Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 11, 16 March 1900 — Ke Aloha o Kuu Makuakane [ARTICLE]

Ke Aloha o Kuu Makuakane

(> k.i ,a 23 keia o Oekemaha, a o ka la ke!a mamua iho o ka la 24, ka la hoi nona ko e oleloia ai, o ke ahiahi j mua la o ka La Karikimaka. Ae; i j keia la i ikeia aku ai na kauwa o loko o Karumabe hale e holoke ae ana ma o a maanei o loko o ua hale la me na mea hoonani o loko o ua hal£ la, a pela pu hoi me na mea paahana o kela ame koia ano no ka hoomaemae ana i ua hale nei. j I k t hele ann oia la a hiki i kona ahiahi ana, ua paa pono ae la na.mea hoonani i makemakeia e ka Haku Care a ua mohala ae la he nani a he ui hou maloko o Karumabe Hale, a pela nohoi mawaho ona. Ile nani hihimanu keia i loaa i ua hale nei, a ua hanaia hol keia mau hoahiwahiwa ana no ka hanohano o Winidihama Care, elike me kana i nonoi mai ai i kona makuakane hoahanau. Ua nui hoi na poe i konoia aku e ka Haku Care e hele mai iiaiia no ka aha hulahula e haawiia ana ma ke ahiahi o ka la 24, oia hoi

ke ahiahi mua o ka La Karikimaka. j Aohe mea i koe, ua makaukau na ! mea apau, a e kali wale ana no ka hoo- | neeia ana o na hana hauoli o ka hoea mai o ke ahiahi o kekahi la ae, a o ka 1 manawa no ia e hookuuia aku ai o| Karumabe Hale e holoaia ia e na ka- | naka i poloaiia no na hana o ke Ahi- ! ahi mua o ka La Karikimaka. Hoea mai la na kukuna opiopio o ka la o ' kekahi Ia ae, a ke nee ae la ke au o ka manawa mal ke kakahiaka a ke awakea, a ke aui ae la hoi ka la. Ma ia auina la, ua hui iho la ka Haku Care me kana kaikamahine. Ma keia wa a lau'a i hui ai, ka makuakane ame ke kaikamahine, e hoike ana ma ko laua mau helehelena na h'uhiona walohia o ke kaumaha, a ua nalohia aku hoi mai a laua aku ia mea he hauoii. 0 keia wahi a laua e nono nei, aia no ia maloko o ka rumi palapala 0 ka Haku Care. "E kuu keiki," wahi a ka Haku Care 1 pane mai ai, "ua kauoha aku nei au ia oe e hele mai oe e hui pu me a'u no ko kaua kuka pu ana no na hana o keia po. Ua Ike au nou ame a'u, ina o kaua waie no, alaila, aole o kaua manao n'ui i keia hana, aoie hoi i keia mau hauoli ame keia mau hoohiwahiwa au e ike nei, e kuu keiki, aka, mamuli o ke koi ame ka makemake o kou kaikunane, ua hooko aku la au, ko u luaui niakuakane nei i ua makemake la ona, a ua hana ae la i keia mau hoohihimanu ana. E hai aku au ia oe, e kuu keiki, eia au ke noho mei me ke aloha launa ole mai no kuu keiki, oia hoi, ke kanaka nana kaua i hoopakeie maiioko mai o ko kaua heie kuewa ana maluna o ka honua, elike me ka poe i nele i ka home, a elike nohoi me ka poe illhune o ka aina nei. Ua ike nohoi au e kuu keiki, o kou manao no keia. Eia ke aloha iioko o kou puuwai nona, aka, e lanatia, ua hala hope loa ka waiwai io o kou aioha no kuu keiki, kuu hoola hoi. Aole o'u wahi minao iki, e hoi hou mai ana oia i o kaua nei, ina eia no oia ke oia nei i keia wa; aoie nohoi ko'u wahi manaoio iki eia oia ke ola nei i keia wa. Ua loihi loa keia wa o ka loaa wahi palapala hou ole ana mai ia kaua. Aole hoi ia'u, aoie nohoi ia oe. O ko'u manao no nae, aole oia i haaieie mai i keia ao, no ka mea ina ua make oia, aiaila, ua loaa mai la no ia kaua he palapaia mai Amerika mai e hoike ana ia mea, a loa pu mai la nohoi kana kauoha hope loa nou, eiike me kana i hoike mai ai ia oe ma kana palapala. E lanatia, pehea Ia kou manaolana no keia mea?" Me na waimaka e hiolo ana ma n,a papalina o lanatia pane aku ia i kona luaui makuakane: 'E Papa, aole ioa oia e make e mamua o ko'u ike ana aku i kona mau maka. Ua nui kuu aie iaia, a nolaila e aua ana no ke Akua i kona ola a ike au iaia. E maiama ana no ke Akua iaia, a puili au iaia iloko o kuu mau lima mo kuu hoike ana iho iaia me kuu leo,' 1 keia mau huaoielo poina ole ana i waiho iho ai me a'u, oia hoi, Ua ike iho nei au i ka hana a ke aloha, a ua aloha au ia oe me kuu naau apau, kuu puuwai apau ame kuu unane apau. E hoike pu iho ana au iaia i ka waiwa'i a ke aloha, nolaila, aole ia e make, a ike hou au iaia." He mau huaolelo hooiana manao maikai loa kau e hoike mai nei ia'u, e kuu kaikamahine, aka, ke hopohopo nei >no