Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 8, 23 February 1900 — A PUA LILIA O FARANI [ARTICLE]

A PUA LILIA O FARANI

MOKUNA V. j HE MOEUHANE ANEI? KA PIOO MA KE KAHUA HOOMOANA j ELELE ONA PAE KUAHIWI. | I ka hoea ana mai o ke kakahiaka o kekahi la ae. ike ae la ke Keikialii i Hugo i ka huihui ana iho o ka makani' ma kona mau papalina; a i kona hoao : ana ae e huli, aia hoi, ike iho la ia i ke oolea o kona kino. Kaakaa ae la kona mau maka, ua pili hou iho la no, mamuli o ka pa olinolino ana iho a na kukuna o ka la. Hoao hou ae ia ia e huli, ia wa i hoomaopopo iho ai oia, aia oia ia wa iloko o kona aahu kila. I kona ike ana i keia mea, ua hoopiha loa ia kona naau i ke pahaohao, a no ia mea, ua ala maoli ae la ia iluna, me ke kuakuai ana ae hoi o kona mau lima i kona mau maka, a kaakaa ae la. Nana ae ia ia ma o a maanei ona me ke pahaohao nui o kona noonoo. Ike iho la ia, e komo ana no ia i kona aahu kila, elike no me kana i hele mai ai mai ko lakou kahua hoomoana mai. Aia no kana pahikaua ma kona aoao kahi i paa ai; o kana iaau ihe, e waiho ana no ma kahi kokoke ana e noho ana. 0 kona mau. lako kaua no apau e waiho ana no ma kahi kokoke iaia. Ike aku la ia i kpna lio ma kahi mamao iki aku mamua ona, e ai mai ana i ka lau o ka ohelo makanahele. I kona ike ana ae i keia mau mea apau, ua upoi hou iho la ia i kona mau lihilihi maka, a hala kekahi wa, kaakaa hou ae la kona mau maka, a ike hou ae la ia elike no me kana i ike mua ai. Ia wa i ku ae ai oia iluna. a ike iho la ia, me ka hoohewahewa ole, e ku ana no ia, ma ia wa, maluna o ka honua palahalaha i hoouka kaua pu ai oia me na Tureke. O ka mea kupaianaha nae ana i noonoo hoohuoi iho ai ia wa, oia kona ike ole ana aku i na, kino make o na enemi. Hele aku la ia, a loaa iona lio, lalau iho la i ke kaulawaha, a paipai iho la i kona a-i, me ka olelo ana iho: "E Dominika, heaha ke ano o kei'a a kou haku i ike iho nei? He moeuhane wale no anei ka'u i ike ai, no kela aina nani kamahao? Ua inu au i ko laila waina aala loa; ua ike au me kuu mau maka nei i ko laila mau nani apau, eia nae, aole ae nei ia mau mea apau. Ma Ita moeuhane io paha au i ike ai i keia mau mea? 0 ko'u wahi no anei keia i waiho ai, mai kela wa i haule mai ai kela pohaku nui maluna o'u? Kupanaha maoli! Ua lawe aku na Tureke i na kino make o ko lakou poe hoaloha; a pela nohoi me kela poe Isamaliana; a no'u nei la, aohe o'u hoaloha, ua haaleleia iho no au ma keia wahi, me ka manaoia paha, ua make au. Alaila, o ka'u mau mea apau i ike ai, he 'moeuhane wale no ia. Ua ike au i kela elemakule, ua halawai pu au me ia, kamailio pu me ia, a inu waina pu nohoi me ia; eia nae, he moeuhane wale no ka ia a'u i ike al. Ua moe au maluna o ka moe nani loa, a maloko hoi o ka hale-lole i hoonaniia (me ka maikai loa, a kupaianaha hoi, | aka, he moeuhane wale no ka ia. 0 •kela wahi a'u i ike ai me kona mau kihapai pua nani ame na punawai pii- ' pii, i piha i ka waina, ka waiu ame ka meli, he Paredaiso kona hoa elike ai, eia nae he moeuhane wale no ka ia?" Hoomaopopo iho la ia, he moeuhane wale no kana mea i ike ai no ke kihapai nani ame Hasekini. Hookahi ana mea i hoomaopopo loa, oia kona hakaka ana me na Tureke, ame kona I pa ana i ka pohaku a hina ai oia ilalo. Ike iho la ia, mamuli o kona paio Sna | me na kanaka Tjireke, i loaa ai he pa- ; kele ia Hasekini, ka Eiemakule Pahaj ohao o na Pae Mauna; a no ia mea, ua 1 aie ua Elemakule la o na