zuhi, i mea e paa ai ia laleou ke alanui e 'hi'ki ai ia 'lakou ke nee mai Dunt3ee aku a 'hoea i Vryiisl(l, ma kj lakou wa e kuemi hope ai. "Ua lohe mai au, >mai kekahi mea mai i 'hiki ke hilinaiia, ua ku o Kenerala Joubert i ka poka, ma ka hoouka kaua ma Willon Grange; a, aole e hiki hou ana iaia ke alakai aku i na koa j maluna oka lio. Ua hai mai hoi ka mea nana au i hoike mai i keia Iono„ iia haalele oia i ke klhua kaua.

"Uo, ae na Bua, he kuliiliewa. loa lia lele haua ana maluna o I>G(lysmjLh. A Ina o K«nerala ko lako-a ala- > kal, ina aole e lawelaweia i«i Laua. i Ua hana hoi o Kenerala Lncos 142v*r | I ka fiana ho-he wale ma Talana, a ua pee oia malalo o keiealii kaa Kea ulaula. me ka olelo ana, ua loaa oia ika ma'i. Mai ia wa mai, aole oia i aa īki e ku hou imua o na Bua, a kc manao nei lakou e kipoka maoli iaia. •'Ua olelo hoi na Bua, ua ku'hihewa no ka hoouna o'lo ia ana mai o Ken«rala Sir Evelyn Wooel. Ua lohe au, he mau tausani pahu barela a na Bua i hnahuia ma ke kaikuono o Delagoa. LAI'AHEA NO KEtvAHI HOOUKA KAUA IKAIKA. LADANA, Feb. io.—hoxa 4:45 p. 'in. — Ua loaa mai he lonō kuikawa mai Dur-b-in, Natal mai, e 'hoike ana: "Ao'he Jono maopopo i loaa mai a Kenerala Bula mai, eia nae ua lauaheaia mai, he hoouka kaua ikaika ma ka la in-e'hinei." AOLE I HOOIA PILI AUPUNI IA KA | A'E HOU ANA 0 KENERALA BULA MA KELA KAPA O 1 TUGELA. l'a lo'heia mai kekahi luna aupuni mai, aohe lono 'maopopo i loaa mai i ke Keena Kaua e hooai ana i ka lono no ka a'e hou ana o Kenera'Ja Bula ma kela kapa o ka muliwai Tuge)a, ame kona nee ana no Ladysmit'h. O ka mea i loaa mai i ke Keea Kaua, i keia wa, ua malu'hia loa na 'mea apau ma | ke kahua kaua, a, aole hoi i manaoia ' e hoohana koke ia aku ana kekahi nee ano nui ana. No ka mea hoi e piii ana i ka lono i loaa mai Ijadysmitli mai, no ita loheia ana noi o ke kani o na pu a Kenerala Bula ilaila, ua manao wale ia, he naau kipu hoomaamaa paiha ia a na koa no kekahi mau pu 'hou loa i 'hoounaia aku nei ilaila. NA NEE ANA A KENERALA ROBERTS. LADANA, Feb. 6. —Ke mau nei no na nemanemaia ana ma Laiiana «i mawaoa o na poai koa, mamwli o na -wahi moali 100 liilii i loaa mai, aia o Kenerala Bula ke'hanai h.o\* la i kona pualikoa i inai na ka poe Bua, Ua lioike ae o Kenerala Sir William Henry Giu>n, 'he >mea 'hoi i haalePe kahi'ko i ka oihana koa, i kona manao, aia o Keiierala Bula, me kona 'poe koa 'he 25,000 ke nee la i ke komohana, a i ka akau nohoi, i mea e hala a'e ai na wahi inoino loa o ka aina. Mamuli o ka nui o na kaa e ukali ana i na koa o Ken<erala Bula, ua manao o Sir W.ll- j iam C.reen, ua ulolohi loa ka Bula nee ana. Aohe lono maopopo i loaa mai no ka nee ana o ke kaua ma AfeTika, a o ka mea wale no i hoikeia mai e ke Ke.piia Kaua, aole ihiki ke hooiaioia ka lono no'ka nee mua hou ana o Kenemīn Btila. KENEKALA FRENCH. 0 aa lono mai ke kukuiu komohana niai o ke ka-hua kaua, e pili ana ia K->nerala French, he ano maopopo iki ia mau lono. E ana he mau hoonee kaua ano ui. Maihepe iho oka hoi ana mai nei o Kenei*ala French : mnhope iho o kona hui a kulea pu ana me Haku Roberis, e hounaia aku ana h' l pualikoa nui o na koa he!e-wawae f* lawe pio mai ia Norval's Point. Oia knhi o ke ala'hao e a'e aku ai maiuna o ka muliwai Alani. a hui aku me 'ke alaihao o* ke Aupuni Oi«lo E (Free Btate) a hoea loa i Bloem£onteiu. 