Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 8, 23 February 1900 — KAU AHAOLELO O 1900. [ARTICLE]

KAU AHAOLELO O 1900.

I kulike i me kekahi olelo hoolaha "Kaukapakahi" a ka Lunamakaainana John L. Kaulukou i hoolahaia ae ai ; maloko o na nupepa namu o Honolulu 1 nei, e kahea ana i na hoa (?) o ua hale j la e akoakoa ae ma ka Hale Oihana i Hooko o ke Aupuni, ma ka hora 2 o ka ' auina la Poakolu nei, Feberuari 21, | ua noho iho la ia hale, ma ke Keena mau i akoakoa ai ka Hale o na Luna- ! makaainana ma na. Kau Ahaolelo ku i I ke kanawai, i na wa i kaa hope ae nel. ! 0 na "Keonimana o ka Ahaolelo o 1898 aku nei, a i koho hou ole ia ai hoi e ka lahui koho balota o Oahu nei, ame na wahi e ae o ka Pae Aina, ma ka malama o Sepatemaba (1899) aku nei —elike me ke Kumukanawai o ka "Repubalika o Hawaii," mamuii o ka hooleia ana mai e Peresidena Makinne— oia hoi o Jahn L. Kaulukou, A. V. Gear A. T. Atkinson ame A. G. M. Robertson, kai akoakoa ae ma ka wehe ana 0 keia kau Ahaolelo. Ua hoea ae malaila ka Loio Kuhina Henry E. Cooper, ma ka aoao o ka Mana Hooko o ke Aupuni. Aole i maopopo ia makou ke kahunapule nana i hoomanalo i nei hoomahu ana o ua hale nei, aka, ua ikeia aku la ka Lunahoomalu e hoakaka mai ana imua o ke "anaina," ma ka olelo ana, 1 ka lawa ole o ke k"koramu" (quorum) a hoike mai la hoi: "Ua hoopuka o Peresidena Makinile i kekahi kauoha ma ka la 13 o Mei (o kela makahiki aku nei) aole e maiamaia ke koho balota no na hoa ahaole--10 ma ka malama o Sepatemaba aku nei. A oia hoi ma'oko o kela kauoha, ua oleloia e hoomauia aku na luna Aupuni i kohoia ma ka lakon mau oihana, mamuli o ka mnkemake o ka Peresidena o Amerika Huipuia. A nolaila, e heluhelu aku au i ua la." ! Na ka Peresidena o Amerika Huipuia, kauoha Mana Hooko. Mamuli o ka mana 1 haawiia mai maluna o'u e ka Olelo Hooholo Hui a ka Ahao'e'o Nui, i aponoia e ka Peresidena .ma ka la 7 o lulf»i. 189$, i kapaia, "Ka O'elo Hooholo e. Hoohui ana I Ko Hawaii Pae Aina me Amerika Huipuia," nolaila, ma keia ke kauoha aku nei ; ka Peresidena o Amerika Huipuia. aoi le e malamaia ke koho balota laulaha i hopkakaia ma ke o ka Repuba)ik o Hawaii ma ka Poa"kolu hope o Sepatemaba ae nei. O na luna Aununi apau i kohoia, no lakou lea manawa noho oihawa e pau am, mv mua o ka hooholoia ena o k?k<»hi mau k'ipono e ka Ahaole'o Nui o Amei'ika e hoom*>u ! a aku no lakou ma ka lakou mnn m^mu--11 o ki o ka Peresidena o Arr>prika Huiouia. I hoike no ka oiaio o keia, k» k*niha nei 3ii i ke siia o Amerika Huipuia e honniliia aku ma k^ia. wp)s|peton3, Mei 13. 1898. (KokHuino'H"» WM. M^KTNLEY, Ma o ke Kikauo'elo Aununi la. Alaila, hoomnu mai la ka LunAhoomalu i ka olelo ana: "Ua maopopo ia'u, ua pili keia kauoha i na Lunamakaainana ame na hoa 0 ka Hale Ahao!elo 1 ha!a, a ua mati no ko lakou noho ana ma ka lakou mau oihana. Ua kauoha hoi ko kakou Kumukanawai e akoakoa kakou ma ka Poakolu ekolu o keia mahina, oia hoi, keia la. No ia kumu, i'kahea aku nei au ia oukou e akoakoa mai. "A oiai ua kanalua ka Aha Kuhina no ka hiki e noho he kau Ahaolelo ma keia wa, nolaiia, manao au e hoopanee kakou a hiki i ko kakou lohe ana mai Wasinetona mai. Ua kakau aku nei au i keia la ia Pere3idena McKinley i keia la no keia mea. Ku ae hoi o Mr. Robertson, a hoakaka i kona manao, ma ke ano e apono ana i ke alahele a ka Lunahoomal o ka Hale o na Lunamakaainana i lawe ae ai ma nei hana. Ua maopopo loa iaia o ka manao maoli o ke kauoha a ka Peresidena o Amerika Huipuia, e hoomauia aku no ka noho ana o na wahaolelo lahui ma ia mau kulana. Ua makemake maoli no o Pere3idena McKinley e hoopau i ka hana koho balota hou ana, eiike me ka hoakaka a ke Kumukanawai, aka, e hoomauia no nae na luna Aupuni apau e paa i ko lakou mau kulana. Ma ia ano, ua maopopo ko PeresidenaMcKinley manao, e paa pu na hoa o ka Ahaole o i ko lakou mau kuleana paa oihana, me na luna Aupuni Kivila e ae. A nonoi ae la ia e hoopaneeia ka Hale a noho hou ma ka pule ekoiu o Maraki ae nei; a ua lawa loa ia manawa no ke k tli ana a loaa ka lohe mai a Peresidena McKln'ey mai. Ua ku mai hoi o Kuhina Kupa a hoakaka mai, ua manao ia, ua loihi loa kela wa o ka hoopanee ana. Ua kakau aku no o Peresidena Dole īa Peresidena McKinley no ka noho ana o ka Ahao'elo elike me keia e hoomaka nei, a o ka wa i hoounaia aku ai keia palapala, ma ka la 17 aku nei no ia'o i lanuari. Aole nae i pane ia mai keia palap3la e Peresidena McKinley, ma ke telegirapa, elike !a me ko ka pane 1 loaa mai ia Peresidena Do e mai iaia mai, no ka palapala i kakauia aku ai iaia ma ka la 23 o lanuari. 0 keia palapala hope aku nei, no ka mea ia e piii ana i ka ma'i ahulau. Me he mea la, ua oi aku ke ano nui o ka mei pili i ka ma'i ahu'au mamua o ka Ahaolelo i ko na luna Aupuni noonoo ana ma Wasinelona, nolpila, hoea e mai ka p3ne no ia mea. Me he mea la, eia.; paha ke nele imi nei ma ke eke leta | ka palapala a McKin'ey no ka mea e pili ana i ka neho ana o ka Ahao'e'o. 0 kona manfo ponoi'iho (Oooper) ua j no o Peresidem MoKinley e ho- i om« , ?uia aku no ka noho ana o ka poe kiu kanawai ma ka lakou oihana. Ua j manao nohoi ia, he keehina k'ipono ka ka Lunahoomalu i hana ai, ma ke! ana i ka Hale o na Lunamaka- j ainana e akoakoa mai ma keia noho ana o ke K°u. Ua kakau aku nohoi o J Kuhina Mott-Smith ia Mr. Hartwe'l ma Waginetopa e hoomaopopo aku ia I Peresidena McKinley no keia mea. Ua ! manao'ana ia, e akoakoa ana no ka HMe o na Senate ma 1*» i maikai ai ka noho ana o ke kau Ahaole'o ma Keia wa. Ua lawa loa na hoa o ka j Ahi e noho nei mi Hono'uln nei no k«* loaa ana he koramu no na hana oia Hale; aka, ao'e nae maopono | hii ka manao o lea Peresidena o ke Senate. \ Ma ke noi a Mr. Atkinson, ua hoo- j pnneeia ka Hale. no ekolu la. KULANA 0 KA AHA S*3N*TF,. Ua he'e pku o Mr. M«»nson. ke kakauolelo o ka Hale o na Senatoa i ke kee-

