Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 10, 9 March 1900 — KE KAUA MA AFERIKA PAA PIO O KENERALA CRONJE O NA BUA. HE 4,000 POE BUA I HAAWI PIO. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KE KAUA MA AFERIKA

PAA PIO O KENERALA CRONJE O NA BUA.

HE 4,000 POE BUA I HAAWI PIO.

KA LONO NO KA HAAWI PIO ANA O KENEKALA CRONJE. LADANA, Feb. 27, hora 9:57 a. m.— Ua hoike ae nei ke Keena Kaua, ua haawi pio mai o Kenerala Cronje ame kona poe koa, ma ka wehena-kaiao o keia kakahiaka. LADANA, Feb. 27.—Eia iho ka 'hoike ano nui i loaa mai a Haku Roberts mai: Paardeberg, Feb. 27, 7:45 a. m.—Ua lawepioia mai o Kenerala Cronjc ame kona poe koa apau ma ka wehenakaiao o keia la, a i keia wa he pio oia maloko nei o kuu kahua hoomoana. E hoikeia aku ana ka uui o kona itoe koa ma keia hope aku. Lana kuu manao, e olūolu loa ia ana paha keia hopepa i ikeia iho la, e ke Aupuni o ka Moiwahine; a o keia lanakila i loaa ia makou, ma ka la no ia i hoauheeia ai na Pelekane ma ka hoouka kaua o ka puu o Majuba." KA HOIKE A HAKU ROBERTS. LADANA, Feb. 27, hora 5:02 p. m.— Ua loaa mai i ke Keena Kaua keia lono mai a Haku Roberts mai: "PAARDERBERG. Feb. 27, hora 11, o ke kakahiaka Poalua.—Mamuli o na lono i loaa mai ia'u, i kela ame keia ]a, mai ka oihana (huli mea hou mai, ua maopopo iho la ia'u, ua mahuahua loa ka maikai ole o na noonoo ame na manao o na kanaka o Kenerala Cronje a ua. ike pu ia lioi keia kuee mawaena o na alakai. Ua puka-a-maka loa ae keia |nau manao kuee ma ka wa i hoaauheeia ai na koa Bua i hoao ae e kokua ia Kenerala Cronje, e ko makou poa koa ma ka la 23 o Feberuari. Nolaila, hooholo iho la au, e onou ikaika aku i ka'u hoonee kaua ana maluna o

ka onemi. I kela ame keia poe, ua hoomauia ka nee ana aku o ko makou ( mau auwalia eli no ke kahua hoomoana o ka enemi i mea e hoemila mai j ai kona mamao loa ana mai a makou iiku. Ua kipoka pahu aku Ia nohoi au maluna o ke kahua hoomoana o ka enemi me ka ikaika loa. Ua kokua nui ia keia hana ma ka la inehinei ma ka loaa ana mai o kekahi pu Howitzers o 6 iniha anawaena, a'u i kauolia ai e laweia mai De Aar mai. Ma ka wa i hookkia aku ai keia mau keehina hana, ua kokua nui loa ia makou e kekahi baluna i hoolele ia iluna me kona hoopaaia ana ilalo nei. Na ia baluna i haawi mai ia makou i na hoailona e hoike ana no ke kulana ame na hana a ka enemi. Ma ka hora 3 •a. m. o keia la, ua hoonee ia kekahi leulana nee mua e na koa Kanada, i kakooia e kekahi mahele koa eniginia, ame na koa Hilana ame ka mahele e- ' lua o na koa Shropshires. A o ka hua i loaa mai ma ia hana ana, oia ko makou kokoke loa ana aku i kahi o ka enemi, me he mea la he 60 wale no i-a i leoe a hoea aku ilaila, a ma kahi hoi he 80 i-a wale no i ikoe a hoea aku i kona mau auwaha kuwaho. Ma keia wahi i "hookuene pono iho ai ko makou poe koa, a hiki i ke aana. He hana koa lua ole ia a na kanaka o ko o ko kakou mau panalaau, a he uuku nohoi ko lakou wahi poino ma keia nee ana. "Ua lilo iho la keia i mea e hoopaa ia ai na aoao elua ma ke kulana ku i kahi hookahi, a he kulana hoi a na Bua i ike ai, aohe manaolana i koe ma ko lakou aoao. I ka wanaao o keia la, loaa mai la ia'u kekahi palapala mai a Kenerala Cronje mai, a i kakau po-