0 Norval's Poimt, 'he wa-hi ia. he umikumamaiwa >mile ma ka akau aku o Colesberg, a he iwalealuakumamaliaia hoi mile inai ke kahua hoomo?.na aku 0 Kenerala French ma Rens , 2b.srg. H.e kulana kupilikii loa ko' na Bua ma Colp> \>urg mamuli o ka 'hoopuniia ana n-.i koa Pelekane kokua; a ma ka li-lo an j. :nai hoi o Norval's Point he mea ia - lilo pio mai ai o ol«s»burg. KE MAU LA NO KE KIPOKA PAHU IA O LADYSMITH. MODDE-R SPRINT, Feb. 6.—Ua loaa mai na iono mai La<lysmith, ma ka Ia 1 Feb. 5, ke mau la no ke kipoka pahnia ana o Ladys>mith. Ua ho-o-maka mai ka l hora 5 mai o ke kakahiaka:

HAHANI NA PELEKANE MA KA ! AOAO AKAU 0 NA BUA. i LADANA, Feb. 7.—Ua hoepuka aku ' la o Haku Roberts he mau pala-pala | hoolaha, e kahe-a ana 1 na kanaka I Bua o Transraal aine ka Repubal.'ka i Kuokoa e hoi a,ku lakou j]oko o na i waonahele e noho ai, a e loaa no ia lakou na malama maikai ia ana e ke t Aupuni o Enelani, a e hoi'lioi hou ia I aku ohoi lakou i ko lakou mau aina j mahiai, ma ka wa e lilo mai ai ia mau wa»hi ia Pelekane. Ua hoike pu ae nohoi keia mau palapala, o ka poe apau he mau lio ko lakou no ke kuai e laI we mai i na wahin hoolulu koa Beritania. 0 na kanaka mali'hini mai Europa ,mai, ua hiki i ke Aupuni o Enelani ke uku i ka lakou mau uku moku o ka 'hoi ana aku i Europa. Aia o Renera>la Mae Donald me 4,- | 000 po« koa Pelekane —poe koa «heleI wawae, kaua lio ame pu-kaa—ke hai ina hani ae la ma ka akau mal -o na I Bua ma Magersfontein. 0 keia ka hoike mua loa o ka ano eLqu-o na ana ma ka aoao o Haku Methuen iloko Vl o kahi mau pule i 'hala ae n-ei, a, #£ hoea mai paiha keia mamuli o na liee I ioa Da k ° a Pelekane ma Hik^a I l T a loaa mai nei i ka nupepa Stand- H

aT>d he lono i kakauia ma ka'Poakahi, Ffibt.ruari 5, mai Koppiea Dam mai: Ua hoea mai nei o Kenerala Mae Donald ia nei, mai ke kahua hoomo-an-a mai ma Modder River, me hookahi "birigade" koa hele-wawae, hooMi regimana kaua lio, a hookahi puaii pukaa, a ua laki loa keia hoea ana mai o lakou, nokamea, ua hoea mai lakou ma ke kulana huli akau aku i ma ke kulana e hoomalu ana i na alanui mai Kimberle a hoeā i ā'me Douglass. He «lua hoi mau ma'hele koa o na Bua ma Kamulhoek ama Grigua<town. 0 keia 'hoea ana mai nei •o' Kenerala nlae Donald me kona mau koa, ua 1110 ia i mea e hui ole ai iia mahele koa Bua. Ke paa nei oia i na aoao elua o ka muliwai. Nui ka pilikia o na koa i ka wela a 'ka la ame ka neie i ka wai e inu, oiai ■e hele aua. NA LONO MAI KA AOAO MAI 0 NA BUA. BOER HEAD LAAGER, Ladysmith, Feb. 6. —Mai ka la mai o nehinei i kipoka pahu mai ai na Pelekane, me na pukuniahi mai luna mai o na moku kaua ame kekahi mau pu e ae, i ko makou mau kulana ma Tugela Luna. Ua a'e mai na koa Pelekane ma ia wahi mai, a ma Kolen Drift nohoi, me ka manao no e hoouka kaua mai i ko ma•kou .kulana. Ma kahi mua loa a lakou i nee mai ai, ua hookuemi hope ia aku la lakou e Kenerala Burgher, a hoi hou aku la lakon ma kela kapa o ka muliwai me ka pupuahulu nui. Ua hoomauia ka nee ana o ke kaua ma Kolen Drift me na mahele koa (Bua) o Standerton ame Johannesburg. Nui ka poino ma ko makou aoao. He ikaika loa na ikipu kuniahi ana. Aole i ikeia kahi kipu ikaika loa ana elike me keia. Ua mau ke kani ana ona pu o na aoao elua a pau ia la okoa. I keia kakahiaka i hoomaka hou ai na kipu ana. KA LEO KAHEA ALOHA 0 NA BUA IA AMERIKA HUIPUIA. LADANA, Feb. s.