nae au e loaa mai ana ia kaua he lono kaumaha loa i keia ahiahi, a i ole, i.ka la apopo paha. E kuu keiki, ua nui ka maikai ole o ko'u noonoo no kuu hunona i keia wa. Ina e loaa mai ana ia kaua ka lono no kona make ana, alaila, aole hiki ia'u ke hookaulua iho i ko'u ola ana ma keia honua. Ua maopopo ia'u, hele oia no kela ao, owau aku no mahope ona. Aole loa o'u makemake iki e iohe hou ko'u mau pepeiao i ka olelo i kaulana loa mawaena o kanaka ua kaili kaua i kona waiwai mai iaia mai, a ua hana hoi kaua i ka hana aloha ole iaia, a oia ke kumu o kona holo ana i Amerika, a make oia malaila. Aka, i keia wa hookahi a'u mea i makemake ai e kamailio aku ia oe, a no ka mea ia e pili ana i ka ahahulahula o keia po. Pehea la e hiki ana no anei ia oe, ke hoomanawanui i na o keia ahiahi, e lanatia?" "E hoike aku au ia oe, e kuu makua, aohe a'u mea hauoli e noho nei i keia

[ wa. Ua lilo ia'u na aha ame na anaina oia mau ano i mau mea makemake a hoihoi ole ia e a'u, hookahi wale uo a'u mea nui e kali nei oia kuu ike hou aku i na maka o kuu kane; aka, no kuu aloha no ia oe, e Papa, e hana aku ana no au i keia ahiahi i na hana apau e ho-okinaunau ole ia ai na hauoli ana o koia po mawaena o ko kaua mau hoaloha i konoia aku. E Papa, aole o'u poina iki, i ke Karikimaka i hoike mai ai ce ia'u i ko kaua poino ame ko kaua pilikia, oia hoi ka la Kankimaka i hoike mai ai ce ia'u i ko kaua poino ame ko kaua pilikia, oia hoi ka.la Karikimaka mamua iho o ko'u maie ia ana me Haremano. He la Karikimaka eleele loa ia nou ame a'u, he la iā i komo mai ai ke kanikau ame ke kumakena iloko o kiua. Ua kulu iho ko kaua mau waimaka ma ko kaua mau papalina, a ua kailiia aku hoi ka hauoli mai ko kaua mau houpo aku. A ke lana loa nei hoi ko'u manao, aole elike ana keia la Karikimaka ae e hiki mai nei i ka ka la apopo i la kanikau nou ame au iioko o ka ehaeha nui. He mau mea oiaio loa kau l hoike mai nei ia'u,.e kuu makua, ina e loaa mai ana ia kaua ka lono kaumaha no ka pauaho ana mai o kuu kane i keia ola ana, alaila, e puni koke ana ka aina i na leo hoahewa inaina maluna o'u. E Papa, e Papa, aole hiki a'u ke ola hou mahope aku oia wa, a e like no me kou haalele ana iho i keia ao, pela no au e manao nei e haalele pu iho me oe i keia oia ana; aka, aole no nae i pau kuu manaoio, e ike hou aku ana no au i na maka o kuu kane. Oi loa iaku hoi ko'u hauoli ina hoi i keia ahiahi oia e hoea mai ai iloko nei o Karumabe Hale, aole i kana mai ko'u hauoli. Pehea la e ae mai ana anei na lani i keia mau upu ana a'u? Aole paha?" Ua maopopo iho la i ka Haku Care e komo aku ana no kana kaikamahine iloko o ka aha hulahuia oia po, a nolaiia, ua hoopauia ae la kekahi manao ano nui nana i hoopilikia i kona noonoo i ka wa mamua iho o kona hui ana me kana kaikamahine. Hookahi j wale no mea nana e hoopilikia ana i I kona noonoo ia wa, oia ke aloha o ka-, na keiki, kana hunona, a o kona hoola hoi. Ua lilo na oieo hooiana manao a kana kaikamahint i pane mai ai imua ona i mea e hoomama iki ia mai al kona noonoo. ; 0 lanatia hoi, mahope iho o ka pau ana o kana hui kamailio ana me kona , luaui makuakane, ua hoi pololei aku | la no ia noloko o ka rumi kakahiaka, kahi hoi a:na i noho mau ai i na la apau ame ka hapa nui o kona mau po no ka uwe' ana ame ka noonoo ana no Kuluroke. Ua lilo kahi kumu lemi e uiu ana maloko o ua keena la i mea nui loa iaia, Me he mea la ma kana .hoomaopopo ana, o ua wahi kumu lemi la, o kana kane no ia. Ma kana hooponopono hou ana hoi, ua waiho iho la ia ma ia wahi e ulu ana ua kumu lemi nei i ke kii liilii o kana kane. Oiai ia e noho ana malaila, ua lilo loa kona noonoo 110 kana kane. Ua hele mai ia ke aloha iloko ona no ua kane nei ana i hana aloha ole ai a lilo i mea ikaika e hookupouli ana i kona. uhane apau. Aia ka wa e maiamaia ai ka aha hulahula ma ka hora 8 oia ahiahi. I ka hoea ana mai o ka hora 7, ua hoomakaukau iho la o lanatia iaia iho, a oia nohoi ka wa i hoea mai ai na poe i poloaiia aku no ua aha hulahula la. Uoko o ka ekoiu hapaha hora mai ia wa aku, ua piha kui mai la ke keena hula i na poe i konoia no na lealea oia po.

