Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 8, 23 February 1900 — KA PONO KOHO BALOTA LAULAHA. [ARTICLE]

KA PONO KOHO BALOTA LAULAHA.

0 keia pono koho balota e koiia aku nei e- kekahi poe i liooneleia i ka pono koho balota iloko o ke kulana Aupuni Repubalika, ma Hawaii nei, he pono koho balota ia i aeia ai kela ame keia kane kupono no ia hana ma Hawaii nei, e koho i na Senatoa ame na Lunamakaainana o ka Ahaolelo Kuloko o Hawaii nei, me ke kaupale ole ia ana o kahi e loaa ai ia pono, elike me ko na wa i kaa hope ae nei, mai ke Au mai nohoi o ke Aupuni a hoea mai nei i ke au Repubalika; aka, ma keia kulana koho balota hou, ua hoopau loa ia ke ana waiwai, a o ka loaa makahiki paha, no* ke koho ana i na Senatoa ame na Lunamakaainana; a ke ole nohoi makou e kuhihewa, e aeia ana na poe i ae ole ia no ke koho balota ana, i na kau kolio i hala ae nei, mamuli o ko lakou hookupono ole ana ia lakou iho malalo o na kanawai 0 ka Repubalika, ina lakou e lawe ana 1 ka hoohiki e kakoo i ke kumukanawai o Amerika Huipuia, he pono koho ! balota ia i ike ole ia ma Hawaii nei i 1 ke Au e ku ana ke Aupunl Kumu a kekahi poe hoa makaainana o kakou i makemake ai e ku hou ae ma Hawaii nei, koe wale no ke kulana Aupuni o 'na Moi Kamehameha 111. me IV. i hooholoia ai e ke Kumukanawai o Kamehameha 1., Kalakaua 1,, a i hou ; ia e ke Kumukanawai o Kalakaua I. [ (1887) a i hoohikiia ai nohoi e Liliuokalani I. He mna oiaio, elike no me ka makou i hoakaka aku ai ma kela pule aku nei, a ma na wa e ae nohoi mamua aku nei malalo o ke Kumukanawai o 1887, i hokoakoaia ai ka pono koho balota i na Senatoa ame na Lunamakaainana a komo iloko o na kanaka, oia *hoi , ka poe koho balota. 0 keia kulana j koho ana i na wahaolelo lahui, ua ala- | kaiia maloko o na kaupale Kumuka- j ; nawai. O ka poe i loaa na hookupono , i hoakakaia ma ke Kumukanawai no ke koho ana i na Senatoa, e loaa ana no ia lakou ka pono koho balota lunamakaainana. 0 ka mea hoi i loaa wa- | le no na hookupono kumukanawai no ke koho wale ana no i na lunamakaai- ; nana, aole hiki la lakou ke koho i na ■ Senatoa. Nolaila, ua ku iho la keia kulana koho balota ma ka ratio o 2 ia 1. A ina e lokahi like ana ka makemake ame ka hoihoi o ka mea koho lunamakaainana i ka moho i makemakeia e ka mea hiki ke koho i Senatoa, ua hoopuipuiia ka ikaika o ua kanaka la i hookahi balota lunamakaainana hou, a puka maopopo kela ma o ■ kona balota Senatoa la. | ( Iloko o ka Aha Senate, aole komo aku na balota i hookuponoia ma ke koho ana i na lunamakaainana. Aka, o I ka poe i loaa ia lakou na pono koho I balota Senatoa, e loaa ana ia lakou ka pono koho i na lunamakaainana. A ma ke kulana koho balo"ta hoi e makemakeia aku nei e kela poai ma-

aa like loai no keiit mau kuleana elua i na poe kofio balota apau. E koho do na mea ai*au i na. lunamakaainana, a oia poe nohoi apau i koho ai i na lunamakaainana, e aiu like no lakou ma ke koho ana i na Senatoa. Hookahi wale no kumuwaiwai e loaa ai i ke kanaka keia mau pono koho balota elua, oia ka hookaa ana i kahi auhau kino, he hookahi dala i ka makahiki hookahi, me fta nana ole ia ana o ka nui 0 ka w-aiwai o ke kanaka, a waiwai ole palia. j oka poe waiwai ole, ma keia kulana koho balota, o lakou ka poe i hoopomaikai nui loa ia, a hoohauoli nui ia hoi ko lakou naau; aka, o ka poe waiwai a kuonoono maoli, mawaena o na Hawaii ame na haole, he mea- ia e hookuia nui ia ai ko lakou noonoo. E hiki ana i na wahaolelo i kohoia e kela poe koho balota waiwai ole (property) koe wale no kela auhau hookahi dala, ke alakai i na kan kanawai ana i mea e hoopilikia ia aku ai ka waiwai o ka poe waiwai. Manao makou, he mea makehewa ka hookaawale i elua mahele o na hale o loko o ka Ahaolelo ina o ke ano keia e koho balota ai kakou? Oi loa aku ka pono i na he poe Senatoa wale no ka kakou e koho ai, alaila, e koho kakou ia poe, me ka nana ole ana ae he poe lunamakaainana kekahi; a ina hoi he poe lunamakaainana wale no ka kakou apau e koho ai, alaila, e waiho na Senatoa, ina o ke kulana koho balota laulaha iho la keia e loaa mai ana ia kakou, ma keia noho Aupuni ana aku 0 kakou ma keia mua aku. Aoie ō makou kanalua iki, ina e loaa ana keia pono koho ia kakou nei, ua hoohaahaa loa ia ke Aupuni o Amerika Huipuia, oiai ma ke koho ana i ko laila mau hoa a waholelo hoi no ka Ahaolelo nui, ua lilo na ka poe koho balota 0 kela ame keia mokuaina e koho i na lunamakaainana o ko lakou mokuaina iho a na kela ame keia ahaolelo Mokuaina e koho i ke Senatoa a mau Senatoa hoi mailoko aku o ka Mokuaina. Aka, ma Hawaii nei nae, malalo o ke kulana aupuni hou e loaa mai ana ia kakou, a elike hoi me ke kulana koho balota e koiia aleu nei e kela poe hoa makaainana o kakou, ua popo ia ae la na helu elua o ka Ahaolelo a paa iloko o ke kanaka hookahi 1 loaa hookahi dala auhau kino. Aole o makou manaoio iki, e hoolilo ana ka poe kau kanawai o Amerika Huipuia i poe "poo-hakahaka" lakou ma ka hooholo ana mai i kanawai hoihoi ana i ka Hale o na Senate ame na lunamakaainana a paa iloko o Hookahi Dala iloko o ka pakeke o kela ame keia kanaka hookaa auhau o Hawaii nei.