—Ua 'hoolaha ae n£i na niipepa o ne'i nei i kekahi palapaia ano nui mai ke Keena Kuhina Nui m?.i ma Pretoria, i hoopukaia ma ka la 16 o Dekemaba, i kakauinoaia hoi e ke Kuhina Nui Reitz. A penei kekahi mau olelo: <( Ma ka hapa nui loa o ka mea e pili ana i ko makou ola ana, aia no ia mamuli o na mea ai e loaa mai ana ia «īakou mai Amerika, a anai Europa mai hoi. He hana karaima maoli na na Mana nui o ke ao nei, ke ae e make keia wahi lahuikanaka uuku i ka wi a ka ai, ina e nele ana lakou ma o ka ikaika 'la o ka pahikau«i. Mai ka makahiki 1870 mai, ka wa i ike mai ai toa Peresidena o Amei'ika Huip\iia i ko makou Repubalika nei, ma ke ano he Aupuni Poo (Sovereign State) nohoi ia, ūa nui na kanaka Amerika i hoea mai ia nei ma ka: heluna nui. Ma na wa apau, ua paholaia aku ka lima aloha ia lakou. Aole i ikei "kekahi kuee ma ka moolelo aupuni mawaena o na aoao elua; aka, ma ka wa nae i wawalo hea mai ai ka leo kukala kaua a ka mea hookaumaha, lohe mai la makou eia ka o Amerika ke huipu nei me ka enemi. "Ina aohe aloha o ko makou kaikuaana Repubalika ia makou; ina ua oi aku na koi haakeikei wale a Beritania mamua o ka oiaio ame ka pono, aole lr<a makou e lioomau aku i ka manaoio ana he lahui makee kaulike a makee pono o ka lahui Anjerika, a o kona hiipoi ana ae i Gca malamalama karistiano, he leo kanikani olohaka wale no ia."

FARANI ME ENELANI. NU lOKA, Feb. 6.—He lono uwaea olelo ia i lpaa mai nei i ka nupepa o onei nei mai Parisa mai: Ke kali nei o Farani, ka enēmi kahiko loa o Enelanl o ka loaa o ka wa pono e hoomaalili ai oia i kona inaina, ma ka wa e .komohia ai o Enelani i fca, pilii kia. I keia wa, eia ke ulu nei he kuee ikaika loa mawāena o Farani ame Enelani. Ina e ulu io ana he hakoko mawaena o laua, alaila, mamuli no ia 0 ka ninau pUi ia Aigupita. AMERIKA AME ENELANI. WASINETONA, Feb. 5.—E hapai hou ia ana ka noonooia ana o ke kuikahi mawaena o Beritania Nui ame Amerika Huipuia no ka mea e pili ana 1 ke alawai eli ma ka Puali o Panama. E ae ana keia kuikahi i ko Beritania Nui haalele ana i kona mau pono ame na kuleana apau e akeakea a e kaupale r ko Amerika lawelawe ana i ke alawai oki ma ia wahi, elike me kekahi kuikahi i hanaia mawaena o Amerika ame Enelani mamua o ke kaua kivila mawaena o ka Akau alne ka Hema. i Ma keia kuikahi hou, ua papaia o A- , merika Iluipuia, aole e kukulu i mau i papu ma na nuku o ke alawai. KELA AME KEIA LONO. Ua 'hookipaia ke Kanikela Amerika Ha me ka maikai ma Pretoria. Nui ka hookipaia o Kauka Leyds me ka maikai ma 'ke kulanakauhale o Berelina. Ke makemake la noo Kenerala Buller e loaa aku ona mau koa hou iaia; j poe kaua lio nae. \Ke hoouna nui la na Bua e hoopuni la ia Ladysmith i heluna nui o ko lakou npau koa i ka muliwai Tueela. ' Ua aponoia ae la ka Papa Nana Kulanakauhale o Kkpalakiko i kekahi olielo hooholo e kakoo ana i na Bua. E hoike ana kekahi lono mai Lady-

srnith mai, o ka nui o na poino o na SBua ma ka hoouka kaua ma Tugela ape Spion Kop, he 1,100 poe i make ahe 000 poe i hoehaia. Ua oleloia, he ehiku poe pukuniahi a na Bua i hoopoinoia e na poka o na pu ..a na Pelekane ma Ladysmith.