I ko lanatia makaukau ana, ua iho aku la ia no lalo o ka rumi hulahula. 0 ka hora 8 ia. Ua malamaia iho la na hana oia po me ka hauoli nuū 0 weheia no ia e Winidihama Care ame kona kaikuahine. Ua hoomauia na hana oia po a hoea i ka hora 2, a ia wa 1 pau ai ia mau lealea ana. A ulumahiehie ae la na mea apau i ka haawi ana i na hoomaikai Karikimaka i kela ame keia mea mawaena o lakou iho, a o ka oi aku hoi i na haku o Karumabe Hale. Mahope Iho o ka pau ana o keia mau hoomaikai ana mawaena o lakou, ua "huli lioi aku la kela ame keia o lakou no ko lakou mau home iho me ko lakau hauoli a piha mahale no ka nani, ka maemae o lanatia ma kona mau ano apau; oiai ua Ui nei o Karumabe Hale i nolio iho ai me ke kauI maha ame ka luuluu nui e hoopunana ana i kona naau. Aole lioi oia wale no kai owiliia iioko o keia haawina, aka, 0 kona luaui makuakane kekahi. Ua hoomaopopo nohoi na mea apau 1 ike ia lanatia ma ia po, ua loli ano e ae kona mau helelielena mai ka mea maa mau i ikeia iaia i na la e noho ana o Kuluroke ma Karumabe Haie, a pela lioi mai ka wa i haalele mai ai ia i ka aina hanau. Ke ike.nei lakou, aia maluna o lanatia i keia wa, he nanaina palupalu a pepe, me he mea la e kanikau nui ana kona puuwai no kekahi mea i mamina nui ia e kona naau. Aole nae hiki ia lakou ke hoomaopopo, no Kuluroke paha ke kumu o keia ano e ana o ua Haku-wahine opio nei o Karumabe Hale, a i ole ia, no kekahi mea e ae paha. 0 ka mea nae i maopopo ia lakou, ua owiliia o lanatia iloko o kekahi aahu kaumaha loa. Heaha nae la ia mea nana i hookaumaha i kona naau, aole lakou i ike. Hoea mai la na hora makalii o ke aumoe, aia no o lanatia maloko o kahi "rumi kakahiaka," kahi i nolio ai maluna o ke ko-ki, a e "kulou ana hoi kona poo maluna o kahi pakaukau e ku ana ka ipu i ulu ai kahi kumu lemi aloha a kana kane, kahi kumu laau

hoi nona ka lau i hai iho ia Kuluroke, j ma ka la a lanatia i komo malu ai iloko o ia keena, ua aloha au ia oe, a ua ike hoi au i ka hana a ke aloha. j Ua hia-a wale aku la no o lanatia a hala kekahi wa loihi, ia wa i lulumi iho ai ka hiamoe maluna ona, a ka ia aku la ia iioko o kekahi hiamoe ku- J lipolipo loa. I kona puoho ana ae hoi, ua poha ka La, ka lama hoi o ke ao. ■ I keia wa nae ana i ala ae ai, ua loaa iaia he wahi mama iki ma kona houpo, j oiai ma ka wa ana i kaia ia ai i ka hia-, moe, ua loaa iho la iaia kekahi moeu- : hane kamahao loa, a na ia moeuhane hoi i hoohauoli iki mai i kona noonoo. ' O ke ano o ua moeuhane la i loaa iaia, oia kona ike ana aku i kahi kumu lemi ana e hoopili mau ana iaia, i ka pii ana ae i ka nui. Kiekie ae la | kona mau lala i ka loa me ka ohuohu pono ina lau uliuli lipolipo. Aole hoi i liuliu kana nana ana aku i ua wahi j kumu lemi la ma ia ano, aia hoi, ike ( aku la ia i ka uhi ana ae a kekahi ohu pouli maluna o ua wahi kumu-laau la. I He mau sekona ka wa a ua ohu pouli la i poipu ai maluna o ua kumu laau . la, aia hoi, nalohia ae la ua ohu pouli la, a ma kahi o ke kumu lemi, ike aku la'no ia me ka hoohewahewa ole i ke ku mai o kana kane. He kino ui ka hoi kona e ku mai ana ia wa; a he kilakila kona mau ano apau. Ia wa i lele aku ai ia e hopu i ua kane nei ana a uwe aku la hoi. Ia wa i puiwa ae ai oia, a ala loa ae la me ke pihoihoi nui. 0 kana mea mua loa i noonoo hupo wale iho ai, ua make paha kana kane, a i ole, e ike ana paha oia iaia iloko o ke kino nawaliwali. O keia ke ano nui o ka moeuhane i loaa ai iaia, a na kona iHanaoio loa ana, e ike ana no ia i na maka o kana kane, i hoomohala mai he nanaina ano maikai ma kona mau maka. 0 kekahi mea kupaianaha nohoi ana 1 hoomaopopo ai i keia wa, oia kona ike ana iho, o keia ka wa mua loa i loaa ai ka uhane o kana kane iaia, mai kona wa i haalele mai ai iaia a 'hiki ia wanaao. He mea nui nohoi ia nana e noonoo ai. Ala ae la ia. :hoi aku la noluna o kona rumi komo kapa. Aahu iho la oia i kekahi aahu silika keokeo. O na lipine e hoonani ana i ua lole nei ona, he mau lipine ia i like ko lakou mau wai hooluu me ko ka lau lemi opiopio. I ka pau ana o kona komo kapa ana, ua noho iho la ia me na manaolana ulumahiehie no kana kane. Aka, hoea inai la ka aina kakahiaka, hiki aku la ia malaila, ike aku la ia i na helehelena kaumaha o kona luaui makua'kane. O kona kaikunane hoi, oia o Winidihama aole ia malaila ia wa, ua hala ia no ke kulanakauhale o Ladana ma ia kakahiaka nui. Haawi mai la kona makuakne iaia i kona aloha Karikimaka me ka hiolo ana iho nohoi o kona mau waimaka ma kona mau papalina. O lanatia kekahi i komohia pu iloko o keia kaumaha; a na keia mau waimaka hoi o kona luaui makuakane i hooulu hou mai i ke kaumaha iloko o kona naau a nalowale iho la kahi hauoli i loaa ai iaia ma ka wa mamua iho. Ia laua e paina ana me ka pane leo ole o ka makua i ke keiki, a pela hoi ke keiki i ka makua, a hala kekahi wa loihi o ko laua noho ana ma ia ano, ia wa i hoike aku ai o lanatia i kana moeuhane imua o kona makuakane. I ka lohe ana o ua Haku Care nei i ka