Mauna iaia. , Ma ia la no e hiki ai iaia ke hele a huli 1 aku hoi iaia. Oiai hoi ia e ku ana, a e holoholo ana, ke hoomanao wale la ia, | e hoea mai ana ka wa e puka mai ai ka eha a puni kona kino, eia nae, ua , haohao no ia i kona ike ole i ka eha ia wa. Hooholo iho la ia iloko ona, aole ia e hoomau aku i kana huakai huli hou aku i ka Elemakule o na Pae Mau- | na, a he mea pono hoi iaia ke huli hoi aku no ke kahua hoomoana, a e kali hoi kana huakai imi aku i ke kanaka ana i makemake loa ai e loaa, a hoea i kahi wa okoa aku. I kela wa i lalau iho ai ia i kona papale kila, a paa ae la. Lalau iho la I kana laau ihe, a pela hoi i kana koi kaua. Hoopaa aku la ia i leana koi kaua ma kona noho, alaila, me ka eleu loa kau ae la ia maluna 0 kona lio. Ma ke alahele no a laua i hele aku ai, oia no lia laua alanui o ka hoi ana mai. Ika hele ana hol a aui ka la oia la hoea aku la oia no ke kahua hoomoaa o kona mau koa. I ko lakou j ike ana mai hoi iaia, e hoi aku ana me ka palekana ame ka hoike ole no kona loohia ana i kekahi poino, ua ha- j awi ae la lakou i na leo huro ohohia, a hoOpaiakuli ae la i ka lewa. I kona hiki. ana i kona hale lole, ua lele iho la ia mailuna iho o kona lio, a hoi aku la noloko o ua hale lole nei | ona. Ia wa hoi i komo aku ai kana j kauwa hoolohe, oia o Walter Sana Velerl, a hoomaka iho la laua e kamailio: "E Walter," wahi a ka Naita i ninau mai ai i kana kauwa, "Pehea la ka loihi o ko'u kaawale ana aku mai ke kahua hoomoana aku nei?"

"O ka ehiku ponoi keia o na Ia o kou kaawale ana aku mai a makou a- j ku nei, a ua lilo kou kaawale ana aku ( mai a nei aku, i mea e hoohuoi nui ia ai e na mea apau. 0 makou nohoi kekahi o kou poe kanaka nei i hoohuoi nui 1 no keia kaawale loihi 3oa ana aku ou mai a makou aku." "Ua maopopo loa anei keia mea ia oe ■ e Walter, he ehiku io o'u mau la o ke kaaw-ale ana aku mai a nei aku?" | "I ka Poalua o kela pule aku nei i hele aku <ii oe; a o ka Poakahi hoi ke- ; ia o keia pule." "Aiaila, aoi.e ka he moeuhane ka'u i ike ai," wahi a ua Naita Opio nei i hooho ae ai. Nana aku la hoi o Walter i kona haku me ka nalu nul ana iho o kona noonoo, o ke ano o na huaolelo a kona haku i hoopuka ae ai.no ka mea e pili ana i kana mea i ike ai. 'E Walter, ke au e kuhihewa ma ka'u mea e ike aku nei ma kou mau helehelena, he mea ano nui loa kau i makemake ai e hoike mai ia'u?" " "He mea oiaio kau i ike mai la ma ka hoike a ko'u mau helehelena. E hai aku au ia oe, o na Hoahanau Burebona, o kou mau enemi ia. Mawaho ae hoi o laua, o ke Kapena koa o ka pualikoa holookoa o ke Kauna Remona, oia hoi o Guiscard de Grillon, kekahi enemi ou." Nana mai la ka Naita Opio maluna 0 kana kauwa me na onohi maka oolea a pane mai la: "Walter, aole loa o'u hopohopo iki i keia poe kanaka ma na wahi apau loa a'u e halawai ai me lakou no ka paio ana, ina paha maluna o ka lio, a maluna paha o ka lio. E hai aku au ia oe 1 ka mea oiaio loa, na keia poe puuwai hohe wale i kaili aihue aku ia Lede Gereturuda mai a'u aku; a na keia poe puuwai eleele nohoi i hoopaapio iaia maloko o na pa pohaku o Niee. Ua ike au eia ua Lede nei a'u i aloha ioa ai ke noho nei maloko o keia kulanakauhale, a ua ike pono au i kona noho io ana he paahao iloko o keia kulanakauhale. Ma ka la a kakou i hoouka kaua mua loa ai, a kau ai au iluna o na pa pohaku e kokoke na i ka hale towera, i ike ai au me ko'u mau maka ponoi nei no ia Gereturuda. Ma ia wa hoi, o kela Naita Puuwai