Ua hoea aku o Mr. Maenim. ke Kanikela Amerika mua ma Transvaal, i ke kulanakauhale o Nu loka, a ua hoole oia i ka hoike ana i ke kumu o-kona haalele ana ia Pretoria. Ua wawahiia e na Bua ke alanui hao mawaena o ka muliwai Modder aine Langeburg. E hapaiia ana iloko o ka Hale o na Lunaniakaainana (Amerika Huipuia) ka ninau e pili ana i ka ike ana i ka lahui Biia, ma ke ano he lahui kuokoa. Ke hoao ikaika la o Kauka Loyds, ka Elele Kuhina o Transvaal ma Europa, e komo mai e uwao mawaena o na aoao elua, ina e lilo ana ke kaikuono o Dela goa. Ua makemake loa o Ricciotti Garibaldi e alakai aku i kekahi mau Italia e makemake ana e holo aku i Aferika Hema e kaua ai ma ak aoao o na Pelekane. Ua olelo ae ka poe Kaffirs, ua make o Kenerala Joubert, mumuli o kona ku "■na i kekahi poka pahu ma Ladysmith. " 0 ka nui o na koa Pelekane ma Aferiva Hema. ua hiki aku i ka 213,000 me H2 pu ; kuniahi. O ka nui o na poino o na Pelekane ak a'e mua ana i ka muliwai TugeH a hiki i ka haalele ana ia Spion Kop he 1,985, na liikoa ame na koa. 0 ki nui o na po*™ n«, Sn»nn T<op, he 215. R W WILIKOKĪ Eia makou ma keia walii o ka makou pepa ke hoopuka aku nei i ka palapala a R. W. WiKkoki e noho mai la Wasinebon>a, Amerika Huipuia, elike nie ia a ma ! kou i lawe mai ai mailoko nai o ka hoolaha nupepa "Ke Aloha Aina" (pu'ka pule) o ka la 10 o keia maihina e nee nei, a 'hona hai ka maieou e haawi aku nei i n-a hoomaikai tciekie ana no kona hoolaiha ana ae i ua palapala la i waiwai no ka 'Lehulehu mai Hawaii a Kauai. Eia iho malalo nei ua palapala l«a i mahelehele pono ia e makou 'ma na poo-manao alakai, a oia ka imakou i 'ioike ae nei ma 'ke poo, "Ka Anat-onia o ka Palapala a Wilikoki." AOHE KUMUHA-NA HOIHOI AUPU- ' NI MOI KA WILIKOKI MA E HANA MAI LA MA KA AHAOLELO NUI 0 WASINETONA —HE MEA MAKEHEWA WALE NO lA. "Washington D. C. Jan. 27, 1900. "I ka oupepa Ke Alolia Aina, "Aloha nui:— "Eia n'h maua ke hooikaika nei i Ka pono o ka lahui. Ua 'hai .mua aku nei au, o ka make o keia bila ka mea e loaa ai he pono no ka lahni. Ua hoouna aku au ia ou'kou i ke kope o -a. bila a Collum i ihooponopono ia e ke komite o ka Hale Senate ma ia bila ao'he pono e loaa i na Hawaii ua hoohaiki ia. 0 ka olelo a-ku i ke Aupuni Moi i keia 'poe ua like me ka olēlo ana aku i ka Aha Senate o Farani e hoihoi mai i ko laila Moi. "AINA MAIKAI 0 MAUNAWILI, HOOKAHI NO HEWA HE MAKIKA. "0 "ke alanui a Caypless he -maikai, aka, ke 'hooikaika nei no, a keia pui9 ae makaukau na kukui uwīla na ka t.