moe a kana kaikamahine la, ua hoike I koke mai la ia i kona manao koho, ma ke ano he moeuhane ia e hoike mai ana, aohe ana hunona i koe, ua hala aku oia ma kela aoao o keia ola ana. "E kuu keiki, e loaa mai ana ia kaua he kaumaha i keia la, e hoike mai ana ia kaua, ua hala aku kuu hunona i ka make. Aole nae au he kanaka manaoio a paulele i nei mea he moeuhane, aka, o kena ano moeuhane elike me kau i hoike mai la ia'u 1 keia kakahiaka, he moeuhane ia i kuluma mau loa iloko o ko kakou ohana nei. Ina e loaa kekahi moe o keia ano i kekahi mea, o loko o ka ohana, alaila, he poino e kau mai ana maluna o ka mea nona ka uhane i ikeia aku. Nolaila, he la kanikau keia nou ame a'u e kuu keiki. He la poino, he la kumakena. Ei aku ka lono kaumaha ke hele mai ia i ke alanui a hoea mai i o kaua nei.' I kela wa i ku ae ai ua Haku Care nei iluna, me ka pau ole ana o kana j ai ana, haawi mai la kona lima haalu- j lu i kana kaikamhine, me ka olelo ana | mai: "E hoihoi ae oe ia'u no kuu keena palapala, a malaila au e kali ai no ka hoea mai o ka lono kumakena ia oe ame a'u.' I kela wa lalau aku la o lanatia i ka lima o kona makuakane, a hele aku la laua no kona rumi palapala. I ka noho ana iho o ka Haku Care maluna o kona noho, ia wa i honi iho ai o lanatia iaia, me ka olelo ana iho: "E Papa, e hoolana no oe i kou manao. Aole oe e hookaumaha. Manao au, aole pauaho mai kuu kane i keia ola ana; a, aole nohoi e hoea mai ana he lono kaumaha io kaua nei i keia la." Ia wa i haalele aku ai o lanalia i kona luaui makuakane, a hoi aku la no ia noloko o kahi "Rumi Kakahiaka," a malaila oia i noho liou iho ai me ka pili kaumaha o kona noonoo. O ke kaumaha no kana kane, a o ke kaumaha nohoi no kona makuakane. Ua hui ae la keia mau mea elua a akoakoa ae la iloko ©na. 0 ka hele ia a kani ka hora 12 oia la, pale ka pono no ko lanatia manaolana o ka ike aku i na maka o kana kane elike me kana 1 manao

wale ai, o ka puana no ia o kana moe. i Aui ae la ka la, aole no he wahi mea a 1 ikeia aku o kekahi hiohiona e hoike ( mai ana, ei ae o Kuluroke a hoea mai. i 0 ka hora 3 oia la, oia ka wa e hoea < mai ai ke eke leta o Karumabe Hale. 1 1 ka hiki ana aku i ua hora ekolu la, I ua hoe-a mai la ka eke leta. Ua hele * mai la kekahi kauwa ia Ianatia, ma- 1 muli o ke kauoha a kona makuakane, i a hoike mai Ia aohe palapala i 1 loaa mai a.Mr. Care mai, (oia hoi o 1 Kuluroke). Nolaila, hoomaopopo iho 1 la o Ianatia, ua hala na hoakaka a i kona luaui makuakane iaia, no ka mea 1 e pili ana i kana moe. Ke hele aku la 1 keia wa i ke ahiahi loa, aole no nae < he hoea mai o kekahi mea e hoike ana i no Kuluroke. j Uhi mai la ka poeleele, olino ae la na i hoku o ka lani, aole no he mea i ik'eia i aku no Kuluroke. I i Oiai ka ĪJaku Care e noho ana ma- j luna o kona noho hooluolu me ka ma- i nao maikai a pioloke ole hoi, ia wa i i komo aku ai kekahi kanak-a kino loi- i hi iloko o ua keena la. Hele aku la i ia, a ku iho la ma ke alo o ua Haku i nei, a haawi aku la i kona lima, me ka ] i ana aku: j ] "Happy Christmas to you, Lord Care i —Owau no keia o Haremano Kului'oke. i E kuu makua, e make ana au. I hoi mai 1-a au e ike ia oe no ka wa hope i loa; a e haawi hoi i kuu aloha hope ia 1 Ianatia." 1 I ka pau ana no o keia mau huaolelo, 0 ka wa no ia i hehee iho ai o Kuluroke 1 a waiho ana iluna o ka papahele. A 1 ma ia wa no i komo mai ai »he elua ■ mau kanaka iloko o ka rumi. Hoo- 5 kahi o laua, ua kamaaina loa oia i ka Haku Care, oia no ko lakou kauka o- < hana; a hookahi hoi he kanaka mali- 1 hini loa ia i ka Haku Care, # a ma kona \ hoomaopopo nae, he kauka no oia, a J he kanaka Amerika hoi. 1 Ua hele mai la ua mau kanaka nei, 1 na kanaka hoi au e kuu makamaka he- i 1 luhelu, e hoomaopopo iho ai, he mau! kauka laua, a lalau iho la ia Kuluroke 1 e waiho ana maluna o ka papahele, kaikai aku la iaia a w&iho iho la ma- 1 luna o ke koki e ku ana ma kekahi { aoao o ka rumi. Ua haawi iho la hoi ( ke Kauka Amerika i kekahi laau hoo- 1 ikaika kino ia Kuluroke, oiai hoi ke < Kauka Pelekane, ka mea i kamaaina loa ia Haku Care, i kanaili mai ai : 1 ua Haku nei. Ua hoomaopopo oia, ' ua lilo ko Mr. Care komo ana mai ame ; kona haule ana, ilalo, i mea hoopuiwa i loa i kona noonoo, oiai