hohe wale, oia o Grillon, ka i hoomaopopo loa i ko'u ike ana ia Gereturuda, oiai e ku kokoke ana no ia ma kahi e hakaka ana. A no ko'u ike ana eia ka mea a'u i aloha ai iloko nei o Niee, ua haalele iho la au ia oukou, a h3le aku la au iloko o na 1 pae mauna no ka huli ana i ke kanaka i oleloia, ka Elemakule Poohina o na Kuahiwi. Ina e loaa oia ia'u, e nonoi aku au <iaia e h'aawi mai oia ai'u i elele e hiki ai ia'u ke hoouna aku e komo aku iloko o ke kulanakauhale 0 ka imi ana ia Gereturuda, a i mea hoi e hoopauia ae ai ko'u manao anoninoni. O keia ke kumu nui o ko'u haalele ana iho i ke kahua kaua nei." "E kuu haku, ua halawai pu anei oe me ua kanaka la o na mauna? wahi a Walter i ninau aku ai i kona haku. Ia wa i hoike mai ai kona haku opio 1 na mea apau e piM ana i kana huakai hele, pela hoi kona hoouka kaua pu ana me na kanaka Tureke. Ma kahi hoi o kona hoike ana mai no ke ano o kona laweia ana a hoea i kekahi wahi ana e hiki ole ai ke olelo ae, he Paredaiso ia wahi ana i .'ke ai, ua kaohi iho la oia i ka hoike ana mai; a hooia mai la oia imua o kana kauwa maikai. ua huipu io no oia me ka Elemakule o na Pae Mauna. "A ke laha nei ko'u manao, ke ole, au e kuhihewa, e hoea mai ana no onei nei kekahi elele mai ua Elemakule nei o na Mauna, elike hoi me kana i hooia mai ai imua o'u," wahi a ka Naita Ōpio i hooia mai ai imua o kana kauwa. , Mahope iho o ka pau ana o ka olelo ana mai o ua Naita Opio la i kana ka- I uwa. ua hoomaka koke aku la hoi ua' wahi kauwa nei e hoike aku i kekahi | mea ano nui loa imua o kona haku. "E kuu haku," wahi a ua wahi kauwa nei i pane aku ai imua o ka Naita Hugo, "e liai aku au ia oe, eia kou poe enemi ke imi nei i na mea apau e hoohihiaia ai oe iloko o kekahi pilikia nui. Ka mua, ke hoolala ned lakou ma na mea apau e hiki ai ke hooiaioia, ua lawe oe i ka hoohiki e lilo i kanaka no ka Emepera Helene; a wahi a ua poe enemi la ou, eia ka oe ke imi nei i na mea apau e palekana loa ai ua Emepera ia. O ka iua, eia ka oe ke hana nei i na hana apau e hiki ai ke lanakila mai na enemi maluna o ka pualikaua Kerusade holookoa. Oiai nohoi ka Naita ame kana kauwa e kamailio ana ia wa i komo mai ai ke keiki lawelawe o ka Naifca nona ka inoa o Holana, a olelo mai la: Eia mawaho ae nei he eha poe kanaka malihini >i makema,ke loa e ike ia oe, e kuu haku?" "Heaha ke aiio oia poe kanaka?" wahi a ka Naita i ninau mai ai i ke keiki lawelawe. "Ma ka hoomaopopo ana aku i ko lakou mau aahu, me he mea la he poe kanaka lawaia lakou. I kela wa i haupu ae ai ua Naita 0pio la no na elele mai ka Elemakule mai o na kuahiwi, a oia kona wa i kamailio aku ai i ke kauwa, e kauoha aku i ua poe kanaka lawaia la e komo mai iloko o kona hale lole. I ke komo ana mai o ua poe la iloko, ; ia wa i ike aku ai ka Naita Opio, oia 'no na kanaka a ka Eiemakule i olelo | mai ai iaia, e hoouna mai ana ia. 0 keia no na kanaka i kāpaia he poe Fidei, a i ole, o na koa kiai kino o Hasakini. Hoomaopopo aku la nohoi ia, o lakou no na kanaka ana i hoopakele ai ma ka hoouka kaua ana me na Tureke, a nolaila, ike iho la ia, aole kana he moeuhane i ike ai. V (Aole i pau.) 1

Aia ka liale lapaau o ke Aupuni ma ke kahua halekula o Pohukaina, mauka ae o Kawaiahao Pa, aoao ma Ewa o ke Alanui Puowaina. Mamuli o ka aelike ana o na Loio ma ka hihia o Kahai (w) me Kualil (k), kue ia L. Aholo ame Kapoluhi (w), ua hoopaueeia ua hihia la mai keia Kau Kiure aku a ke Kau Kiure ae nei o Mei.