hooleleaka ana i na kii o Hawaii. Mamuli o ke ao o ko kakou mau hoaloha. (oia ka po« r>emo'karata me kahi poe kakaikaihi oka aoao Repubalika f ) ua ao mai e hele maua e haiolelo iniua 0 na komite maluna o na teritori, k-e komite hoi iaia ka noonoo o ka bi!a a Hitt i like no me ka bila a Collum." NA HOOIKAIKA NO KA PONO KOHO BALOTA O NA KANAKA HAWAII—ONI PAA LOA KE AUPUNI TERITORI MA HAWAII NEI—O KA HAWAII E HOOHIKI ANA 1 KE KUMUKANAWAI 0 AMERIKA HUIPUIA I LiOAA A HE PONO KOHO BALOTA, HE HAUMANA IA NA IvE KUOKOA—NA HAIOLELO A LAKOU. "I ka Poalua nei (ia 22) ua haiolelo au imua oia komiie no ka hoo-loli ana 1 ka bila >ma ke kapae ana i ana waiwal >me kahi o ka bila e loaa ai he pono no tia Hawaii. "0 Hatawela a me Kamika na "haiolelo ma'hope o'u e kakoo ana e hooholo ia no ka bila elike me ia. Ma >k& Poakolu nei, 'haiolelo ikaika loa o Caypless, « kue loa ana i na mikanele, a e kakoo ana i ka'u haiolelo, a pela no hoi me Moreno. Aohe o'u ma"kemake e pai ia'u, aka, eia na olelo a kekahi hoa o ke komite imua o Moreno ma a owau no kekalii malaila, a he Repubalika na kanaka la 'penei: "He «mau manao ikaika loa ka Mr. Wilikoki i waih<> >mai ai imua o ke koaolfc a'u Hawaii i ike mua ai a oia nei wale no. Ua hoike ia mai ia makou he kanaka hookahuli aupnni a ano hoohaunaele oia, aka, i kona wa nae i 'haiolelo mai' ai.ua 'hooholo iho la ko'u lunaikehala, aoie oia ihe kanaka hookahuli aupuni, aka, he kanalka e makemake ana e loaa ke kaulike. "Ua hoomau 'hou mai oia, 0 Hakawela be nawaliwali loa kana mau hoakaka ana. O Little ua 'hanaino wale aku oia ia hai. No Kamika ua hana oia no kona aoao me ka maikai. Nolaila, e !hana kakou i kekahi imea po na Hawaii. j "Mamua oka 'halawai ana oke Ko mite inehinei, ua kajmailio mai kekaih.l mau <hoa ia'u e kokua ana lakou i na Hawaii «lilee me ka'u noi'. Eia ka lakou ihana: , 1.—Ua kapae loa ia ke ana waiwal no ka poe kolio i Senate. 2.—0 na Hawail apau e lilo i Kupa Amenka (Citizens) i ka wa e lawe ai i ka hooliiki kumukanawai o Am«rika Huipuia. 3.—O na Hawaii Kupa Atnerika i uku hookalil dala auhau kino (aole ellma elike me mamua) a i ike i <ka heluihelu me ke kakau i ka olelo En*lani, a i ole i ka olelo Hawaii, ua kupono oia i be koho ana j ke Senatoa me ka Lunamakaainana. Aia ka ka mana nui i ke Senate. 0 na 'hoololi ano nui loa keia i loaa i na Hawaii, a eo nul hoi, nolaila, o kela bila a Collu'rn ua weluwelu, a ua pau ka hoike a ke Komite ma ka blla i hookomoia keia mau hoololi, alaila, hoouna aku au i kope, alaila, hookuku iho me ka bila a Cullom."

| I OLE MAUA LOAA KA PoNO MALALO 0 KE AUPUNI TERIfORi. 'Ina ao.-e maua i anei a01.2 e loaa keia mau hoololi ana, oiai, ua h„opir.apiha ia ko onei poe he ihoekae 'kakou i ka Amerika. No ka waipahe o ka'u halotelo me ka piiikino oh ke kumu nanā i 'heololi' i keia e a.oha ia kakou. Na Caypless ka haiolelo oolea, e weia ai ka hao, ua hiki nj iaia ke pahu he Amerika oia, aoie e hiki ke hoololi ia he hookae." KA WA E HOLO AI KE KANAWAI ALAKAI NO KE KULANA AUPUNI A KE KUOKOA I HOOIKAIKA AI, A PELA AKU, A PELA AivU. 