aole paha oia i i moeuhane mua, oia iho la ke ano e 1 hoea mai ai kana hunona. "He kanaka o Mr. Kuluroke," wahi : a ua kauka nei i hoomau mai ai i kana kamailio ana i ka Haku Care," i loaa i kekahi oiawaliwali ikalka loa. Hoike mai kona kauka i hele pu mai nei me , ia mai Amerika mai, aole i maopopo , iki iaia ke kumu o ka mau loa ana o kona pilikia. Ua emi pu wale mai no !kona kino. Aole nae oia e pilikia aI na." | Ia wa i hookokoke mai ai ua kauka j la ma kahi a ka Haku Care e noho ana, |a hawanawana mai la ma kona pepeiao: "O ka Ma'i o Mr. Kuluroke, kau hunona, aia ia iloko o kona puuwai. Hookahi wale no laau lapaau e ola ai oia, a hoi hou ae oia a like me kona ano mau, oia no o Ianatia, kana wahine. Aka, i keia wa, aole e kii aku iaia, e kali iki kakou a loaa iaia ka ikaika kupono e halawai ai me kana wahine." Aole i liuliu, ua loaa ae la ka ikaika maikai ia Kuluroke, a ua ala ae la ia a noho iluna. Hele aku la ka Haku Care, a lalau aku la i kona lima, a haawi iho la i kona aloha. Ua hoohauoli loa ia oia i ka ike hou ana i kana hunona. Ua hiolo i'ho la na kuluwaimaka o ka hauoli ma kona mau papalina. I keia wa ua loaa ae la ka ikaika maikai loa ia Kuluroke. I kela wa i huli ae ai ia a kmailio mal la i na kauka e oluolu laua e haalele mai ia loko o ka rumi, oiai he mea ano nui loa kana i makemake ai e kamailio me ka Haku Care. . V Ma ka wa i kaawale aku ai na kauka mailoko aku o ka rumi, ia wa i hoomaka mai ai ua Kanaka Makaainana ona miliona nei i kona makuahunowai: "E kuu haku—kuu makua—auhea ku u wahine?" Me ka naau i hoopihaia e ke aloha kulipolipo iloko ka houpo o ka Haku Care no kana hunona, pane aku la ia: "E kuu keiki, kuu mea nana i hoo pakele mai ka make mai o ka nohona ilihune, ua ninau nf&i la oe ia'u no Ianatia, kau wahine. E hai aku au ia oe, me he mea la, aia oia i keia wa iloko o ka "Rumi Kakahiaka." Ina makemake oe i ike iaia, e hoouna ae au i kekahi kauwa e kii aku iaia?' "Aole—aole," wahi a KuIuroke i pane mai ai, me ka olelo ana mai, "Manao au, owau no ke hele aku e ike iaia malaila. O kahi kupono loa ia a'u e ike ai iaia. Akā—" Ua emi pu iho la kona leo, a kahamaha koke ia iho la hoi kana mea i makemake ai e hoomau mai i ke ka-' mailio ana mai i ka Haku Care. A liuliu nana mai la ia iaia, oiai na wai- j maka i haloiloi ae ai ma kona mau maI ka, a e kaomi ana hoi ka peahi o kona lima akau i kona aoao hema, maluna o kona puuwai, a pane ae la— "My heart—my heart!)" (Kuu puuwai—kuu puuwai.) Alaila. hoomaha hou iho la ia, a liuliu pane mai la: "E kuu makua, pehea ia ko Ianatia manao mo'u? E hiki an*a anei ia oe 1 ke hai mai ia'u i haina no keia ninau

' a'u i ninau aku la ia oe, i ike ai au i ka'u mea"e han<a ai, e hele aku palia au e ike iaia maloko o ke keena i loaa ai ia'u ka hora hauoli loa o na la o kuu ola ana; a i ole, e hookuu paha au i kuu puuwai e wawahiia iloko o na apana liilii loa. Oh! my heart, my life"' ( , "Aohe mea nui e ae a lanatia e noho nei i keia w*a, o kona uwe wale aua no i kela ame keia la, no kona aloha ia oe. She has Jearned to love you. (Ua ike ia i ka hana a ke aloha uou.) E uwe mau ana ia nou i na wa apau nou. A o kou hoi ana mai la, c kuu keiki, e lilo ana ia i makana Karik!maka hauoli loa nana. Nolaila, eae mai oe e kuu keiki, na'u e kii ae iaia e hele mai oia iloko nei o keia keena." I "Aole, e kuu makua," wahi a Kuluroke i pane mai ai, "Owau no ke hele •aku i ona la. Aka, he wahi waina anei i kekahi au o loko nei o kou nimi?" J Ua kii koke aku la ua Haku Oare nei i kekahi omole waina, a haawi mai la i ua omole la me ke kiaha ia Kuluroke. Inu ae la ia i hookahi kiaha, a ia wa i haalele iho ai ia ia loko o wa rumi, a puka aku la i waho e hele ana no ka Rumi Kakahiaka. I keia wa a j Kuluroke e hele nei, aia kona mau kauka iloko o ka rumi hookipa kahi i noho ai, a e kamailio ana hoi laua me Winidihanva Care, oiai ma ko laua wa i komo aku ai iloko o ua rumi hookipa la, oia kona wa i hoi mai ai, a halawai iho la me laua. Atlo, e kuu makamaka 'heluhelu, e huii ae kaua a nana aku ia lanatia e noho ana maloko o ka Rumi Kakahia- | ka, elike nohoi me ka mea maa mau iaia i na wa i kaahope ae. Ua ala aku oia me ka hoomanao mau ana no kana kane, a hoea i ka hora 9 ponoi o ua ahiahi la, ia wa i lulumi ai ka poluluhi a ka hiamoe maluna ona. I ka wa mamua iho, ua ike oia i kona maluhiluhi ame ka ikaika o ka hoonipo ana mai a ka hiamoe malupa ona; J noi'aila, ua hina aku la ia maluna o ke I koki a hiamoe aku la, me ka mau nohoi o ka paa ana o ka aahu silika keokeo ana i komo ai ma ia Ttakahiaka, a pela nohoi me na pono apau ana