noi- ia nohoi e ia, ua ae oia e haawi pio mai iaia iho ame kona poe. Ua laweia mai keia palapala malalo o ka hae malu'hia. "Ma ka'u pane hoi, ua hoike aku au ia Kenerala Cronjs, he mea pono iaia ke hoea kino mai ma ke kahua hoomoana, imua ponoi o'u; a e hele mai hoi kona poe koa mai ko lakou wahi hoomoana mai, mahope iho o ko iakou waiho ana iho i ka lakou mau mea kaua. Ma ka hora 7 a. m. hoea o Kenerala Cronje, a ua hoike aku hoi au ia oe ia mea ma ke telegarama. Ma ka maua kamailio ana, ua nonoi mai oia ia'u e loaa aku iaia na malama maikai ia ana e kakou, a pela pu hoi i kana wahine, moopuna, kona kakauolelo, akukana ame kana poe kauwa lawelawe ma kela ame keia wahi e hoounaia aku ai oia. Ua hooia aku au iaia, nie ka olelo ana e hookoia aku no kana noi. Ua hoike aku au iaia e hoouna pu ia. aku no me ia kekahi aliikoa o ke kulana Kenerala ma kona. wa e hoounaia aku ai i Cape Town, i mea e malamaia ai oia me ka maikai ma ke alahele. I keia auina Ia oia e hele aku ai no Cape Town malalo o Mekia Kenerala Prettyman, a nana e liaawi aku iaia i ke Aliikoa kiekie nana e kiai la ma Cape Town.

"0 na pio, ua hiki aku paha ko lakou heluna i ka 3,000, e aaahelehelein, ana lakou, ma na mahele, malalo o ko kakou mau alikoa ponoi. B (haalele iho ana no lakou ia anei, a e hoea ana paha lakou i ka muliwai ,Modd«r i ha la apopo, alaila, ma ke kaa-aihi aku lakou e hoouna iā aku ai no Cape Town." KA HELUNA 0 NA BUA I HAAWIPIO. LADANA, Feberuari 27, hora C:25 p. m.—Ua hoikeia ae nei, ua hoike maā nei o Haku Roberts i ke keena kaua, o ka heluna o na poe Bua 1 haawi pio mai, ua aneane hiki aku i ka 4,000. Mailoko ae oia heluna, he 1350 he poe kaiiaka no ka Repubalika Alani kuokoa. O ke koena aku i koe, he makaainana no ka Hepuhalika o Trānsvaal. LADANA, Feb. 27.—He iwakaluakumamaiwa na aliikoa o Transvaal i lawe pio ia, he umikumamawalu poe aliikoa no ka Repubalika Alani. Oka nui 0 na pukuniahi i lilo pio mai, mai ka poe mai o Transvaal he 3 pu a Krupp, 1 pu Maxim, a he pu Ihoolei poka pahu. I Mai ka poe mai hoi o ka Repubalika ! Alani. 1 pu a Krupp. a 1 a Maxim. I