'E !hai aku n-o au he hookahi mahina rfiai keia la aku holo loa keia bila. E ku ana no ko kakou poe 'haaloha oia ka poe Damokarata e pokepoke hou iho .a nui loa ka pono ia kakon. Ua hai mai la'kou i ka uluihua i ka paio «mau i na mea i hala. Ina maua i hikl mai ma«nua o ka hooholoia anst 0 ka olelo hooholo a Newland, ina la ua ikaika ka paio ana. "0 ko Oayp]ess .manao no, lna no e holo ana keia kanawai, alai.a, e heie no maua e hoikeike i na kii hoolo/eaka 1 mea e wailio wale ai na hana 'hewa a Amerika. Eia no au i na ahiahi a pau i 'kalii ka Moiwa'hine, he mai'kal kona oia kino. "Mailuna mai no keia lanakila ana 0 na Eieie a ka Lahui imua o na EieLe Dala Nui a ke Aupuni. "Me ke aloha ia oukou a pau. "Owau no, "R. W. WILIKOKI." Aia ma ko makou manao p >pa, e ikeia'ai ko 'inakou manao hoakaka no kekahi >xau mea ano nui i loaa ia makou ma keia palapala a ka Elele a toa Hui Kalaiaina i hoouna aku nei i Wahaolelo no lakou ma Wasine ona. Ma ka mea e pili ana i ke kumuUana 'a kakou, oia hoi, "Ke Aupuni Moi a •hoi mai; a hoi ole mai" hoi ua Aupuni la i Hawaii nei ma ka hoihoi ana <xal a ka Ahaolex> o Amer:ka Hu puia, eia 'ka pane a Robert W. Wil koki: "0 ka olelo aku i ke Aupuni Moi i leeia poe. ua like me ka ana aku 1 ka Aha Sena.te o *'arani e hoihoi mai i ka laila Moi." A ua like ihoi ia me ka ohlo maoipopo ana ae, he m-ea makehewa ka 'hapai hou ana aku Imua o ka Ahaole'o o Amerika Huipuia i ke kumuhana e piii ana no ka hoihoi hou ana i ke Anpuni Moi o Hawaii, oiai he hana paakiki loa ia. Elike me ka hiki ole ke aeia ka hana hoihoi Aupuni Moi ma Farani e ko laila Aha Sena'.e, p«la no ka hiki i ko Ameirika Huipuia Ahaoleio ke ae mai. HAHT W li!> Ua loaa mai no ia makou mau hoike no ka noonoo ana o ke Kom.te o ka Hale o na Lunamakaainaa, o ioko o ka Ahaolelo Nui o Ameiixa Huipuia ia lakou ka noonoo ana i ua Bila Kanawai no na T«ritori. A oia hoi ka wa i hoea kino aku ai o Koneia G. F. Little o Hilo, Hawaii, R. W. W.likoki "Eleie a ka Hui Kaiaiaina,". m'e Loio Caypless o Hono'ulu nei mamui, ame C. C. Moreno o Wa ineLona. Ua akoakoa keia KomJte ma ka la 22 o lanuari no ka hoolohe ana i na olelo hoakaka a ka poe apau e hoea aku ana imua o lakou no ka hoike ana i ko lakeu «uanao | ma ka mea e pili ana i ka Bila Kana- | wai Hawaii. Ma ka wa i noho ai ke Kom'te ua haiolelo ikai'ka o Mr. Henman o ke Ke- { £Sna Aina o Amerika Huipuia ma ka , aoao hoaihewa loa i na Kanawai aina ! 0 Hawaii nei. Mahope aku ona o Konela G. F. Little 0 Hilo. Ua kue ikaika nohoi ia i na ka'nawai aina o Hawall nei. Kue pu noihoi ia i ka hoomauia ana aku o a Lunakanawai o ka Aha Kiekie eiike me ka mea i hoikeia ma ka Bila Kanawal e waiho ana imua o 'ka Hale. He poe kamawai huikau a pohihlhi na kanawai alna e ku nei ī keia wa ma Hawaii nei, a ua kue loa ia hoi e na kanaka Amerika apau. He ■wahaolelo oia o na kanaka A'3i€rika ma Hawali nei. Aole ona kokua i ke Aupunl o Ua hoike aku oia imua o ke 'he ewaewa loa ke ano o ka hookoia ana o na kanawai aina ona Hawaii nel; a he popopo loa na hana a na aha hookolokolo ma keia mahele. Ua ninauia mai hoi oia e kekahi lala o ke Komite, ina paha he mea oiaio kana i hoike aku ai imua o lakou, aohe io ae ala'hele e loaa ai ka pono ma na hana pili kanawai aina maloko o na A'ha Hook:lokolo. Ua pane aku la o Konela Litte, e loaa no lie pono ma na aha hooko'lokolo ina he hoopono na Lunakanawai. Ma:hope iho o ka pau ana o ka haiolelo ana a nei kanaka, ua halolelo aku la o R. W. Wilcox. a me he mea la 30 minute paha ka loihi o ka wa 1 haiolelo ai oia. O k«a hapanui o kana 'haiolelo, ala no ia »maluna o na Aina Lelaiii. Ua hoao hoi oia e hoole i jte kuleana o ka Moi Kalakaua ame kona poe hooilina i