i hoohiwahiwa ai iaia iho. Ua kaia loa ia oia ika hiamoe. E a ana nohoi ka ipukukui hoomalamalama o loko o ke keena ia wa. O keia wa a Kuluroke e hele aku nei iloko o ua keena nei, no ka ike ana i kana wahine o ka hapalua ia o ka hora 10, a ma ka hapa lua hora i hala ae o ka hora 9 i hoea aku ai o Kuluroke noloko o ke keena palapala o ka Haku Care. Oiai hoi o Kuluroke e hele ana no ua keena nei, ua komo iho la keia manao iloko ona; Ina e hele ia a i ike oia e ala ana no o lanatia, alaila ,o kona wa ia e pelu mai ai i hope a hoi hou aku iloko 0 ka rumi palapala o ka Haku Care, a malaila ia e kali ai no ka wa pono ana 1 mkemake ai e hele aku no ka Rumi Kakahiaka no ka ike Una i kana wahine. A ina hoi, ua hiamoe oia, alaila, o kona wa ia e komo aku ai iloko a uwe iho maluna o kana wahine, a o kahi hoi ana i manao ai oia kona wahi maoli e hui pu ai me ua wahine la ana, maloko no ia o ka rumi palapala o ka Haku Care. \

I kona hoea ana aku ma ka puka o ua keena kakahiaka nei, ua pani ia mai no ke pani aole nae i paa loa. Aia wa oia i wehe malie aku ai, a kiei aku la iloko. Ike aku la ia, e hiamoe mai ana kana wahine maluna o ke ko-ki, a ua like loa no ke ano o ka hiamoe ana mai a ua wāhine nei ana, me ke ano o kana hiamoe ana ma kela la i komo aku ai o lanatia iloko o ua keena la. I ke aku la nohoi ia i ke ku mai o kahi kumu lemi punahele loa ana. Ia wa komo aku la ia iloko me ka nihi malie loa ana. Hele aku la ia a ku iho la ma ka aoao o ke koki a lanatia e moe ana. Nana iho la ia i ua wahine nei ana, ua ano e ae kona helehelena i keia wa. 0 ka ui o ka I wahine kanaka makua ,oia ke lamalama piha ae ana inlua ona. He ui, he nani a he maemae ko lanatia mau ano apau, Ku iho la ia a kilohi iho la me kona mau onohi maka. "lanatia, lanatia! E kuu aloha," wahi ana i puana ae ai, a, kulou iho la maluna o kana wahine. Ia wa hoi oia, i ike iho ai i ka onioni ana ae o na lehelehe o lanatia, a> i kona hoohaliu pono ana iho, i kona pepeiao e hoolono pono, ina paha e hiki ana iaia ke lohe iho i kekahi mau mamalaolelo mai kela mau iehelehe ana i ike iho ai e onioni ae ana. Ia wa lohe iho la ia i keia mau huaolelo: "My husband, eome—eome to me— I have learned to love you at last. Oh! My heart—-my heart!" (E kuu kane, e hoi mai—e hoi mai kaua. Ua ike iho nei au i ka hana a ke aloha. Auwe! kuu puuwai! kuu puuwai hoi!) Aole hiki ia Kuluroke ke aua iho iaia iho 1 kela wa. 0 ka manawa ia i oni haalulu ae ai kona kino apau, oiai, ua komo mai la ke aloha o kana wahine iaia. Ua ike iho la hoi oia ia wa, o na huaolelo ana i lohe ai i ka hoopukaia ana ae e kana wahine, he mau huaolelo ia mai kona uhane ponoi mai, a he oiaio mau loa hol ia. Ua lalau ae la ia i kekahi lau lemi o kahi kumu laau punaheie ana, ako ae la, ame ia mea kulou iho la ia, a honi iho la i kana wahine, me ka waiho ana iho hoi i kahi lau lemi ana i ako mai ai maluna o kona papalina. Ia wa huli ae la ia, a hoi mai la no ka rumi palapala o ka Haku Care. I kona hoea ana aku iloko o ua keena la, ua ike mai Ia ka Haku

Oare i ke omamaki hou ana ae o ka tilumahiehie maikai o na helehelena o kana hunona, a hoomaopopo iho la ia, ua holopano na hana i hoolauna ia mawaena ona (Kuiui oke) ame lanatia, kana wahine. ia wa hoi ninau mai la ia: "Ua ike aku nei nae paha oe ia lauatia?" "Ae." "Ua kamailio pu mai nei nae paha olua?" "O kona uhane kai kamailio mai nei ia'u; a ua ike aku i kona aloha no u nei." I keia wa i hoike piha aku ai o Kuluroke i na mea apau imua o ka Haku Care, elike no me ka mea i hoike ia ae nei. Oiai o Kuluroke e hahai ana i kona hele ana ame kona lohe ana i na huaolelo a lanatia i hoopuka ae ai nona, e huli ae kaua, e kuu makamaka heluhelu, ma keia wahi o ka kaua moolelo a nana aku ia lanatia, ma ka wa i hull mai ai o Kuluroke a hoi mai no ke keena o ka Haku Care. Iloko o ia kulipolipo loa i loaa ia lanatia, aia hoi ua ike ae la ia i ka ma-u ana iho o kekahi mea ma kona mau lehelehe, a mapu ana ke ala o ka hanu o kekahi mea i maa mau ole iala i na wa i hala ae. Ma ia wa nae, me he mea la ua ike mai la kona uhane i ko Kuluroke uhane i ke kulou ana aku a honi iaia. Aka, no ka huiliul loa o keia mea i pa iho ma kona mau lehelehe, ua hoolana ae la ia mailoko ae o kona hiamoe, a oia hoi ka wa i haalele iho ai o Kuluroke i ka rumi. I kona hiki ana mai i ka puka, ua ala loa ae la o lanaUa, a ike māi la' ! i ka maalo o kekahi mea kino ma ka puka komo. Ua hoomaopopo loa mai la no nae ia, he oiwi i like loa me kana kane, kana i ike mai ai. Loaa iho la nohoi iaia kahi lau lemi a Kuluroke i waiho iho ai ma kona papalina. A ho- 1 