NA POINO O KA POE PELEKANE, LADANA, Feb. 27, hora 6:35 p. m.— Ua hoopuka ae nei ke keena kaua he papa hoike no ka nui o na poioo o na Pelekane. He 721 poe i hoehaia, na'liikoa ame na koa, ma ka hoouka kaua ma Paardeberg, La Sabati, Feb. 18. .E komo pu ana ma ia heluna he 63 po'e Kanaela a he 273 poe Hilana. HOOMAKAUKAU NA BUA NO KEKAHI HAKOKO IKAIKA. LADANA, Feb. 27, hora 4:20 a. m.— Eia na Bua ke hoakoakoa nei ia lakou iho ma kahi kokoke i ke kulanakauha!e o Bloemfontein, a ua makaukau lakou no ke kue ana raai i ka uee mua ana aku o Haku Roberts. Ua loaa mai keia lono mai Fretoria mai ma 'ke alahele ae o Lourenzo Marque!?. Ua oleloia, eia na mahele koa Bu?< ke hoakoakoa nei ia iakou iho mai na wahi mai apau o na Repuba.3i>;a. Aole maopopo ko lakou nui, aka, i:a nnuhiia aku na mahele koa Bua apau mai na wahi lehulehu mai i hoonohoia ai lakou no ke kue ana mai i na Beritania koe nae ke kulanakauhale o La<lysnv": h, me he mea la e hiki aku ana ko { lakon nui i ke 30,000. Ua manaoia inoho:. aia ka nui o na koe Bua apau ma kahi o ke 30,000 a 40,000 paha ka iiui ma !■:•"' kahua kaua. oka houluulu ana ae o k<'ia pualikaua nui ma ke alaheIe o Haku RobertB, oia ke kumu nui o leo lvene:-ala Cronje hoomau ana i ka hakoko me ka ikaika loa. He umi la okoa o ka hoouka kaua mau ana a keia kanaka me na koa o Haku Roberts. Ina e loaa aku iaia na koa kokua hou, a loaa ole aku paha ia mau kokua ana ; iaia, ua loaa nae he wa pono no keia poe koe v ßua e houluulu ai, a halawai mai lakou me na koa nee mua o na Pelekane ma ka wa e pio ai o Cronje. j He mea pohihihi loa ka ike aha e lawa ana ka ikaika o na Bua no ka lele kaua ana mai maluna o na Pelekane a hoopkele ae ia Kenerala Cronjs. KUE"IA*KA NEE ANA AKU A KENERALA BULLER ME KA IKAIKA E NA BUA. Nu loka, eb. 26.—Ua hoolaha ae nei ka nupepa La i kekahi lono i loaa mai iaia mai Colenso mai, i hoounala mai ma ka la 24 o Feberuari, "hora 2:10 p. m.. Ikaika ka hoouka kaua i hoonee ia iho nei i keia wa i ke ao ame ka. po iloko o umi Ta. A iloko oia wa, ua loaa iki i na Pelekane he mau wahi mile ka neeu mua no ke kulana'kauhale o LadyBmith. 0 kela ame keia puu ma keia wahi o ka aina, ua eli auwaha wale ia no, me ka hanaia ana hoi a paa loa na mea pale aku, a ke paa ia nei keia mau wahi-a pau me ka ikaika loa e ka poe Bua. O kela ame keia kapuai a na Pelekane e nee aku ai imua e paio ia ana ia me ka ikaika loa. A hoea i ke ahiahi nei, ua aneane aku na Pelekane e kokoke i Pieters Station, a e hoouka kaua aku ana lakou malnna o na Bua e noho ana maluna o na kipapali kiekie maluna aku

oke alahao. Ua manao wale ia ua nui ka poino i loaa i na Pelekane. 0 KA PAA PIO ANA 0 KENERALA CRONJE AOLE IA HE MEA E PAU AI KE KAUA. NU -lOKA, Feb. 27.—Ua olelo ae o Montague White, ka wahaolelo o na Bua ma Amerika nei, penei: Ina ua paa pio o Cronje.ame kona poe kanaka, aole ia he mea e pau ai ke kaua. He puupuu oolea loa paha ia i loaa mai i na Bua, aka, aole nae ia he puupuu e make ai ke kumu hana a na Bua e kakoo nei. Aole he wa e pau ai ko kaua a hiki i ka haule pio ana o ke kulanakauhale o Pretoria; a ma ka wa hei e ihoea aku ai na Pelekane i ke kulanakauhale poo o Transvaal, he mau tausani ola o lakou e make ana. Ua manaoio loa ka poe Bua, aole hiki ke hoohioloia ke kulanakauhale o Pretoria. Ua hoike pu ae nohoi ia i kona manao, aolie manaolana no ka hiki ana e no-ho kekahi uwao ia ana e na mana nul o Europa, no ka hoopauia ae o ke!a kaua mawaena o Enelani ame na Repubalika elua.