na. o V/m. C. Wilder, ka Peresidena o ia Hale, a ninau aku la iaia ina paha ua loaa mai iaia kekahi pane mai ka Loio kuhin mai no ka mea e piii ana ika weheia ana oka Aha Senate. Ua ae mai o Mr. Wilder. Hoike mai oia, ua teiepona mai o Mr. Cooper iaia me ka ninau ana mai i kona manao. Ua hoike aku hoi ia. aia ka mana o ka noho ana oia mea he Ahaolelo ia Peresidena McKin:ey, a ina kauoha mai oia e noho ka Ahaolelo, alaila, e hoea ana no ia ma kona noho iloko o ka Hale. Ua manao nohoi ia (Mr. Wilder) āo'e i lawa ka manawa e hoea mai ai ka pane a Peresidena McKinley, no ka palapala i hoounaia aku iaia ma ka la 17 o lanuari aku nei. Ua hoole mai ia i ke kahea ana i ka Aha Senate, aole ona makemake e lawe wale ae i ke , koikoi oia hana maluna a, aole j nohoi bia e hoea ana ma kekahi halawai ana oia hale, ke oie e ioaa mai ka pane a Peresidena McKinley. Ma ia la nohoi, ua hoea ae o Senatoa Waterhonse i kahi o ke kakauolelo o ka Aha Senate, a hoike ae la imua o ua kakauolelo la, ual oaa mai he kahea telepona iaia mai ka Loio Kuhina mai, e hoakaka mai ana he mea maikai ke akoakoa ae elua a ekolu poe Senatoa ma ka hoomaka ana o ka Aha Senate, a hoopanee aku nohoi i mea e 1 palekana loa ai ke keehina hana i makemakeia no ka mea e pili ana 1 ka noho ana o ka Ahaolelo a hala wale hoi lea manawa. Ua huli hoi o Se- ! natoa Waterhouse i kekahi poe hoa e [ae oka Hale, a o.na mea wale no i lojaa iaia, o Senatoa J. L. McC&ndless j ame John Wright. A ma ka hora 5 j oia ahlahi akoakoa iho la lakouma ke I keena o Senatoa Waterhouse. Ua hoea aku hoi ke kakauolelo Mr. Manson malailano ka malama ana i ke kahea inoa. Ua ala īnai la he mau kuka olelo ana mnwaena o lakou. Ua hoikela aku ka lohe o keia akoakoa ana ia Mr. iWilder. O ka mea i hooholoia e keia poe, e noho no ka Aha Senate.