omaopopo loa iho la ia, ua hol mai kana k-ane, a nona no ka mapu hanu aala ana i honi ai, a o ka huihui kohu kehau kaleahiaka ana i ike ai e kaomi ana i kona mau lehelehe mai kana kane iho no Va; nolaila, me ka hauoli, ala ae la ia iluna, a hooponopono iho la iaia iho. Oiai hoi ia e hooponopono a*a iaia, aia hoi komo iho la kekahi manao kanalua iloko ona, a haupu iho ia, ua koloheia paha oia e Winidihama; aka, oiai nae ia e noonoo ana elike me keia, aia hoi, hoea mai la kona makuakane a ku ana ma ka puka, a ia wa i lele ae ai kona manaoio, ua kii mai kona luaui m-akuakane iala no kekahi hana ano nul loa i pono iaia ke ike; a hoomanao ae la no ia no kana Kane. | Hoike mai la kona makuakane iaia i kona kii ana mai iaia, oiai he makana Kariklmaka kana e haawi mai ai te.ia. Ia wa nohoi i pane aku al o lanatia i kona makuakane i ka olelo ana aku: | "E Papa, aohe au makana Karikimaka pookela loa e haawi mai ai ia'u i keia po, elike me ke aloha o ka'u mea i aloha ai. Ina o kau makana ia, e Papa, e haawl mai ai ia'u i makana Karikimaka na'u, alaila, o ka'u makana hookahi no ia e haawi aku ai ia oe, o- ( 1a hoi, ua hoi mai nei kuu kane. My dear Herman la back again to me. Papa, iloko iho nei oia o keia rumi—honi iho nei no oia ia'u—a waiho iho nei oia i keia wahi lau lemi I hoike no kona hoi ana mai. E hele aku au e ike i kuu kane." I kela wa i haalele iho ai o lanatla ia loko o ka rumi, oiai hoi ia i paa aku ai i ka lima o kona luaui makuakane, a hele aku la laua no ka rumi palapala. I ko laua hoea ana aku ma ua rumi nei. ua hoopuiwa loa ia ko laua mau rioonoo i ko laua ike an>a aku e waiho mai ana o Kuluroke maluna o ka papahele, a he kulana kupiMkii loa kona ia wa. ITa haalele iho la o lanatia i ka paa ana i kona makuokane, holo aku la ia a hapai koke ae la 1 ke poo o kana kane, a kau iho la maluna ona, ma ka wa hol ana i noho iho al ilalo, maluna o ka papahele. Ike iho la ia me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, e aili wale ana no-ka hanu o kana kane, me he mea la he mau sekona kakaikahi wale no koe, a lele aku kona aho mai a iai-a aku. Ho>maka iho la la e kahea iaia: M Hermann—Hermann—Eia au o lanatfa kau wahine. E hoolohe mai oe ia'u— Hermann, Hermann— Darling, my beloved huaband, hear me." Aka, aole nae he wahi mea a lohe ae o Hermann, oial ua loaa oia i kekahi kupouli, no kona hooikaika loa ana na kela hele ana ona e lke ia lanaUa maloko o ka Rumi Kakahiaka, a pela nohoi kona hoi ana mai, nokamea, aole no i loaa ka ikaika kupono iaia ma ia wa. Ua noke iho-la hoi o lanatia i ka peapeahi laia me kona hainaka, ame ka holoi ana I na kulu hou puanuanu e puka ae ana ma kona poo. Ua olelo aku la hoi ka Haku Care i kana kaikamahine, he mea pono ke kliia aku na kauka e hele mal e kokua ia laua, aka, ua hoole mai la nae o lanatia i keia manao o kona makuakane, me ka oielo ana mai hoi: ~"Alia kaua e kahea aku i kiuka. E nana hoi kaua i ka mea hiki ia'u ke Lana." la wa ua ano akakuu iho la ka hanu &na a Kuluroke, a hanu ae la ia me ka maikai. Alaila, kahea iho la o lanatla: I "Herman—darling—my lost love—E hoolohe mai oe ia'u." I

Alaila, heni iho la ia. Elua a ekolu < paha ana hana ana pela, ua kaakaa ae i la na maka o Kuluroke, a ike ae la ] ia i kana wahine e nana iho ana ma- ] iuna ona, a ia wa oia i pane ae ai: i: "Darling—e honi hou iho oe ia'u, a e loaa no ia'u ka ikaika. Ua ola au, ua pakele au! Oh! my lost love, ua, loaa hou oe ia'u." i Alaiia, hooikaika ae la ia e ala, aka, J paa iho la kana wahine iaia me ka o- ' lelo ana iho: ' "Herman, mai hoala hou ae oe i ka ' hooikaika ana iloko ou i keia wa. A-' ka, e hoomau oe i kou hiamoe ana ilu- ( na o'u nei. "Herman, ua ike no au e hoi hou mai ana no oe ia'u nei. Ua maopopo no ia'u, aole loa e kaili aku ka make ia oe mai a'u aku, a hiki i kuu ike hou ana aku i kou mau maka. I know you shall eome back to me. A nolaila, na'u oe, a na'u no oe a mau loa, oiai na la o ko kaua ola ana." "E lanatia, e kuu wahine! E lanatia, e kuu aloha!" wahi a Kuluroke i pane ae ai, me ka lalau ana ae i ka a-i o kana wahine a ko iho la maluna ona. Ma ka wa i honi iho ai kana wahine iaia, ia wa ia i olelo ae ai: "Ua loaa ia'u ka ikaika hou i keia wa; nolaila, e ala au iluna." Ia wa ala ae la ia iluna, a ku pu ae la nohoi kana wahine me ia. Lalau mai la o Kuluroke i ka omole waina, hoopiha iho'la i ke kiaha, a inu ae la. "Ua maikai loa au i keia wa. E lanaiia," wahi ana i hoomau mai ai i ke kamailio ana i kana wahine. "Aole hiki ia'u ke make me ko'u ike hou ole ana aku i ke kikoo ana mai a ka make a lohe maopopo hou au mai kou mau ' lehelehe ponoi mai, no ka wa hope loa, 1 t aole no ou wahi aloha no'u, a i ole, ua i loaa paha he wahi lihi o'kou aloha nou nei. E kuu alotia, ua imi au i ka make ma na waonahele ahiu o Ameri- I ka, ua auwana hele au ma na kula ma-1 uu mehameha no ka imi ana ia mea he make, ua au hoi au maluna o na ale apiipii o ke kai me ke ake loa e halawai me ka make, ua kiola au ia'u iho iloko o na hana e kii koke mai ai ka make ia'u, he oiaio eia ia mea ke hoo- i 1 paa pio nei 1 kuu ola i keia wa; a i ola iki wale no au no kuu aloha poina ole ia oe, e lanatia. Na ia aloha i paa ae ia'u mai ka haule pio ana aku iloko o ka make. Na ia aloha hoi o'u i hoi- | hoi hou mai nei ia'u i Enelani nei no ka ike hou ana ia oe. He mau tausani j mile ia a'u i au mai nei i ke kai iloko o ka nawaliwali o kuu kino, no ke ake no o'u e Ike hou ia oe. He mea oiaio, eia ko'u ola ana i keia wa iloko o ka poho o kou lima. Ano, e kuu wahine,e lanatia, ua lohe au i kou uhane e hea ana e hoi mai au me oe. Ua lohe | iho nei nohoi au iloko o kuu wa e waiho kupouli ana maanei, he aloha no kou ia'u, aka, e hai mai oe ia'u me ka maopopo loa, 4 he aloha io no anei; oe ia'u, ua ike anei hoi oe, e lanatia, i ka hana a ke aloha?" | Ia wa hele aku la o lanatia a ku iho la ma ke alo ponoi o kana kane, paa aku la kona lima hema i kona kipoohiwi akau, a o ka manamanalima kuhi hol o kona lima akau kaomi aku la ia i na lehelehe o kana kane, a pane aku la: I "E Haremano, aole oe e hoopuka hou mai i huaoleo a hiki hoi i kou lohe ana mai i ka'u mau mea e hoike aku ai ia oe. E kuu kane, e kala mai oe ia'u me kou naau apau ame kou uhane hoi apau. Ua hewa au, ua hana ino aku au ia oe. Ua kaumaha kuhohonu 1 loa au ia oe no ka'u mau hana lokoino apau a'u i hana aku ai me ke aloha ole Kuu haaheo, kuu naau makona ia oe, kuu nana ana aku ia oe me na onohi maka o kuu alii hanau no ka aina, ke mihi loa nei au ia māu hana apau a'u i hana a£u ai. Ua ikeia keia mau hana apau 'u i hana aku ai me ke aloha ole ia oe, e na kanaka apau o keia wahi a hala aku nohoi i Ladana. Aka, ano, e hoolohe mai oe, e kuu a'oha. Ke haaheo nei au i keia no kou lilo ana o oe ka'u kane. Ua loaa ia'u ke pqokela loa o na kanaka uhane maemae a maikai loa ma ka honua nei apau. E Haremano, ua haaheo au nou." "O oe anei kuu wahine iloko o ke aioha au i ike ai no'u nei?" "Ae—ae, e kuu aloha, ua ike au i ka hana a ke aloha. Na'u mau loa oe; na'u oe, a na'u wale no." I kela wa lalau mai la o Kuluroke i kana wahine, oiai hoi kana wahine i I paa aku ai iaia, a sila iho la i ko laua mau aloha oiaio no kekahi ame kekahl. 0 ka mea hope loa, oia ko Kuluroke olelo ana mai: "Naniia ua mihi mai oe ia'u no ka hana au i manao ai he hana hewa ia 1 hanaia mai e oe ia'u, aka, o ka mea olaio, no'u no ka hewa. Ua hoonaauaoia au i keia wa, aole e pono e kuaiia ke aloha o kekahi wahine makee oiaio i kona kulana iho me ke dala ame ke gula, aole hoi me ka waiwai. Ua loaa kuu maha, a ua hauoli au, oiai ua aloha mai oe īa'u, e lanatia. He mea oiaiao nau au a mau loa, a pela nohol iio nau au a mau loa, a pela nohoi ua mau ola ana." I kela wa i hookani &e ai ka Haku Care i ka bele kahea i kekahi kauwa, a i kona hoea ana mai, ua kauoha aku la oia e kii aku i na kauka elua e neho ana maloko o ka rumi hookipa. I ko laua hoea ana mai, ike mai la laiaua i ke kanaka ma'i e ku aku ana me ka helehelena hou a ano hou hoi maluna ona, a ua hoohauoli loa ia ko laua noonoo i ka ike ana i keia loli ano e ana ae o ke ano ame ke kulana o Kuluroke. Ma keia wa nohoi i ho-

ea pu aku ai o Winidihama maloko o ua keena la, a ike aku la oia i ke kanaka makaainana i lilo ai i kaikoeke nona, a o ke kanaka hoi e nohoalii ana maluna o na miliona dala he nui. Me ka hauoii loa i hele aku ai oia a lalau i kona lima, mahope iho o kona hoolaunaia ana aku ia Kuluroke e ka i Haku Care. ' | Ike iho la na kauka, aohe a laua ha- ! na i koe, oiai he ma'i wale no ko KuI luroke ma ka puuwai—Heart disease ■—a he ma'i hoi i loaa ke kahuna lapaau noiau ma o lanatia la, nolaila, ua , haalele iho la laua ia Karumabe Hale a hoi aku la no Dadana. O ka hora 12 ponoi ia o ke aumoe. | I ka noho kokoolua aiia iho o lana- \ tia ame Kuluroke kana kane, ua lalau aku la o lanatia i ka a-i o kana kane, a olelo aku la: j "I have learned to love you, my hus- j band, at last." . | (Ua ike iho nei au e kuu kane, i ka liana a ke aloha.) O ke aloha i kuaiia me ka waiwai, he aloha ia ma ka pakalikali. Aia.a loaa aku, loaa mai. Waiwai oe, pono iho la; nele oe, nele iho la no; aka, o ke aloha no ke aloha, aole ia e lilo i na waikahe he nui. KA HOPENA.