Aohe manaolana ma Europa, kc ole nae o Rusia e hana i kekahi liana ano nui e hoohuiiia ae ai ke au o ke kaua. Ma ko'u manaoio, ua makemake ioa o Emepera Wiliama e hoopauia ke kaua, ■eia nae aole oia i ike i ka hana e hoopauia ai keia kaua.

0 ka manaolana i ake nui ia, eia no ia i Amerika Huipuia nei, aka, ma ka nana aku nae i ke ano o ka Aha Kuhina e noho nei, aole nae he wahi helehelena o ka ikeia aku oia mea. Ua ikeia ko ka lahui Amerika mau manao makee a aloha i na Bua, aka, aole nae he nana iki o ka Aha Kuhina Amerika ia manao o ka lehulehu. Ma Enelanl, o ke oho like ana o na kanaka mai o a o, o ka aina e kue ana. i ke Aupuni. he mea ia e kaulu hou ole iho ai ka Aha Kuhina ma ko lakou mau noho iloko o na hora he iwakaluakumamaha. KE KUMU I HAAWI PIO AI 0 CRONJE. MULIWAI MODDER, Feb. 22.—Ua hoike. mai ka poe I paa pio mawaena o<na Bua, aia ka wa"hine a Kenerala Cronjs ke kol ikaika la iaia e haawi pio iaia iho, i pakele ai na ola o kona poe kanaka. KA HAUOLI NUI MA LADANA. LADANA, Feb. 27.—"Mananalo iho la o Majuba," "Haawi pio o Cronje," "Lanakila hiwahiwa lua ole na Pelekane," oia na olelo e lohe ia ana ma na waha o na kanaka he nui J ma kela ame keia wahi o loko o ke kulanakauhale. Nui ka hauoli o na I mea apau no keia lanakila ana o na | Pelekane. Nui ka mahaloia o Haleu Roberts. j NA LONO MAI MAFEKING MAI. j Nu loka, Feberuari 27.—E hoike ana j ■kekahi lono mai Mafeking mai, penei: j Oiai e malamaia ana kekahi aha hu-! ka la Sabati, Feb. 11, ia wa i loheia mai ai kekahi lono, e makemake ana <na Bua e lele kaua mai maluna o ] ke kulanakauhale. Ua kipu mai no na Bua me ka ikaika, aole nohoi i panaiia aku ka lakou mau kipu ana mai. X kekahi la ae, Poakahi, Feberuari 12, ua (hoehaia o Kapena Girdwood o ka Mahele Ekolu o ka poe Koa Raifela Airiki. He kanaka keia i mahalo nui ia e na mea apau. He hoouka kaua ikaika kai malamaia ma ka Poakolu, la 13, pela no i ka Poakolu, la 14. I ka waenakonu o ka po o ka la 14, ua "poloke" ae la ka pukuniahi a ka poe Bua. I ke kakahiaka ae o ka la 15, oia hoi ka Poaha, ua ikeia aku la ua poe Bua nei ma kahi he elima mlle ma ke komohana aku o Mafeking, a hoomaka liou mai la ua poe nei e kipu i ke kulanakauhale i ke awakea ana ae. KELA AME KEIA. Ma ka 1* 21 o Feb. he heluna nui o na Bua i aku mailoko aku o' na koa o Kenerala French. Ho nui ka make o na Bua ma Paar-

<leberg mamuli o na kipoka. paliu ana a ka poe Pelekane. Aia ma ka waihona o ke Aupuni o Transvaal he 5,000,000 paona da-la) ma ka auka-kala, e waiho la ma Pretoria, a aia ka hale hana dala ke hana la he 35,000 <lala gula iloko o ka mahina hookahi. Ua nonoi ae nei ka Haku mua o ka Oihana Kaua Moana i $150,000,000 no nal ilo kaua moana no keia makahiki. Ua oleloia, "he elua mile ke kaaw&le o na Pelekane mai ke kulanakauhale mai o Ladysmith. Ua ulu ae ka pioo nui mawaena o na poo Aupuni koikoi ma Peretoria. Aia hoi o Kenerala Louis Botha ame Presidena Steyn ke koi ikaika loa ia ia Peresidena Krueger e noi mai ia Pelekane e loaa ka maluhia.

KHNKKALA CKONJK.

KENEKALA JOr.I3EET