ua mau aina \i. He •poe e ae no ka poe i kuleana ma ke ano hooilina pololei no keia mau aina, a o kana wahine kekahi hooilina, Mahope iho ona o Mr. Har.weil. Ua •hoakaka oia I ka hooholomuaia ana o keia Pae Aina ma ka naauao ame na hana mikiala e na kanaka Amerika; a na ia poe hoi i kukuiu i ka oihana hookolokolo ma Hawali nei. He mea makehewa ke kanalua ana no ka h oko ana o ka oihana hookolokolo o Hawaii i kana hana me ka hoopono maoli; a pela nohoi ka Maaa Hooko. He mea keia i ikeia e na kanaka noonoo hoopono apau. Ua kakoo ikaika loa oia 1 na Pauku o ka B la Kanawai e noonooia ana e ke Komite. Mahope iho o Mr. Hartwell, o Mr. W. 0. 9aaith, a oia ka mea nana i hoakaka piha aku imua o ke Komite 1 ka maikai o na kanawai aina o Hawaii nei, me ka hoakaka pu ana aku hoi, i ka 'hi'ki ole e hooihanaia na kanawal aina o Amerika Huipuia ma Hawaii nei. I ka pau ana o ka noho ana o keia Komite ma keia la, ua haawi mai la ke Komite i na hoomaikai ana i na "Elele Kuikawa o ke Aupuni Hwii, ola hoi o Hartwell ame Kamika no ka moakaka maikai o na olelo hoakaki a laua i wehewehe kii ai imua o ke Ko>mite. Ma ka la 24 mai, noho hou no ua Komite la, no ka noonoo pakahi ani i kela ame keia pauku, a ua kiu hi maoli hou ia mai na Eiele Kuikawa o

ke Aupuai, e ka Luna-hoomalu o ke Komite e ih.oea hou aitu imu.i o l.kou. Ma ka wa i maieaukau ai k£ Komite e hapai i ka noonao ana i ka Biia Kanawai, ia wa i ho&a hou aku ai o K. W. Wilcox, C. C. M*reno ame Mr. Caypless, a noaoi aku Ia e 'a-eia mai la- i "kou e haiolelo imua o ke Kam.te. Ua aei-a mai. Ua haiolelo o Mr. Caypiess no ka manawa o kanaha ij2inuie. Ua hoino loa oia i ke Aupuni o DoJe ame na mikantle. Ua oie.e aku o.a imua o ke Komke, ua hoounaia aku o Hirtwdi i laila no ka uku o $11.000 eo ke kokua j ana i ka Bila Kanawai. O k-a make- ' make wale no a keia poe, oia ko lakou 1 ihoomauia ana iloko o ka mana aupuni. O na. mi'kanele hoi, ua iaweia a ' lakou na aina aipau o na kan-ka Hawaii, aua hoilihune loa ia lakou. (No keia mau oleio a Oayp.ess, ua mino aka ibo la o Mr. Hitt, kekaki hoa o ke Komlte.) Ua ninau <mai la :hoi kekahi lala: , 1 "Owai ia po'e © oleloia >nei, ho j>oe •mikaneie? He poe kahunapula ane» lakou?" Ua pane o Mr. Caypless, o na 'aiika<nete, o lakou no oa welo a na , mikanele, aime kekahi poe e ae he nui 1 me lakou, 1 aihue i na a.na o na kanaka maoli. Ua noke aku la ia i ka hoike i 'ka nui o ke aloha i ka hana tno ia o na kanaka—ko iakou h.okaumahaia—a he mea pono e hoopakeieia Jakou mai ka inaina makaweiaw li ' loa mai o na mi'kanele. Ua ninauia mai hoi oia i kana hana aloha i h na ai no ka pono o na kaaka. Aolie ana pane. Ua 'hoomau aku la no ia i ka !hoino ana i na mikanele. Ua kama lio pilikino ae la nohoi ia ia Mr. W. 0. Smlth, ma ke ano, -ha kanaka alaha ole Ja f na kanaka Hawaii, oiai ira ki make ana o k-e'kahi kanaka maoii i ka uwila o lo'ko o kekahi uwea olelo, aole ae o Ka>mika e ioaa he wahi uku ka poino ana o ua kanaka la, oiai nae I oia ka I>oio Kuhina ia wa. Ua ninau 1 mai 'h'Oi keka:hi hoa o ke l.omi.e iaia, ■ina paha oia ka 1010 ma. ka aoao o ke kanaka i maka? Ua ae aku ia ia. I Maihope iho ona, ua 'ku aku oC. C. Moreno. Ua noke aku ia nohoi ia i ka ma-ma i na mikanele imua o ke : Komi'te, a hala kekahi mau minute. A i ka aneane ana e pau o kana ka-mai-I lio hoinoino ana i na mikaneie. ua olelo aku la ia, "Ina e mak maka ia ana ona Kiaaina maikai, aia k-e kanaka kupono"—a kuWkuhi ae la ia ia Mr. R. W. Wilcox, me k»a oielo pu ana hoi "Oi ala ke kanaka kupjno loa i Kia- ! aina no Hawaii." Mahope i'ho o ka pau ana o keia mau haioielo; ua olelo «mai la ka lunalioomalu o ke Komue, aolie ona mak&make e 'hoeluhi waie aku o Har.weil ame Kamika ma ka pane ana i na ha.:oleio a kela poe mua. Mahope Iho o ka noonoo ana o ks Komie© ī na pauku apau o ka Bila Kai nawai, ua hoohoio ke Komi.e e k-pa2 | neai.oko aku o ka Biia Kanawai i Ka mea e pili ana i ke ana waiwai o ka i poe koho balota. E hapai hou ia ana I no nae ka noonooia ana o keia mahela ma ka wa e hui launa olelo ai na Ha e elua. Ua haa|vi o Haiawela ame he ahaaina n,o na hoa o ka Aba Kuhina ame luna Aupuni e ae, a ua apo lokahi mal lakou i ria p-loai i haawi a aku ia lakou. Ma keia aha. ina, ua haiolelo ae la o Mr. HencLer&on, ka Lunao ka Haie o na LunamaK ainana, a ma ka hope loa o kana haiolelo ana, ua pane mai la o.a imua o Hataweia ma: "O olua e na keonlmana mai Hawali mai, aoie olua e hopohopo no ka hana oie ia ana aku o ko oukou kaniwai." He nui a lehuiehu loa na ninau i ui ia aku i na Elele Kuikawa o Hawaā nei no ka «mea e pili ana i ka oihana Kiaaina. O ka oleloia ana o na laau kunu e ae, ua like ko lakou maikai me ka Laau Kunu a Kamaiena (Chambeilain), ua maopopo loa ko lakou like ole ana mamuli o ka hoike ae nei, oia ka olelo hoike a Mr. C. D. Glass, he kanaka hana o Bartlett & Dennis, Co., Gardiner, Me. Penei kaa olelo: "Ua pii mau mai ko'u loaa ana i ke anu.ame lee kunu Hoko o ke kau hooilo o 1897, a ua hoao hoi au i na laau kunu apau a'u i lohe ai me ka loaa ole ana o ke ola, a hiki i kekahi la i kono aku ai au iloko o ka hale kuai laau lapaau o Mr. Hou.ehan, a olelo mai Ia oia ia'u e hoao i ka Laau Kunu a Kamalena, me kona olelo pu ana mai nōhoi, e hoihoi hou mai no ia i kuu daia ia aole e oia ana. Ua th.x maoll kuu mau ake-mama ame kuu mau ohe makani i keia wa, aka, ua oia ioa nae au i keia laau, a mai ia manawa mai, e inu 'mau ana au i ua laau la i kela ame keia wa e loaa ai au i ke anu, a loaa koke no ia'u ka oluolu. Ua hoike aku nohoi au no keia laau lapaau i ko'u poe hoaloha, a ua hauoli au ma ka olelo ana aku o ke pookela loa keia ona laau kunu apau. E kuai ia ana e na poe kuai iaau lapaau apau Benson Smith & Co., na agena no Ko Hawali Pae Aina. E hoomanao na hoahanau o ka Eka- ' lesia o Kaumakapili no ko lakou wahi halawai mau I kela mau la Sabati aku. Aia mauka ae nei o kahi kokoke i ala- I nul Liliha. E nana ae i ka hoolaha a ke Kahu Ekaleaia 'ma kekahi wahi o ka makou pepa o keia la. Ua hala aku ka Peresidena o ka Papa Ola me ke Kanikela Ken£rala Haywood ame Kauka armiehael no Kahulul, a hala loa aku i Jt..io ma ka hora 10 o ka po Poalua nei, maiuna o ka mokuahi Amerika Iroquois. j Aohe mau mea hou ano nui i loaa mai nei ma keia eke leta 'ieal la e pili ana i ke kaua ma Aferika Hema.

KEMKALA ROBtRĪS. AīilliJ-aitn Nui o n:i Kou Pelt'U:uv< u

0 ke kii keia e hoike ana i ka nee ana o kekahi mau koa Pelekane aie na Bua ma Aferika Hema. Aia ma ke kihi akau mal?ilo 0 kela kil, e ikeia ai ke kulana hoonee kaua o KeneralaGatacre o na Pelekane. Mawaena pono ae, ko Keneraia KeiJy Kenny. Ma ka aoao hema ae hol oke kil, ko Kenerala Farani (French). 0 na pauku huinaha eleele, oia na koa Buae O na pauku huinaha keokeo i kahakahaia, oia na Beritania.